Ηλίας Πετρόπουλος

Αρκούντως αμφιλεγόμενη προσωπικότητα, που έκανε αίσθηση στο αυχμηρό διανοητικό τοπίο της μεταπολεμικής Ελλάδας.Συνέβαλε, κατά τη γνώμη μου, πάρα πολύ σε ένα πεδίο το οποίο η πανεπιστημιακή παρ’ ημίν ζωοπανήγυρις είχε οβελίσει από τα επιστημονικά της ενδιαφέροντα:την αστική λαογραφία. Ο Πετρόπουλος καταπιάστηκε και φώτισε σκοτεινές και παρεξηγημένες, μέχρι της εμφανίσεώς του, περιοχές του αστικού μας βίου.Μέσα σε αυτό το πλαίσιο καταπιάστηκε και με το ρεμπέτικο,έτυχε δε της τόλμης να το κάνει μεσούσης της χούντας, με πολυποίκιλα αποτελέσματα. Είναι λίγο πολύ γνωστοί οι τρόποι τους οποίους μετήλθε προς προσπορισμό του τεράστιου υλικού που απολαμβάνει ο αναγνώστης στην υπερενισχυμένη έκδοση του 1979.Θα ακολουθήσουν δε ποικίλα ρεμπετογραφήματα εκ μέρους του,αλλά νομίζω πως τα “Ρεμπέτικα τραγούδια” είναι το θεωρούμενο opus magnus του.Επιχειρώντας να αποτιμήσω, κατά δύναμιν, την περίπτωση Πετρόπουλου, θα έλεγα ότι πράγματι προσέφερε μια πρώτη ύλη, κάτι για να πατήσουμε και να προσανατολιστούμε στο αχανές τοπίο του ρεμπέτικου, ιδίως με το ανεκτίμητο φωτογραφικό υλικό (επαναλαμβάνω ότι δεν συζητώ σε αυτή τη φάση το “πόθεν έσχες”…).Από κεί και πέρα όμως, τι να πει κανείς και τι να μολογήσει…Ουρανομήκεις ανακρίβειες, οπισθόβουλα και κακεντρεχή σχόλια σε δημιουργούς της απαρεσκείας του, ποικίλα λάθη κ.λπ. Με αυτά και με αυτά επέτυχε να παρασύρει διάφορους ερευνητές και ρεμπετογράφους, οι οποίοι προσέλαβαν τοις μετρητοίς και ανεξέταστα όσα περιείχοντο στο βιβλίο του, εκτρέποντας έτσι τα πράγματα σε ανοίκεια κοίτη.Το βιβλίο υπέστη εγκαίρως αυστηρή κριτική στα σημεία που έπασχε, και από γηγενείς αλλά και από ερευνητές της αλλοδαπής.Για ορισμένα μάλιστα εντελώς χτυπητά κατ’ εμέ ζητήματα, όπως αυτό της ορθής μεταγραφής των στίχων, απορεί και εξίσταται ο αναγνώστης εάν ο Πετρόπουλος ήταν ανάμεσα στα αυτιά του κατά τις στιγμές της απομαγνητοφώνησης…Δεν βαριέστε όμως,παρ’ όλες τις κριτικές επισημάνσεις, εκείνος εννοεί να επανεκδίδει συνεχώς το βιβλίο του ΑΔΙΟΡΘΩΤΟ, δίνοντας με αυτόν τον αήθη τρόπο το μέτρο της ατάσθαλης βιοθεωρίας που τον διέπει.Αυτά ως πρώτη κατάθεση προβληματικής, και βλέπουμε…

Ναι μεν αλλά: οι παλιοί 78rpm δεν εξασφαλίζουν την στοιχειώδη ηχητική ευκρίνεια. Με τα μέσα της εποχής (ανυπαρξία ψηφιακής επεξεργασίας - μόνο πανάκριβης αναλογικής) το οτι κατάφερε να προσεγγίσει - έστω - το στίχο, ήταν άθλος. Και να φανταστείτε οτι ο Η.Π. κατείχε το γλωσικό ιδίωμα.

Απ’ ότι λέει ο ίδιος, δεν επρόκειτο περι “απομαγνητοφώνησης” πάντα, τα παλιώτερα τα μετέγραφε απευθείας από το δίσκο. Αυτό ας του το αναγνωρίσουμε. Υπάρχουν και τεχνικά κωλύματα.

Κατα τα λοιπά: “ναι” χωρίς “αλλά”.

ΚΚ

Μυθος κύριοι, μύθος!

Οι 78άρηδες στις πλείστες όσες των περιπτώσεων είναι σε θέση να εξασφαλίσουν περισσότερη από στοιχειώδη ηχητική ευκρίνεια, ακόμη κι αν παιχτούν από γραμμόφωνο.

