Καταρχήν, μπράβο που ξέρεις να μπλέκεις στίχους. Εγώ δεν ξέρω να γράψω ούτε ένα τετράστιχο. Σου βγάζω το καπέλο.
Δεν είμαι άξιος λοιπόν να κρίνω καλλιτεχνικά κανενός τα λόγια αλλά θα ήθελα να μοιραστώ μια σκέψη:
Κάθε ρεμπέτικο τραγούδι που ακούμε, το βιώνουμε ως ακροατές με τα μάτια της εποχής που γράφτηκε.
φράσεις οπως
“εσύ στο χώμα και γω στη φυλακή”
“με την κάμα μου στο χέρι θα 'ρθω πάλι να σε βρώ”
κλπ
ήταν καλώς ή κακώς, σύγχρονες και αληθινές μιας εποχής η οποία έχει τελειώσει
Δεν εννοώ οτι τελείωσε ο μισογυνισμός αλλά οτι τελείωσε η εποχή οπού εκφράσεις τέτοιες είναι ρεαλιστικά αποδεκτές στην κοινωνία.Δεν είναι και δεν θα έπρεπε να είναι.
Και όμως θα τραγουδήσουμε Τσιτσάνη, Τούντα κλπ βλέποντας τα κάθε τραγούδι ως δείγμα εποχής παρά φορωντας την ταμπέλα του μισογύνη.
Το να δημιουργήσεις όμως νέο στίχο κρατώντας τόσο έντονα τον μισογυνισμό, επέτρεψε μου να το χαρακτηρίσω κακόγουστο. Δεν υπονοώ οτι είσαι παλιάνθρωπος.
Θεωρώ πως ότι λέμε όμως έχει αντίκτυπο και πρέπει να το γνωρίζουμε.
Και κατι τελευταίο: Το ρεμπέτικο λοιπόν εξέφραζε την εποχή του. Αν θέλεις να γράψεις κάτι αληθινό μπορείς,αντί για τη θεματολογία να δανειστείς την ειλικρίνεια του και να γράψεις για την δική σου εποχή οπως την ζεις.
Δεν αντιλήβηκα να έχεις σκοπό να με προσβάλλεις. Και καταλαβαίνω τι λες περί μισογυνισμό. Ωστόσο το ποίημα είναι, σε γλώσσα και αναφορές, σκοπίμως αναχρονιστικό, παρωδιακό οιονεί ρεμπέτικο. Δε θα έγραφα κάτι τέτοιο με αναφορά στο σήμερα, και αν ήθελα να εκφράσω μισογυνισμό θα έκανα τραπ.
Και η δική μου εποχή όπως τη ζω εγώ είναι μάλλον τόσο ανιαρή όσο και των έντεχνων όπως τη ζουν..
Επανέρχομαι όμως
Γίνεται μισογύνης ο Μπέζος όταν παρωδιακά εκφράζει ένα ήθος που μάλλον δεν το συμμεριζόταν; είναι μισογυνική η “Παξιμαδοκλέφτρα” όταν ξέρουμε ότι είναι παρωδία; είναι μισογυνικό το
(Και, γενικότερα: αυτό πχ είναι ματσίλα ή παρωδία ματσίλας;
Χωρίς να παίρνω θέση (γιατί δεν είμαι έτοιμος), αναρωτιέμαι αν υπάρχει ολωσδιόλου σεξισμός στο στιχούργημα, πριν φτάσουμε στο αν είναι γνήσιος ή παρωδιακός:
Είναι θυμωμένος και βρίζει. Σε άλλη φάση θα μπορούσε να θυμώσει με άντρα και να τον βρίζει - θα ήταν κάτι το έμφυλο;
Σεξουαλική φαντασίωση. Υπάρχει και το σεξ χωρίς αίσθημα, δεν είναι κάτι κακό ή ταμπού.
Και συνεχίζει με φαντασιώσεις άλλου τύπου, πάλι όμως ηδονιστικές και της υπερβολικής, ονειρικής αφθονίας.
