Βιβλίο του Αλέξη Πολίτη για το Δημοτικό Τραγούδι με ημερομηνία έκδοσης 10/2010
http://www.biblioasi.gr/product_info.php?cPath=6_117&products_id=171053
Διαβάζοντας το ενδιαφέρον βιβλίο του Αλέξη Πολίτη συνειδητοποίησα ότι όχι μόνο το ρεμπέτικο, αλλά και το δημοτικό τραγούδι σε παλαιότερες εποχές προκάλεσε την ηθική αγανάκτηση.Η εκκλησία έβλεπε στα τραγούδια αυτά απειλή για τα χρηστά ήθη. Ο Κοσμάς ο Αιτωλός ήταν σαφής:’‘Αλλά αν κάμνετε εις τους γάμους σας χορούς,τραγούδια…το καταριέται ο θεός εκείνο το ανδρόγυνο’’ ή ‘’ Αρχίνησε και ετραγούδα και έλεγε ‘Αχ μαύρα μάτια,μαύρα φρύδια’-να ειπώ και άλλο ένα;’‘στου παπά τα παραθύρια’’ Τι ήτανε ο σκοπός του;Να διώξει τον Χριστόν από την καρδίαν της κόρης και να φέρει τον Διάβολον…’’
Εξίσου όμως απορριπτικοί είναι και οι εξευρωπαϊσμένοι Έλληνες. Ο Κοραής σχολιάζοντας δημοτικά τραγούδια που είχε αναλάβει τη μετάφρασή τους στη γαλλική λέει ‘’…μήτε δύναμαι να δώσω τώρα ιδέαν της αθλιεστάτης και αξιοθρηνήτου χηνωδίας αυτών’’
Η γενική αποδοχή των δημοτικών τραγουδιών θα αργήσει.Θα έρθει μες στον 19ο αιώνα και για λόγους μάλλον ιδεολογικούς παρά αισθητικούς,καθώς η πολιτιστική παραγωγή των αγροτικών στρωμάτων θα θεωρηθεί η κατ’ εξοχήν έκφραση της εθνικής μας υπόστασης.Ιδεολογικοί όμως λόγοι,τηρουμένων των αναλογιών,θα υπάρξουν και στην πρόσληψη του ρεμπέτικου. Η λαϊκότητα,η περιθωριακότητα,η ταξικότητα θα αποτελέσουν έννοιες βάσει των οποίων θα αξιοδοτηθεί το ρεμπέτικο τραγούδι.
Δεν νομίζω ότι η απαρέσκεια του Κοραή για τα δημοτικά τραγούδια έχει σχέση με την εξευρωπαϊσμένη του κουλτούρα. Μάλλον το γεγονός ότι δεν χρησιμοποιούν καθαρεύουσα τον είχε πειράξει. Η δε αποδοχή των δημοτικών τραγουδιών στον 19ο αιώνα ξεκίνησε από συλλογές ξένων, όχι Ελλήνων.
Για την πρόσληψη του ρεμπέτικου και το συσχετισμό της με λαϊκότητα, περιθωριακότητα και (κυρίως) ταξικότητα, μην ξανανοίγεις ασκούς, βρε Παναγιώτη…
Μπράβο, ωρέ Παναγιώτη με τις μεστές παρατηρήσεις σου.
Ναι, φίλε μου , ό,τι γνησίως …γνήσιο βάλλεται πάντοτε εκατέρωθεν (=και από τα δύο τα άκρα του συντηρητισμού).
Πολύ σημαντικό βιβλίο. Είχε φέρει μια νέα ματιά στη μελέτη του δημοτικού τραγουδιού, για πρώτη φορά μετά από κανέναν αιώνα όπου όσα είχε πει ο Νικόλαος Πολίτης είχαν μείνει ωσεί χαραγμένα σε μαρμάρινες πλάκες, χωρίς κανείς να τολμήσει να τα επανεξετάσει.
Το είχαμε συζητήσει κι εδώ. Βρίσκω π.χ. αναφορές σε διάφορα μηνύματα της παρακάτω συζήτησης, αρχής γενομένης από το #12 (όπου και παραπέμπει το λινκ):
Όποιον ενδιαφέρει, θα τον ενδιαφέρει πιθανότατα και το παρακάτω:
Guy Saunier (Γκι Σονιέ), Ελληνικά Δημοτικά τραγούδια, Αθήνα (ίδρυμα Κ. και Ε. Ουράνη) 2001. Συλλογή άρθρων από 30 χρόνια μελέτης του Σονιέ.
Ο Σονιέ φαίνεται να ενέπνευσε τον Α. Πολίτη, ενώ αλλού έχουν συνεργαστεί κιόλας.
Πολύ μετά, το 2017, βγήκε και δεύτερος τόμος του Σονιέ, που δεν τον έχω διαβάσει γιατί μόλις αυτή τη στιγμή έμαθα την ύπαρξή του.
1 «Μου αρέσει»