Εξηγούμαι:

  1. Ένας άπαιχτος ηλεκτρικός 78άρης (όχι ακουστικός) έχει καλύτερη ηχητική απόδοση από ένα μονοφωνικό LP αν υποθέσουμε ότι παίζονται από το ίδιο ηχητικό σύστημα. Ο λόγος είναι ότι το αυλάκι του 78άρη έχει περίπου διπλάσιο πλάτος και τριπλάσιο βάθος από το αντίστοιχο του 33άρη, που θα πει ότι εμφανίζει πολύ μεγαλύτερη δυναμική περιοχή και αρκετά καλή απόκριση συχνότητας. Η τελευταία περιορίζεται από τις δυνατότητες του μικροφώνου και όχι από τον δίσκο. Σημαντικό ατού του 78άρη είναι ότι είναι άμεσης κοπής, χωρίς transfer και άλλες μεταγραφές που πάντα εισάγουν κάποια παραμόρφωση.

  2. Δυστυχώς, η πλειοψηφία των ελληνικών 78άρηδων είναι πολυπαιγμένοι οπότε το συγκριτικό πλεονέκτημα που ανέφερα παραπάνω πάει περίπατο στο 80% των περιπτώσεων. Τι κάνεις σ’ αυτήν την περίπτωση; Αποθορυβοποίηση. Δεν είναι αλήθεια ότι η αναλογική αποθορυβοποίηση είναι πανάκριβη. Ο εξοπλισμός που απαιτεί είναι ένα καλό πικάπ 70rpm και ένα μπομπινόφωνο λογικής απόδοσης. Από κει και πέρα απαιτεί πολλές ώρες από έναν τεχνικό που να ξέρει και τις τεχνικές αλλά και το αντικείμενο. ʼλλωστε, οι Αμερικάνοι τάχαν κάνει αυτά για τις δικές τους μουσικές (big bands κλπ.) από το 1960.

  3. Θα μου πείτε πως, αφού μας λές ότι είναι τόσο απλά, γιατί ακόμη και οι τωρινές παραγωγές έχουν άθλιο ήχο; Διότι οι παραγωγοί δεν θέλουν να έχουν καλύτερο, ενώ μπορούν. Χαρακτηριστικό παράδειγμα το CD για τον Χατζηχρήστο που επιμελήθηκε ο Κουνάδης για την MINOS-EMI. Το ‘παράπονο του αλήτη’ που κυκλοφορούσε για πρώτη και μόνη φορά, απλώς δεν …ακούγεται, ενώ η ‘Μανούλα’ που ήδη είχε κυκλοφορήσει ο Χατζηστάμου στην FM-RECORDS
    έχει εξαιρετικό ήχο-σαφώς ανώτερο αυτού της FM! Μπορώ να αναφέρω καμμιά …χιλιάδα τέτοια παραδείγματα, αν θέλετε.

Για τον Πετρόπουλο τώρα.

Οχι κύριοι, δεν του αναγνωρίζουμε ούτε το ελαφρυντικό των τεχνικών κωλυμμάτων. Διότι:

  1. Το ποσοστό λανθασμένων στίχων είναι απείρως μεγαλύτερο από το ποσοστό ‘δυσανάγνωστων’ δίσκων που έχουμε ακούσει πρωτότυπα ή σε ανατυπώσεις
  2. Οι λανθασμένοι τίτλοι και οι απίστευτα πολλές λανθασμένες χρονολογήσεις μου υποδηλώνουν ότι γενικά δεν έπιασε δίσκο στα χέρια του. Δεν μπορεί να μας λέει ότι το ‘Νύχτωσε χωρίς φεγγάρι’ είναι του 48 και το ‘Εβίβα ρεμέτες’ του 52. Τα κερατένια είναι στον ίδιο 78άρη!
  3. Ακόμη κι αν δεχτούμε ότι το 68 τα ακουγε από γραμμόφωνο διότι δεν είχε τις τεχνικές/οικονομικές δυνατότητες για κάτι καλύτερο, δεν νομιμοποιείται να μην τάχει διορθώσει μέχρι σήμερα. Κι αν το θέλετε κι αλλιώς, προσφέρομαι να του κάνω εγώ τζάμπα όλη αυτή την δουλειά και χωρίς να βάλω και τόνομά μου πουθενά. Ας μου δώσει τα 78άρια του να του τα καθαρίσω, να τα χρονολογήσω και να τα απομαγνητωφωνήσω… Πιο λίγα λάθη θάχουν

Φραγκίσκος Α. Κουτελιέρης

Υ.Γ. Παρατήρησα ότι δεν ασχοληθήκατε με Καπετανάκη και Μανιάτη που έριξα στο forum. Να υποθέσω ότι συμφωνούμε;

Πλάκα πλάκα, μου πυροδότησες μιά ιδέα frank.

