Η βασική νότα στους λαικούς δρόμους

Μουσική Θεωρία
#1

Γεια σας παιδιά

Είμαι καινούριος στον μπαγλαμα και μπουζουκι και τελευταίως ασχολούμαι με την θεωρία και πρακτική των λαικών δρόμων. Έχω προσέξει σε όλα τα βιβλία, βίντεο και άλλα βοηθήματα ότι οι δρόμοι πάντα ξεκινάνε από την νοτα Ρε στο 5ο ταστο της Λα χροδής. Η απορία μου είναι, οι δρόμοι πάντα ξεκινάνε από Ρε? Δεν μπορεί να ξεκινάει από άλλη νότα? Από άποψης πρακτικής, πώς είναι καλό να γίνεται η εξάσκηση στους δρόμους?

Κάνω σκέψεις για τρίχορδο η τετραχορδο μπουζούκι. Αν έχω ξεκινήσει απο μπαγλαμά θα με δυσκολέψει η μετάβαση σε τετραχορδο? Οι δρόμοι είναι ευκολότεροι σε τετραχορδο?

ευχαριστώ, συγχωρέστε την απλότητα μου

#2

Ποιός είναι ο στόχος σου, σαν καινούργιος που είσαι; Να γίνεις, με τα χρόνια, ένας καλός θεωρητικός των λαϊκών δρόμων, ή να μπορείς να παίζεις όχι μετά από χρόνια, αλλά αρκετά σύντομα, κάποια ρεμπέτικα / λαϊκά και να νοιώθεις ευχαρίστηση για την πρόοδο που θα βλέπεις στην πρακτική του παιξίματος/ τραγουδίσματος; Αν ισχύει το πρώτο, φοβάμαι ότι θα μπλέξεις άσχημα: Η θεωρία των λαϊκών δρόμων δεν έχει, δυστυχώς, κωδικοποιηθεί μονοσήμαντα. Υπάρχουν πολλές διαφορές από βιβλίο σε βιβλίο και άλλα, πάρα πολλά, που δεν εξηγούνται εύκολα από το πληκτρολόγιο αλλά θα δυσκολέψουν πολύ το δρόμο που πήρες, αν πράγματι αυτόν το δρόμο πήρες. Αν, πάλι, στόχος σου είναι το δεύτερο, διάλεξε κάποια κομμάτια και άρχισε να τα μαθαίνεις χωρίς να σε απασχολεί καθόλου η θεωρία. Πάντως ο καλύτερος τρόπος εξάσκησης στην τεχνική του παιξίματος, είναι σίγουρα ένας καλός δάσκαλος και τίποτα άλλο.

Σχετικά με το θέμα «μπαγλαμάς; Τρίχορδο μπουζούκι; Τετράχορδο;» καλό είναι να επιλέξεις ένα από τα τρία, εκείνο που θα σε ευχαριστήσει καλύτερα. Ο μπαγλαμάς είναι βασικά φτιαγμένος για συνοδεία, όχι για να παίρνει απάνω του την μελωδική γραμμή ενός τραγουδιού. Επιτρέπει όμως σε έναν αρχάριο εύκολα να τραγουδάει την ώρα που συγχρόνως παίζει, ενώ με ένα σολιστικό όργανο όπως το μπουζούκι, τρίχορδο ή τετράχορδο, αυτό είναι πιό δύσκολο. Το τρίχορδο αξιοποιεί, για το παίξιμο της μελωδίας, μόνο τις δύο πρώτες χορδές με αποτέλεσμα την κίνηση του αριστερού χεριού σε μεγάλο, σχετικά, εύρος του μάνικου ενώ το τετράχορδο παίζεται πιό «κάθετα», δηλαδή με λιγότερες μετακινήσεις του χεριού πάνω στο μάνικο. Τρίχορδο επιλέγουν συνήθως όσοι θέλουν να παίξουν παλαιά ρεμπέτικα χωρίς μελωδικούς «πολυβολισμούς» (τα «γεμίσματα» που λέμε), ενώ το τετράχορδο είναι καλύτερο για αυτά που συνηθίστηκε να λέμε «λαϊκά». Αυτό που σίγουρα θα σε δυσκολέψει είναι η μετάβαση πότε στο ένα όργανο και πότε στο άλλο. Και να ξέρεις ότι δεν είναι η γνώση της θεωρίας των δρόμων που θα σε κάνει να παίζεις σωστά κι ωραία ένα κομμάτι. Οι δρόμοι θα έρθουν στη ζωή σου μόνοι τους, όταν καταλάβουν ότι αρχίζεις να τους καταλαβαίνεις. Πριν αυτό συμβεί, μόνο μπελάδες θα σου φορτώνουν.

