Γιά πολλούς, όπως και γιά τον Μάνο Χατζηδάκι, το “Μες στον Οντά” (ενούς πασά) είναι του Μάρκου. Η προσωπική μου γνώμη όμως, είναι πως η “Μινόρε” μελωδικότητά του και το κανταδόρικο ύφος, ανήκουν στον Περιστέρη, που υπογράφει άλλωστε.
Είναι το τραγούδι που τσάκισε τον Μάνο Χαζτηδάκι στην Κατοχή, όταν το άκουσε να το τραγουδάει σ’ ένα κουτούκι “ένας ψηλέας με αγαθή μούρη” και του φωνάζαν οι πελάτες “γειά σου Μάρκο μου ντερβίση”.
Συγκλονιστικό τραγούδι, όντως, ήταν από τις πρώτες ανακαλύψεις της συλλογής μου το 58, και κάναμε μ’ αυτό ολονυκτίες οι (εκκολαπτόμενοι τότε) σκηνοθέτες της γεννιάς μου.
Φοβερό ενδιαφέρον έχει και η μαρτυρία του
Νίκου Γκροσδάνη
ΟΔΟΣ “ΜΕΝΤΙΤΕΡΑΝΙΑΝ ΠΑΛΑΣ”
στις εκδόσεις Καστανιώτη,
όπου και ανακαλύπτεις τον αληθινό Χατζηδάκι όπως δεν το περιέγραψε κανείς άλλος ως τώρα.
Αλήθεια, μπορεί κανείς να ειδοποιήσει εκείνο το κοριτσάκι από την Κύπρο που μας ρωτούσε γιά τον “Μάνο”;
Αγαπητέ φίλε Κώστα οι πληροφορίες σου για το τραγούδι “ΜΕΣ’ ΤΟΝ ΟΝΤΑ”, τις οποίες βέβαια δεν αμφισβητώ, με άφησαν πραγματικά κατάπληκτο! Ποτέ δεν φανταζόμουνα ότι το συγκεκριμένο αριστούργημα μπορεί να ήταν του Μάρκου για δύο λόγους:
Σε καμμιά περίπτωση δεν φαίνεται να αποπνέει το γνωστό “Βαμβακαρικό” ύφος, ενώ αντίθετα …“μυρίζει” Περιστέρη και περισσότερο ίσως Τσιτσάνη!! και
Αντίθετα με τους δύο προαναφερόμενους συνθέτες (Περιστέρη, Τσιτσάνη), ο Βαμβακάρης ελάχιστα ασχολήθηκε με την ειδική ρεμπέτικη θεματολογία “Ανατολίτικα - Εξωτικά”.
Αλλά ας δούμε λίγο τα ιστορικά δεδομένα του συγκεκριμένου κομματιού, για όσους βέβαια δεν τα γνωρίζουν:
-Κυκλοφόρησε το 1946 στα ονόματα του Σπύρου Περιστέρη (ως συνθέτης) και Π.(Πιπίτσα) Οικονόμου (ως στιχουργός), ψευδώνυμο του Μίνωα Μάτσα και υπαρκτό πρόσωπο-συνεργάτιδά του.
-Υπήρξε από τις πρώτες μεταπολεμικές φωνογραφήσεις του Περιστέρη.
-Ένα ΑΡΙΣΤΟΥΡΓΗΜΑ εκτελεσμένο από τρεις υπέροχους ερμηνευτές: Μ.Βαμβακάρης, Πρ.Τσαουσάκης και Β.Τσιτσάνης. Είναι από τα πρώτα του μεταπολεμικά εμφανισθέντος συγκλονιστικού Πρόδρομου. Οι δύο πρώτοι τραγουδούν σε ταυτοχρονία ενώ ο Τσιτσάνης μπαίνει ωραιότατα με 2η φωνή.
-Είναι ζεϊμπέκικο, με μπουζούκι (πιθανότατα ο Β. Τσιτσάνης), κιθάρα, ακκορντεόν και μπαγλαμά, υπό τη διεύθυνση του μαέστρου Σπύρου Περιστέρη.
-Το τραγούδι αναφέρεται στη σκλαβωμένη Σεχραζάτ, στο χαρέμι ενός Πασά και αποπνέει το μυστήριο της Ανατολής και της φυλακής των χαρεμιών.
-Σε όλη τη διάρκεια του τραγουδιού, μετά από κάθε (αν θυμάμαι καλά) στίχο, και οι τρεις εκτελεστές τραγουδούν το γνωστό και από άλλα τραγούδια του Τσιτσάνη επαναλαμβανόμενο “Τσιτσανικό” ω,ω,ω,ω.