Μια ηλεκτρονική επανέκδοση μέσα από συλλογική προσπάθεια τύπου LINUX (!) ενός τίτλου (πχ) “ΤΟ ΑΣΤΙΚΟ ΛΑΪΚΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ 1890-1965” τόμος 1, 2, 3 κλπ… δεν είναι παράλογη ιδέα.
Ηδη το υλικό που κυκλοφοράει είναι άπειρο και αρκετά κοντά στην ιδεατή πληρότητα.
Οι μελέτες είναι αρκετές, και οι άνθρωποι που ασχολούνται μ’ αυτό (πχ εμείς) είναι ετοιμοπόλεμοι.
Μπορούμε να το χτίζουμε σιγά - σιγά, και δεν είναι καθόλου απαραίτητο να το τελειώσουμε εμείς. Απλά να το ξεκινήσουμε και (το βασικώτερο!) να δώσουμε σε όλο το κόσμο που θέλει να ασχοληθεί τα εργαλεία (software) ανάπτυξης και debuging.

Γιατί όχι;

Ακούω ιδέες.

KK

(Μ’ αρέσουν τα υστερόγραφα)
Και μη σας πιάσει η απληστία περί πνευματικών δικαιωμάτων και τα τοιαύτα, γιατί ΕΚΕΙ ΧΑΛΑΕΙ Η ΜΑΓΙΟΝΕΖΑ τόσα χρόνια! Πρέπει να σκεφτόμαστε εξω-δραχμικά (ή “εξωθεσμικά” κατ’ άλλους) για να γίνει κάτι της προκοπής και της ευρύτερης δυνατής αποδοχής.

Ο ίδιος

Φίλε, με τα πνευματικά δικαιώματα υπάρχει ΟΝΤΩΣ πρόβλημα. Ακόμη και να τα χαρίζουμε τα CD-ROM, ακόμη και να τα βάλουμε όλα στο Internet πρέπει να εξασφαλίσουμε την συγκατάθεση των δημιουργών (και για τραγούδια και για μελέτες) και τα φράγκα που χρειάζονται για να τους πληρώσουμε.

Εν τέλει, who pays the ferryman?

φραγκίσκος

Αγαπητέ Φραγκίσκο,εγώ πάντως συμφωνώ με τα λεγόμενά σου περί Καπετανάκη και Μανιάτη.Ιδίως για τον πρώτο,και άλλα να έγραφες θα τα προσυπέγραφα.Το παλαιομαρξιστικό σύνδρομο,η γλωσσική ακράτεια,οι κούφιες ρητορείες, ενίοτε με λυρικιστικές απολήξεις,δίνουν ατυχώς τον τόνο παντού στο έργο του, απωθώντας και ενίοτε εξοργίζοντας τον ειδοποιημένο αναγνώστη.Όποιος μπορεί να τα βάζει όλα αυτά συνεχώς σε παρένθεση κατά την ανάγνωση,μπορεί να κερδίσει αρκετά σε πληροφόρηση…

Προς Φραγκίσκο: Νούκου (όχι).

Δεν τίθεται θέμα πνευματικών δικαιωμάτων όταν πάς να γράψεις σωστά τους στίχους, ημερομηνίες, γεγονότα ή εικασίες, αργκοτικό λεξικό, μουσική κλίμακα, τονική, ιστορικά γεγονότα που θίγονται ή άλλες αιχμές.

Οπως δεν τίθεται θέμα να κάνεις βιβλιογραφική δουλειά ή κάποια συγκριτική μελέτη βιογραφιών.

Το αν θα περάσεις σε MP3 ή άλλα ακανθώδη θέματα είναι και ζήτημα χρόνου. Ας καταπέσει ο κουρνιαχτός και βλέπουμε για αυτά. Ασε που υπάρχουν και servers σε κάποια “μπανανία” για τέτοια θέματα νομιμότητας. Φαντάζομαι οτι εκεί αναφέρεσαι.

Τέλως πάντων, θα ανοίξω ανάλογο thread για αυτή την υπόθεση. Πρώτον, για να σας αφήσω τη κουβέντα χωρίς παρεμβολές, και δεύτερον διότι ήδη έχω κάνει κάποιες σκέψεις παραπέρα.

Finaly, there is no ferryman to claim the fee.

ΚΚ

Για να διασκεδάσουμε και λίγο, αναφέρω την περιπέτεια του Αφελούς που ανατρέχει στον Πετρόπουλο για να φωτιστεί.