#3

Γεια σου Νίκο, ευχαριστώ για την απάντηση. Είμαι αυτοδίδακτος κιθαρίστας εδω και 20 χρόνια και ουδέποτε ασχολήθηκα με θεωρία, δεν ξερω να διαβάζω καν νοτες. Ανεκαθεν με ταμπλατουρες μαθαινα, και ο σκοπός παραμένει σίγουρα να μάθω με πρακτικό τρόπο. Η θεωρία δεν με ενδιαφέρει ιδιαίτερα, και απολογούμαι αν έδωσα λάθος εντύπωση. Απλά μελετώντας τα βιβλία μου έκανε εντύπωση που ολοι οι δρομοι ξεκινάνε απο ρε. Δηλαδη αν ξεκινησουμε την Χιτζαζ απο λα δεν είναι χιτζαζ? Παραπάνω απο ακαδημαϊκό ενδιαφέρον ρωτάω αν και φαντάζομαι είναι καλά ενας αρχάριος να μάθει τα πατήματα σε 3-4 βασικούς δρόμους για να επιχειρήσει τα πρώτα του ταξιμια. Εν πάση περιπτώσει, το ενδιαφέρον μου για τα παραδοσιακά όργανα είναι πρόσφατο καθως μέχρι πρότινος ασχολούμουν κυρίως με δυτικό ρεπερτοριο. Σαν αρχάριος είπα να ξεκινήσω απο μπαγλαμα που είναι μικρή επένδυση και όπως είπες το μεταχειριζομαι κυρίως σαν συνοδευτικο όργανο. Έχουμε σχηματίσει και μια ερασιτεχνική ορχήστρα και ανέλαβα τον ρόλο! Πρωτίστως θέλω να μάθω καλά τον μπαγλαμα σαν συνοδευτικο όργανο, και να μαθω πολλά τραγούδια γρήγορα καθώς τα υπόλοιπα παιδιά ειναι πιο εμπειροι και από πρακτικής και απο θεωρητικής άποψης σαν μουσικοί. Έχουνε παίξει και σε άλλες ορχήστρες στο παρελθόν ενώ εγώ δεν έχω αυτή την εμπειρία. Μαθαίνω όμως γρήγορα και εχω θέληση. Παράλληλα όμως και σαν δευτερεύον στόχο έβαλα να μάθω το μπουζούκι καθώς μου άνοιξε πολυ η όρεξη με το οργανακι! Δεν έχω φιλοδοξία να γίνω “πολυβόλο” αλλά ούτε θέλω και να περιοριστώ σε ρεμπέτικο. Γιαυτό προσανατολιζομαι προς το 4χορδο που αντιλαμβάνομαι καλύπτει ευρύτερο φάσμα τραγουδιών, και το πιο κάθετο παίξιμο ευνοεί παίκτες διαφόρων επιπέδων.