Παραδείγματα τέτοιων τραγουδιών του είναι αρκετά, επισημαίνω το “ΒΡΑΣΕ ΤΗ ΡΟΥΜΠΑ ΤΑ ΣΟΥΪΓΚ” (με την ίδια τριάδα ερμηνευτών!!) στο όνομα του γνωστού στιχουργού Γιώργου Φωτίδα και το “ΟΜΟΡΦΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ”, με λίγο διαφορετική χρήση (εδώ ως επιφώνημα). Να γιατί λέω πιο πάνω πως το ΜΕΣ’ ΤΟΝ ΟΝΤΑ μου θυμίζει έντονα … και Τσιτσάνη…
Προσωπική μου γνώμη, είναι αναμφίβολα του Σπύρου Περιστέρη και (όχι απίθανο) να πρόκειται για συν-δημιουργία με τον Β.Τσιτσάνη.
Να σημειωθεί ότι ένα χρόνο αργότερα (1947), ο Περιστέρης κυκλοφόρησε ακόμα ένα εξωτικό του τραγούδι για τη …Σεχραζάτ(!), με ομότιμο τίτλο και ερμηνευτή τον πρωτοεμφανιζόμενο Πάνο Σάμη, με υπέροχη αισθαντική φωνή, με βαρύτονη χροιά και αρκετές επιτυχίες στο ενεργητικό του (κυρίως στο ελαφρό τραγούδι) που παρέμεινε όμως στη σκιά του μεγάλου Φώτη Πολυμέρη (ή Π. Φώτη, όπως εμφανίστηκε στα λίγα λαϊκά -κανταδόρικα και ανατολίτικα κυρίως- τραγούδια).
Πάντως όσοι θέλετε να απολαύσετε τον Π.Σάμη, σας παραπέμπω να ακούσετε οποσδήποτε το χασάπικο ΑΛΑ ΠΑΣΣΑ ΜΟΥ με τη Ρένα Βλαχοπούλου και τον ίδιο. Είναι καταπληκτικό κομμάτι και εκτελείται πραγματικά υποδειγματικά από τους δυό τους, κι’ ας μην κατατάσσεται στα ρεμπέτικα. (Περισσότερες πληροφορίες επ’ αυτού για όσους ενδιαφερθούν).
Το “ΣΕΧΡΑΖΑΤ” στην αντίστοιχη καρτέλα της ΑΕΠΙ εμφανίζει σαν συνδημιουργούς (συνθέτες) τον Σπ. Περιστέρη και τον Ζακ Ιακωβίδη και ως στιχουργό τον Μ. Μάτσα.
Φίλε Σάκη, η Σεχραζατ που αναφέρεσαι είναι αυτή που λέει: “Ζούσε, στο τσαντήρι της κλεισμένη κλπ” και έχει ρεφρέν “Αχ, Σεχραζάτ γλυκειά/ είσαι πάντα στην καρδιά μου/και στα όνειρά μου σε ζητώ” ???
Ναι φίλε Φραγκίσκε, αυτή είναι.
Μόνο που εδώ αντί για το παλάτι του Πασσά και το χαρέμι του οι Μάτσας-Περιστέρης μας μεταφέρουν σε …τσαντίρι! Από τα ωραιότερα Ανατολίτικα-Εξωτικά. Προσωπικά με τρελλαίνουν και με απογιώνουν σε άλλους τόπους, λάγνους, μαγικούς!!
Φωνάρα ο Πάνος Σάμης, ε, συμφωνείς;
Ερώτηση Νο2: Επειδή μου έχει σπάσει ο 78άρης που είχα, υπάρχει ανατυπωμένο σε κάποιο CD/LP κι αν όχι, μπορείς ίσως να μου το στείλεις σε ΜΡ3???
Όσο για τον Πάνο Σάμη, συμφωνώ σε γενικές γραμμές, αν και υπήρξαν και καλύτερες φωνές την ίδια εποχή (π.χ. άκου τις “Σκλάβες του Πασά” του Τσιτσάνη με τον Πολυμέρη). Ισως να τον αδικώ κιόλας επειδή μου την σπάει και εκείνο το εμβατήριο που τραγούδησε για τον πόλεμο της Κορέας (“Γειά σας παιδιά/με το καλό να 'ρθείτε κλπ”)
Για το “μεσ’ στον οντά” συμφωνώ διαφωνόντας. Είναι 100% του Τσιτσάνη και καθόλου του (εξαιρετικού κατά τα άλλα) κυρ-Σπύρου.
Ναι φίλε Φραγκίσκο, αυτή ακριβώς είναι η Σεχραζάτ που αναφέρομαι. Μόνο που τώρα εδώ οι Μάτσας-Περιστέρης μας μεταφέρουν από τη σκλαβιά του χαρεμιού του παλατιού του Πασσά σε …τσαντίρι!
