Λίγα ακόμα για το "Uskudar"

Αααααα… Μέχρι να κοιτάξω το βιβλίο Μανιάτη, με πρόλαβε ο Κώστας !
Καλύτερα! Μας έδωσε και άλλα στοιχεία !

Ευχαριστώ πολύ για όλες τις καινούργιες πληροφορίες. Η Ιωάννα έγραψε την χρήσιμη λίστα, αλλά τι εκτέλεση ακριβώς είναι αυτή η καλή εκτέλεση του “από ξένο τόπο” για να ακούσουμε και για να καταλάβουμε και εμείς το βυζάντινο στοιχείο? Οι ερευνήτες (οι μουσικολόγοι) δεν μπορούν να ξέρουν πως ήταν παλαιότερα μια μελωδία εκτός αν έχουν μια ηχογράφηση ή τουλάχιστον μια παρτιτούρα για να συγκρίνουν τα στοιχεία, εξετάζεται η αλλαγή στην μουσική στο χώρο εκεί και (μόνο) για τους μουσικολόγους έχει ενδιαφέρον και σημασία αν ένας συνθέτης τότε δημιούργησε ένα καινούργιο τραγούδι και πήρε παραδοσιακά στοιχεία και δυτικά στοιχεία και έντεχνα στοιχεία ή αν ένα ορισμένο κομμάτι ήταν ένα πραγματικο παραδοσιακό τραγούδι ή ένα δύτικο τραγούδι. Θέλω να βοηθάω…

Να προσθέσουμε στα στοιχεία και, σημαντική νομίζω, έμμεση αναφορά στον Χορ-Χορ Αγά που παραθέτει στη υποσημείωση 102 (σελ. 103) ο Χατζηπανταζής στο “ΤΗΣ ΑΣΙΑΤΙΔΟΣ ΜΟΥΣΗΣ ΕΡΑΣΤΑΙ” :
“102. Το τεύχος του περιοδικού (ΡΑΜΠΑΓΑΣ) της 28ης Ιουνίου 1886 παροτρύνει τον Ναπολέοντα Λαμπελέτ, που μόλις έχει επιστρέψει στην Αθήνα από το Ωδείο της Νάπολης και ασχολείται δραστήρια με την διάδοση της ευρωπαϊκής μουσικής στη νεολαία, να μεταγράψει τον “Μέμο” της χαναντέ Φωτεινής για το πιάνο, ώστε να μπορεί να ακούγεται η μελωδία του στα σαλόνια, όπως ακούγονταν εκείνες του Χορ-Χορ Αγά.”
Υπενθυμίζω, ότι ο Χατζηπανταζής έχει και άλλες αναφορές στον Χορ-Χορ Αγά.
Επίσης σε δύο τουλάχιστον αναφορές, εκτός του παρόντος φόρουμ, παραπέμπει και το google. (όπως λέει ο μεγάλος μου γιος, το googling σήμερα, κοντεύει να γίνει κάτι αναγκαίο, σαν το νερό που πίνουμε, το τσιγάρο που (δεν) καπνίζουμε κλπ κλπ :slight_smile: ).

Γεια σας,

Παρέλειψα να δώσω την ιστοσελίδα με τις πληροφορίες για την βοσνιακή παραλλαγή:

http://www.sevdalinke.com/english_worthy_of_note.php

Είναι ένα ωραίο σαϊτ, με πολλά τραγούδια για download και μερικές γενικές πληροφορίες για τα βοσνιακά sevdahlinka τρσγούδια. Όσο για τις ρίζες του τραγουδιού (αν, αλήθεια, μπορούμε να τις ανιχνεύσουμε), “ας ερίζουν οι σοφοί”!

Μάρθα, θα σου στείλω το τραγούδι της Kitt στο ΠΜ σου, μαζί με τις άλλες πληροφορίες.

Φιλικά, Εύα

Γειά σου Θανάση! Κι έσπαγα το μυαλό μου, πού είχα διαβάσει μπόλικα για τον Χορχόραγα !!!