Ο Αφελής λοιπόν ξεκινά από την πρώτη σελίδα (σλ.46) όπου καταγράφει τραγούδια ο ευφυής ανθολόγος και ανακαλύπτει:
Α) ο “ΨΑΡΑΣ” δεν είναι ένα τραγούδι και μάλιστα ‘σμυρνέικος μπάλλος’ αλλά δύο, κανένα εκ των οποίων δεν είναι μπάλλος! Πρόκειται για το σέρβικο “ΤΟΥ ΨΑΡΑ Ο ΓΙΟΣ” που κυκλοφόρησε στα 1935-36 στο όνομα του Δ. Γεωργιάδη τραγουδισμένο από την Ρόζα (Columbia DG 6374) και το ομότιτλο συρτό που κυκλοφόρησε στις αρχές του 1952 στα ονόματα των Στ. Μπαρδάνη και Δ.Φυρογένη τραγουδισμένο από τις Νικολέττα Καπρή και Δ. Σαμίου (στην ODEON, δυστυχώς δεν έχω τώρα τον δίσκο για να σας δώσω και αριθμό καταλόγου.)
Β) η “ΜΑΓΔΑΛΗΝΗ” είναι συρτό στο όνομα του Περδικόπουλου (ODEON GA 7001) και ουδεμία σχέση έχει με το ρεμπέτικο.
Γ) το “ΚΑΛΟΓΕΡΑΚΙ” ανθολογείται δις χωρίς να υπάρχει κανένας λόγος. Επιπροσθέτως, η αμερικάνικη εγγραφή με τον Γκούσα (ή Δούσα, ούτε ο ίδιος είχε αποφασίσει πως τον λένε) έχει μόνον συνοδεία κιθάρας και όχι μπουζουκομπαγλαμάδες.

Στην αμέσως επόμενη σελίδα (47) ο Αφελής συναντά πιο ωραία πράγματα:
Α) Ανθολογώντας το “ΠΙΝΩ ΚΑΙ ΜΑΡΑΖΩΝΩ” του Δελιά γράφει αποκάτω πως “Βεβαίως, το τραγούδι αυτό δεν αποτελεί παρά αντιγραφή του αντίστοιχου δίσκου του Κατσαρού” το οποίο ανθολογεί ακριβώς πριν. Βεβαίως ο ευφυής ανθολόγος αγνοεί ότι ο δίσκος του Κατσαρού (Orthophonic S-463, από την άλλη μεριά έχει το “Βρε μάγκα το μαχαίρι σου”, πάλι του Δελιά) είναι τουλάχιστον δυο χρόνια μετά τον αντίστοιχο του Δελιά και παρήχθη κατόπιν συμφωνίας της HMV με την ελληνικών συμφερόντων αλλ’ ελεγχόμενη ουσιαστικά από την RCA-Victor, Orthophonic. Και παρότι το αγνοεί, δεν διστάζει να κολλήσει την ρετσινιά του αντιγραφέα στον μακαρίτη τον Ανέστο.
Β) Το “ΤΟΥ ΔΗΜΑΡΧΟΥ ΠΑΙΔΙ” είναι και πάλι δυο τραγούδια σε ένα. Η πρώτη στροφή αφορά παραδοσιακό τραγούδι του ανατολικού Αιγαίου και της Κύπρου ενώ οι επόμενες δυο στροφές είναι μπάλλος του Αιγαίου. Επιπροσθέτως, το τραγούδι δεν μιλά για “τσάπουρνα” (που μάλιστα ο ευφυής ανθολόγος μας εξηγεί και τι είναι!) αλλά για “τσάμπουρα”.
Γ) Η “ΠΕΡΒΟΛΑΡΙΑ” δεν είναι “παλαιό τραγούδι που λέγανε οι κουτσαβάκηδες” όπως διαβεβαίωσαν τον ευφυή λαογράφο “παλαιοί γεροντόμαγκες”. Πρόκειται για συρτό στο όνομα του Περδικόπουλου το οποίο κυκλοφορεί ακόμα και σήμερα στα νησιά του Αιγαίου.

