Σκέφτηκα να ενημερώσω όσο περισσότερο κόσμο μπορώ (σχετικούς και άσχετους με το αντικείμενο) για κάτι το οποίο ενδιαφέρει (ή τουλάχιστον θα πρέπει να ενδιαφέρει) τους πάντες. Η πρώτη (παγκοσμίως) διδακτορική έρευνα με θέμα τον Βασίλη Τσιτσάνη είναι γεγονός. Ο αγαπητός κ. Νίκος Ορδουλίδης είναι ο εν λόγω υποψήφιος διδάκτορας του University of Leeds της Αγγλίας. Η διατριβή ήδη βρίσκεται στον δεύτερό της χρόνο (εάν δεν κάνω λάθος) και πρόκειται για κάτι το πρωτόγνωρο. Δυστυχώς βέβαια εκπονείται σε ξένο πανεπιστημιακό ίδρυμα που αυτό σημαίνει πως θα είναι στην Αγγλική. Κάτι το στενάχωρο αλλά που δεν μειώνει την αξία της.
Υπάρχει ένα site του κ. Ορδουλίδη (το οποίο παραθέτω στο τέλος) όπου απ’ ότι γνωρίζω υπάρχει ένας χώρος αποκλειστικά για την έρευνα. Επισκεφτείτε λοιπόν και περιμένω σχόλια και εντυπώσεις. Τυγχάνει να γνωρίζω και προσωπικώς τον Νίκο εξαιτίας του γεγονότος ότι έχει μελοποιήσει στίχους μου οπότε και συνιστώ ανεπιφύλακτα να ρίξετε μια σοβαρή ματιά γενικά στο έργο του.
Ας ελπίσουμε πως θα είναι η απαρχή για περισσότερες ακαδημαϊκού τύπου έρευνες (επιτέλους) κυρίως στη χώρα μας αλλά και παγκοσμίως. Όπως και να 'χει, η κατάσταση αυτή μας τιμάει πιστεύω, το ότι δηλαδή ο ξένος ακαδημαϊκός κόσμος (και όχι μόνο) ενδιαφέρεται για το ρεμπέτικό μας.
Προκειται για μια πρόταση για ερευνα / διατριβη απ οτι βλεπω
Ναι, δεν γινεται στη χωρα μας, ακόμα!
Ριχνοντας μια ματια στα ερωτήματα που θετει η έρευνα αυτη, ας ελπισουμε κατι σημαντικό να προκυψει.
Απο πρωτη ματια δεν μου αρεσε η αναφορά σε “κακη θεματολογία” οσον αφορα στα χασικλιδικα. Αποτελουν κομμάτι του ρεμπέτικου σημαντικό αλλα και του τροπου ζωης μεγαλης μεριδας ανθρωπων της εποχης εκεινης.
Ευχομαι να προχωρησει και να προκειται για έρευνα η οποια δεν θα αναμασήσει γνωστες, “παγιωμενες” αποψεις του παρελθοντος.
Να ευχηθώ και εγώ καλή επιτυχία στο εγχείρημα. Είναι σημαντικό να γίνονται τέτοιες προσπάθειες και έρευνες. Πάντα κάτι προκύπτει. Ακόμα οι διαφωνίες κυρίως ωφελούν παρά βλάπτουν.
Να συμφωνήσω και εγώ με το Γιάννη, ο όρος “κακή θεματολογία” ή “έντεχνο” που αναφέρεται παρακάτω στο κείμενο κατά τη γνώμη μου αποτελούν παγίδες σε μία έρευνα για το Ρεμπέτικο ή λαϊκό τραγούδι, για λόγους που δεν θα αναλύσω εδώ.
Καλή επιτυχία και καλό κουράγιο Νικο! Το διδακτορικό είναι ένας τοκετός, που σου αλλάζει τα φώτα.
