Λίγα ακόμα για το "Uskudar"

Γεια σας,

Κατά σύμπτωση έγινε συζήτηση για το Uskudar και στο eefc-list, και ο Ελληνοαμερικάνος Joe Graziosi έδωσε μερικές ενδιαφέρουσες πληροφορίες που είχε την καλοσύνη να μου αφήσει να μεταφέρω εδώ.

Εύα

Hi to all

I just saw the thread regarding the documentary “Whose is this song?” and thought I would add a few cents from my own experience. The song Uskudara Gidereken was well known among aficiοnados and musicians in the New England Greek and Near Eastern music scene in the 1960s and 1970s and few people doubted its Turkish provenance. Even in the documentary “Whose Song is This?”, the Mytilini Greek whom Adela Peeva first encounters, upon being asked if the song is Greek says it is from “Minor Asia”, i.e. Asia Minor (Mikra Asia in Greek) without further elaboration as to its “ethnic” origins.

Among the numerous USA recordings from the decade of the 60s are the instrumental version Uskudar with the then very popular Greek American clarinetist Gus Vali (and his Casbah Ensemble) on the LP Dance Bellyrina, Dance UAS 6302. A version sung with Greek lyrics was recorded by the fiery vocalist Betty Daskalaki, “Mi Mou Ksanapis Yia Agapi” (Don’t Talk to me again of Love) on the LP Boujouki ke Kaymi No 5 ST-LP-777. This was part of a large series of LPs of mostly bouzouki based popular and rebetic songs on the Standard Colonial label; for a while out of Woburn, Mass. Most of the artists on these recordings were part of a large wave of musicians and singers from Greece, many well known, who migrated to the States in the mid-50s to early 60s to try their luck in the thriving Greek and Near Eastern club scene of the times.

My favorite USA recording however, was a 78 RPM from the 1940s from the late Dino Pappas’ collection; “Eskoutari” by Virginia Mangidou on Kalos Diskos 302-B. Virginia Mangidou was a Greek from Istanbul who recorded extensively in the States and owned her own recording label. Skoutari or Eskoutari is the popular Greek name for Chrysoupolis from which the Turkish Uskudar derives (the Istanbul suburb on the Asiatic shore opposite the old city). It is also the only Greek version of the song I know whose lyrics follow closely the originial Turkish in subject matter. Supposedly Marika Papagika recorded an even earlier Greek version in the States in the 1920s called “Apo Kseno Topo”, but I haven’t heard it yet nor do I recall it in Dino’s collection.

The most influential Greek recording however was the 1970s field recording from Playia, Plomariou on the island of Mytilini done by Mary Vouras and Simona Karas for the Society for the Dissemination of National Music and released on the LP Songs of Mytilini and Chios, LP SDNM 110. This was because these series of LPs coincided with a revival of interest in traditional folk and old rebetic/ smyrneic songs by young mostly urban (Athens) based musicians and singers and this particular version became the standard for this new wave. The Mytlini version, known as “Apo tin Athina os ton Pirea” is an island style syrto which changes into a Ballos Amanes, just as in the documentary. This version is the basis for the recent recording, a Greek- Turkish collaboration between Christos Tsiamoulis (who has been to the States at least twice for the World Music Concert series) and Halil Karadurman, the CD “Where Nostalgia Hurts” ML 0708 (Greece). Here, Tsiamoulis (ud and vocals) sings the Greek Mytilini version and Karadurman (kanun) the well known Turkish, then Tsiamoulis “returns” to the Greek with the well known Ballos Amanes “Oraia Pu’ne tin Avghi” (made famous by the Naxiote singer Irini Legaki -Konitopoulou and made known more recently among the Balkan Camp crowds by Christos Govetas and Brenna MacCrimmon).

Among the Turkish language recordings is the version “Uskadara Giderken” by Sema Icli, LP Tourkika Traghoudhia Olympic BL 1054, Athens, Greece. This was part of a large series of Turkish songs recorded in Greece in the early 1960s on 45 RPMs on the RCA label. The singers were primarily Turkish, Ali Ugurlu being the most important, but also including the Laiko “superstar” Stelios Kazantzides at the height of his popularity. Kazantzides was the son of Turcophone Pontian refugees, as was his former fiance, Sevasti Papadopoulou, who, under the artistic pseudonym, Sevas Hanoum, became famous in the clubs of 1950s Athens singing Turkish songs. The musicians on these RCA recordings were Greek refugees from Turkey among whom were the violinist Dimitris Ladopoulos or “Manisalis” (from Manisa, Izmir) and the ud player Yannis Soulis (I believe from Izmir). The kanun player was either Nikos Sahinidis or Nikos Stefanidis (both from Turkey).