Εκεί ο Αφελής βάζει μια τελεία. 8 ανακρίβειες σε 14 τραγούδια που μπόρεσε να ελέγξει είναι πολλές. Όμως ο Αφελής λεει: “Αυτά τα τραγούδια είναι πολύ παλιά για τον ευφυή λαογράφο και είναι φυσικό να κάνει λάθη. Ας πάω στα πιο πρόσφατα να δω τι κάνει.” Έτσι, πάει ΤΥΧΑΙΑ στις σελίδες 96 και 97 που αφορούν τραγούδια της περιόδου 55-65, δηλ. σχεδόν σύγχρονα του πονήματος του ευφυούς λαογράφου (τόγραψε το 68). Και τι διαπιστώνει:
Α) Το “ΤΡΕΛΛΟΚΟΡΙΤΣΟ” του Μπιθικώτση (τον οποίον επιμένει ο ευφυής λαογράφος να γράφει με όμικρον αντί για ωμέγα, μη αναγνωρίζοντας στον άνθρωπο το δικαίωμα να γράφει το όνομά του όπως θέλει) δεν είναι του 55 αλλά του 61 (Columbia SCDG 3022). Επιπροσθέτως, γιατί υπάρχει ερωτηματικό δίπλα στο όνομα του υπονοώντας σαφώς ότι δεν είναι ο Μπιθικώτσης ο συνθέτης;
Β) Το “ΑΓΑΠΗ ΠΟΥΓΙΝΕΣ ΔΙΚΟΠΟ ΜΑΧΑΙΡΙ” δεν είναι χασάπικο αλλά ζεϊμπέκικο.
Γ) Το “ΠΑΙΔΙ ΠΟΥ ΕΙΧΕΣ ΦΙΛΟ” του Τσιτσάνη λέγεται “ΚΑΛΕ ΜΟΥ ΤΟ ΠΑΙΔΙ” (HMV 2774) και κυκλοφόρησε το 47 και όχι το 56. Από περιέργεια ο Αφελής κοίταξε για την άλλη όψη του δίσκου (“ΟΤΑΝ ΠΙΝΕΙΣ ΣΤΗΝ ΤΑΒΕΡΝΑ”) και βρήκε (σλ. 180) ότι ο ευφυής λαογράφος το τοποθετεί το 1949 ανακαλύπτοντας τον ειδικό εκείνο δίσκο που οι δυο πλευρές του κυκλοφορούν χωριστά και με διαφορά επταετίας.
Δ) Το “ΑΣΕ ΜΕ ΑΓΟΡΙ ΜΟΥ” λέγεται “ΜΗ ΜΟΥ ΜΙΛΑΣ ΓΙΑ ΕΡΩΤΕΣ” (HMV 5495) και συμμετέχει στο τραγούδι Ο ΑΝΤΩΝΗΣ Κλειδωνιάρης και όχι η ανύπαρκτη τραγουδίστρια ΑΝΝΑ Κλειδωνάρη. Είδε το Α. ο ευφυής λαογράφος στο δελτίο της ΑΕΠΙ και αποφάσισε να αλλάξει φύλο στον άτυχο τραγουδιστή!

Μετά από όλα αυτά, ο Αφελής έκλεισε το Βιβλίου του ο ευφυούς λαογράφου και αποκοιμήθηκε ευτυχισμένος υπό το βάρος της σοφίας που απέκτησε μέσα από μόλις 4 σελίδες ανάγνωσης.

Φραγκίσκος

Κουφάλα Φραγκίσκο. Κοντεύω να σε …συμπαθήσω!
ΑΝ
ΔΦΚ (Διεθνούς Φήμης Κοιλιόδουλος)

ΥΓ. Εγώ πάντως ήμουν πιο τυχερός από σένα. Βρήκα το βιβλίο στη βιβλιοθήκη μιας φίλης. Διαβάζοντας καμιά εκατοστή σελίδες έβγαλα αρκετά συμπεράσματα, ώστε να αποφασίσω να μετατρέψω τα χιλιάρικα που προόριζα για την αγορά του σε …μπύρες. Δεν ξέρω αν έχασα την ευκαιρία να γίνω πιο “σοφός”, πάντως άρπαξα απ’ τα μαλλιά την ευκαιρία να γίνω πιο …χοντρός!

ΡΕ Μήν βαράτε ολοι μαζί !!
Ο Πετρόπουλος το βόηθησε το ρεμπέτικο , έγραψε πρώτος τ όνομα του πάνω σε ένα βιβλίο σε ζόρικες εποχές.
Τώρα που η θάλασσα έγινε γιαούρτι και μείς έχουμε τα κουτάλια ας τα χρησιμοποιούμε για να σκάβουμε και όχι για να θάβουμε.

Βρε Σώτο όμως έχει τόσες ανακρίβειες και λάθη που δεν μπορούν να το έχουν “σημαία” τους κάποιοι. Δεν μπορεί -το πιο απλό- σε τρεις συνεχόμενες σελίδες να λέει διαφορετικά ονόματα εικονιζομένων (στις φωτο εννοώ). Κλπ, κλπ.
Τέλος πάντων φταίει κι ο εκδότης. Πρέπει να πει στον Πετρόπουλο για μια “αναθεωρημένη” επανέκδοση.

Gia osous theloun na symplirosoun ton “Petropoulo tous” tha eithela na kano kai ego duo prosthikes pou aforoun to fotografiko tou uliko. Prokeite gia duo istorikous oudierides tous opoious dustuxos exei paraleipsei.

