Μπράβο Αλέξανδρε! Η «Ωραία Ελλάς» πολύ ωραία, όντως! Χαρακτηριστικό, που θυμάμαι να το είχα ήδη τότε παρατηρήσει, η έλλειψη φούντας σε όλα τα τσαρούχια. Το ΄χει ψάξει κανείς; επίσης, πρώτη φορά παρατηρώ μια λεπτομέρεια στην είσοδο: φαίνεται να μην υπάρχει πόρτα. Πώς έκλεινε; Στην Ακρόπολη, εντύπωση μου κάνει το χρώμα των υπολειμμάτων του Παρθενώνα: Μα πολύ σκούρο! Και για τον οργανοπαίκτη: πράγματι τρία κλειδιά φαίνονται (στη λεπτομέρεια, #8) , αλλά είναι τόσο μικρολεπτομέρεια και ο ζωγράφος τόσο μακριά, που πιθανότατα να μην μπόρεσε να διακρίνει σχήμα καράολου και αριθμό κλειδιών.
Το χαγιάτι, μόλις που φαίνεται πίσω πίσω, εγώ το είχα έντονο στη μνήμη μου, μήπως υπάρχει και δεύτερος πίνακας, μέσα στο σπίτι; Έξω, και με το πρόβλημα της κακής ποιότητας της εικόνας, δεν διακρίνεις και πολλά. Πάντως, οι γυναίκες είναι όλες χριστιανές, δεν φοράν φερετζέδες και οι φορεσιές κλασικές αρβανίτικες… Πού είναι τα όργανα; Μπροστά δεξιά, μπρος απ’ την καλοντυμένη κοπέλα; Τίποτα δεν διακρίνω, τοξωτά ικιτέλια και τέτοια….
Πάντως η στάση του σώματος (γερτή) δίνει την εντύπωση ότι μάλλον παίζει κάποιο όργανο που, από το σημείο που δε βλέπουμε και πέρα, έχει αρκετό μάκρος ακόμη και φτάνει μέχρι το δεξί μέρος του στομαχιού του, όπου και παίζει τις πενιές με το χέρι στο οποίο συνάμα στηρίζεται, παρά ένα κοντό που φτάνει ελάχιστα πιο πέρα από το ορατό τμήμα του, γιατί τότε πώς το παίζει και πώς στέκεται;
Άρα πιθανότερα κάτι ταμπουροειδές παρά μαντολίνο.
Ο άλλος που τον πλησιάζει, κουβαλάει μια γκάιντα ριγμένη στον ώμο του;
Αυτό είναι το “Καφενείον της Ευρώπης”, Αθήνα 1837, «το κομψότερον καφενείον των Αθηνών»,
[Υδατογραφία του Hans Hanke από το έργο του Ludwig Kollnberger (Εθνικό Ιστορικό Μουσείο)],
στην οδό Αιόλου απέναντι από την εκκλησία της Αγίας Ειρήνης, όπου
«σωματώδης τις Γαλλίς» η κυρία Ρομπέρ, ιδρύει το πολυτελές «Καφενείον της Ευρώπης». Ο πατέρας της, ο Γάλλος φιλέλληνας Ρομπέρ, σκοτώθηκε από τους Τούρκους κατά τη δεύτερη πολιορκία της Ακρόπολης, το Δεκέμβριο του 1826.
Το «Καφενείο της Ευρώπης» είναι το πρώτο στην Αθήνα που φέρνει μπιλιάρδο.
Ακμάζει πριν από την ίδρυση του «Καφενείου της Ωραίας Ελλάδος» και εικόνες από την ατμόσφαιρά του μας μεταφέρει ο περιηγητής Μπισόν (1840, J.A. Buchon).
Αυτό είναι το καφενείο “Η Ωραία Ελλάς”, στη διασταύρωση των οδών Ερμού και Αιόλου, εντευκτήριον πολυάριθμων πολιτικάντηδων, που βρίσκουν άφθονη ύλη στην πολυπράγμονα αυτή κοινωνία για ακατάπαυστη και ζωηρή συζήτηση…»
Σ’ αυτό το πολυσύχναστο σταυροδρόμι, στο ισόγειο της οικίας Βρυζάκη, το 1839 κάποιος Ιταλός ονόματι Santo ιδρύει το θρυλικό Καφενείο «Bella Grecia» ή Ωραία Ελλάς.