Υπέροχος ο Π. Σάμης, ε, συμφωνείς;
Εμένα προσωπικά τα ανατολίτικα-εξωτικά με απογειώνουν κυριολεκτικά και με μεταφέρουν σε άλλους κόσμους, εξωτικούς, λάγνους, μαγικούς!!
Από τις καλύτερες θεματολογίες που προτιμώ, μαζύ με τα κανταδόρικα ρεμπέτικα (σε πρώτη προτίμηση) και τα χασικλίδικα (κυρίως της Πειραιώτικης Σχολής).
Συγγνώμη για τη διπλή καταγραφή. Νόμισα πως η πρώτη μου χάθηκε. Ας είναι, η δεύτερη περιέχει λίγες περισσότερες πληροφορίες.
Φραγκίσκο, δεν κατάλαβα καλά αν ρωτάς για τη “ΣΕΧΡΑΖΑΤ”. Αν ναι, τότε από μνήμης να σου πω πως περιλαμβάνεται στο CD ΣΠΥΡΟΣ ΠΕΡΙΣΤΕΡΗΣ ΙΙΙ του Π. Κουνάδη. Με βρίσκεις στο γραφείο. Το απόγευμα θα κοιτάξω και στη βάση δεδομένων μου DISK COLLECTION MANAGER για περισσότερες πληροφορίες και θα επανέλθω στην ερώτησή σου.
Συμφωνώ απόλυτα πως η φωνή του Φ.Πολυμέρη ήταν καλύτερη, νομίζω πως είπα πως ο Σάμης κινήθηκε στη σκιά του Φώτη.
Όσο για την άποψή σου πως το ΜΕΣ’ ΤΟΝ ΟΝΤΑ είναι του Τσιτσάνη και όχι του Περιστέρη νομίζω πως από τα προηγούμενα γραφόμενά μου μπορεί κανείς να διακρίνει στο βάθος την ειλικρινή μου γνώμη. Αν λοιπόν μου έλεγε κάποιος, “χέσε την ΑΕΠΙ και πες μας τι πιστεύεις εσύ προσωπικά” θα απαντούσα ΑΔΙΣΤΑΚΤΑ: Είναι του Τσιτσάνη αδιαπραγμάτευτα!
Αλλά χωρίς ντοκουμέντα, έτσι αυθαίρετα, θα κρινόμουνα δίκαια ότι μεροληπτώ υπέρ του Τσίλια (Βλάχου).
Ας ελπίσουμε πως θα βρεθούν κάποτε στοιχεία, όχι μόνο γι’ αυτό το κομμάτι, αλλά και για τόσα άλλα με παρόμοιες διαφορετικές θέσεις, κλήσεις και αντεκλήσεις διεκδικητών πατρότητας.
Κάποια στιγμή πρέπει να τα πούμε “έξω απ’ τα δόντια”.
Το “Μες στον οντά ενού (!) πασά” είναι:
Σύνθεση: δική μου.
Στίχοι: Σώτος.
Ενορχήστρωση: Κατσιμπό.
Ολες οι άλλες απόψεις που ακούγονται είναι τρίχες κατσαρές!
ΑΝ
ΥΓ. Γιατί δηλαδή; Αυτοί που το καταχώρησαν στους Περιστέρη-Μάτσα (μαζί με άλλες δεκάδες ή εκατοντάδες τραγούδια) είναι πιο …έγκυροι;
Και για να προλάβω κάποιους που θα βγουν να πουν: “Τι λες ρε μεγάλε, αφού έτσι είναι καταχωρημένο στις ΑΕΠΙ”, απαντώ:
“Την ΑΕΠΙ την έχουμε χεσμένη”.
ΥΓ1. Πέρα απ’ την πλάκα. Κι εμένα 100% του Βλάχου μου φαίνεται. Το ότι έβαλε το χεράκι του ο κυρ-Σπύρος στην ενορχήστρωση δεν είναι κάτι καινούργιο. Τα τραγούδια που “χτένισε” είναι εκατοντάδες. Από κει και πέρα όμως, το να του αποδίδεται και η δημιουργία τους είναι κάτι που απέχει πολύ απ’ την πραγματικότητα.
ΥΓ2. Ο Στ. Βαμβακάρης επιμένει ότι το “Μες στον οντά” είναι του πατέρα του. Παρότι φίλος ο Στέλιος, θα διαφωνήσω μαζί του (“παραβρωμάει” ο Τσιτσάνης), χωρίς βέβαια να μπορώ να αποκλείσω την άποψή του.