#4

Πολύ ωραία αυτά που μας λές, φίλε Amark. Δεν είσαι λοιπόν αρχάριος στη μουσική, άρα έχουν αρχίσει να σου μιλάνε οι δρόμοι και είναι καιρός, πράγματι, να τους γνωρίσεις. Ένας τρόπος γνωριμίας είναι να χωρίζεις την οκτάβα σε τετράχορδα και πεντάχορδα, ή να φτιάχνεις κλίμακες χρησιμοποιώντας δύο τετράχορδα και έναν τόνο, το ίδιο είναι. Και βέβαια, ένα χιτζάζ μπορεί άνετα να ξεκινήσει από λα, ή από όπου θέλεις. Όμως, για να είναι χιτζάζ, πρέπει μετά το λα να έρχεται ένα σι ύφεση, μετά ένα ντο δίεση και μετά ένα ρε, ώστε να έχουμε (από λα αυτή τη φορά, όχι από ρε) το ίδιο ακριβώς χρωματικό τετράχορδο με ημιτόνιο – τριημιτόνιο – ημιτόνιο όπως και το ρε μι ύφεση φα δίεση σολ από ρε. Ανάλογα πρέπει να προσαρμόσουμε και τις διέσεις και υφέσεις στο δεύτερο τετράχορδο, ώστε να βγούν ακριβώς οι ίδιες ακολουθίες διαστημάτων. Και ανάλογες προσαρμογές χρειάζονται και για οποιονδήποτε δρόμο, που και πάλι μπορεί να μετατεθεί σε οποιαδήποτε βάση. Δεν είναι υποχρεωτικό να ξεκινάει κάθε δρόμος από το ρε, όμως δεν απαγορεύεται κιόλας αυτό. Απλά μας βολεύει να ξεκινάμε από ρε αλλά μπορούμε να μεταθέσουμε όπου θέλουμε. Θα δεις επίσης ότι με συνδυασμό δύο τετραχόρδων και ενός τόνου, με τα τετράχορδα να είναι είτε χρωματικά είτε τόνος τόνος ημιτόνιο είτε τόνος ημιτόνιο τόνος, μπορούμε να «χτίσουμε» όποιον δρόμο θέλουμε. Βέβαια αυτά τα εξηγούν καλύτερα οι δάσκαλοι, κακά είνʼ τα ψέμματα…

#5

μεγάλο κεφάλαιο, κοτζάμ ημερίδα έκανε το φόρουμ…
βασικά η λογική του να ξεκινάμε όλους τους δρόμους και όλα τα κομμάτια από ρε, μόνο κακό κάνει και δεν βοηθάει την κατανόηση. όπως επίσης και να τους βλέπουμε ως κλίμακες με 7 συγκεκριμένες νότες. από την άλλη, το να κατανοήσει κάποιος την έννοια των τρόπων καθώς και των 4/5χορδων δεν είναι τόσο εύκολο, ειδικά αν προέρχεται από δυτική παιδεία (όπως όλοι μας δηλαδή).
βασικά, κάθε δρόμος έχει την βάση του. έτσι ραστ-ουσάκ-σεγκιάχ προκύπτουν από την φυσική κλίμακα, ενώ οι υπόλοιποι φτιάχνονται με 1-2 απλές αλλοιώσεις ο καθένας. στη συνέχεια βέβαια και εφόσον παίζουμε συγκερασμένο όργανο, μπορούμε να τους μεταφέρουμε όπου θέλουμε (τρανσπόρτο).
επίσης μεγάλη σημασία στην μελωδική κίνηση έχουν τα τετράχορδα και τα πεντάχορδα, που είναι σαν τουβλάκια με τα οποία χτίζουμε τους δρόμους. χοντρικά σκέψου ομάδες από 4 ή 5 νότες, με δυο απο αυτές φτιάνουμε μια οκτάβα, και αν θέλουμε την επεκτείνουμε προς τα πάνω ή προς τα κάτω.
ρίξε μια ματιά εδώ, αν και προϋποθέτει κάποιες βασικές γνώσεις νοτών και διαστημάτων.

