Καλησπερα! Βρηκα αυτο το κομματι στο youtube: http://www.youtube.com/watch?v=KAbhthCSUYQ&feature=related. Στο δευτερο στιχο λεει: “Ενα σκουληκι ριζωσε βαθια στα κοκαλα μου και σαν σαρακι υπουλο, μανουλα μου, μου τρωει τη λεβεντια μου”. Γνωριζει καποιος σε ποια ασθενεια μπορει να αναφερεται;:241:
Μάλλον, στη φυματίωση.
Αυτήν παρομοίαζαν με σαράκι που κατέτρωγε τα σωθικά, ακόμα και φυματικοί ποιητές, π.χ. Πολυδούρη.
Γεια σας,
Έχω παραθέσει ένα σύντομο κείμενο σαν συνημμένο αρχείο, για τη φυματίωση και το ρεμπέτικο τραγούδι.
Εύα
Αντιγράφω από το κείμενο:
[FONT=DejaVuSans-Oblique]Ρεμπέτικο.
[/FONT]Αβασάνιστα μπορεί να απαντηθεί ότι η προέλευση της λέξης είναι τουρκική, αφού «ρεμπέτ» σημαίνει τον ατίθασο, τον ανυπότακτο στην κοινωνική αναγκαιότητα της ανθρώπινης συμβίωσης, τον εκτός νόμου.
Αβασάνιστα;;;;;;
Όλες οι ενδείξεις συμφωνούν ότι το ρεμπέτικο τραγούδι ήρθε από τα λιμάνια της Μέσης Ανατολής, διαδόθηκε στα Ελληνικά λιμάνια και από κει τρύπωσε και στις φυλακές με τους ανθρώπους του λιμανιού που είχαν δοσοληψίες με το νόμο.
Αν είναι δυνατόν!!!
Κατα τη γνώμη μου ούτε το ένα ούτε το άλλο ισχύει φυσικά. Κατά τα άλλα το κείμενο είναι χρήσιμο όσον αφορά την συλλογή των τραγουδιών που μιλάνε για την φυματίωση…
Η φθίση ως θέμα τραγουδιών αφήνει σχεδόν πάντα (ιδίως μάλιστα όταν δεν κατονομάζεται ευθέως) κάποιο υπονοούμενο ότι μπορεί τελικά η πραγματική αρρώστεια να είναι ο έρωτας. Ο συνειρμός ισχύει και αντίστροφα: σε πολλά τραγούδια κάποιος σβήνει, αρρωστσίνει, αργοπεθαίνει κλπ. από έρωτα, ή ο έρωτας είναι η μόνη αρρώστεια που δε θεραπεύεται, κλπ. Άλλωστε αυτή η σύνδεση υπήρχε στη λαϊκή πεποίθηση, και όχι μόνο του “απλού λαού” αλλά και των λογοτεχνών. Κάποια εποχή μάλιστα η φθισικιά είχε φτάσει να αποτελεί ερωτικό πρότυπο:
Την θέλω ασθενή εγώ την φίλην μου, ταχείαν·
ωχράν την θέλω και λευκήν ως νεκρικήν σινδόνην·
με είκοσι φθινόπωρα, με άνοιξιν καμμίαν,
μʼ ολίγον σώμα ―άνεμον σχεδόν―, ολίγην κόνιν.
Την θέλω επιθάνατον μʼ αθανασίας μύρον,
κόρην και φάσμα, σάβανον αντί εσθήτος σύρον. (Αχ. Παράσχος) Παναγία μου, έτσι;
Στο συγκεκριμένο τραγούδι νομίζω ότι μπορούμε κάλλιστα να δούμε ενδεχόμενο ερωτικό υπαινιγμό.
Θέλω να γίνεις φθισικιά μα όχι να πεθάνεις
για να περνώ να σε ρωτώ πώς είσαι και τι κάνεις
Έλα στο σανατόριο και μέτρα τα κρεβάτια
στο τελευταίο θα με βρεις με την καρδιά κομμάτια
Γεια σου Διόνυσε,
Και εμένα το “θεωρητικό” μέρος της εργασίας μου φάνηκε ύποπτο! Το ενδιαφέρον είναι στη συλλογή τραγουδιών και στίχων.