Δεν υπάρχουν επιστημονικές δημοσιεύσεις για το θέμα μεν, αλλά έχει γίνει σημαντική έρευνα για το μουσικό έργο του Τσιτσάνη με άλλους τρόπους, π.χ ο δίσκος του Ξαρχάκου “Τσιτσάνη διάλογοι”
Γράφει στην αρχή ο Νίκος Ορδουλίδης:
" οι ρίζες της μουσικής του Τσιτσάνη βρίσκονται στο ρεμπέτικο είδος. Αλλάζοντας τις ρίζες αυτές δημιούργησε, διαμόρφωσε και καθιέρωσε το ελληνικό λαικό είδος μουσικής."
Νομίζω ότι ο Τσιτσάνης στο σύνολό του δεν “άλλαξε ρίζες”, για τον απλό λόγο ότι και να ήθελε, δεν θα μπορούσε να τις αλλάξει. Και το λέω με την έννοια ότι παρθενογεννημένη μουσική δεν είναι δυνατόν να υπάρξει.
Σε ό τι αφορά το “ρεμπέτικο είδος” αυτό είναι ένα μεγάλο ζήτημα που συνεχίζει να απασχολεί τους μουσικολόγους και ερευνητές , για τον λόγο ότι είναι αδύνατον επιστημονικά να οριστεί, τουλάχιστον μέχρι σήμερα.
Συμφωνώ ότι διαμόρφωσε την ελληνική λαική μουσική. Σε καμμία περίπτωση όμως δεν ευσταθεί να λέμε, ότι την δημιούργησε ή ότι την καθιέρωσε. Η λαική μας μουσική, απ’ την παραδοσιακή της μορφή, μέχρι και τον Τσιτσάνη, είναι εκ των πραγμάτων καθιερωμένη. Aν δεχτώ (προκειμένου να καταλαβαινόματε) τον όρο “ρεμπέτικο είδος”, για μένα ο Τσιτσάνης , περισσότερο εξέλιξε το ρεμπέτικο τραγούδι και το πήγε στην κορυφή, παρά το ότι δημιούργησε κάτι εντελώς διαφορετικό και με… καινούργιες ρίζες.
Τέλος, αναφερόμενος ο Νίκος Ορδουλίδης στις έννοιες “ρεμπέτικο είδος” και “ελληνικό λαικό είδος”, αφήνει να αιωρείται η “ελληνικότητα” ή όχι του ρεμπέτικου.
Μπορεί να κάνω λάθος βέβαια, αλλά μια τέτοια αίσθηση μου δημιουργείται…
υγ. Παρ’ ότι “Τσιτσανικός” μέχρι το μεδούλι, πιστεύω πως ο Μάρκος αποτέλεσε τη “ρίζα” του Τσιτσάνη, απο την οποία ποτέ δεν “απαλλάχτηκε”, ούτε και επεδίωξε…
υγ. Περιμένω με πολύ ενδιαφέρον την ολοκληρωμένη διδακτορική έρευνα.
Και εγώ θα συμφωνούσα με μεγάλο τμήμα των «ενστάσεων» που βάζει ο Άλκης. Είναι άλλωστε γνωστές και δημοσιευμένες τόσο οι απόψεις μου για την ελληνικότητα του ρεμπέτικου, παρά τη στενή σχέση του με ανατολικές μουσικές, όσο και για τις επιλογές του Τσιτσάνη σχετικά με το πνεύμα (και όχι μόνο το γράμμα) της επιβληθείσης επί Μεταξά λογοκρισίας στη μουσική.
Όμως, όταν κάποιος επιλέξει να κάνει διδακτορική διατριβή για το έργο του Τσιτσάνη (και η «εποπτεύουσα» ακαδημαϊκή Αρχή αποδεχτεί την πρόταση), όλοι οι υπόλοιποι δεν έχουμε άλλη επιλογή από την αναμονή της δημοσιευμένης εργασίας.
υπάρχουν μουσικολόγοι και εθνομουσικολόγοι οι οποίοι καταλαβαίνουν πάρα πολύ καλά τί γράφουν οι φοιτητές ατις διατριβές για όλες τις μουσικές του κόσμου. Λες εμείς οι έλληνες να είμαστε ειδική κατηγορία ?
