Έχω παρατηρήσει τα τελευταία χρόνια μια υπερβολή στον τρόπο που τραγουδάνε τα ρεμπέτικα οι τραγουδίστριες. “Στολίζουν” τη φωνή τους με έναν υπερβολικό “λυγμό”, αν είναι δυνατόν σε κάθε στίχο. Μα της χαράς, μα της λύπης το τραγούδι, ο λυγμός και το ξεψύχισμα εκεί! Παρών! Ακούω και ξανακούω τις παλιές τραγουδίστριες, τις original του είδους και δεν παρατηρώ το ίδιο.
Θα πεί η Νίνου “γεννήθηκα για να πονώ” και ίσα ίσα που θα ακούσεις κάτι στο “πονώ”. Το υπόλοιπο δεν το κλαίει, το τραγουδάει. Η Χασκήλ, η Γκρέυ, η Μπέλου το ίδιο. Αλλά και οι μετέπειτα του “λαϊκού”.
Ακούς όμως κάτι αντίστοιχο για παράδειγμα από την Τσαλιγοπούλου (καθ’ όλα εξαίρετη φωνή και με προφανή μελέτη στο πώς να την χειρίζεται) και νομίζεις ότι ακούς μοιρολόϊ… Το ίδιο και οι υπόλοιπες της γενιάς της και εντεύθεν. Μού 'ρχεται συνέχεια στο μυαλό ο Μπαρμπαγιώργος στο “Ο Καραγκιόζης γραμματικός”, που ήθελε να στείλει γράμμα στην κυρα Γιώργαινα και να πάει “κλαφτό”.
Δεν μπορώ να βρώ την αιτία αυτής της μόδας. Πώς και γιατί προέκυψε. Πότε εγκαταλείφθηκε η δωρικότητα… Καμμιά ιδέα;
Πρώτον γιατί σίγουρα δέν εχουν τήν ιδια στόφα με αυτά τα μεγαθήρια πού ανάφερες πιό πάνω.Καί δεύτερον είναι θέμα τού κοινού,ή,τών πελατών πού εχουν μπροστά τους οταν το λένε.Αλλος κόσμος και αλλες νοοτροπίες σήμερα.Μπορεί κιόλας κάποιος νά τούς είπε οτι ,αν το πούν ετσι ,θα περάσει πιό καλά το τραγούδι . Ρεμπέτικο σού λέει…παλιά τραγούδια…βάλε πόνο…ετσι και αλλιώς ολοι εχουν τα βάσανά τους σήμερα.Θά τούς πιάσει!!!
( Θα φύγω λίγο από το θέμα αλλά,θυμάμαι μιά συζήτηση,γιά ενα βίντεο πού είχε φτιάξει ενας σκηνοθέτης πού εχει ασχοληθεί πολύ με το Ρεμπέτικο.Ο Μωραϊτης στο μπουζούκι…Μες τής πόλης το χαμάμ…και ο φακός δέν εφευγε από τίς χορεύτριες πού είχαν τα στριγκάκια μέσα στόν πισινό τους.Εμμμμ…αυτά ζητάει σήμερα ο κόσμος φίλε μου.Φτήνεια από τήν μία ,αλλά φουσκώνει το πορτοφόλι από τήν αλλη.)
Πολλοί εχουν μπερδέψει τήν βούρτσα με τήν ταβανόβουρτσα Γρηγόρη.
Συγγνώμη αν εφυγα λίγο από το θέμα.
η κατρακύλα άρχισε με την κλάψα του λαϊκού, αλλά νομίζω πως μια βασική αιτία είναι οι επανεκτελέσεις.
όταν κάποιος κάνει μια διεκπεραιωτική επανεκτέλεση, χωρίς να χαμπαριάζει από το κομμάτι, ή σκεπτόμενος περισσότερο την δικιά του προβολή (με ξένα κόλλυβα), θα βάλει μέσα μπιχλιμπίδια, ποζεριές και μανιέρες.
το ίδιο ισχύει και για τους οργανοπαίχτες, κυρίως τους σολίστες.
Άλλο σημαντικό θέμα αυτό. Τα συζητάμε βέβαια όλα αυτά σε επίπεδο φόρουμ, αλλά δεν έχω δεί είτε στα περιοδικά που ασχολούνται με το τραγούδι, είτε από κάποιους μουσικολόγους στα βιβλία τους κάποια εμπεριστατωμένη κριτική για την ολοκληρωτική μερικές φορές αλλαγή ύφους (κι αυτό εχει ξανασυζητηθεί εδώ).
Πιστεύω ότι απουσιάζει η κριτική ύφους για τις επανεκτελέσεις, γιατί ακόμα οι πολλοί βλέπουν το λαικό τραγούδι μόνο σαν μέσο διασκέδασης και όχι σαν αντικείμενο βαθειάς μελέτης.
Θα συμφωνήσω αλλά δεν είναι μόνο αυτό. Δεν είναι μόνο ο πρόχειρος τρόπος, αλλά και η σχέση εκείνου που συμμετείχε στην επανεκτέλεση με το λαϊκό τραγούδι. Όταν ξαφνικά στις δισκογραφικές πουλάγανε τα ινδοπρεπή, ή και οι κλάψες του Καζαντζίδη, αυτονόητο ήταν οτι και στην επανεκτέλεση ενός τραγουδιού της Μπέλλου π.χ η τραγουδήστρια θα έβαζε κλάψα, τόσο επειδή μπορεί ο παραγωγός να της το έλεγε, όσο και επειδή ο συνθέτης μπορεί να το ήθελε.