Διόρθωση: Το “ΣΕΧΡΑΖΑΤ” στην αντίστοιχη καρτέλα της ΑΕΠΙ εμφανίζει σαν συνθέτη τον Σπύρο Περιστέρη και ως συν-στιχουργούς τον Ζακ Ιακωβίδη και τον Μίνω Μάτσα.
Προσθήκη: Ο τίτλος του “ΑΛΑ ΠΑΣΣΑ ΜΟΥ” στην ετικέτα του 78άρη δίσκου είναι “ΚΑΝΕ ΜΟΥ ΤΕΤΟΙΑ”.
Είναι σύνθεση του Μενέλαου Θεοφανίδη και στιχουργική των Γιώργου Γιαννακόπουλου και Μίμη Τραϊφόρου.
Γραμμοφωνήθηκε και κυκλοφόρησε το 1954 και το θυμάμαι σαν τώρα (είμουνα 9 ετών) που το παίζαμε στο γραμμόφωνο, σε οικογενειακά ολονύκτια γλέντια της αξέχαστης δεκαετίας του '50. Τότε, που ο Έλληνας ήθελε να ξεχάσει τους πόνους, τη φτώχεια και τα βάσανά του από τους δυό πρόσφατους τρομερούς πολέμους και τη φρίκη των εξοριών. Και το 'ριχνε στο γλέντι και στο τραγούδι, στη ταβέρνα και στο πιοτό. Θέλοντας να τα ξεχάσει…
Εγώ που να πάω για ύπνο όταν είχαμε γλέντι στο σπίτι (και δόξα το Θεό είχαμε τακτικά)! Με βάζανε στο κρεββάτι μου να κοιμηθώ κι εγώ την κοπανούσα και ζούλα ξαναγυρνούσα στο γλέντι των μεγάλων!!
Μια και μιλάτε για την ΑΕΠΙ, εγώ είμαι ο Ικτινίδης, απόγονος του αρχιτέκτονα Ικτίνου που αναφέρθηκε στο παρελθόν στο forum σας και θα ήθελα:
να σας εφιστήσω την προσοχή στο ότι και απλή αναφορά στα ονόματα των συνθετών, στιχουργών, ερμηνευτών, οργανοπαικτών, ηχοληπτών, θυρωρών και καθαριστών των στούντιο εγγραφής δίσκων εξυπακούει την καταβολή δικαιωμάτων από αυτούς που τα χρησιμοποιούν.
τι θα γίνει μ’ εκείνο το διόροφο με αντιπαροχή δίπλα από την είσοδο του Παρθενώνα που δικαιωματικά θα πρέπει να μου παραχωρηθεί;
<FONT FACE=“Courier New”>Εμένα μπορείτε να μου πείτε αν έχετε το ΤΟΣΑ ΧΡΟΝΙΑ ΣΑΝ ΤΥΦΛΟΣ των Καλδάρα / Παπαγιαννοπούλου σε πρώτη εκτέλεση;
Ολη μου τη ζωη το ακούω στα Σκυλάδικα που να πάρει. Και τώρα βγήκε και στο κουτί αν δεν τόχετε πάρει χαμπάρι.
'στώ
Μπράβο στα παιδιά (ΑΝ/Soto/Bokis) για το τραγουδάκι. Μ’ άρεσε.
</FONT>
Σάκη, έσκισες! Σωστός εγκυκλοπεδιστής! Θέλω να πω όμως 2-3 πράγματα:
Το “Κάνε μου τέτοια” υπήρξε μεγάλη επιτυχία, κι ίσως από τα πρώτα που έφεραν τα “τραγούδια του χαβαλέ” όπως είπα παλαιότερα.
Ο ίδιος ο Χατζηδάκις, στις “Πασχαλιές” (Το Δωμάτιο ενός παιδιού) ισχυρίζεται πως ο “Οντάς” (ενούΣ πασά), είναι του Μάρκου. Αυτό οφείλεται, κατ΄άλλη μαρτυρία, στο ότι το πρωτάκουσε σε κουτούκι να το τραγουδάει ο Βαμβακάρης, κι ήταν το πρώτο ρεμπέτικο άκουσμα του Χ.