Και πάλι, είναι θυμωμένος, βρίζει, καταριέται, εκφράζεται περιφρονητικά, ταπεινωνει. Δεν είναι όμορφα πράγματα αυτά, αλλά υπάρχουν στη ζωή και θεμιτό μού φαίνεται να υπάρχουν και στα τραγούδια, όπως κι ένα σωρό άλλα άσχημα πράγματα. Είναι όμως σεξιστικά; Ή απλώς το ξεχείλισμα ενός ταπεινωμένου εγωισμού;
Τα τραγούδια δε μιλάνε πάντα για ανθρώπους που, κατά την οπτική του αφηγητή, να έχουν δίκιο. Αν αντί να τα λέει όλα αυτά μάς περιέγραφε τον εαυτό του να τα λέει, «θα σε βρίζω, θα σε καταριέμαι, θα σου εκφράζω την περιφρόνησή μου, και κατά τα άλλα θα ζω σε ηδονιστικές φαντασιώσεις στον υπερθετικό», νομίζω ότι δε θα ενοχλούσε κανέναν. Πόσο μάλλον αν κρατούσε μια απόσταση, «θα τη βρίζει κλπ.» - γιατί να ταυτίσουμε τον ήρωα με τον δημιουργό;
Κατά τα άλλα, αν το μελοποιήσεις θα βγει τεράστιο σε διάρκεια.
Υ.Γ. Μάλλον πήρα θέση τελικά. Αλλά επιφυλάσσομαι ότι δεν τη θεωρώ οριστική.
Πέφτουν πολλά θέματα και δεν ξέρω αν θα’πρεπε να μιλήσω για όλα.
Ειναι αποδεκτό στα όρια της σάτυρας ή τέχνης γενικότερα να ασχολούμαστε με τέτοια θεματολογία;
Αν όχι, πώς θέτουμε όρια; Αν θέσουμε όρια πως θα έχουμε τέχνη ενεργή και με άποψη;
Ίσως ο καθένας πρέπει να αποφασίσει για τον εαυτό του.
Αρχικά, για το αν ο στιχος είναι μισογυνιστικος: Η Ισλαμική πολυγαμία (απαγορευμένη εδώ και έναν αιώνα στην Τουρκία) είναι ίσως το ισχυρότερο δείγμα γυναικείας υποταγής προς τον άνδρα.
Δούλες δεν έχουμε και δεν στέλνουμε γυναίκες στην κουζίνα. Τώρα για το “βούρκος” και το “βούρλο”. Θεωρώ είναι μισογυνιστικό γιατί το επιχείρημα είναι: Δε με θες, άρα δε σου κόβει και είσαι ένα τίποτα. Είναι gaslighting δαγκωτό.
Άντε και συμφωνούμε πως είναι για πλάκα.
Είναι ασφαλές για τον δημιουργό (έστω και στα πλαίσια της σάτυρας) να γράφει έτσι;
Δεν γνωρίζω. Θεωρώ πως δεν θα έπρεπε να είναι. Γυναίκες πεθαίνουν, δέρνονται , βιτριολίζονται γιατί είναι γυναίκες. Είναι τώρα αυτό θέμα για πλάκα;
Ας βαλουμε και λίγο μεταναστευτικό και λίγο Τέμπη να γελάσουμε. Άκακο αστείο είναι…
Ασφαλώς. Αλλά από την άλλη, υπάρχει και μια τάση υπερβολής στο τι είναι πολιτικά μη ορθό, η οποία στηρίζεται στην επιλογή μιας -της χειρότερης- από πολλές πιθανές αναγνώσεις διάφορων δηλώσεων, κειμένων κλπ.