Με την ευκαιρία αυτή, ας παραθέσω ένα ντοκουμέντο για το ανέβασμα αυτού του μελοδράματος, στην κοσμοπολίτικη Σμύρνη τού 1882.
Εκτός τα της παράστασης, διαβάζουμε στην εισαγωγή αρκετά στοιχεία για το περίφημο “Αρωμα Σμύρνης” και την πολυπολιτισμική εκείνη πόλη… Ναργιλέδες, βράκες, θέατρα, καφενεία, πολυτελή κτίρια, ανατολίτικη και δυτική κουλτούρα…

Απολαύστε το !

Νόμιζα ότι είχα απαντήσει σε πολλούς χτές, και για Χορχόρ Αγά και για Passow και για ένα σωρό άλλα, όμως χάθηκε το κείμενο με δική μου ευθύνη. Στο μεταξύ καλύφθηκα μερικώς, έτσι:

Παραδοξολόγε, είναι πιθανό όπως και σύ λές, η τουρκική εκδοχή να μην υπήρχε τότε. Αλλά μην ξεχνάς ότι σε τέτοια θέματα μπαίνει κάποτε και κάποιος εθνικισμός, ίσως η γιαγιά εσκεμμένα να μην ήθελε να τραγουδήσει την τουρκική έκδοση. Δες σχετικά και το μήνυμα της Ιωάννας με τον Καππαδόκη – Φαναριώτη στην Πόλη.

Ενδιαφέρον έχει η πληροφορία που μου έδοσε ο αδερφός μου, με αρκετή εμπειρεία από κείμενα δημοτικών τραγουδιών: το τραγούδι «από ξένο τόπο» κλπ. ως εντεκασύλλαβο πρέπει να είναι πολύ παλαιό, μέχρι και Ενετοκρατία φτάνουμε. Αυτό φυσικά δεν εμποδίζει η μελωδία να είναι πολύ νεώτερη, άλλωστε υπάρχουν περισσότερες από μία μελωδίες και βεβαίως περισσότερα από ένα κείμενα («από την Αθήνα» κλπ.)

Για το αγγλικό κολλέγιο, δεν μπορεί κανείς να στηρίζεται μόνο στη δισκογραφία που δεν πάει πιο πίσω από χοντρικά έναν αιώνα. Υπάρχουν και αρχεία, βιβλιοθήκες, τα πάντα αρκεί να έχεις το χρόνο να ψάξεις. Ήδη η πληροφορία από το βοσνιακό site που παραθέτει η Εύα είναι κάτι, αλλά άντε να το ψάξεις…

Emel, πράγματι στον Ρ. υπάρχει το κείμενο αυτό, ως (μέχρι τότε) ανέκδοτο κομμάτι με την υποσημείωση «από Αθήνα». Αυτό όμως δεν λέει τίποτα, πρώτον γιατί το γεγονός ότι το έστειλε στον Ulrich (πηγή του Ρ.) κάποιος Αθηναίος δεν κάνει το τραγούδι υποχρεωτικά αθηναϊκό, δεύτερον γιατί σε τι μελωδία τραγουδιόταν δεν ξέρουμε. Στην παρτιτούρα που είχες την καλωσύνη να μου στείλεις η θρακιώτικη μελωδία είναι τελείως διαφορετική από αυτήν του σκούταρι.

Μάρθα, ήδη απάντησα στο ερώτημά σου, υπάρχουν διάφορες μελωδίες και διάφοροι στίχοι που μπλέκονται μεταξύ τους. Στο μυαλό μου έχω ακόμα ένα, μάλλον δυτικής Μακεδονίας «έχασα μαντήλι μοϊ έχασα μαντήλι» σε εκπληκτικό ρυθμό, οκτάρι 2 3 3 και άλλη, τρίτη μελωδία.

Κώστα, για τον Passow συμφωνώ, για τον Πολίτη μόνο αν κανείς ανατρέξει σε έκδοση με αναφορά και των πηγών, αφού είχε το συνήθειο να «συμμαζεύει» διάφορες παραλλαγές σε ένα «κυρίως» τραγούδι κάπως αυθαίρετα. Υπάρχει όμως και ο Φωριέλ, όπου το «από ξένο τόπο» αναφέρεται.