Γιά τα πρώτα μεταπολεμικά τραγούδια πρέπει να είμαστε λίγο προσεκτικοί, γιατί το εργοστάσιο της Κολούμπια άνοιξε το 1947 (γιά άλλους το 48), ενώ κυκλοφόρησαν δίσκοι από το 45, προκαλώντας μεγάλη σύγχιση τους ρεμπετολόγους. Το μυστήριο μου το έλυσε η Σοφία Καρίβαλη (η ώρα της η καλή εκεί που βρίσκεται) που μούδωσε την εξής πληροφορία: Με το που ξέσπασε ο πόλεμος (μάλλον τον Απρίλη του 41, με την Κατοχή) οι εταιρίες έπαψαν να κυκλοφορούν δίσκους, κι έτσι κάποια ηχογραφημένα τραγούδια έμειναν στις αποθήκες. Με το που έφυγαν οι Γερμανοί, κυκλοφόρησαν πρώτοι αυτοί οι δίακοι, καλύπτοντας το κενό μέχρι να γίνει το εργοστάσιο. Ένας τέτοιος δίσκος ήταν και “Ο κουμπάρος ο ψαράς” με τον Μάρκο και την Καρίβαλη, που ηχογραφήθηκε το 40, αλλά βγήκε το 45-46!
Η σχέση του Τσιτσάνη με τον Μάρκο είναι προπολεμική, και χρονολογείται από το “Να γιατί γυρνώ μες στην Αθήνα”, και πάλι με τον Μάρκο και τη Σοφία.
Ας μην ξεχνάμε ακόμα πως ο Καπλάνης ήταν φοβερός μίμος (στο μπουζούκι) του Τσιτσάνη, και πως στο “Μινόρε της Αυγής” του Περιστέρη παίζει το ταξίμι.
Προσωπικά, αποκλείω ο “Οντάς” να είναι του Τσιτσάνη. Ο Βλάχος ΣΠΑΝΙΟΤΑΤΑ έδωσε δικά του τραγούδια, και εκ των υστέρων, διεκδικούσε την πατρότητά τους και τάπερνε πίσω. Π.χ. “Τσιγγάνος της αγάπης” (Τρελλέ τσιγγάνε) που τόδωσε στην Γεωργακοπούλου, αλλά αργότερα με αφορμή το “Αγάπη πούγινες δίκοπο μαχαίρι” το πήρε πίσω. Εδώ έφτασε να διεκδικήσει ακόμα και το “Κάποια μάνα αναστενάζει” του Μπακάλη, αλλά και το… “Νύχτωσε χωρίς φεγγάρι” του Καλδάρα…
Επίσης, πιστεύω ακράδαντα πως ο “Οντάς” είναι του Περιστέρη, που είναι γιός του Περιστέρη που έφτιαξε την πρώτη Εστουδιαντίνα στην Πόλη, μαζί με τον Βαϊνδιρλή (Φονιάς θα γίνω).
Τέλος, θα κάνω τον συνήγορο του διαβόλου -με συγχωρείτε, της ΑΕΠΙ ήθελα να πω- και μη βαράτε όλοι μαζί: Η ΑΕΠΙ δεν ευθύνεται γιά τις “δηλώσεις” των καλλιτεχνών. Ξέρω πως τα τελευταία χρόνια προσπαθεί (με πίεση του Κώστα Τσιτσάνη) ν’ απεγκλωβίσει τον “Τσιγγάνο” από την Γεωργακοπούλου, αλλά Νομικά είναι εκείνη κατοχυρωμένη, εφ’ όσον εκείνη έκανε τη δήλωση.
Όσο γιά τα… διαβολικά, ας μην ξεχνάμε πως η ΑΕΠΙ ιδρύθηκε γιά να προστατεύει τους καλλιτέχνες (με το αζημίωτο φυσικά) να παίρνουν κι αυτοί κάποιο μικρό ποσοστό από τα τεράστια κέρδη που κάναν οι Εταρίες από τα έργα τους. Τώρα, αν σήμερα δεν υπάρχουν (εντός και εκτός ΑΕΠΙ) έξυπνοι και ανημερωμένοι άνθρωποι, ν’ αντιμετωπίσουν πράγματι επαναστατικά τις Νέες Τεχνολογίες και το μέλλον των δικαιωμάτων, σ’ αυτό δε φταίνε οι καλλιτέχνες…
Φίλε Κώστα τι εννοείς λέγοντας “αλλά αργότερα με αφορμή το “Αγάπη πού 'γινες δίκοπο μαχαίρι” το πήρε πίσω”; Τι συνέβει τότε;
Για την ιστορία, λίγα λόγια για το ΑΓΑΠΗ ΠΟΥ 'ΓΙΝΕΣ ΔΙΚΟΠΟ ΜΑΧΑΙΡΙ και το “Ο ΤΡΕΛΛΟΣ ΤΣΙΓΓΑΝΟΣ”. Και αρχίζω από το δεύτερο:
1.Δίσκος 78 στροφών της HMV (His Master’s Voice), αρ. JOG.40.