  • Stin selida 371 eikonizetai ena upaithrio glenti me tous Savaidi, Leonarthidi kai tin Marika tin “politisa”. Yparxei kai enas pou paizei outi ton opoion o Petropoulos den katonomazei. Prokeitai gia to Giorgo Batziano, ton megalo Kostantinopoliti virtouozo. Einai krima to oti paraleipetai dedomenou oti ypeirxe o simantikoteros oudieris tis Tourkias. Theoreitai o pateras tis modernas tourkikis sxoleis outiou. Eidi apo tin dekaetia tou eikosi (eno itan molis eikosaris) itan enas zontanos thrylos, toso megalos pou tin dekaetia tou trianta taxidepse oli tin anatoliki mesogeio didaskontas kai epeidukneiontas tin texni tou. Stin Egypto synergastike malista kai me tin megali Um Kalthoum.

-Stin selida 352 yparxei mia fotografia pou apeikonizei ton Semsi na paizei mazi me enan oudieri. O Petropoulos tin exei xronologeisei sto 1928. O oudiereis pou den katonomazetai einai mallon o megalos Armenis dexiotexneis Melkon Alemsheriyan (“Markos” to kallitexniko tou). Exo dei fotografies tou Melkon apo aftin tin epoxi kai i omoiotita einai dedomeni (eimai 90% veveos). Alloste o Melkon ezeise pola xronia stin Ellada. Metaxi 1912-1921 zouse stin Athina opou ergazotan os imiepaggelmatias mousikos stis tavernes kai ta cafe-aman. Episeis to 1928 epanirthe gia syntomo diastima stin Thessaloniki (apo tin ameriki) prokeimenou na vrei mia nyfi na pantreutei. Etsei kai chronika i synyparxei ton Semsi-Melkon stin idia fotografia einai apoluta dunati.

An yparxoun kai alles gnomes pano sto thema tha eithela na tis akouso.

Ο Ευφυής Λαογράφος ξαναχτύπησε από το Παρίσι.

Με σημείωμά του στην Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία (18/6/00) υπό τον πρωτότυπο τίτλο “Μουρμούρικα” κατακεραύνωσε όλους τους νέους ρεμπετολόγους (ή κάτι τέτοιο τελωσπάντων) επειδή είναι ανεπαρκώς εξοπλισμένοι στην έρευνά τους, γενικώς αμαθείς και ανυποψίαστοι. Και για να αποδείξει την αμάθεια τους έδωσε μεταξύ άλλων και το παράδειγμα του (μουρμούρικου κατ’ αυτόν) στίχου ‘Και στο Παλιό κατέβηκα’ όπου αυτός ήξερε αυτό που αγνοούσαν οι ‘νέοι’: το Παλιό είναι συντομεύση της ονομασίας “Παλιό Χωριό” που αποδίδοταν παλαιότερα στο κέντρο του Πειραιά και δη στην περιοχή πέριξ της οδού Παλαμηδίου.

Για την ιστορία οι στίχοι του τραγουδιού λένε:
‘Δυο φίλο μ’ ανταμώσανε/και μούπαν ένα βράδυ/πως έχει κοριτσόπουλα/στο ΦΑΛΗΡΟ κοπάδι’, και παρακάτω: ‘Αλλά το ΙΠΠΟΔΡΟΜΙΟ με τράβηξε και πάλι κλπ.’ (Για όσους ενδιαφέρονται, υπάρχει ανατυπωμένο με τίτλο ‘Ποντάρω όλα τα ψιλά’ στον δίσκο ‘Στράτος Παγιουμτζής - Ο Μέγας’)

Ως εκ τούτου δυό τινά μπορεί να συμβαίνουν:

ή το Παλιό Φάληρο μαζί με τον Ιππόδρομο είχε μεταφερθεί στο κέντρο του Πειραιά για όσο διάστημα χρειάστηκε από την ηχοληψία μέχρι την κυκλοφορία του τραγουδιού και μετά επέστρεψε στην αρχική του θέση παραπλανώντας όλους τους άλλους πλήν του Ευφυούς Λαογράφου

ή η οδός Παλαμηδίου (κατά το ίδιο πάντα χρονικό διάστημα) ξεκινούσε από το τέρμα του Ιπποδρόμου, πέρνούσε το Στάδιο Καραϊσκάκη και κατέληγε μέσω Καστέλλας στο κέντρο του Πειραιά, για να συρρικνωθεί στο φυσικό της μέγεθος αμέσως μετά την κυκλοφορία του δίσκου.

Πάντως λάθος μπορούμε να κάνουμε όλοι: εγώ, ο Κερομύτης που λέει το τραγούδι, ο Ιππόδρομος με τ’ άλογα του, ο Ζάχος (μ’ αυτόν τάχει κυρίως ο Πετρόπουλος…), η οδός Παλαμηδίου, ο Πειραiάς όλος

αλλά

ο Ευφυής Λαογράφος ΟΧΙ!

