Αλλαγή από ένα δρόμο σε άλλο

Μουσική Θεωρία
1

Καλημέρα και κάθε καλό στον καθένα!
Ηθελα να θέσω ένα θέμα μάλλον δύσκολο και που δεν το είδα να αναφέρεται συχνά παρ ότι απασχολεί όλους και τα σχετικά βιβλία η γραφουν από λίγα εως καθόλου η τα γράφουν μασημένα (παει να πει ουτε κι ο συγγραφέας το κατέχει το θέμα) ή αναφέρουν ‘‘κριτήριο είναι το αυτί’’ δηλαδή ο εμπειρος ξέρει αλλα τι γίνεται που ο μαθητευόμενος δεν έχει ένα μπουσουλα στην μελέτη του:

‘‘Πως γίνεται το πέρασμα από δρόμο σε δρόμο; Ποια είναι τα κριτήρια και οι κανόνες γι αυτό;’’

Ευχαριστώ εκ των προτέρων

— Νέο μήνυμα προστέθηκε στις 14:22 ::: Το προηγούμενο μήνυμα δημοσιεύθηκε στις 14:01 —

Με όλο το σεβασμό στους επαγγελματίες θα καταθέσω ότι έχω μάθει πρακτικά μέσα από τα τραγούδια για να γινει κατανοητό τι ψάχνω να μάθω:
πχ από Ρε_χιτζάζ περνάμε σε Σολ_μινόρε ή σε Ντό_μινόρε ή φα_ματζόρε
πχ από Ρε_μινόρε σε φα_ματζόρε ‘‘Ευρωπαικό’’ ή σε Φα χουζαμ
πχ από Ρε_ουσάκ σε Σαμπάχ η σε Κιουρντι (Τα ονόματα οπως τα λένε οι μουσικοί καθημερινα γιατι καθώς μελετάω βρίσκω διαφορές μεταξύ ονομάτων Δρόμων και Μακάμ.
Υπάρχουν κανόνες;; Πως κάποιος που μαθαίνει μπορεί να ξέρει τι ειναι σωστό και τι λάθος;;

2

Καλημέρα.

Τα παραδείγματα που αναφέρεις είναι περιπτώσεις όπου αν επεκτείνουμε την κλίμακα ενός δρόμου κάμποσο πέραν της οκτάβας, και πάρουμε ως βάση μια άλλη νότα εκτός από την πρώτη, προκύπτει η κλίμακα ενός άλλου δρόμου. Αυτό στη Δυτική μουσική λέγεται «σχετικές κλίμακες». Είναι σε γενικές γραμμές σωστό, αλλά στην πράξη δεν ξέρω να πολυγίνεται, παρεκτός ίσως σε σύντομες αλλαγές (με επιστροφή μετά στον αρχικό δρόμο) σε ταξίμια.

Περνώντας από μια κλίμακα στη σχετική της αλλάζεις δρόμο, αλλάζεις τονική, αλλά δεν αλλάζεις τα τάστα που χρησιμοποιείς. Υπάρχουν και περιπτώσεις όπου αλλάζεις τάστα, είτε στην ίδια είτε σε άλλη τονική. Για την περίπτωση της ίδιας τονικής, μου έρχονται προχείρως μερικά παραδείγματα:

α) Από Χιτζάζ σε Σαμπάχ και αντιστρόφως: Κουκλάκι, Κοκαϊνοπότης.
β) Από Ραστ σε Νιγρίζ και αντιστρόφως: Χαρικλάκι, Μυστήριο (Μανταλένα).

Το γιατί αυτές οι αλλαγές είναι δόκιμες ενώ π.χ. από Ραστ σε Χιτζάζ στην ίδια βάση δε θα ήταν, φοβάμαι ότι δε γίνεται εύκολα σαφές χωρίς λίγη θεωρία μακάμ (ή άλλης αντίστοιχης τροπικής μουσικής). Ένα βασικό σημείο της τροπικής θεωρίας και πράξης, που στη θεωρία λ.δρόμων συχνά παραβλέπεται, είναι ότι κάθε τρόπος (δρόμος / μακάμι κλπ.) έχει τη δική του βάση. Κάποιοι τρόποι έχουν την ίδια βάση μεταξύ τους, άλλοι έχουν βάση που απέχει κάποιο συγκεκριμένο διάστημα από τη βάση ενός άλλου. Έτσι το Χιτζάζ και το Σαμπάχ είναι στην ίδια βάση μεταξύ τους (έστω Λα), ενώ το Ραστ και το Νιγρίζ έχουν βάση ένα τόνο πιο κάτω (Σολ).