I believe there was also a Turkish USA recording on the Colonial Standard label with the clarintist Saffet and the singer Lutfi. There was an instrumental Chifte telli recorded by Saffet called “Skoutari”, but this is a different melody - see Exotic Music of the Near East, Standard Stereo LP-950.

I’ll probably have a compilation CD ready for Ballkan Camp with these and other Greek Turkish equivalents. Oh, and I can’t forget the Arabic version “Yia Banat Iskandaria” by the Egyptian Mohammed El-Bakkar on the LP Port Said AFSD 5833 (USA). If there was one Arabic LP found in Greek American homes in the 60s and 70s this was it.

Joe Graziosi

Λίγα ακόμα για το Uskudar
Τυχαία διάβασα ότι στη Βιέννη γράφτηκε το 2004 μια (δίπλωμα-)εργασία για το θέμα αυτό με τίτλο “ένα τραγούδι για όλους. Παραλλαγές ενός τραγουδιού σε έξι΄βαλκανικές χώρες”.
Σ’ ένα μικρό απόσπασμα είδα ότι το ελληνικό τραγούδι έχει τους στίχους
"από την Αθήνα ως τον Πειραιά
έχασα μαντίλι (μανίρι)
με εκατο φλουριά, αμάν.
Και το ψωμί αρνούμαι,
και ζω με την, και ζω με
λαχτάρα γι’ αέρα,
κάνω τη νύχτα μέρα.

Όποιος έχει αυτή την παραλλαγή, παρακαλώ να μου την στείλει…

Μάρθα, μπορείς να μας δώσεις περισσότερα στοιχεία γι’ αυτήν την εργασία; Τίτλος (στα γερμανικά, υποθέτω), συγγραφέας κ.τ.λ. για να μπορούμε να τη ψάξουμε κι εμεις; Ευχαριστώ εκ των προτέρων.

Επίσης, σου έχω στείλει δυο προσωπικά μηνύματα, και μου ήρθαν πίσω. Έχεις καμμιά άλλη διεύθυνση, για να δοκιμάσω εκεί; Μπορεί να είναι και το δικό μου πρόγραμμα που έχει κανένα πρόβλημα, γιατί έχω γράψει και σε άλλους χωρίς να πάρω απάντηση…μήπως χάνονται τα μηνύματά μου στο cyberspace;;;;

Εύα

Βεβαίως θα σε πληροφορήσω…

Γεια σας,

Βρήκα μια θαυμάσια Αραβiκή εκδοχή του περίφημου Uskudar. Ο τίτλος του τραγουδιού είναι “Κορίτσια από την Αλεξάνδρεια”. Οι Λιβανέζοι και οι Σύριοι πιστεύουν, βέβαια, ακράδαντα ότι είναι δικό τους αραβικό, δημοτικό τραγούδι!
Δε μπορώ να το παραθέτω εδώ, αλλά όποιος το θέλει σε mp3, ας μου γράψει και θα το στείλω.

Εύα

Το “Μπανάτ Ισκανταρέγια” (Κορίτσια της Αλεξάνδρειας) είναι όντως αραβικό (Αιγυπτιακό) τραγούδι, και ανήκει στον αναμορφωτή της Αραβικής μουσικής, Σάγιεντ Νταρουίς (που σημαίνει Κύριος ή Άγιος και Δερβίσης).

Στην Ελλάδα τον πρωτοακούσαμε σ’ ένα σαχλοτράδουδο του Δάκη, με το ρεφραίν “Σάλμα γιά σάλαμα ρούχνα ου γκένά μπι σάλαμα”.

Είναι σα να λέγαμε ο “Βαμβακάρης της Αιγύπτου”, με στοιχεία από Ιταλία, Σμύρνη (το Μινόρε) και Λίβανο, απ’ όπου πέρασε. Τα μισά του τραγούδια είναι χασικλίδικα. Οι φιλικές του αναφορές στην Ελλάδα και τους Έλληνες, πάμπολλες.

Σήμερα θεωρείται Εθνικός Μουσικός της Αιγύπτου, και το τραγούδι του “Μπιλάντι” (Πατρίδα μου) είναι σήμερα ο Εθνικός Ύμνος της Αιγύπτου.

