Καπλάνης Κώστας

Επειδή τυχαίνει να με λένε και εμένα Καπλάνη, θα ήθελα να μάθω μερικές πληροφορίες για τον Κώστα τον Καπλάνη.Αν και ξέρω ήδη αρκετά πιστεύω, απο την μέχρι τώρα εμπειρία μου, πως οι “παλιοί” του φόρουμ θα μπορέσουν να μου δώσουν χρήσιμες πληροφορίες για την ζωή και το έργο του.
Ευχαριστώ
Παναγιώτης Καπλάνης.

Στο τελευταίο τεύχος του περιοδικού “Μετρονόμος” υπάρχει ένα αφιέρωμα στον Κώστα Καπλάνη που υπογράφει ο Ηλ. Βολιότης - Καπετανάκης.

Μερικά βιογραφικά:
Γεννήθηκε στη Σμύρνη το 1920, βρέθηκε με την οικογένειά του στη Χίο το '22 και από το '23 στον Πειραιά, στα Ταμπούρια.
Λόγω φτώχειας, πήγε μόνο στην πρώτη Δημοτικού και μετά εργάστηκε σε διάφορες δουλειές, από πολύ μικρός. Έμαθε την τέχνη του κουρέα και στα δεκαέξι του, τού άνοιξε ο πατέρας του δικό του κουρείο.
Όπως συνηθιζόταν τότε, στα κουρεία υπήρχαν όργανα, μαντολίνα, κιθάρες, μπουζούκια, χαβάγιες.
Ένας πελάτης του, ο Παναγιώτης Σοφράς, τον “μύησε” πρώτος στο μπουζούκι.

Πρώτη του συνεργασία με τον Μπάτη, έπαιζαν μαζί μπαγλαμά και μπουζούκι στα Χιώτικα και έβγαζαν μετά δισκάκι.
Το '43 τον φιλοξένησε για λίγες μέρες στο σπίτι του ο Χιώτης και το ίδιο διάστημα εργάστηκε στην περιοχή της Κολοκυνθούς.
Το '45 γνωρίστηκε με τον Περιστέρη, οπότε και άρχισε η συνεργασία τους.
Το '46 εμφανίστηκε στη δισκογραφία για πρώτη φορά στη δεύτερη επανεκτέλεση των τραγουδιών του Μητσάκη, “Το κομπολογάκι” και “Ο λουλάς” και ακολούθησε άλλο ένα τραγούδι το οποίο έχει περάσει στο όνομα των Στράτου και Ζωής Παγιουμτζή, “Ο αναπτήρας”.
Την ίδια χρονιά επιστρατεύτηκε και απολύθηκε το '49.
Το '50 εργάστηκε μαζί με τον Παπαϊωάννου στις Τζιτζιφιές και μετά στου Χειλά.
Συνεργάστηκε με τον Μπίνη, ο οποίος τραγούδησε ένα από τα πρώτα του τραγούδια, το “Ένας αλήτης πέθανε”, με τον οποίο Μπίνη αντάμωσαν και αργότερα στην Αμερική, όπου και εμφανίζονταν μαζί περίπου για ενάμισι χρόνο.
Το '54 πήγε στην Αμερική μαζί με τη Μαρίκα Νίνου. Αργότερα συνεργάστηκε εκεί με τη Χρυσάφη, την Άντζελα Γκρέκα και άλλους καλλιτέχνες και περιόδευσε σχεδόν σε όλη την Αμερική και σε πόλεις του Καναδά.
Εγκαταστάθηκε μόνιμα στην Καλιφόρνια και συνέχισε να παίζει με ένα συγκρότημα που είχε φτιάξει σε γιορτές και τοπικά γλέντια.

Και τώρα η αναφορά του Βολιότη - Καπετανάκη στο έργο του.
1ο λάθος: Στο βιογραφικό σημείωμα ή στη βιογραφία, δεν πρέπει να καταγράφονται μόνο οι απόψεις του βιογραφόμενου ή οι μαρτυρίες του ίδιου απέναντι σε φίλους ή γνωστούς του, μονόπλευρα.
Χρειάζεται διασταύρωση στοιχείων, για να επιτευχθεί η αντικειμενικότητα, ειδικά όσον αφορά ευαίσθητα θέματα όπως η πατρότητα τραγουδιών.
Έτσι, ο γράφων υποστηρίζει - χωρίς τεκμηρίωση - την άποψη πως το “Είμαι απόψε στα μεράκια” [ή “Φέρε μας κάπελα κρασί”, ο άλλος τίτλος] είναι του Καπλάνη, μόνο και μόνο γιατί έτσι ισχυρίστηκε ο ίδιος ή κάποιοι γνωστοί του.
Ενώ είναι γνωστό πως το τραγούδι είναι δημιουργία του Απ. Χατζηχρήστου, το μαρτυρά το ύφος του τραγουδιού…
Υπάρχει και η μαρτυρία της κόρης του Χατζηχρήστου πως
“…το 1947 επισκέφθηκε ο Χατζηχρήστος τον άνθρωπο της Α.Ε.Π.Ι. Κώστα Μακρή και του κατέθεσε κάποια τραγούδια του, μεταξύ αυτών και το «Είμαι απόψε στα μεράκια».
Εκεί συνάντησε τη γυναίκα του Κώστα Καπλάνη, η οποία είχε πάει να ζητήσει κάποια προκαταβολή ποσοστών, ένεκα που ο άντρας της ήταν φαντάρος.
Ο Χατζηχρήστος συγκινήθηκε, της έδωσε λίγα χρήματα να τα στείλει με χαιρετισμούς στον άντρα της και δήλωσε στον Κ. Μακρή τα ποσοστά από το τραγούδι του «Είμαι απόψε στα μεράκια» να πήγαιναν την πρώτη χρονιά στον Καπλάνη. Μετά …ουδέν μονιμότερον του προσωρινού, αφού ως φαίνεται ο μεν Καπλάνης δεν έκανε κάποια «κίνηση», ο δε Χατζηχρήστος δεν ήθελε να τον δυσαρεστήσει…”