Στη μια πλευρά έχει τον Τρελλό Τσιγγάνο και στην άλλη το “ΦΥΣΑΕΙ Ο ΜΠΑΤΗΣ” (Αλλέγγρο). Και τα δυο στο όνομα της Γεωργακοπούλου, με ερμηνευτές την ίδια και τον Στελλάκη Περπινιάδη, μπουζούκι το Βλάχο και διεύθυνση του Μήτσου Σέμση-Σαλονικιού.
Μέχρις εδώ καλά (πέρα από το ότι -όπως σωστά ήδη επισημάνθηκε- το άσμα είναι του Βλάχου, κλπ).
Αυτό που εμένα μου τη δίνει, χρόνια τώρα, είναι η χρονολογία του χαβαλέ και κατά συνέπεια και των τραγουδιών. Και να ο φαύλος κύκλος.
Ο Χατζηδουλής, στη βιογραφία του Τσιτσάνη, αναφέρει πως είναι του 1949. Ο Πετρόπουλος (αν μπορεί κανείς να κάνει αναφορά στις ανακρίβειές του!) το καταγράφει ως του 1950. Ο Σχορέλης δεν αναφέρει τίποτα. Και ας πούμε ότι πράγματι είναι του 1949-50.
Έλα όμως που τα πράγματα ανατρέπονται, αν λάβει κανείς υπ’ όψη του το εξής απλό στοιχείο:
Ο υπ’ αριθμ. JOG.93 χαβαλές, πάλι της HMV, περιλαμβάνει τα τραγούδια “ΑΡΑΠΙΝΕΣ” και “ΖΗΤΙΑΝΟΣ” (ΖΗΤΙΑΝΟΣ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ) και φέρει ως δημιουργό (και στα δύο) τον Β. Τσιτσάνη.
Εδώ δυο παρατηρήσεις:
α) είναι γνωστό (από πολλές πηγές) πως τα τραγούδια αυτά είναι του 1947, και
β) ο ΖΗΤΙΑΝΟΣ είναι παλιό Μικρασιατικό τραγούδι (μελωδία και στίχοι) και φαίνεται πως ο Βλάχος το επικαρπώθηκε. (Βέβαια δεν είναι ούτε ο πρώτος ούτε και ο τελευταίος …). Το παράξενο δεν είναι αυτό, αλλά ο αριθμός JOG.93 του δίσκου και μάλιστα σε σχέση με την υποτιθέμενη σωστή χρονολογία του (1947) ΣΥΓΚΡΙΝΟΜΕΝΟΣ με τον JOG.40 του Τρελλού Τσιγγάνου. Αυτό σημαίνει πως αυτός είναι του …1946 και όχι του 1949-50.
ʼντε να δούμε ποιός θα μας λύσει το γρίφο!!
Δίσκος 78 στροφών της HMV (His Master’s Voice), αρ. JOG.260, από το φίλμ “ΣΤΕΛΛΑ” (1955).
Στη μια πλευρά έχει το “ΑΓΑΠΗ ΠΟΥ 'ΓΙΝΕΣ…” και στην άλλη το “Ο ΜΗΝΑΣ ΕΧΕΙ ΔΕΚΑΤΡΕΙΣ” (Χασάπ.).
Είναι η εκτέλεση με τη Ζωζώ Σαπουντζάκη στο πρώτο και με την ίδια συνοδευόμενη από τον υπέροχο Γιάννη Κυριαζή (Καβαλιώτης) στο δεύτερο τραγούδι.
Μπουζούκι -και στα δυο- ο Γιάννης Σταματίου (Σπόρος) και διεύθυνση του Μ. Χατζιδάκι.
Παρατηρήσεις:
Α) το “ΑΓΑΠΗ…”, στη συγκεκριμένη εκτέλεση, εμφανίζει ως δημιουργό το Βλάχο.
(Κώστα Φ. μήπως εδώ κολλάει αυτό που λες ότι το πήρε πίσω;;).
Β) το ίδιο τραγούδι είναι γνωστό πως κυκλοφόρησε στο όνομα του Μάνου Χ.
Γ) (και …φαρμακερή): το ίδιο τραγούδι όλοι μας ξέρουμε (και όσοι δεν το ξέρουμε, ας το μάθουμε) πως χρησιμοποιεί τη μελωδία του Τρελλού Τσιγγάνου !!!
Δ) επομένως και αυτό είναι του Βλάχου. Μύλος…
Τα τραγούδια “ΕΙΜΑΙ ΑΝΤΡΑΣ” (Ζεϊμπ.) (1955) και “ΓΑΡΥΦΑΛΛΟ ΣΤ’ ΑΥΤΙ” (Συρτο-τσιφτετέλι) (1955). Και τα δυο συμπεριελήφθηκαν στην ταινία “Λατέρνα φτώχεια και φιλότιμο” του Φ. Φίνου και Αλέκου Σακελλάριου, με τη Τζένη Καρέζη, τον Αλέκο Αλεξανδράκη, το Μίμη Φωτόπουλο, τον Βασίλη Αυλωνίτη, κ.α.