φραγκίσκος

Tό άρθρο του Πετρόπουλου στην Κυριακάτικη είναι όντως κοτσάνα και διακατάχεται από εμφανή ειρωνική διάθεση έναντι των νέων μελετητών του ρεμπέτικου.
Εξάλου όπως λέει το βαρέθηκε το ρεμπέτικο , ασχολείται με καπότες και κουράδες τώρα (ακριβολογώ).
Ο Πετρόπουλος είναι ένας σημαντικός ανθολόγος του ρεμπέτικου αλλά έχει αναγάγει εαυτόν είς μέγιστη αυθεντία , νισάφι , ας μείνουμε στην ανθολόγηση του και στις εξαιρετικές και ανεπανάληπτες ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ του βιβλίου του.

Τo έχω διαβάσει τα σχετικό σημείωμα περί καπότας.
Καθόλου κακό.
Ο Πετρόπουλος είναι ένας άνθρωπος που ΔΟΥΛΕΨΕ και τα προϊόντα της δουλειάς του ΕΚΔΟΘΗΚΑΝ. Και μάλιστα όχι απο τις “εκδόσεις εθνικής τραπέζης” ή από κάνα “λαμπράκειο” εκδοτικό οίκο.

Επειδή ακριβώς ΕΚΔΟΘΗΚΑΝ διακαιούται (του αξίζει) κριτική. Οσο αυστηρή θέλει ο καθένας. Ακόμα και η κακόπιστη παίζει.

Αυτό που ΔΕΝ του αξίζει είναι η ΕΚΜΗΔΕΝΙΣΗ και η ΙΣΟΠΕΔΩΣΗ. Γιατί κάπου εκεί κατατείνουν τα τελευταία (πλην Σώτου) γραφόμενα.

ΚΚ

Αν και εντελώς νέος στη συζήτηση να καταθέσω και εγώ ότι για μένα που ξεκίνησα πριν 8 μήνες μαθήματα 3χόρδου, το βιβλίο του ΗΠ ήταν μία καλή εικονογραφική περιήγηση στην εποχή του ρεμπέτικου.
Για τον δάσκαλο μου όμως, ο οποίος είναι 19χρονος πιτσιρικάς λατρεύει το ρεμπέτικο και τραγουδάει στο νησί του και με παρέες στην Αθήνα αλλά και για όλη την ρεμπέτικη παρέα τους, το βιβλίο αυτό είναι κάτι σαν το κοράνι για τους μουσουλμάνους. Οι αναφορές τους σε αυτό είναι συνεχείς. Δυστυχώς λοιπόν διαμορφώνονται απόψεις σε λάτρεις του ρεμπέτικου οι οποίες είναι απολύτως λανθασμένες, και σε αυτό το σημείο κατανοώ την απόλυτη κριτική που ασκείται από εσάς που γνωρίζετε.

Να που… “αναβιώνω” μιά παλιά συζήτηση γιά τον Πετρόπουλο. Αυτό τον μήνα τελειώνω ένα 8ωρο μουσικό ντοκυμαντέρ, με τον φιλόδοξο τίτλο “Ιστορία του Ρεμπέτικου”. Ανάμεσα στους “ομιλητές” βασικό ρόλο παίζει ο Ηλίας Πετρόπουλος. Πρόκειται γιά αποσπάσματα από μιά μεγάλη (5 ώρες) συνέντευξη που μούδωσε στο Παρίσι, on camera, το 1997 (αν θυ7μάμαι καλά), όπου μιλάει αποκλειστικά και μόνο γιά το ρεμπέτικο.

Τον Ηλία τον γνώρισα το 1958, κι ήταν από τότε “γρουσούζης”, “γκρινιάρης” και κακότροπος. Τη συλλογή των φωτογραφιών την παρακολούθησα σ’ όλη της την εξέλιξη, και δεν είναι λίγες φορές που κάναμε ρεμπετολογικές συνάξεις σε διάφορα σπίτια σπίτια, συχνά με “Πρόεδρο” τον περιπλανόμενο “Πάπα” του μεταπολεμικού πολιτισμού μας, Γιώργο Μακρή.

Στη διάρκεια των δεκαετιών που πέρασαν, δεν είναι λίγες οι φορές που “τσακώθηκα” κι εγώ μαζί του, όχι γιατί διαφωνούσα ουσιαστικά μαζί του, αλλά γιά την κιτρινίλα του. Στη “Ρεμπετολογία” του μάλιστα μου κάνει άγρια κριτική γιά την ταινία μου, ενώ ο ίδιος, το 1984, ταξίδεψε επί τούτου στο Βερολίνο γιά να με δει από κοντά και να δει και την ταινία! Ένα χρόνο πριν πεθάνει, ξανατσακώθηκα μαζί του στο Bobigny, παρουσία του Γενίτσαρη, του Γρηγόρη Βασίλα (Δρόμος) και άλλων πολλών, σε μιά μεγάλη εκδήλωση γιά το ρεμπέτικο, όπου… επετέθη σε κάποιους νεαρούς φοιτητές που χόρεψαν… άτσαλα ζεϊμπέκικο!