Ευχαριστώ για τις πληροφορίες! Θα κάνω μια “παρανομία” και θα δώσω το λινκ για το Banat Iskandariya. Μάλλον ο Αιγύπτιος συνθέτης εδώ “εμπνεύστηκε” λιγάκι από το Τουρκο-Ελληνο-Βαλκανικό άσμα!:wink: Η μήπως το “Από ξένο τόπο” έχει τις ρίζες του από την Αίγυπτοι;

http://rapidshare.com/files/18497229/04_Banat_Iskandaria.mp3.html

Εύα

Τι λιγάκι, Εύα μου (αλλά και Κώστα)! το κομμάτι είναι ατόφιο, χωρίς την παραμικρή επέμβαση. Προς το μέσον έχει προστεθεί ένα οργανικό ιντερλούδιο ακολουθούμενο από ένα φωνητικό σε στύλ ελεύθερου αυτοσχεδιασμού.

Έχω επανειλημμένα δηλώσει ότι με αφήνει παγερώς αδιάφορο το “ποιανού είναι το τραγούδι”, μου θυμίζει τους παιδικούς τσακωμούς όχι εγώ το είπα πρώτος, όχι εγώ. Κοινή είναι η κουλτούρα της ανατολικής μουσικής και πριν τα ραδιόφωνα υπήρχαν και βαπόρια, αραμπάδες, τα πάντα, ενώ η κινητικότητα των πληθυσμών ήταν απιστεύτως μεγαλύτερη από ότι μερικοί φαντάζονται.

Εντύπωση πάντως κάνει το ότι το τραγούδι έφτασε να γίνει “εθνικός ύμνος”. Πότε έδρασε ο Σάγιεντ Νταρβίς, Κώστα;

Εύα, δυστυχώς δεν κατάφερα να λάβω το ελληνικό κομμάτι της ταινίας, αλλά έχω επαφή με μια γυναίκα που γράφει μια διδακτορική διατριβή με θέμα τέτοια τραγούδια. Τι πηγή έχεις σχετικά με την πληροφορία που μας έδωσες ότι στο Λιβανό και στη Συρία πιστεύουν ότι είναι δικό τους δημοτικό τραγούδι? Είναι πολύ σημαντικό γιατί την πρώτη ηχογράφηση τραγούδησε ένα αρμενικό αγόρι στα τουρκικά κοντά στο Χαλέπο (που ήταν ένα μουσικό κέντρο). Γι’ αυτό αυτή φυσικά έχει μεγάλο ενδιαφέρον να μάθει πηγές σχετικά για μια αραβική αιγυπτική προέλευση. Παρακαλώ εσένα και τον Κώστα Φέρρη για κάθε πληροφορία!

Ευχαριστώ πολύ για το τραγούδι! Χάρηκα να τ’ ακούσω.

Πολύ ενδιαφέρουσα η κουβέντα σας. Τυχαίνει εδώ και ένα περίπου χρόνο να απολαμβάνω ένα ολόκληρο σί -ντί αφιερωμένο στο Σαγιέντ Νταρβίς. Την εκτέλεση των κομματιών έχει αναλάβει μία εξαιρετική Λιβανέζικη κλασσική ορχήστρα στην οποία μετάχει ο πολύ καλός ουτίστας και άνθρωπος, ο Σαρμπέλ Ρουχανά.Μέσα σε αυτό το σί-ντί υπάρχουν πολλά στοιχεία και γιά την βιογραφία του συνθέτη, ο οποίος αντιμετωπίζεται απο το πρόγραμμα Μέντι-Μούσες που υλοποίησε πρόσφατα το Εν Χορδαίς, ως ένας απο τους αντιπροσωπευτικούς συνθέτες του ευρύτερου γεωγραφικού χώρου της Α. Μεσογείου και Ε. Ανατολής. Αναζητήστε το στο Εν Χορδαίς , απο την κα. Σοφία Καρακώστα, στο τηλέφωνο 2310-253285.

Έγραψε ο Νίκος:

Τι λιγάκι, Εύα μου (αλλά και Κώστα)! το κομμάτι είναι ατόφιο, χωρίς την παραμικρή επέμβαση. Προς το μέσον έχει προστεθεί ένα οργανικό ιντερλούδιο ακολουθούμενο από ένα φωνητικό σε στύλ ελεύθερου αυτοσχεδιασμού.

Απαντάει η Εύα:

Νίκο μου, έγραψα “λιγάκι” γιατί δεν ήθελα να θίξω τον άνθρωπο (τον Darwish εννοώ)! Και βέβαια δεν έχει και τόσο σημασία το “τίνος είναι το παιδί;”. Ενδιαφέρον (για μένα τουλάχιστο) είναι πώς διαδιδεται μια μελωδία/ένα τραγούδι και αποχτάει το ιδιαίτερο “χρώμα” του ανάλογα με τη γλώσσα και τη μουσική παράδοση του κάθε τόπου.