Εύα
Αβασάνιστα μπορούμε να πούμε ότι η μελέτη αυτή είναι οφθαλμοφανώς “απρόσεχτη”. Εκτός από την απαράδεκτη ετυμολόγηση της λέξης “ρεμπέτικο” (σε κανένα τουρκικό λεξικό δεν αναφέρεται λήμμα rebet ή παρόμοιο, κάτι που σίγουρα οι Τούρκοι θα είχαν “εκμεταλλευτεί” αν υπήρχε), οι αρχές του προβλήματος της φυματίωσης ως εκτεταμένης κοινωνικής μάστιγας εντοπίζονται στη Σμύρνη και την περιοχή της προ καταστροφής. Δεν έχω υπόψη μου μελέτη που να τεκμηριώνει κάτι τέτοιο, αλλά και μόνο με τη λογική αυτό δεν στέκει: Είναι γνωστό ότι η φυματίωση, για να εξαπλωθεί, χρειάζεται συνθήκες φτωχικής και περιθωριακής διαβίωσης, με παραμονή των υποψήφιων για προσβολή ατόμων σε χαμηλής ποιότητας καταλύματα, χωρίς αερισμό και σωστές συνθήκες υγειινής και απουσία καλής διατροφής. Ακριβώς το αντίθετο συνέβαινε στις περιοχές της Μικρασίας όπου ήταν εγκατεστημένοι Έλληνες, πριν την καταστροφή: στα χωριά υπήρχε αραιή οίκιση και ικανοποιητικές συνθήκες διατροφής, στην αστική περιοχή της Σμύρνης ξεχείλιζε κυριολεκτικά το χρήμα και δεν επέτρεπε ούτε στον χαμηλής κοινωνικής στάθμης πληθυσμό φαινόμενα κακής διατροφής. Αλλά και τα παραδείγματα τραγουδιών που αναφέρονται, είναι ηχογραφημένα στην Αθήνα αρκετά χρόνια μετά την εγκατάσταση των προσφύγων (1928 και μετέπειτα, οι ελάχιστες αμερικάνικες ηχογραφήσεις μάλλον πρέπει να ιδωθούν ως “αντανάκλαση” του κλίματος που υπήρχε στην Αθήνα).
Υπάρχουν αρκετά σημεία στο κείμενο που προδίδουν πλημελλή διόρθωση, π.χ. φυλάκων αντί φυλακών (δύο επαναλαμβανόμενες περιπτώσεις), “Χαμπάχ μανές” αντί Σαμπάχ, απαισιο-δοξία.
Θετικό πάντως στοιχείο είναι ότι ο συγγραφέας έχει εντοπίσει σχεδόν το σύνολο των ηχογραφημένων τραγουδιών που αναφέρονται, άμεσα ή έμμεσα, στη φυματίωση.
Από την παράθεση του εγγράφου pdf δεν προκύπτει το όνομα του συγγραφέα. Εύα, μήπως μπορείς να βοηθήσεις;
(και μία εκτός θέματος προσωπική παράκληση: Αναφέρεται και ένα τραγούδι με τους εξής στίχους (το πρώτο μόνο κουπλέ):
Νύχτωσε. Μανούλα μου στο λέω δε μπορώ
το στήθος μου πονεί κι ο βήχας με ταράζει
μ’ αφήνει η ζωή ο κι ο χάρος πλησιάζει
Ξέρει κανείς συνθέτη και ίσως και άλλα στοιχεία του δίσκου; )
Είναι το “Ο Χάρος πλησιάζει”.
Στιχουργός Νίκος Βούλγαρης, συνθέτης ο Οδ. Πετσάλης, ερμηνεύει ο Πρ. Τσαουσάκης, 1951.
Υ.Γ. Ο συγγραφέας είναι ο Γ. Εμ. Δρακωνάκης και το άρθρο αυτό είναι μια έρευνα για τη φυματίωση που διεξήγαγε το Πνευμονολογικό τμήμα του Νοσοκομείου Σητείας Κρήτης και εκδόθηκε στο περιοδικό "Ιατρική " το 2004.
Ευχαριστώ πολύ και για τα δύο, Ελένη. Πάντα ενημερωμένη!
κι ομως το διστιχο ‘‘θελω να γινεις φθισικια …μα οχι να πεθανεις…κτλ’’ υπαρχει σε ηχογραφηση με τον Π.Ζουρναρακη πολυ πριν την καταστροφη της Σμυρνης…
Αυτή κι αν είναι διαστροφή… Προχωρημένο στάδιο νεκροφιλίας…
Μια και αναφέρθηκε, η φυματίωση είχε μεν “προτίμηση” στα ασθενέστερα κοινωνικά στρώματα, αλλά με την πάροδο των χρόνων η μεταδοτικότητά της εξαπλώθηκε και στα σχετικά εύπορα κοινωνικά στρώματα, και όχι μόνο στην Ελλάδα (*)
[*Το “Σωτηρία” δημιουργήθηκε το 1902 ως σανατόριο, αλλά ήταν δυστυχώς τόση η προσέλευση, που γέμισε ασφυκτικά όχι μόνο το ίδιο το κτήριο, αλλά δημιουργήθηκαν και παραπήγματα και παράγκες, σε όλο το χώρο που την περιέβαλλε, λόγω της μεγάλης προσέλευσης…].
Κρούσματα υπήρχαν και στη Μικρασία, όπως και σε όλο τον κόσμο.
Λόγω της μεταδοτικότητας της νόσου, εξαπλώθηκε και στις κοινωνικά πιο εύπορες τάξεις.
Στο “Μαγικό βουνό” του Τ. Μαν έχουμε τη δυνατότητα να δούμε την πολλαπλή προέλευση του ευρωπαϊκού πληθυσμού στο φημισμένο σανατόριο στις Άλπεις.
Εννοώ φυσικά το αρχικό τραγούδι της συζήτησης, έτσι; Το “Γύρισα χρόνια στους γιατρούς”. Σε περίπτωση που μπέρδεψα κανέναν με το ποίημα του Παράσχου, δεν εννοούσα αυτό. Πρώτον γιατί δεν είναι τραγούδι και δεύτερον γιατί είναι ευθέως ερωτικό (έστω και με προχωρημένη διαστροφή) και όχι υπαινικτικά.