Μάρθα και Ιωάννα, κομμάτια από τον Λεπλεπιτζή Χορχόρ Αγά πέρασαν και στη Μυτιλήνη όπου έγιναν σχεδόν παραδοσιακά.

Emel, έχεις δίκιο, το Google μας έχει γίνει εντελώς απαραίτητο! Λοιπόν, στο παρακάτω κείμενο βρήκα λίγα για το Dikran Cuhaciyan και το έργο του “Leblebici Horhor”:

www.europacantat.org/f/repertoire/turkishmusic.doc

Along with the Tanzimat (Reformation) came the French Theatre (opened 1839) where musical plays and operas were performed. Western artists added to the polyphonic music world. From the 1840s onwards, Italian opera companies started visiting the NaumTheatre. This theatre contributed in a major way to the acceptance of the Italian operatic tradition for twenty-eight years… Abdulmecid had a small theatre built in the grounds of the Dolmabahce Palace, which he had opened to the public with a foreign opera in 1859. Some well-known composer-performers also visited Istanbul at this time, such as Franz List, the pianist, in 1847 and the violinist Henri Vieuxtemps in 1848.

The Gedikpasha Theatre of Gullu Agop hosted the first Turkish operettas and operas from 1868 onwards: “Arif’in Hilesi” (Arif’s Trick) by Dikran Cuhaciyan and “Pembe Kiz” (Pink Girl) and “Cengi” (The Gipsy Performer) by Kemani Haydar Bey. This venue also hosted French and Italian companies in addition to starting the kanto tradition.

The National Ottoman Operetta Company performed Cuhaciyan’s opera and operettas between 1910 and 1923. The first Turkish opera is the “Leblebici Horhor” by Cuhaciyan was met with great acclaim. Many operettas were performed in Istanbul in the ‘Twenties and a high number of theatres were opened in the city. Most were aiming to harmonize Turkish tunes with Western styles to create a colorful synthesis. Concerts were by now held outside of the Court and the theatres; many a mansion or society hosted performances by the famous virtuosi and composers of the time. Cemal Resit Βey tells of attending concerts as a child in the Osman Hamdi mansion in Kurucesme by Saint-Saens, Jacques Thibaud, Charles Widor, Pierre de Breville and Raoul Laparra. Societies such as the Union Francaise had long been hosting classical music concerts by visiting performers.

Έχω επίσης ένα άρθρο για την ιστορία του πρώιμου τούρκικου θεάτρου σε μορφή PDF, που έχει αναφορές στο Χορ-Χορ και στις απαρχές του θεάτρου στον Κων/πολη. 'Οπως μπορεί να περιμένει κανείς, τα πρώτα θέατρα βρίσκονταν στις ευρωπαϊκές περιοχές και οι πρωτεργάτες ανήκαν στις μειωνότητες (π.χ. Αρμένιοι όπως ο Cuhaciyan). Όποιος θα ήθελε να το διαβάσει, ας μου γράψει και θα το στείλω.

Εύα

Και λίγα ακόμα…Αν ψάξει κανείς στο όνομα Tchouhadjian θα βρει πολλά, ανάμεσα στα άλλα τα ακόλουθα ενδιαφέροντα. Φαίνεται πως το έργο ήταν όντως μεγάλο σουξέ, και όχι μόνο στην εποχή του!

http://www.stvartanbookstore.com/browseproducts/Dikran-Tchouhadjian.HTML

http://prod.rpiranian.free.fr/opera/garine/garine.pdf

http://asawomanseesit.blogspot.com/2004/09/leblebiji-survived.html

Το πιο ωραίο είναι το παρακάτω, από το “as a woman sees it”:

The first performance was on January 11, 1876 at the Theatre Francaise in Bey Oghlou, by the Ottoman opera established by Dikran Kalemjian and his colleagues in 1875. It was staged many times by the great Benglian Operetta Company in the 1880’s when the company made its tour of the Balkan countries. The “Papa Yani Greek Operetta Company” staged it many times in Istanbul, Athens, Izmir, Greece and Romania.