Και δεν είναι ο κύριος Ορδουλίδης ο πρώτος που καταπιάνεται με το ρεμπέτικο σε διδακτορική διατριβή. Ο R. P. Pennanen ασχολήθηκε με αυτό στη Φινλανδία καθώς και η Gail Holst Wahrhaft, στο Cornell, και άλλοι ακόμα.
Να αναφέρω επίσης και τον Στάθη Gauntlett οπου το βιβλίο του (άραγε που μπορούμε να το βρούμε;) “Rebetika - Carmina Graeciae Recentioris” είναι βελτιωμένη έκδοση του διδακτορικού του.
Συμπληρώνοντας στα όσα ήδη ειπώθηκαν, να πω πως [u]και στη χώρα μας[/u] γίνονται μεταπτυχιακές και διδακτορικές διατριβές με θέμα το ρεμπέτικο, κυρίως από το Πάντειο Πανεπιστήμιο, αλλά και από τα τμήματα Μουσικής των ΑΕΙ και ΤΕΙ, όπως βέβαια και στο εξωτερικό.
Μερικές από αυτές, στα πλαίσια της Εθνομουσικολογίας, έχουν ξεχωρίσει και από την αρχική μορφή της διατριβής έχουν εξελιχτεί σε βιβλία πολύ σημαντικά, όπως π.χ. της Δαλιανούδη.
Για το βιβλίο του Στάθη Gauntlett που αναφέρθηκε, [b][u]εδώ,[/b][/u] ίσως μπορέσουμε να βρούμε μια άκρη.
Καλή επιτυχία εύχομαι στον Νίκο.
Εκτός από την προσπάθεια αποτύπωσης του μουσικού έργου του Βασίλη Τσιτσάνη,
έχει να δώσει και μια “μάχη” για τον τρόπο με τον οποίο θα κάνει κατανοητές
τις συνθήκες μιας δύσκολης εποχής για την Ελλάδα, σε άνθρωπους με διαφορετικές κουλτούρες.
Πολύ σημαντικό να γίνονται τέτοιες προσπάθειες!
Μπράβο!:088:
Με την ευκαιρία της “συστημικής” ανακίνησης, να επισημάνουμε τη δημιουργική πορεία που διήνυσε ο Ορδουλίδης όλα αυτά τα χρόνια, για να εξελιχθεί σε έναν από τους καλύτερους μουσικολόγους-ερευνητές σήμερα.
Εδώ μια ενδεικτική εργογραφία του:
2012, Ordoulidis Nikolaos, The recorded career of Vasilis Tsitsanis (1936-1983) –An analysis of his music and the problems of research into Greek popular music, Διδακτορική διατριβή, The University of Leeds. Μετάφραση στα ελληνικά: Η δισκογραφική καριέρα του Βασίλη Τσιτσάνη (1936-1983). Ανάλυση της μουσικής του και τα προβλήματα της έρευνας στην ελληνική λαϊκή μουσική, ΙΑΝΟΣ 2014.
2015, Ν. Ορδουλίδης, «Η αστική λαϊκή μουσική εκπαίδευση της Ελλάδας: ορισμένα προβληματικά ζητήματα», στο Ι. Φούλιας, Π. Βούβαρης, Γ. Κίτσιος, Κ. Χάρδας (επιμ.) Μουσική και μουσικολογία. Παρόν και μέλλον, Πρακτικά Διατμηματικού Συνεδρίου, Θεσσαλονίκη 21-23 Νοεμβρίου 2014, εκδ. Τμήμα Μουσικών Σπουδών ΕΚΠΑ-ΑΠΘ
2015, Ν. Ορδουλίδης, «Ένα λαϊκό μουσικό σύμβολο», στο βιβλίο Τσιτσάνη εγκώμιον (επιμ. Δημήτρης Μανιάτης), εκδ. Τα Νέα.
2017, Ν.Ορδουλίδης Συννεφιασμένη Κυριακή και Τη Υπερμάχω –Καθρέφτισμα ή Αντικατοπτρισμός;, fagotto books.
