Παιδιά, έχω κωλομπερδευτεί.
Χωρίς συστηματικές γνώσεις αρμονίας, πίστευα ότι ξέρω τι είναι το τρανσπόρτο, τι η μετατροπία και τι γίνεται στο Μαχαίρι. Πλέον αμφιβάλλω για τα πάντα. Dubito ergo cogito βέβαια, οπότε τελικά η πρόθεση του κ. Στέφανου να βοηθήσει πραγματοποιείται…
Μπορεί κάποιος να μου απαντήσει με μερικά ΝΑΙ ή ΟΧΙ;
[Σημείωση: Ας κρατήσουμε τη συζήτηση στο πλαίσιο φαινομένων που δεν απαντούν μόνο στην κλασική μουσική. Όχι μόνο για λόγους αρχής (θεματολογία) αλλά και για να καταλαβαίνουν περισσότεροι.]
-
Η μετατροπία συμβαίνει εντός των ορίων μιας σύνθεσης.
-
Το τρανσπόρτο γίνεται μεταξύ διαφορετικών εκτελέσεων της ίδιας σύνθεσης, ολόκληρης (από πού το πάμε;)
-
Στο «Μαχαίρι» γίνεται κάτι που δεν το προβλέπει η κλασική θεωρία, διαδοχικά τρανσπόρτα του ίδιου «επεισοδίου» (μ’ άρεσε αυτός ο όρος) εντός της ίδιας εκτέλεσης.
-
[Εδώ δεν ξέρω αν είναι θέμα ενός απλού ΝΑΙ ή ΟΧΙ]:
Στο «Όνειρο δεμένο» γίνεται μετάβαση στη σχετική ματζόρε κλίμακα, χωρίς όμως να χρησιμοποιηθεί καμία νότα (στη μελωδία) και καμία συγχορδία που να μην ανήκει και στην αρχική κλίμακα. Στο τέλος έχουμε κατάληξη στην τονική της δεύτερης τονικότητας, της ματζόρε. Το ίδιο γίνεται σε πάμπολλα τραγούδια (εγώ ως στερεοτυπικό παράδειγμα έχω στο νου μου τη Συννεφούλα). Με τελικό κλείσιμο στην αρχική τονικότητα έχουμε ακόμη περισσότερα τραγούδια. Και είναι μάλιστα και χαρακτηριστικό πολλών δρόμων: π.χ. στο Σαμπάχ ξεκινάω από Ρε, ανεβαίνω στο Φα, με ή χωρίς τη βοήθεια του Ντο+ για να πάρω φόρα, κάθομαι εκεί πάνω, κελαηδάω κάμποση ώρα, και για το κλείσιμο ξανακατεβαίνω πίσω στο Ρε. Στους Πρωθυπουργοί, ή στο Αντιλαλούν, ξεκινάω κατευθείαν από τη δεύτερη τονικότητα, χωρίς όμως πλήρες κλείσιμο, και προς το τέλος γλιστράω προς την κανονική, τη μινόρε, όπου και κλείνω.
Και ερωτώ:
Αν στο Όνειρο και στη Συννεφούλα έχουμε οριστική μετατροπία, στις περιπτώσεις αυτές με τους δρόμους τι έχουμε; Εγώ θα έλεγα ότι δεν έχουμε τίποτε, ότι παραμένουμε κανονικά στην αρχική μας κλίμακα εκμεταλλευόμενοι δυνατότητες που μας παρέχει αυτή, και που όσο κι αν ματζορίζουν στο αφτί ωστόσο δε χρειάζεται να τις ονομάσουμε δεύτερη τονικότητα, ματζόρε, για να τις δικαιολογήσουμε. Οπότε τελικά η παροδική μετατροπία τι είναι;
Και απαντώ (και εδώ ζητώ ένα ναι ή όχι):
Προφανώς μόνιμη μετατροπία μπορεί να γίνει και χωρίς να ξεφύγουμε στιγμή από την κλίμακα. Η παροδική όμως ή θα εισαγάγει έστω μία ξένη νότα και μία ξένη συγχορδία, ώστε για παράδειγμα να γίνει ένα κλείσιμο στην 5η της αρχικής κλίμακας, ή αλλιώς δε θα γίνει καν.
(Αν κατάλαβα καλά τον Αλκ, η περίπτωση αυτή με τις σονάτες που αρχίζουν από κάπου και καταλήγουν μια 5η παραπάνω πρέπει να είναι η ίδια που συναντάμε, παροδικά όμως, σ’ αυτό π.χ. το τραγούδι: Αρχική κλίμακα ας πούμε Σολ+, λίγο πριν το τέλος του κουπλέ μάς πετάει ένα Λα+ εκτός κλίμακας, αυτό μας οδηγεί σε πτώση στο Ρε+ όπου και κλείνει το κουπλέ, δηλ. έχουμε μεταβεί σε νέα ματζόρε τονικότητα μια 5η απάνω, αλλά στο ρεφρέν είμαστε από την αρχή μέχρι το τέλος ξανά στην αρχική τονικότητα. Υπερκλασικό κόλπο, σχεδόν μανιέρα -τι σχεδόν δηλαδή… Ε; Αυτό λέμε;)