Γνωρίζει κάποιος εάν έχει κατασκευαστεί τσαμπούνα με ασκό από συνθετικό υλικό; Ψάχνωντας στο διαδίκτυο είδα ότι στα Σκοτσέζικα bagpipes χρησιμοποιούν κανονικά ασκούς από συνθετικό υλικό οι οποίοι πωλούνται και ξεχωριστά σαν μέρος του οργάνου.
1 «Μου αρέσει»
Ναι, έχω δει. Υποθέτω ότι θα ήταν goretex, που δεν ξέρω τι ακριβώς είναι αλλά είναι το κλασικό στις σκοτσέζικες γκάιντες.
Ωστόσο λάβε υπόψη σου το ζήτημα της υγρασίας και της απορροφητικότητας. Το δέρμα με την τρίχα απορροφάει τόση υγρασία ώστε τελικά αυτή που μένει να είναι η ιδανική για τη σωστή λειτουργία των καλαμένιων μπιμπικιών. Τα μπιμπίκια της σκοτσέζικης γκάιντας είναι συνθετικά, οπότε όλο το ζήτημα έχει άλλους όρους. Αν στην τσαμπούνα αλλάξεις μόνο τον ένα όρο, έχεις προβλέψει τι θα γίνει;
Βέβαια να πω ότι διάφορες κατασκευαστικές προτάσεις που έχουν εμφανιστεί τα τελευταία 10-τόσα χρόνια που ανατρέπουν μια παράδοση χιλιετιών, τις θεωρώ έπαρση του ημιμαθούς. Ο ένας κουνάει τις τρύπες για να βγουν συγκερασμένες οι νότες, χωρίς να αναρωτηθεί ούτε γιατί είναι ασυγκέραστες, ούτε πώς γίνεται συνήθως αυτή η ρύθμιση. Ο άλλος γυρνάει την τρίχα απόξω, λες και τόσες χιλιάδες χρόνια τη βάζαν από μέσα άνευ λόγου. Σταθερό κούρδισμα στο Λα του διαπασών. Συνθετικά ασκιά, συνθετικά μπιμπίκια. Ποιο λάθος διορθώνουν όλα αυτά;
Σχεδόν όλα τα όργανα έχουν τις ρίζες τους στη βαθύτατη αρχαιότητα, στην παιδική ηλικία του ανθρώπινου είδους. Και όλα έφτασαν ως το σήμερα μέσα από μακραίωνες εξελίξεις. Όταν βλέπει λοιπόν ο άλλος ότι κάποιο όργανο, μετά από όλη αυτή την εξέλιξη, εξακολουθεί να κρατάει πολλά από τα πρωτόγονα χαρακτηριστικά του, το στοιχειώδες είναι να αναρωτηθεί γιατί. Μήπως γιατί ειδικά οι τσαμπουνιέρηδες, απ’ όλους τους μουσικούς, δεν πειραματίζονταν; Σίγουρα όχι: αν δεν πειραματίζονταν, δε θα είχαμε σήμερα εν χρήσει τόσες παραλλαγές του οργάνου όσοι είναι οι τόποι όπου παίζεται. (Αναφέρομαι αυστηρά στην ελληνική τσαμπούνα και τις παραλλαγές της.)
Τότε, γιατί;
Εδώ έρχεται η ταπεινότητα: ίσως για λόγους που δεν μπορώ να εξηγήσω. Πιο πιθανό είναι να ξέρει καλύτερα η συλλογική εμπειρία τόσων αιώνων κάτι που εγώ δεν ξέρω, παρά το αντίστροφο.
Επιπλέον, καλό είναι να σεβόμαστε αυτό που έχουμε. Όταν σε κάποιο βρετανικό γκαϊντοφόρουμ είχα κάνει λόγο για βοσκούς που γδέρνουν κατσίκια και φτιάχνουν μόνοι τους τις τσαμπούνες τους με καλάμια και κέρατα, οι αντιδράσεις ήταν σχεδόν σαν να τους είχα φέρει μπροστά τους ζωντανό δεινόσαυρο: «τι λες τώρα, σ’ εμάς (Αγγλία, Σκωτία, Ιρλανδία - μιλάμε για «μεγάλες δυνάμεις» της γκάιντας) υπάρχουν μόνο κάτι αόριστες μαρτυρίες ότι κάαααποτε γινόταν έτσι!». Παρόμοια εμπειρία έχω και από τη Βουλγαρία, επιτόπου σε συνέδριο, όχι διαδικτυακά, και από αλλού.