#6

Από όπου θες αρχίζουν. Αυτό που σου λένε τα βιβλία είναι, ουσιαστικά, πώς πάει ο κάθε δρόμος ΑΝ τον αρχίσεις από Ρε.

Πολύ ωραία. Άρα, έχεις την παρακάτω εμπειρία:

Ένα κομμάτι έχει π.χ. τις συγχορδίες Ντο ματζόρε, Σολ ματζόρε, Φα ματζόρε, Ρε μινόρε. Αλλά ο τραγουδιστής δεν μπορεί να το πει, θα ήθελε λίγο πιο ψηλά. Αν αντί για Ντο το πας από Μι, που είναι δύο τόνοι πιο ψηλά, κάθε συγχορδία θα είναι δύο τόνους πιο ψηλά, δηλ. Μι ματζόρε, Σι ματζόρε, Λα ματζόρε, Φα# μινόρε. Και το αποτέλεσμα θα είναι το ίδιο, απλώς πιο ψηλά όλο μαζί. (Υποθέτω ότι όποτε αλλάζεις τόνο σ’ ένα τραγούδι δεν ψάχνεις ξανά μία μία τις συγχορδίες σαν να το πρωτομάθαινες, παρά αλλάζεις τη μία και οι υπόλοιπες βγαίνουν λίγο έως πολύ αυτόματα, τουλάχιστον αν πρόκειται για σχετικά συνηθισμένη σειρά συγχορδιών και για σχετικά συνηθισμένο τόνο.)

Ε, και στους δρόμους ακριβώς το ίδιο κάνεις. Αν αντί για Ρε θες να τους παίξεις από οπουδήποτε αλλού, πρέπει απλώς να κρατήσεις τα ίδια διαστήματα, πράγμα που σημαίνει να βάλεις σε μερικές νότες υφέσεις ή διέσεις. Μπορείς πολύ εύκολα να το κάνεις ακόμη και χωρίς να ασχοληθείς με το τι νότα είναι η καθεμία που παίζεις, αρκεί να βγαίνει η ίδια μελωδία απ’ ό,τι τόνο κι αν ξεκινήσεις.

Ο λόγος που σε πολλά βιβλία, ιδίως στα παλιότερα, όλοι οι δρόμοι γράφονται από Ρε είναι η πρακτική ευκολία να παίζεις όλα τα κομμάτια από Ρε λόγω του κουρδίσματος των τρίχορδων. (Και μάλιστα μου κάνει εντύπωση που βρήκες Ρε στο πέμπτο τάστο της μεσαίας κι όχι στην ανοιχτή χορδή Ρε, αλλά τέλος πάντων…) Βέβαια, για όποιον θέλει να μπει λίγο πιο βαθιά στη θεωρία, έτσι ώστε η καλύτερη κατανόησή της να τον βοηθήσει και στη μουσική του πράξη, αυτό δημιουργεί τα προβλήματα που υπαινίχθηκε ο liga rosa πιο πάνω…

#7

Ευχαριστώ παιδιά. Απλά όλη αυτή η εμμονή με την ΡΕ στα βιβλία με έκανε να απορήσω αν όντως μια νότα ορίζει τις ονομασίες των δρόμων αλλά όπως λέτε είναι όλα θέμα διαστημάτων, αυτό το καταλαβαίνω. Μετά από πολλά χρόνια δυτικής παιδείας και πρακτικής ενασχόλησης, καταλαβαίνω πλέον την σημασία μιας στοιχειώδους θεωρητικής βάσης. Πιστευώ ότι μπορεί να βοηθήσει να ανεβεί κάποιος επίπεδο. Εύχομαι να το είχα κάνει απο παλαιότερα.

#8

αν τα δεις όλα από ρε, τονίζεις τις διαφορές τους και μαθαίνεις κάθε δρόμο ξεχωριστά κι απ’τήν αρχή με τα χούγια του. αν όμως δεις τον καθένα από την βάση του, όλα ενοποιούνται και βγάζουν νόημα.

#9