Συνέχιση της συζήτησης από το Συζήτηση για τη λέξη "πούφι":
Πριν 2 μήνες προέκυψε στη συζήτηση η “διαφωνία” περί λέφας/ρέφας στο κομμάτι “λαχανάδες”. Ο Άρης Νικολαΐδης (@aris) έγραψε πριν λίγες μέρες ένα νέο άρθρο στο baglamas.gr όπου αναλύει αυτές τις δύο λέξεις:
http://baglamas.gr/index.php/ena-tragoydi/35-oi-laxanades.html
Και μάλιστα, στο νήμα - στο οποίο παραπέμπει ο Χρήστος - βρήκαμε και τη ετυμολογία της λέξης “λέφα”.
Μου ξέφυγε αυτό, καλά έκανες και το έβαλες Ελένη!
Θα ήταν καλύτερο αυτή η διαπίστωση να διορθωθεί ή να αφαιρεθεί τελείως μιας και φαίνεται να οφείλεται σε παρερμηνεία αυτού που είχα πει στην απάντησή μου περί λέφας (ελπίζω να μην υπάρχει έτσι στο γλωσσάρι του φόρουμ). Εγώ αποπειράθηκα να δώσω μια εύλογη εξήγηση στο γιατί ακούμε λέφα σε όλες τις εκτελέσεις πλην αυτής από τα Πολιτάκια, πιθανολογώντας ότι ίσως να είναι οδηγία του Βαγγέλη. Είχα πει «κατά κάποιο τρόπο αυτό με υποψιάζει», το οποίο στη ροή της κουβέντας αναβαθμίστηκε σε γεγονός χωρίς να γίνει αντιληπτό. Δεν είναι σωστό να βγάλουμε συμπέρασμα ότι έτσι επέμενε να λέγεται ο Βαγγέλης. Εκτός αυτού υπάρχουν κι άλλα πιθανά σενάρια, όπως το να ήταν διαδεδομένη η λέξη και να μη χρειαζόταν οδηγία από τον Βαγγέλη ή απλά ο ένας τραγουδιστής να αντέγραφε τον άλλον.
Η λέξη αυτή δεν έχει προστεθεί στο γλωσσάρι καθώς υπήρχαν ενδοιασμοί σχετικά με την ερμηνεία της και για το αν όντως υφίσταται πραγματικά ως “λέφα” (δείτε εδώ και εδώ)
Μπορεί κάποιος -α να παραθέσει γραπτά παραδείγματα ελληνικής γραμματείας από εποχή μεσοπολέμου, για χρήση της λέξης με αυτό το νόημα; λέφα, ούτε λεφές, ούτε ουλουφές, ούτε αλοφατζής, λέφα και μόνο. Και να σημαίνει μίζες, ρεμούλες πολιτικών προσώπων και παρόμοια, όχι αμοιβή, μισθός και παρόμοια. Αν βρεθούν τέτοια παραδείγματα, να δεχτώ ότι η λέξη δεν χάθηκε στο διάβα των χρόνων. Αν όχι, τότε ακριβώς, η λέξη χάθηκε στο διάβα των χρόνων και το μόνο που παραμένει είναι να αναρωτηθούμε αν ακούμε σωστά. Και να ρωτήσω και τους φιλόλογους, αν γλωσσολογικά τα σύμφωνα ν, λ και ρ είναι συγγενικά ή όχι. Για τα ν και λ το ξέρω προσωπικά, γιατί μικρός έλεγα «να πάω στο τηνέφωνο, να τηνεφωνήσω. Για τη σχέση λ και ρ, ο Γρηγόρης που γίνεται Γληγόρης είναι, φαντάζομαι, τοις πάσι γνωστό.
Η λέξη “λέφα” κάθε άλλο παρά διαδεδομένη ήταν.
Άγνωστη ήταν.
Στις εκτελέσεις του τραγουδιού εντός Ελλάδας στις οποίες ακούγεται «λέφα» πιστεύω πως όλοι καταλαβαίνουμε το ίδιο: δωροδοκία, φιλοδώρημα κ.λπ., χωρίς να μας παραξενεύει η λέξη.
Πιθανότατα το «λέφα» ήταν μια ακόμα μάγκικη εκφορά του λουφέ / λεφέ, μάλλον γνωστή στον περίγυρο [γι αυτό και η προτίμηση σ’ αυτό τον τύπο εκφοράς, στις εκτελέσεις αυτές].
Πάντως το λέφα (εν.) /λέφες (πληθ.) είναι αρκετά συνηθισμένο, στα νεότερα χρόνια.
Να είναι νεότερη επινόηση οι τύποι αυτοί ή να προϋπήρχαν, άραγε;
Τα νεώτερα χρόνια τα βγάζουμε απ’ έξω, το τραγούδι ηχογραφήθηκε 1933 / 34 (και ΄35 στην Αμερική με ρέφα). Απ’ ό,τι καταλαβαίνω, δεν συναντάται ο τύπος λέφα την εποχή εκείνη.
Απ’ ό,τι καταλαβαίνω, ο τύπος λέφα δεν ήταν γνωστός στον περίγυρο του Παπάζογλου.