Νίκος: Εντύπωση πάντως κάνει το ότι το τραγούδι έφτασε να γίνει “εθνικός ύμνος”. Πότε έδρασε ο Σάγιεντ Νταρβίς, Κώστα;

Εύα: Νομίζω ότι ήταν άλλο τραγούδι που έγινε εθνικός ύμνος, όχι το Banat Iskanderiya.

Μάρθα, την πληροφορία για το τραγούδι τη βρήκα σ’ ένα φόρουμ για την παραδοσική μουσική της Ανατολής, σε μια συζήτηση για τα κοινά τραγούδια Ελλήνων και Τούρκων. Ένα μέλος Άραβας δήλωσε με θαυμασμό πως το Uskudar έχει τη ίδια μελωδία με το Banat Iskanderiya, ένα τραγούδι που στη χώρα του (πιθανώς Λίβανο, δεν κατάλαβα ακριβώς από που ήταν το παιδί) θεωρείται ένα “δικό τους” παραδοσιακό.

Για τον Νταρβίς βρήκα μερικές πληροφορίες στο βιβλίο του Jihad Racy “Making music in the Arab world: The culture and artistry of tarab”:

According to various historical accounts, hashish use in the region is centuries old and is known to have existed among members of certain Sufi orders. Referred to as, “the poor man’s wine”, it was eloquently described and often praised by poets, especially in the Sufi literary circles of the thirteenth century. Similarly, Lane noticed the prevalence of hemp and to a lesser extent opium, especially among musicians. Moreover, in Egypt the local hashish culture has been linked to a type of “folklore” that incorporated humour, poetry and music, as well as interactive drugrelated etiquettes. In fact, hashish was the topic of numerous popular songs, particularly in the 1920s and 1930s, a period that witnessed the increase in the use of drugs, including cocaine and opium.

Hashish songs embraced a variety of characteristic themes. Usually speaking on behalf of the hashshashin, or hashish users, they described this group’s carefree life style, and portrayed the drug and its effect in delightful, often humourous ways. For example, in a song by Shaykh Sayyid Darwish, presented in one of the plays of the famous comedian Najib al-Rihani, a group of actors who play the role of hashish addicts appear sickly and poverty stricken, but sing gleefully about hashish and intoxication. Furthermore, in this song, criticism of the political and social system, as well as vows to give up hashish, are voiced.

Λοιπόν, όπως γράφει ο Κ. Φέρρης, αιγυπτιακά χασικλήδικα, με ενδιαφέρουσες ομοιότητες με τα ελληνικά της ίδιας περιόδου.

Εύα

Εύα: Νομίζω ότι ήταν άλλο τραγούδι που έγινε εθνικός ύμνος, όχι το Banat Iskanderiya.

Φυσικά, εγώ διάβασα λάθος. Και:

Λοιπόν, όπως γράφει ο Κ. Φέρρης, αιγυπτιακά χασικλήδικα, με ενδιαφέρουσες ομοιότητες με τα ελληνικά της ίδιας περιόδου.

Και όχι μόνο αυτό, συμπίπτουν και οι περίοδοι έξαρσης της χρήσεως ψυχοτρόπων και ναρκωτικών.

Λέγεται ότι 3 ήταν οι διαμορφωτές της αιγυπτιακής μουσικής:

Ο Σάγιεντ Νταρουίς, γύρω στο 1910, που συνδύασε την ανατολική τεχνική με τη «δυτική» (ίσως ελληνική περισσότερο) αρμονία.
Το τραγούδι του που έγινε εθνικός ύμνος της χώρας του, το «Μπιλάντι», σε μετάφραση:
«Πατρίδα μου, πατρίδα μου, πατρίδα μου,
δική σου είναι η αγάπη κι η καρδιά μου.(δις)

Αίγυπτε! Μητέρα κάθε γης,
Ελπίδα μου και φιλοδοξία μου,
Πώς μπορεί κανείς να μετρήσει
για την ανθρωπότητα τις ευλογίες του Νείλου;
Πατρίδα μου, πατρίδα μου, πατρίδα μου,
δική σου είναι η αγάπη κι η καρδιά μου.(δις)

Αίγυπτε! Βαρύτιμο κόσμημα
που λάμπεις στην αιωνιότητα!
Ω πατρίδα μου, να είσαι πάντα ελεύθερη,
ασφαλής από κάθε εχθρό!
Πατρίδα μου, πατρίδα μου, πατρίδα μου,
δική σου είναι η αγάπη κι η καρδιά μου.(δις)