Πέρα από τη στενή κυριολεξία δεν υπάρχει μόνο η πλάκα. Υπάρχουν κι άλλες στάσεις, όχι απλώς ενδιάμεσες αλλά και διαφορετικές. Μπορεί κανείς να βγει σ’ ένα πάλκο ή σε μια εκπομπή και να παίξει ξερωγώ τον Ισοβίτη του Μάρκου (θα σου 'ριχνα πετρέλαιο κι ύστερα να σε κάψω) ή το Κορόιδο άδικα γυρνάς (και να με δέρνει πού και πού) με τη διάθεση να καταδείξει ότι, «κοιτάχτε ρε πώς σκέφτονταν τότε οι άνθρωποι, και το έλεγαν και φόρα παρτίδα, και κάοιοι σκέφτονται ακόμη έτσι, ας συλλογιστούμε μήπως κάποιες στιγμές είμαστε κι εμείς τέτοιοι ή αντιμετωπίζουμε τέτοιους…» - εν ολίγοις, να ενεργήσει ακριβώς αντίθετα προς το κατά γράμμα νόημα των στίχων.
Κάποιοι θα απαιτούσαν: «αν αυτός είναι ο σκοπός σου, βγάλε ένα ξεκάθαρο ντισκλέιμερ, αλλιώς γίνεσαι δυνάμει επικίνδυνος». Μα τραγούδια λέμε ρε παιδιά, δεν είμαστε στο Χημείο του κράτους να τα αναλύουμε όλα με εξαντλητική λεπτομέρεια, ας καταλάβει κι ο έρμος ο αποδέκτης κάτι από μόνος του. Προεξοφλώντας ότι ο αποδέκτης είναι ηλίθιος κι έχει ανάγκη στενής καθοδήγησης για να μη βγάλει τα ανάποδα συμπεράσματα απ’ ό,τι εννοούμε, δε γίνεται πρόοδος.
Από την άλλη, παραδέχομαι ότι το ενδεχόμενο να παρανοηθεί οτιδήποτε είναι πράγματι υπαρκτό. Βάζω στοίχημα ότι κάτω από τον Ισοβίτη και το Κορόιδο άδικα γυρνάς στο ΥΤ θα υπάρχουν σχόλια με πρόσφατες ημερομηνίες που να λένε «πες τα χρυσόστομε, έτσι θέλουν αυτές» και τέτοια.
Θα συμφωνήσω με τον Αλέξανδρο, αυτά τα στιχάκια μου βγάζουν υποτίμηση και της γυναίκας αλλά και των Τούρκων γειτόνων μας. Εν τω μεταξύ, δεν βλέπω κανένα λόγο να μιμηθούμε κάτι αν δεν το γουστάρουμε και λίγο, οπότε ας είμαστε ειλικρινείς με τις προθέσεις μας. Το αν υπήρχαν κάποιες αντιλήψεις τότε (που προφανεστατα επιβιώνουν μια χαρά ακόμα) δεν δικαιολογεί να τις παπαγαλιζουμε και σήμερα.
Μπορώ να γράψω σήμερα ένα τραγούδι με στίχους που παραπέμπουν σε νόρμες μιας άλλης εποχής; Μπορώ να τραγουδήσω σήμερα ένα τέτοιο τραγούδι;
Ξεκινώντας με την παραδοχή ότι κάθε τι που φτιάχνει ένας δημιουργός και το εκθέτει στο κοινό, απευθύνεται σε αυτό ακριβώς το κοινό, δηλαδή το σημερινό και όχι στο κοινό μιας περασμένης εποχής, η χρήση υποτιμητικών λέξεων, φράσεων κλπ που έρχονται σε αντίθεση με βασικές αρχές της σημερινής κοινωνίας είναι καλό να αποφεύγονται.