Εύα

Δεν είχα καιρό να διαβάσω τα πάντα με προσοχή ούτε να τ’ ακούσω τα τραγούδια, μόνο το εξής θα ήθελα να πω πριν φύγω για λίγες μέρες> η πρώτη ηχογράφηση έγινε ήδη το 1902. Το αρμενικό αγόρι ήξερε αυτό το τουρκικο/οσμανικο άστικο ερώτικο τραγούδι, και αν ζούσε μακριά από την κ.πολη, στην περιοχή Αλέππο. Η ανάλυση αναφέρεται μόνο στις τούρκικες εκτελέσεις (υπότιτλος “μεταμορφόσεις ένος μακάμ”).

Γεια σας,

Ο Νίκος έγραψε:

Μάρθα και Ιωάννα, κομμάτια από τον Λεπλεπιτζή Χορχόρ Αγά πέρασαν και στη Μυτιλήνη όπου έγιναν σχεδόν παραδοσιακά.

Το έργο ανεβάστηκε μάλιστα στη Μυτιλήνη στη δύσκολη χρονιά του 1943:

http://www.iera.gr/efimerida/53/3/Neiros.htm

Εύα

Ελα, πολλα ειπατε για το “Απο ξενο τοπο”
Ειναι παλιο κρητικο τραγουδι, που παιζει και τραγουδα και ο ΦΟΥΣΤΑΛΙΕΡΗΣ
σε ερασιτεχνικη ηχογραφηση απο τη δεκετια του '80,
οπως θα το ακουσετε σε λιγες βδομαδες απο το διπλο cd αφιερωμα σε αυτον.

Εν μερει κανω πλακα … σχετικα με την καταγωγη δλδ …

Ο Φουσταλιερης το εχει πει με διαφορετικη μελωδια και καπως αλλαγμενα λογια,
οποτε ερχομαστε στα λεγομενα του Νικου Πολιτη,
ενω κι εγω συμφωνω με τον Κωστα Φερρη,
οτι βγαζει Βυζαντιλα και αν οχι Σταμπουλ … Σμυρνη ή Αιγαιο το ασμα !!!

[b]Απ’ αλάργο κόσμο κι από μακρινό
Ήρθ’ ένα κορίτσι δεκοχτώ χρονώ.

Είχε μαύρα μάθια και ξανθά μαλλιά
κι εις το μάγουλό της μια χρυσήν ελιά.

– Δε μας τις χαρίζεις, δε μας τις πουλάς
τις ελίτσες που ’χεις και μας τυραννάς;

– Δε σας τις χαρίζω, δε σας τις πουλώ,
μόνο θα τις έχω, να σας τυραννώ.[/b]

Έχεις δίκιο Νίκο αλλά η γιαγιά μου δεν ένιωθε μίσος για τους Τούρκους. Από την Πόλη εφυγε όταν ήταν 12 χρονώ (όπως λέει και το τραγούδι). Τους Βουλγαρους έτρεμε και “σιχτίριζε”. Για τους Τούρκους, άντε να πέταγε κανένα “μπουταλάδες”. Άλλωστε, όπως έγραψα, τραγουδούσε στη τουρκική γλώσσα (κάποια τσιφτετέλια, καρσιλαμάδες).

Υπάρχει και η εκτέλεση του Γιώργου Μπαγιώκη -με Βυζαντινή χροιά- στο “Ρεμπέτικο στου Θωμά”.

Γεια σας,

Δε μπορύσα να μη σας δώσω το ακόυλοθο ωραίο δείγμα του τραγουδιού που έχει και τούρκικους και αραβικούς στίχους. Δύστυχως δεν έχω στοιχεία (το βρήκα στο Ίντερνετ) αλλά φαίνεται κάπως παλίο:

http://rapidshare.com/files/20014810/Ya_Banat_Eskandariya.mp3.html

Εύα

Δεν είχα καταλάβει τόσο καιρό τί συζητούσατε σε αυτό το post.
Έχω δεί ένα γαλλικό documantaire για το τραγούδι σε διάφορες βαλκανικές χώρες (ελλάδα, τουρκία, βουλγαρία, βοσνία,), κατά πάσα πιθανότητα είναι αυτό που αναφέρεται πιο πάνω.
πιθανόν να καταφέρω να βρώ και αντίτυπο σε ΝτιβιΝτι.