Το ιστορικό αυτό εντευκτήριο υπήρξε κέντρο της πολιτικής ζωής - κι όχι μόνον - επί σαράντα ολόκληρα χρόνια, από την ίδρυσή του ως τα 1879 που έκλεισε. Ο μεγάλος Δανός παραμυθάς, ο Χανς Κρίστιαν Άντερσεν επισκέπτεται την Αθήνα τον Απρίλιο του 1841 και φυσικά την «Ωραία Ελλάδα» και γράφει σχετικά: «Η Αθήνα έχει μερικά ελληνικά ή μάλλον τουρκικά καφενεία κι εκτός από αυτά ένα καινούργιο ιταλικό, τόσο μεγάλο και κομψό, που θα έκανε εντύπωση ακόμα και στο Αμβούργο και το Βερολίνο. Εδώ είδα νεαρούς Έλληνες με εθνικές στολές, σφιγμένους όμως τόσο πολύ, που σίγουρα θα είχαν μελανιάσει τα πλευρά τους. Παίζαν μπιλιάρδο καπνίζοντας, φορώντας γάντια. Αυτοί ήταν πραγματικά οι Έλληνες δανδήδες…». Το Καφενείον της Ωραίας Ελλάδος γίνεται στέκι της διανόησης και των προοδευτικών και δημοκρατικών Αθηναίων. Εδώ, καίγεται φύλλο της φιλομοναρχικής εφημερίδας «Ελπίς» σε ένδειξη διαμαρτυρίας για τη στάση της κυβέρνησης σε θέματα εξωτερικής πολιτικής.
Και από εδώ, ξεκινά μια μεγάλη ομάδα επαναστατών, στις 10 Οκτωβρίου του 1862, που καταλήγει στην πλατεία Συντάγματος και απαιτεί την έξωση του Όθωνα.
Στο ίδιο Καφενείο, πάλι γίνεται η εκκίνηση της εξέγερσης κατά του Σπόνεκ, του απολυταρχικού Συμβούλου του Γεωργίου, στις 30 Οκτωβρίου του 1865, που οδήγησε στην άμεση απομάκρυνσή του.
Ο Γάλλος αρχαιολόγος Edmond About έρχεται στην Αθήνα το 1852 - και περνά μέσα στα γραφόμενά του τη σπουδαιότητα του Καφενείου: «Οι υπουργοί ξέρουν ότι η θέση τους είναι επισφαλής, ότι καμιά κυβέρνηση δεν κράτησε πολύ και ότι οι σχολιαστές του καφενείου «Η Ωραία Ελλάς» αναγγέλλουν κάθε πρωί το σχηματισμό ενός νέου υπουργείου». «Το Καφενείο τούτο - γράφει ένας ανώνυμος το 1868 σε φυλλάδιο υπό τον τίτλο «Φλυαρίαι Έλληνος αγαπώντος την πατρίδα του - δύναται να θεωρηθεί ως η κεντρική διεύθυνσις της εκκλησίας του λαού. Εκεί δικάζονται βασιλείς και υπουργοί, εκεί αποκαλύπτονται επιτηδείως πρόσωπα και ενέργειαι. Εν αυτώ η νεότης αντιτάσσει την οιστρήλατον ευφυΐαν της εις τας αυστηράς κρίσεις των γερόντων». Κατά τη διάρκεια των «Λαυρεωτικών» το 1873, στο εσωτερικό του καφενείου της Ωραίας Ελλάδος λειτουργεί ένα ανεπίσημο χρηματιστήριο. «Εκατοντάδες ανθρώπων συνωθούντο από πρωίας μέχρι βαθείας νυκτός. Το σφαιριστήριον είχεν αντικαταστήσει τον σιδηρούν κλοιόν χρηματιστηρίου. Πέριξ δε του παναρχαίου εκείνου σφαιριστηρίου άνθρωποι φέροντες φαιούς υψηλούς πίλους, άλλοι φεσάκια, άλλοι λευκάς φουστανέλλας, άνθρωποι ους ηδύνασο να εκλάβης και ως γαλακτοπώλας, νήστεις από της αυγής, εξηγριωμένοι ως γαλαί επί τη θέα κυνός, σείοντες τας χείρας αυτών ως Έλληνες ηθοποιοί, επώλουν και ηγόραζον «Λαύρια» ουχί γαίας αλλά χαρτία, εν απεριφράστω οχλοβοή, ως συμβαίνει συνήθως εις το χρηματιστήριον».
Αυτές ήταν και οι τελευταίες ημέρες δόξας που γνώρισε η «Ωραία Ελλάς», καθώς το 1879 έκλεισε για πάντα και πέρασε στην ιστορία της Αθήνας.