Δεν είναι μόνο όμως οι επανκτελέσεις… Είπα πριν και για τον Καζαντζίδη, και για άλλους μεγάλους- και μη- ήταν ο τρόπος που πούλαγε η μόδα και η αγορά ακόμα και τα καινούργια τραγούδια.
Δεν ξέρω γιατί, δεν ξέρω τι συναισθήματα έβγαζε στον κοσμάκι-με τα βάσανά του- αλλά έπρεπε να γίνει. Ήταν μόδα.
Και αυτόματα έρχονται οι νέοι, να μιμηθούν τις κακές γραφές του λαϊκού τραγουδιού- είτε απο άγνοια είτε απο γούστο και βάλε κλάψα παντού, όπως έγραψε ο neapoliotis.
Συγχωρέστε με αν ξεφεύγω απο το θέμα.
Για εμένα το μεγάλο πρόβλημα είναι η έλλειψη κατανόησης του στίχου και του πνεύματος.
Παραθέτω ένα παράδειγμα τραγουδιού Ακη Πάνου που σκεφτόμουν πρόσφατα Μοσχολιού Νέγκα
Στα δικά μου τα αυτιά, αν και ο ρυθμός δεν είναι βαρύς, το πνεύμα που δίνει η Μοσχολιού είναι σοβαρό.Ουσιαστικά ντύνει τον στίχο με την ερμηνεία,το κείμενο μιλάει για ευγνομωσύνη , θαυμασμό κλπ
Η Νέγκα απο την άλλη θέλει να το πει με τσαχπινιά και μπρίο. Ε δεν του πάει, γιατι ο στίχος μιλάει αλλιώς.
Ελάχιστοι πλησιάζουν με το παίξιμο και το τραγούδι τίς αυθεντικές εκτελέσεις. Ο καθένας από τούς τραγουδιστές καί τούς οργανοπαίχτες εχει τούς θαυμαστές του.Καί αναλόγως πράττουν.
Οταν αυτός πού βαστάει το μπουζούκι,κάνει ταξίμι πού διαρκεί πιό πολύ από ολο το τραγούδι,γιά μένα ,μόνο τόν εαυτό του θέλει να προβάλει. Καί το κάνει γιατί ακούει τίς επιδοκιμασίες από το κοινό του…Γειά σου ρε Τάδε με τήν μπουζούκα σου…,τό περιμένουν αυτό οι θαυμαστές του.Ε βέβαια,γιά αυτόν πήγαν εκεί.Αυτόν θέλουν κα ακούσουν.
Εγινε το πρώτο λάθος!!!Ο μπουζουξής πουλάει μούρη…ο τραγουδιστής με τα τσαλίμια του ,τήν βραχνή φωνή του ( πού εξεπίτηδες τήν κάνει ετσι ),καί τήν γκριμάτσες του , πού μάλλον γιά αυτόν δείχνουν τήν μαγκιά του…καί εγινε η ιστορία ταραμάς.Πιό ρεμπέτικο???Πού είναι το αυθεντικό,πού είναι η ταπεινότητα καί η σοβαρότητα πού βγαίνει από τίς πρώτες εκτελέσεις???
Αλλά αυτά είναι γούστα.Αντε να δώσεις να καταλάβει σέ κάποιον πού είναι τρελαμένος με τόν τάδε μπουζουξή,καί τρελαμένος με αυτόν τόν τραγουδιστή,η,τραγουδίστρια,οτι ολα αυτά δέν εχουν σχέση με το Ρεμπέτικο.Ετσι είναι ο κόσμος σήμερα.Αλλες νοοτροπίες…Αλλες εποχές…Αλλα ακούσματα…Διαφορετικές γνώμες.
Αν και συμφωνω με το γενικοτερο πνευμα του ποστ, δε μπορω να μην επισημανω οτι γινεται συγκριση 2 ανομοιων πραγματων.
Απο τη μια ειναι η εκτελεση στο στουντιο και απο την αλλη μια ζωντανη ερμηνεια.
Οταν η ατμοσφαιρα και το κοινο ειναι σε ενα κεφι (οπως φαινεται στο βιντεο με τη Νεγκα_μου δινει την εντυπωση οτι το προηγουμενο και το αμεσως επομενο τραγουδι θα ηταν πιο ευθυμα), ειναι και ο ερμηνευτης σε μια τετοια διαθεση. Για να ειναι σωστη η συγκριση θα επρεπε να συγκριθει με μια ζωντανη εμφανιση της Μοσχολιου, και μαλιστα το τραγουδι να ειναι ενταγμενο σε εναν “κυκλο” τραγουδιων πιο ξεσηκωτικων. Για εμενα το προβλημα εντοπιζεται στο μαεστρο που επιλεγει τη σειρα των τραγουδιων.
Πιο τρανταχτο παραδειγμα του συγκεκριμενου ηταν σε μια συναυλια του Νταλαρα στο Βυρωνα, οπου τραγουδουσε το “Αντιλαλουν οι φυλακες” με πλατυ χαμογελο, οπερατικες διαθεσεις και γενικως ενα υφος εντελως κοντρα στο τραγουδι.