το ψάχνω και σας ενημερώνω.
μπάμπης

Μπάμπη, δεν είναι γαλλικό, βουλγαρικό είναι από μίαν Αδέλα κάτι. Αν το βρής το φιλμάκι σε λογική τιμή για προσωπική χρήση, με ενδιαφέρει και εμένα.

Γεια σας,

Νίκο, εδώ είναι μερικά στοιχεία για το ντοκιμαντέρ. Αν έχεις θετική απάντηση από τη Πέβα, ειδηποίησέ με, θέλω να το πάρω και εγώ, αν η τιμή είναι λογική.

http://www.unaff.org/2003/f_whose.html

Εύα

κοιτάζω να βρώ μια κόπια, λογικά το γράψανε σε βίντεο κάτι φιλαράκια.
θα ξέρω σε λίγο καιρό. Πάντως θα είναι με υπότιτλους στα γαλλικά.

θα σας ενημερώσω
μπάμπης

Υ.Γ.
Είμαι σίγουρος ότι μιλάμε για το ίδιο…

A qui est cette chanson ?

Chia e tazi pesen ?

Documentaire / Bulgarie-Bélgique / 2003 / 1h10 / Vidéo Beta / Coul. / VOST français

Réalisation : Adela Peeva
Production : Adela Media, Periscope Productions NV
Distribution : Adela Media Film & TV Productions Ltd. : Sofia - +359 2 962 4859 - adelamedia@adelamedia.net

Prix Bartok, 23ème Bilan du Film Ethnographique, Paris 2004

Quelle ne fut la surprise d’Adela Peeva de découvrir qu’une chanson qui avait bercé son enfance et qu’elle croyait bulgare était également chantée en Grèce, en Macédoine, en Turquie, en Serbie et en Bosnie. Voulant en savoir plus, et animée par l’espoir naïf que cette chanson pourrait servir de trait d’union entre ces peuples, elle sillonne l’aire balkanique, sollicitant musiciens, chanteurs ou experts reconnus. Si elle n’en découvre pas la véritable origine, en revanche, ce périple lui aura appris comment l’innocente chanson de son enfance était devenue ici ou là l’instrument d’un nationalisme exacerbé, si ce n’est fanatique.
Une chose est sûre, la musique n’adoucit pas toujours les m¦urs.
Adela Peeva

Titre original : Cia e tazi pesen ?

  • 2003 - 70 min - vidéo - couleur

Dans un restaurant agréable d’Istanbul, la réalisatrice Adela Peeva dîne avec des amis de divers pays balkaniques (un Grec, un Macédonien, un Turc, un Serbe et elle-même Bulgare). Ils y entendent une chanson que tous commencent à fredonner, chacun dans sa propre langue. Chacun revendique la chanson comme venant de son pays. La réalisatrice, qui depuis son enfance, connaît cet air, part à travers divers pays des Balkans pour découvrir à qui appartient cette chanson.

Scénario : Adela Peeva
Image : Joro Nedelkov
Montage : Jelio Jelev, Nina Altaparmakova
Son : Stoyan Augustinov, Ivo Yanev
Production : Slobodan Milovanovic, Paul Pauwels
Contact : Adela Media Film & TV Productions Ltd., Tél. : +359 2 962 4859, Fax : +359 2 962 4789, e-mail : adelamedia@adelamedia.net

Και εγώ ενδιαφέρομαι για το βίντεο! Με το ελληνικό τραγούδι της ταινίας αυτής άρχισε η “δική” μου ιστορία με το Uskudar. Ότι άκουσα τυχαία ένα απόσπασμα δεν ήξερα πόσο ενδιαφέρον έχει αυτό το θέμα και πόσα θα μάθω μεσώ του τραγούδιου αυτού για τον μουσικό πολιτισμό τότε.

Εύα, η διεύθυνση που μου έδοσες δεν απαντάει, ούτε και η δική σου Μπάμπη, είσαι η τελευταία μας ελπίδα!! Έ, δεν θα σκάσω όμως και αν δεν βρεθεί, περίπου ξέρω τι θα λέει.