Όλος ο κόσμος ξέρει πως είναι δημιουργίες του Μάνου Χατζιδάκι. Είναι όμως; ʼμ, δεν είναι.
Είναι δημιουργίες του ΤΟΛΗ ΧΑΡΜΑ (ή ΧΑΡΜΑΝΤΑ) και όχι του ΜΑΝΟΥ, παρόλο που στο δίσκο των 78 στροφών και για τα δύο αυτά τραγούδια σαν συνθέτης εμφανίζεται ο ΜΑΝΟΣ ΧΑΤΖΙΔΑΚΗΣ.
Ο Τ. Χάρμας πούλησε τα πνευματικά δικαιώματα στον Φιλήμονα Φίνο και αυτός με τη σειρά του τα μεταβίβασε -για δικούς του λόγους- στο ΜΑΝΟ ΧΑΤΖΙΔΑΚΙ (κατά ομολογία του Τόλη Χάρμα στον ρεμπετολόγο Παναγιώτη Κουνάδη το 1996).
Κι εδώ λοιπόν άλλος φαύλος κύκλος …
Φίλε Σάκη,
Μου θυμίζεις τα νειάτα μου, όπου πράγματι διϋλίζαμε τον κόνωπα, και πολλές φορές χάναμε την ουσία. Εν πάσει περιπτώσει, δεν έχει και τόσο μεγάλη σημασία η χρόνολογία, παρά μόνο να δούμε π.χ. πόσα απ’ τα τραγούδια που ηχογράφησε μετά τον πόλεμο ο Βλάχος, τα είχε ήδη συνθέσει και τραγουδήσει στο Ουζερί του κουνιάδου του, στη Σαλονίκη, την Κατοχή.
Επίσης, στο θέμα της συνέντευξης του Τόλη στον Κουνάδη, δεν πρέπει να ξεχνάς πως από τον καιρό που μυθοποιήθηκε το ρεμπέτικο, οι ίδιοι οι δημιουργοί του άρχισαν να μυθοποιούν τα έργα και τις πράξεις τους, κι έτσι διαδόθηκαν πολλά παραμύθια. Φυσικά, όπως λέω και στον πρόλογο του βιβλίου μου, πίσω από τους καπνούς υπήρχε συνήθως κάποια μεγάλη ή μικρή φωτιά. Έτσι, μπορώ να σε διαβεβαιώσω πως ΠΟΤΕ ο Φιλοποίμην Φίνος δεν αγόραζε τραγούδια (εκ των προτέρων) γιά να τα χάρίσει ύστερα σ’ άλλον συνθέτη. Η αλήθεια είναι πως το “Είμαι άντρας” και το “Γαρούφαλλο στ’ αυτή” είναι δύο απλοϊκά αρχοντορεμπέτικα του Μάνου Χατζηδάκι, σε στίχους Αλέκου Σακελλάριου, και τα τραγούδησε στην ταινία ο Τόλης και η γυναίκα του. Είπανε μάλιστα και κάποια λογάκια ως ηθοποιοί. Φυσικά, όταν γίνανε σουξέ, ο Τόλης πολύ θάθελε να συμμετέχει και οικονομικά στην επιτυχία, μιά και ως τραγουδιστής πήρε ελάχιστα.