Αίγυπτε! Ευγενή είναι τα τέκνα σου,
Πιστά, και φρουροί των χωμάτων σου.
Σε πόλεμο κι ειρήνη
Τις ζωές μας δίνουμε για χάρη σου.
Πατρίδα μου, πατρίδα μου, πατρίδα μου,
δική σου είναι η αγάπη κι η καρδιά μου»

Δεύτερος ο Ουαχάμπ, μαθητής του, έφερε συμφωνικές ορχήστρες στη χώρα του και παραμέρισε το ούτι.
Τελευταίος ο Φαρίντ, μάλλον σε ανταγωνισμό με τον προηγούμενο, επέβαλλε και εξέλιξε το ούτι. Έμεινε ονομαστός για τα ταξίμια του. Λέγεται ότι η αραβική σχολή στο ούτι δεν έχει σχέση ούτε με την τουρκική ούτε με την ιρακινή.

Τα στοιχεία αυτά είναι από Έλληνα Αιγυπτιώτη, μουσικό.
(Συμφωνείς, Κώστα Φέρρη;)

Και κάποια δείγματα εδώ:
http://www.mikeouds.com/farido.html

http://youtube.com/watch?v=W-WO8K9Ie8c&mode=related&search=

Δεν είχα καταλάβει γιά ποιό τραγούδι μιλούσατε, τώρα που τ’ άκουσα (πολύ κακή εκτέλεση σε σχέση με το πρωτότυπο του Νταρουϊς) το θυμήθηκα:

Όντως, στην Αίγυπτο είναι γνωστό ως τραγούδι του Σάγιεντ Νταρουϊς, και προφανώς έχει γράψει τους στίχους, είναι τυπικά “Νταρουισικοί”. Όμως το τραγούδι είναι σαφέστατα παρμένο από το πέρασμά του στη Σμύρνη, και είναι απ’ αυτά που οι Τούρκοι ονομάζουν Ionian δηλαδή των Ιόνων… Στην πραγματικότητα, το “Από ξένο τόπο”, αν και φέρεται ως “νησιώτικο”, αν το ακούσετε στον αργό του ρυθμό (παλιά) θα διακρίνεται την απέρριτη Βυζαντινή του προέλευση.

Φυσικά και συμφωνώ, Ελένη, αλλά πες μου, ποιός είναι ο Αιγυπτιώτης μουσικός; Μήπως ο Μανιταράς; Γιά τον Νταρουϊς και τα χασικλίδικα θα πω κι άλλα, αλλά δώστε μου λίγο χρόνο, τι καταιγισμός είναι αυτός!

Σ.Π.Σ.Κ.Φ. (Σιγά που σου κακοφαίνεται…)

Διαβάζοντας τις πληροφορίες θυμήθηκα κάτι που είπε ένας χoροδιδάσκαλος, και νομίζω ότι έχει δίκιο>
είπε ότι από το μεγάλο κοινό υλικό ο κάθε λαό παίρνει ακριβώς αυτά που του ταιριάζει το καλύτερo από τη νοοτροπία τους, προσαρμίζει το υλικό και με τόν κατάλληλο τρόπο που του ταιριάζει χορεύει, παίζει τα όργανα κτλ. Επίσης είπε όταν ένας λαός έχει επαφή μ’ έναν άλλο πολιτισμό παίρνει τα στοιχεία που του αρέσουν και τα κάνει δικά τους …Δεν ξέρω αν είναι δυνατόν να μάθει κανείς ποτέ αν το κομμάτι “uskudar” πραγματικά είναι βυζάντινο, ή εγγλέζικο ή αράβικο ή οσμανικό, αλλά μπορώ να φανταστώ ότι οι Έλληνες αυτή τη μελωδία έκαναν “συρτό”, γιατί τους έχει ταιριάσει, όπως άλλοι την έκαναν “τσιφτετέλι”…

Λίγο χλωμό το βλέπω για εγγλέζικο…

Στο Uskudar ήταν οι Εγγλέζι, για να αναφέρω απλώς την Florence Nightingale. Γι’ αυτό υπάρχουν αναφορές ότι βασικά πρόκειται για μια εγγλέζικη μουσική.
Ποιός έχει το κομμάτι “Σκουτάρι” της Virginia Mangidou και μπορεί να μου το στείλει σε μορφή μπ3? Χαιρόμουνα πολύ το ακούσω.

Δεν καταλαβαίνω Μάρθα, τι εννοείς; Πότε ήταν, που, ποιοί Εγγλέζοι;
Δώσε πληροφορίες σε παρακαλώ.