Πώς θα καταλάβουμε κάτι τέτοιο, όταν ο τύπος απλά δεν υπάρχει;
Νίκο, τρανή απόδειξη πως αυτή η εκφορά της λ υπήρχε, είναι η επιλογή της.
Να χρησιμοποίησε ο Βαγγέλης λέξη που δεν την ήξεραν στην πιάτσα, το αποκλείω.
Θα άκουγαν το τραγούδι οι σύγχρονοί του και δεν θα έπιαναν το νόημα;
Σίγουρα χρησιμοποιούσε λέξεις γνωστές στον περίγυρό του, τις οποίες εκείνη την εποχή δεν χρειαζόταν να τις αναζητούν σε λεξικά, ακριβώς γιατί τους ήταν οικείες.
Το γεγονός ότι εμείς σήμερα ψάχνουμε το «πούφι» και το «λέφα» σε πηγές, δεν σημαίνει πως ήταν άγνωστες εκείνη την εποχή.
Έπειτα, δεν χρειάζεται να έχουν καταγραφεί όλοι ανεξαιρέτως οι γλωσσικοί τύποι εκφοράς μιας λέξης.
Στην προκειμένη περίπτωση, φαίνεται πως τα «λουφές / λεφές» ήταν και οικεία και κατανοητά, όπως και στην εποχή μας .
Πιθανότατα, στον προφορικό λόγο, εξίσου οικείος και κατανοητός ήταν και ο τύπος «λέφα», ώστε να προτιμηθεί .
Η συγκεκριμένη επιλογή, από πού προκύπτει; Υπάρχουν μαρτυρίες για επεμβάσεις Παπάζογλου πριν από κάθε ηχογράφηση, ώστε να χρησιμοποιηθεί η λέξη λέφα; Κανένα χαρτί μήπως, στο αρχείο του; Στο οποίο, μην το ξεχνάμε, η παρτιτούρα του κομματιού γράφει και λόγια μη γυρεύεις !
Και για να καλπάσει λίγο η φαντασία μας, λες να προσπαθούσαν να συγκεράσουν “λόγια”+ “ρέφα” και προέκυψε η “λέφα”; 
Μα είναι επιλογή (και προτίμηση) του αρχικού ερμηνευτή [και των μετέπειτα που ακολούθησαν] αυτός ακριβώς ο εκφραστικός τύπος, «λέφα».
Αυτό ακούγεται στις ηχογραφήσεις και δεν γίνεται να προσποιηθούμε ότι δεν το ακούμε επειδή δεν βρήκαμε γραμμένη αυτήν επακριβώς την εκφορά της λέξης.
Ο Βαγγέλης μάλλον δεν είχε λόγο στις ηχογραφήσεις. Αυτό εικάζεται από το ότι τα «λόγια» πέρασαν ως «λέφα» και το «χούι» ως «πούφι», στους δίσκους.
Το αν συμφωνούσε ή όχι εκ των υστέρων με αυτές τις τροποποιήσεις, και πάλι άγνωστο παραμένει.
«Λέφα» ακούγεται στις [εντός Ελλάδας] ηχογραφήσεις και – προφανώς - ο γλωσσικός αυτός τύπος δεν ήταν επινόηση της στιγμής, αντίθετα θα ήταν γνωστός στον κοινωνικό περίγυρο της εποχής.
Το γεγονός πως, στη σύγχρονη εποχή, οι γλ. τύποι «λέφα / λέφες» είναι συνήθεις πια, μόνο ως προϊόν καλπάζουσας φαντασίας δεν μπορούμε να τους εκλάβουμε.
Δεν ξέρω πώς θα σας φαινόταν…
Κάνω τη σκέψη ότι και για εντελώς ανύπαρκτες λέξεις, που ωστόσο αποτελούν διαδεδομένα παρακούσματα, θα ήταν ενδεχομένως χρήσιμο να υπάρχουν λήμματα στο Γλωσσάρι, ακριβώς για να διαλύσουν τη σύγχυση. Του τύπου: «αντροφυλλοφόρα: ανύπαρκτη λέξη στο Αϊδίνικο, στον στίχο όπου πολλοί ακούν και γίνε κι αντροφυλλοφόρα ενώ στην πραγματικότητα λέει ελλενικιά τροπιλοφόρα». Θα βοηθούσε κάποιον που ακούει τη λάθος λέξη και διερωτάται τι να σημαίνει.
Βέβαια εδώ με τη λέφα δεν έχουμε αυτή την περίπτωση, έχουμε μια λέξη που είναι ακόμη υπό διερεύνηση, οπότε προφανώς δεν μπορεί -προς το παρόν- να γίνει παρά αυτό που έγραψε ο Χρήστος και παρέθεσα.
Το “λέφα” πάντως ως λέξη υφίσταται, αυτό δεν μπορούμε να το αρνηθούμε.
Αποκλείεται να σχετίζεται, άλλα για κάποιο άγνωστο σε εμέ λόγο, άπλα το παραθέτω (ίσως για να ευθυμήσουμε)
Πηγή Redirecting...