Αλλά, το κυριότερο: υπάρχει επιστολή της Α.Ε.Π.Ι. προς τη γυναίκα του Χατζηχρήστου, με ημερομηνία 10-12-1986, με την οποία βεβαιώνεται ότι το «Είμαι απόψε στα μεράκια» καθώς και πολλά άλλα τραγούδια, τα οποία αναφέρονται με τους τίτλους τους, είναι καταχωρημένα στο αρχείο της εταιρείας σαν συνθέσεις του Α. Χατζηχρήστου.

2ο σημείο: το πολυσυζητημένο “Μινόρε της αυγής” το οποίο επίσης διεκδίκησε ο Καπλάνης.
Η οικογένεια Χατζηχρήστου δεν έχει διεκδικήσει κανένα όμως ούτε καταδέχτηκε να συζητήσει για τα όποια κέρδη από τα πνευματικά δικαιώματα των τραγουδιών του…
Από τα στοιχεία που - πια - έχουμε στη διάθεσή μας, προκύπτει πως οι τελικοί στίχοι διαμορφώθηκαν από το Χαρ. Βασιλειάδη
[κοινή ομολογία της κόρης Χατζηχρήστου και της γυναίκας του Βασιλειάδη],
ενώ το πρώτο στιχάκι είναι βασισμένο σε μία αδέσποτη πατινάδα της Σμύρνης που άρχιζε: «Ξύπνα αγάπη μου μικρή άκου μινόρε την αυγή», την οποία θυμόταν ο Χατζηχρήστος απʼ την πατρίδα του.
Η μελωδία του τραγουδιού ήταν γνωστή μάλλον, προερχόταν από το “Σμυρναίικο μινόρε” και παρόμοιες είχαν ηχογραφηθεί από το έτος 1909.
Η τελική διαμόρφωση της μουσικής του “Μινόρε της αυγής” ανήκει - πέρα από τις επιδράσεις - στο Χατζηχρήστο, ο Καπλάνης απλά έπαιξε μπουζούκι στην ηχογράφηση αυτού του τραγουδιού, το 1947.
Ο Καπλάνης προχώρησε σε δίκη για να αποσπάσει τα πνευματικά δικαιώματα αυτού του τραγουδιού, αλλά την έχασε, δεν έπεισε κανένα πως αυτός ήταν ο δημιουργός…

3ο : Στην εν λόγω αναφορά, ούτε κουβέντα ότι η “Πειραιώτισσα” ή “Όμορφη Πειραιώτισσα” δεν είναι του Καπλάνη, αλλά του Μπαγιαντέρα…

Βεβαίως, ο Καπλάνης έγραψε μερικές επιτυχίες και κυρίως ξεχώρισε για τον εξαιρετικό τρόπο με τον οποίο έπαιζε μπουζούκι, κάτι το οποίο αναφέρεται και στη συγκεκριμένη αναφορά στο “Μετρονόμο”.

Άργησε αλλά ήρθε η απάντηση που περίμενα.Ευχαριστώ πάρα πολυ την Ελένη και προσκαλω όλα τα μέλη του φόρουμ να συζητήσουμε πάνω σε αυτό το θέμα, και να του δώσουν λίγη περισσότερο προσοχή, ώστε μέσα απο αυτό να μάθουν όλοι λίγα παραπάνω πράγματα για αυτόν τον σπουδαίο καλλιτέχνη.Αλλα και εγω προσωπικα γιατι έχω το ίδιο επώνυμο με αυτόν θέλω να μάθω λίγα πράγματα παραπάνω.

Έχει ενδιαφέρον ότι,όπως αναφέρει ο Κώστας Μυλωνάς στο έργο του Ιστορία του ελληνικού τραγουδιού,τους στίχους του όμορφου τραγουδιού του Καπλάνη Βαριά χτυπάει η καμπάνα,που τραγούδησαν το 1953 η Μπέλλου με τον Τατασόπουλο, έγραψε ο Νίκος Μαμαγκάκης.
Είναι πιστεύω αξιοσημείωτη η συμμετοχή αυτή λόγιου δημιουργού στην παραγωγή ενός ρεμπέτικου τραγουδιού.
Εξάλλου στο άρθρο του Βολιότη-Καπετανάκη στον Μετρονόμο μου έκανε εντύπωση ότι ως στιχουργός του περίφημου τραγουδιού Ένας αλήτης πέθανε αναφέρεται ο ίδιος ο Καπλάνης με τη συνδρομή του Νίκου Μάθεση,ο οποίος έφτιαξε το τρίτο κουπλέ,παρότι είναι διαδεδομένη και εδραία η πεποίθηση ότι οι στίχοι ανήκουν στον Κώστα Μάνεση.