Το πρόβλημα όμως εμφανίζεται όταν προσπαθείς να οριοθετήσεις τι σημαίνει υποτιμητικό, που αρχίζει δηλαδή το υποτιμητικό και που τελειώνει. Εδώ νομίζω ότι υπάρχει γκρίζα ζώνη. Λέξεις όπως για παράδειγμα «κακούργα» ή «άτιμη» μπορεί να νοούνται από κάποιους μη ορθές (τουλάχιστον) ενώ από κάποιους άλλους να ακούγονται χωρίς πρόβλημα. Κατανοώ δηλαδή τον προβληματισμό του @pepe ότι μπορεί να κινούμαστε σε υπερβολικές (μερικές φορές) καταστάσεις όπου ένας επιθετικός προσδιορισμός (πχ άτιμη) να γίνεται κόκκινο πανί! Αλλά και φαινομενικά υμνητικά τραγούδια, πόσο υποτιμητικά μπορεί να ακούγονται με τις σημερινές νόρμες ; Παράδειγμα το επόμενο υπέροχο του Τσιτσανη …
Αλλά δεν υπάρχουν μόνο αυτά που υποτιμούν, αλλά υπάρχουν και αυτά τα τραγούδια που καταγράφουν κοινωνικές νόρμες μιας άλλης εποχής. Πρέπει να ακούγονται ; Και ναι, κατανοούμε ότι δεν ισχύουν σήμερα, αλλά ακούγονται και χορεύονται …
Λίγο κάποια χοντρά και θα επανέλθω όταν μπορέσω (αυτή τη στιγμή δουλεύω σκληρά κι άλλο αριστούργημα να φρίξει το σκυλί)
Είναι κακή για τα σημερινά δεδομένα, όχι απαραίτητα χειρότερη από πολλές άλλες παραδοσιακές καταστάσεις
Δούλες ασφαλώς και δεν έχουμε, και ούτε είχαμε και τότε: το “δούλα” στο ιδίωμα που προσπαθώ να πετύχω εσήμαινε “υπηρέτρια”, και ασφαλώς η κυρά την έστελνε στην κουζίνα. Σήμερα ευτυχώς ούτε τέτοιες “δούλες” έχουμε. Μόνον τίποτα Βαρδινογιανναίοι και Ντεγκρέδες, παλιά λόγω φτώχεια είχε κι όλο το upper middle class
Φυσικά είναι αναχρονιστικό και θα ήταν και επί Μάρκου, όσο κι ο πασάς με το βεζίρη.
Πώς το κάνουν αυτό τα τσαμένα τα “στιχάκια”;
Αν εννοείς του εδώ β προσώπου από το α, αυτό είναι προφανές
Ποιες θεωρείς πως είναι οι κρυφές προθέσεις μου εδωπέρα;
Μάλλον γιατί άλλοι είναι και πολύ άντρες, να 'ούμε. Αλλιώς θα γίνονταν επιθέσεις σε τυχαίες γυναίκες στο δρόμο. Εκτός από εκείνο το βιτριόλισμα, που ήταν σε συμφραζόμενα female on female competition, για να είμαστε σωστοί νεοδαρβινιστές. Παρατηρητέον ωστόσο ότι ο αφηγητής είναι μάλλον πρωτοποριακός για παραδοσιακός μάγκας, δεν απειλεί να τη χτυπήσει έστω με την εφημερίδα, φεύγει και της αφήνει κι όλη τη χώρα της
Μεγάλη αλήθεια αυτό! Ο δημιουργός ασφαλώς και δεν ξεχειλίζει πληγωμένο εγωισμό σε βρισιές και κατάρες, not in many years
we have problems in germany when we play Gyftopoula sto hammam or Atsiggana, the people want know what this is and we are able to explain it and the audiance understand it.
Not bad, αλλά με τέτοιο παπούτσι και τέτοια παντόφλα θα έκανα το γαλλικό, τεκέ. Anyways, τώρα που αναγνωρίστηκα ως ποιητής, θα μπορούσα ρε συ σύστημα να αλλάξω αυτό το μαλακία όνομα που έχω με το λογοτεχνικό μου, Κουνάβης Ευώδιος, ποιητής, και να βάλω και τη δήλωση “εκ του προχείρου και εν πλήρει φορμαλισμώ”;
Και λίγη ακόμη στιχοδιάρροια:
Απ’ όλα τα πετούμενα
που πάνε στον αέρα
Συ έμοιαξες της πέρδικας
την κοτσιλιά κει πέρα
Το οποίο θεωρείται γνωστό, και η εμπιστοσύνη μου στην ευφυΐα του κοινού με κάνει να ευελπιστώ στην, εν συσχετισμώ με την περι φορμαλισμού δήλωση, ορθή ερμηνεία του τι θέλω να πω ο ποιητής.