Έπεται συνέχεια

Γιατί λοιπόν “αναβιώνω” τη συζήτηση;

  1. Βλέποντας προσεκτικά τη συνέντευξη που μούδωσε, διέκρινα μιά σοφία στα γεράματά του, που τον έκανε να λέει όλη την ώρα “μπορεί νάναι κι έτσι, αλλά μπορεί και να μην είναι έτσι”.
  2. Το ρεμπέτικο δεν το αγάπησε απλώς, ως όψιμος τουρίστας, αλλά το “βίωσε” από τα μικρά του χρόνια, και ήταν σ’ επαφή με τον κόσμο της μαγκιάς ως το τέλος, επαναλαμβάνω, βιωμένα.
  3. Ο Πετρόπουλος είχε μιά τεράστια ευρύτερη κουλτούρα, που τον έκανε ικανό να βρίσκει τη σχέση της μπέσας με τον Βοκάκιο, και της “στολής” των κουτσαβάκηδων με τους στρατιώτες του Ναπολέοντα του 3ου.

Έπεται συνέχεια

Τώρα λοιπόν, που ο Φραγκίσκος μετά τον γάμο… γλύκανε και μαλάκωσε κάπως, είναι καιρός να πω ένα-δυό πράγματα:

  1. Είναι αδύνατον να καταλάβει ένας νέος σήμερα, τι σήμαινε να ζεις στην Ελλάδα στις δεκαετίες 50-60, και συγχόνως να κάνεις μιάν έρευνα ή συλλογή ή και τα δύο! Η “απενταρία” σήμαινε γιά μας (του Πετρόπουλου συμπεριλαμβανομένου) αληθινή ΠΕΙΝΑ! Γιά να πας να βρεις τον Μάρκο, έπρεπε ν’ αλλάξεις ΤΡΙΑ ΛΕΟΦΟΡΕΙΑ! Γιά να μπούμε σε μαγαζί, έπρεπε να μιλήσει ο Στράτος ή ο Τσιτσάνης στον μαγαζάτορα, να… μη μας στείλει το γκαρσόνι! Ούτε θυμάμαι τώρα σε ποιόν ανήκε εκείνο το GRUNDIG που αναφέρει ο Νέαρχος, και που κουβα΄λούσαμε από σπίτι σε σπίτι γιά να κάνομε τις εγγραφές μας! Τα μόνα… φτηνά (7 δραχμές) ήσαν οι δίσκοι, στου Γιώργου στο Μοναστηράκι, αν κι εγώ είχα βρει τον τρόπο να μου τους χαρίζουνε στους καφενέδες της επαρχίας! Και φυσικά, οι πληροφορίες, ΕΛΑΧΙΣΤΕΣ! Οι ετικέτες των δίσκων συνήθως, σβυσμένες. Επί πέντε χρόνια έπαιρνα κομπάρσο στις ταινίες που δούλευα έναν γέρο που συμπαθούσα, και μόνο΄μιά μέρα όταν η γυναίκα του τον φώναξε “Αγάπιε”, κατάλαβα πως ήταν ο Τομπούλης! Ο ίδιος ο Μάρκος, ΟΛΑ ΤΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΤΟΥ, “θυμόταν” πως τα είχε γράψει… το 1936! Εκεί βλέπεις σταμάτησε το κοντέρ!

Έτσι, όσα λάθη στις χρονολογήσεις και τους στίχους στον Πετρόπουλο, άλλα τόσα βρίσκεις και στον Τάσο Σχορέλη, που ήταν ο γλυκύτερος των ρεμπετολόγων.

Έπεται συνέχεια

Έπεται συνέχεια

Σήμερα, λοιπόν, νηφάλια και αντικειμενικά, μπορώ να πω πως το “Ρεμπέτικο Τραγούδι” του Ηλία Πετρόπουλου, είναι η πλουσιότερη προσφορά που έγινε γιά το ρεμπέτικο, και ΔΕΝ ΞΕΠΕΡΑΣΤΗΚΕ ΠΟΤΕ ΑΠΟ ΚΑΝΕΝΑΝ, παρά μόνο συμπλήρώθηκε από τον Spottiswood και τον Charlie γιά την Αμερική, και τον Σπύρο Παπαϊωάννου γιά τη Σμύρνη.

Οι επίγονοί του, καταναλώθηκαν όλα αυτά τα χρόνια με το να τον κατακρεουργούν, γιά να φανούν αυτοί… σημαντικότεροι και μοναδικοί! Τρίχες!

Αν έχει κανένας το κουράγιο να κάνει μιάν αναθεώρηση -και να τη βγάλει ως επίτομο-, τότε θα μπορούμε να μιλάμε ακόμα και για Βίβλο του ρεμπέτικου.

ΑΥΤΑ