Έχοντας υπόψη ολόκληρο το σύστημα των σχετικών βάσεων (ποιες δηλαδή απέχουν πόσο από ποιες άλλες) μπορείς να περάσεις από οποιονδήποτε δρόμο σε οποιονδήποτε άλλο, π.χ. από Σολ Ραστ σε Σολ Νιγρίζ, Νιαβέντ, Χουζάμ-Σεγκιάχ (εννοώ Σολ - Λα# - Σι κλπ.), Χιτζαζκιάρ, σε Λα Χιτζάζ, Σαμπάχ, Μινόρε, Ουσάκ κλπ…

Σε κομμάτια οι αλλαγές γίνονται απ’ όσο μπορώ να θυμηθώ μόνο μεταξύ δρόμων με κοινή βάση. Σε ταξίμια μπορείς να μετακινηθείς και σε άλλες βάσεις, αλλά θα πρέπει στο τέλος να επιστρέψεις εκεί απ’ όπου ξεκίνησες.

Εννοείται ότι όλα αυτά μπορείς να τα μεταφέρεις σε όποια άλλη βάση σε βολεύει, υπό τον όρο όμως να τα μεταφέρεις ολόκληρα (π.χ. όχι τα πάντα Ρε αλλά, ξέρω γω, Ρε Ραστ - Μι Χιτζάζ, ή Ντο Ραστ - Ρε Χιτζάζ κ.ο.κ.).

Επειδή όλα αυτά τα ξέρω κυρίως με τη μακαμίστικη ονοματολογία, ελπίζω να μην έχω κάνει κανένα λάθος στα ονόματα των δρόμων.

3

Aν και δεν παίζω μπουζούκι και μπορεί η λογική να είναι διαφορετική υπάρχει ένας πρακτικός μπούσουλας, όπως ακριβώς τον περιγράφει κι ο Pepe πιο πάνω.

Κάθε μακάμ ή δρόμος έχει κάποιες “δυνατές” νότες. Τονική, δεσπόζουσα.
Θεωρητικά λοιπόν μπορείς πάνω σε αυτές τις νότες να περάσεις σε όποιον αντίστοιχο δρόμο έχει την ίδια τονική.
π.χ. Ραστ κ Νικρίζ που έχουν την ίδια τονική (το λέει ξεκάθαρα κι ο Pepe)
καθώς και Ραστ κ Σουζινάκ που έχουν ίδια δεσπόζουσα (κ τονική)

Αυτά θεωρητικά. Πρακτικά έχουν παγιωθεί κάποιες δεδομένες αλλαγές από δρόμο σε δρόμο μέσα από πολλά τραγούδια και σκοπούς ή μέσα από πολλά ταξίμια κλπ.
Συνήθως λοιπόν όταν παίζεις π.χ.Ουσάκ κάνεις μία αλλαγή δρόμου σε Χιτζάζ στην δεσπόζουσα νότα και όχι στην τονική του.
Ενώ ας πούμε πάλι στο Ουσάκ, κάνεις αλλαγή Σαμπάχ στην τονική του κ όχι στην δεσπόζουσα

Αυτά είναι διαδρομές που καθιερώθηκαν ως οι πιο όμορφες, οι πιο εύηχες , δεν ξέρω
Οι πολύ καλοί μουσικοί βέβαια κάνουν ότι θέλουν όταν παίζουν.

4

Σας ευχαριστώ και συμφωνώ. Μάλιστα διαβαζα σήμερα ότι παιζοντας μερικές νότες που μερικές από αυτές είναι κοινα πατήματα και των δυο δρόμων μπορούμε να περάσουμε από τον ένα δρόμο στον άλλο…Φυσικά οι έμπειροι μουσικοί τα ξέρουν καλά αυτά από πειρας αλλα σε καποιον ερασιτέχνη πρέπει να υπάρχει καποιο βοήθημα μεχρι να προχωρήσει. Συμφωνω για τις ‘‘δυνατές νότες’’ που λέτε και από εκεί ξεκινάμε…
Και πάλι ευχαριστώ!

5

Κλασσικό παράδειγμα ο τρίτος γυναικείος καρτζιλαμάς με ρε ραστ(:wink: μι χιτζάζ στο 2:49
[video=youtube_share;xUNNfkxNeVY]http://youtu.be/xUNNfkxNeVY?t=2m49s[/video]

6

Μαλλον χουζάμ είναι τώρα που το ξανασκέφτομαι, το ντο δίεση ρε μι είναι χαρακτηριστικό.