Λοιπόν. Ο Χατζηδάκις δεν είχε ιδέα από ρεμπέτικο. Κατά τη δική του μαρτυρία, τον πήγε ένας φίλος του (που σκοτώθηκε στον Εμφύλιο) σ’ ένα κουτούκι, κι εκεί άκουσε τον Μάρκο να τραγουδάει τον “Οντά”, και έπαθε. Γι αυτό και στη διάλεξη του 48 τον Μάρκο και τους μουσικούς του παρουσίασε (το γνωστό ανέκδοτο “γειά σας μάγκες”). Όταν όμως οι φίλοι του Κακογιάννης και Κούνδουρος τον πήραν να τους γράψει μουσική γιά τις ταινίες τους (“Μαγική Πόλη”, “Δράκος”, “Οι Παράνομοι” και “Κυριακάτικο Ξύπνημα” -ένα τραγούδι- και “Στέλλα”, εκεί πήρε τον Τσιτσάνη να του παίξει το μπουζούκι. Ο Βλάχος λοιπόν, στα διάλείμματα, του έπαιζε τα κομμάτια του, μεταξύ άλλων και τον “Τσιγγάνο”. Έτσι, ο Χατζηδάκις έγραψε το “Αγάπη πούγινες” σε στίχους του Κακογιάννη, χρησιμοποιώντας τις πρώτες νότες του “Τσιγγάνου”. Τόπαιξε μάλιστα στην ταινία ο ίδιος ο Τσιτσάνης. Έτσι, με την ευκαιρία της “δήλωσης” του Χατζηδάκι στην ΑΕΠΙ (ο Τσιτσάνης δεν γράφτηκε στην ΑΕΠΙ μέχρι τέλους), τον παρακάλεσε να το μοιραστούν φίφτυ-φίφτυ, γιά να απελευθερώσει τον “Τρελλό Τσιγγάνο” από την Γεωργακοπούλου. Έτσι κι έγινε, μόνο που η Ιωάννα δεν δέχτηκε παρ’ όλα αυτά να αλλάξει τη δική της δήλωση, κι έτσι παρατηρείται το εξής φαινόμενο: Η μεν Γεωργακοπούλου να εισπράττει ως σήμερα τα ποσοστά του “Τσιγγάνου”, οι δε κληρονόμοι του Τσιτσάνη και του Χατζηδάκι να μοιράζονται το “Αγάπη πούγινες δίκοπο μαχαίρι”.
Αργότερα, όταν ο Τσιτσάνης έγραφε την ΜΟΥΣΙΚΗ ΥΠΟΚΡΟΥΣΗ γιά την ταινία “Για το ψωμί και γιά τον έρωτα” (άλλος τίτλος “Σννεφιασμένη Κυριακή”), έπαιξε όλο το μοτίβο από το “Νύχτωσε χωρίς φεγγάρι”, μπας και το διδιοποιηθεί από τον Καλδάρα -που μισούσε!!!
Όλα αυτά φυσικά δεν αναιρούν το γεγονός πως μιλάμε γιά ΠΟΛΥ ΜΕΓΑΛΟ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟ!
Θέλω να πω, σχετικά με το ΑΓΑΠΗ ΠΟΥ ΓΙΝΕΣ, ότι ο ίδιος ο Μ.Χ. παραδέχεται, σε συνέντευξή του στον Λευτ.Παπαδόπουλο, ότι βασίζεται (μιμείται) στον ΤΣΙΓΓΑΝΟ του Β.Τσ. Το αναφέρει δε ως παράδειγμα δημιουργικής μίμησης, που ξεκινώντας από κάποιο πρότυπο δημιουργεί ένα νέο έργο, που είναι αυτοδύναμο και ικανό να σταθεί από μόνο του. Η συνέντευξη περιέχεται στο βιβλίο του Λ.Παπ. που κυκλοφόρησε πρόσφατα και περιέχει συνεντεύξεις που πήρε από διάφορους στο παρελθόν. Δυστυχώς δε θυμάμαι τον τίτλο και συγχωρείστε μου την παράλειψη.
Υ.Γ. Επί τη ευκαιρία αναφέρω και το επώνυμό μου, μιάς και συμφωνώ με το σκεπτικό που ανέπτυξε ο Σάκης σε άλλη στήλη.
<FONT FACE=“Courier New”>Εγω δεν συμφωνώ.
Και εις επίρρωση της σύγχισης που επιθυμώ να προκαλέσω, από σήμερα το δικό μου το αλλάζω σε <FONT SIZE="+2">Baglaman2!</FONT></FONT>
Φίλε Baglaman2!
Αυτά που μας λέει ο Λεωνίδας, είναι απολύτως ακριβή, και λύνουν όλο το ψευδοπρόβλημα των ΜΗ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΩΝ (όπως είμαι εγώ λ.χ.) του “ποιός έκλεψε τι από ποιόν”! Παρθενογένεση δεν υπάρχει, και δεν μπορείς να πεις κλέφτη τον Μπάρτοκ επειδή βάσισε τη “Συμφωνία του Νέου Κόσμου” στο “Swing low sweet chariot”, ή τον Μάλερ που έκανε ένα από τα μεγαλύτερα αριστουργήματα της μουσικής (Τιτάν) με βάση το “Frere Jaques”. Γι αυτό και επανέρχομαι στον “Οντά”, γιά να πω πως είναι πολύ πιθανόν ο Μάρκος να συμπλήρωσε τον Περιστέρη, όπως ο Περιστέρης “συμπλήρωσε” τον Μάρκο στο “Ταξίμ ζεϊμπέκικο” (εδώ ρίχνω μπόμπα και το ξέρω) αλλά ο κύριος συνθέτης του “Οντά” είναι ο μπαρμπα-Σπύρος, και του “Ταξίμ” ο Μάρκος.