2017, Ordoulidis Nikos, «Cosmopolitan Music by Cosmopolitan Musicians: The Case of Spyros Peristeris, Leading Figure of the Rebetiko». Conference Paper, 'Creating music across cultures in the 21st century, The Centre for Advanced Studies in Music (25-27/5). Istanbul Technical University.
2018, Ν. Ορδουλίδης, «Ανανεώνοντας το λαϊκό: το στίγμα του Βασίλη Τσιτσάνη στη μουσική της εποχής του», στο αφιέρωμα Βασίλης Τσιτσάνης –της γερακίνας γιος, Hot Doc του Documento, τχ. 144.
2018, Ν. Ορδουλίδης, «Το πιάνο στις λαϊκές ορχήστρες του προηγούμενου αιώνα: μια επισκόπηση του υλικού», στο Ρ. Ελευθεριάδου (επιμ.) Πρακτικά 1ου Διεπιστημονικού Συνεδρίου Παράδοσης και Πολιτισμού.
2019, Ν.Ορδουλίδης , «Η περιπλάνηση της Πριγκηπέσσας», στο Αστικές λαϊκές μουσικές (Πρακτικά: 7ο Πανελλήνιο Συνέδριο Καρδίτσα 18-20 Οκτωβρίου 2019) (επιμ. Γιώργος Κοκκώνης-Σόνια Κοζιού).
2019, Ν. Ορδουλίδης, «Αποδοχές και απορρίψεις στις διασκευές των ρεμπέτικων που “Έξι λαϊκές ζωγραφιές”», στο Κώστας Χάρδας, Πέτρος Βούβαρης, Κώστας Καρδάμης, Γιώργος Σακαλλιέρος, Ιωάννης Φούλιας (επιμ.), Πρακτικά 8ου Διατμηματικού Συνεδρίου «Επιδράσεις και αλληλεπιδράσεις», Ελληνική Μουσικολογική Εταιρία, Θεσσαλονίκη.
2022, Ordoulidis Nikos, «1911: Estudiantina Oriental on the Road», Bulletin de correspondance hellénique moderne et contemporain, 5 | 2021
Εύγε κι από μένα φυσικά, χωρίς καμμιάν αμφιβολία. Ας μην παραλείψουμε όμως, να ευλογήσουμε και τα γένια μας…
Ενώ ο Ορδουλίδης ήταν ακόμα παγκοσμίως άγνωστος, δύο χρόνια πριν τη δημοσίευση της διδακτορικής του, εμείς εδώ τον ανακαλύψαμε, τον επισημάναμε, τον προσέξαμε και τον σχολιάσαμε ήδη από το 2010. Να μη θεωρηθεί αυτό, επιτυχία του φόρουμ μας;
Από πλευράς μου, δεν έχω παρακολουθήσει στενά την ακαδημαϊκή του δραστηριότητα, αν και πρέπει να 'χω διαβάσει κάποια από αυτά. Έχω δει όμως (εξ αποστάσεως) λίγη από τη μουσική του δραστηριότητα, κυρίως στο piano project, και από κει μέσα βλέπει κανείς εύκολα ότι υπάρχει και θεωρητική γνώση, γερή και ευρεία (επειδή στα παλιά μηνύματα έγινε λόγος και για ρίζες), και πώς αυτή η θεωρητική γνώση μετουσιώνεται σε μουσική πράξη.
Είναι ξεκάθαρο ότι πρόκειται για δύναμη.
Ο Ορδουλίδης παίρνει την παλιά ιδέα «πειράζω» ή «παντρεύω» τις μουσικές, την απομακρύνει οριστικά από τον χώρο του πασσαλείμματος, και την τοποθετεί εκεί όπου της πρέπει, στον χώρο της δημιουργίας.
Και φυσικά, χρόνια τώρα χαιρετίζω με ενθουσιασμό αυτό το φαινόμενο του αιώνα μας, τους γερούς μουσικούς που είναι και γεροί θεωρητικοί και με το ‘να χέρι νίβουν τ’ άλλο και με τα δυο το πρόσωπο.