Τέλος, τέτοιες καινοτομίες βρίσκουν απήχηση εκεί όπου το κοινό είχε αποκοπεί από την παράδοση της τσαμπούνας, όχι όμως εκεί όπου ξέρουν τι θέλουν. Στην Κρήτη, που ουσιαστικά κανείς δεν είχε ακούσει ασκομαντούρα πριν το μεγάλο μπαμ του 2005-2010, τώρα εκατοντάδες ασκομαντουράρηδες βγάζουν μεροκάματο με τριχωτά, συγκερασμένα και τετρακοσασαραντισμένα όργανα. Οι Πόντιοι της Αθήνας καλύπτονται από τα πλαστικά μπιμπίκια «που δεν ξεκουρδίζουν». Άμα πας όμως να δείξεις τέτοιο πράγμα στη Νάξο, στην Τζια, στην Κάρπαθο, στην Κάλυμνο, θα σηκώσουν το ένα φρύδι και θα ξαναγυρίσουν σ’ αυτό που ξέρουν.
1 «Μου αρέσει»
Σε ευχαριστώ πολύ Περικλή για την απάντησή σου! Δεν το γνώριζα ότι ο ασκός καθώς και τα μπιμπίκια είναι το σύνηθες στις σκοτσέζικες γκάιντες να είναι συνθετικά. Σαφώς και έτσι είναι διαφορετικοί οι όροι και δύσκολο να αλλάξεις τον έναν από τους δύο όρους και να δουλέψει καλά το σύστημα (όσον αφορά την υγρασία). Συμφωνώ απόλυτα σε όλα όσα έγραψες, μαζί με τους προβληματισμούς σου. Απλά, θέλω να φτιάξω μια τσαμπούνα γιατί μου αρέσει πολύ και λόγο της vegan ιδεολογίας μου, κολλάω στον ασκό που είναι φυσικό δέρμα και ψάχνω μήπως μπορώ να βρω κάποιο άλλο εναλλακτικό υλικό.
Μάλιστα, κατανοητό… Λοιπόν, επαναλαμβάνω ότι, απ’ όσο ξέρω, το κλασικό σε άλλους ασκαύλους είναι κάτι που λέγεται goretex. Ψάξε πληροφορίες για την κατασκευή της σκωτσέζικης (Great Highland Pipes) ή άλλων παρόμοιων οργάνων που να έχουν φύγει από τον χώρο της ιδιοκατασκευής και της στρούγκας, εκεί υπάρχει το σχετικό know-πώς. Από ελληνικά όργανα, αν κανείς ξέρει από τέτοια πράγματα πιθανολογώ να είναι είτε ο Μαρμαρίδης είτε ο Ζηκίδης.
1 «Μου αρέσει»
Ευχαριστώ πολύ και πάλι Περικλή για όλες τις πληροφορίες! Θα ψάξω για τη σκωτσέζικη γκάιντα που μου είπες και παρόμοια όργανα και θα ρωτήσω και τον Μαρμαρίδη και Ζηκίδη.
1 «Μου αρέσει»
Είναι ένα είδος συνθετικής μεμβράνης που έχει αδιάβροχες/αντιανεμικές ιδιότητες και ταυτόχρονα “αναπνέει”. Χρησιμοποιείται πολύ σε ορειβατικά είδη (ρούχα, παπούτσια, μπουφάν κλπ).
2 «Μου αρέσει»
Κάτι άλλο που δεν αφορά βέβαια την περίπτωση του Κώστα, αφού εκείνος δε θέλει ζωικό, αλλά έτσι για λόγους πληρότητας: σε πολλά τέτοια όργανα ο ασκός δεν είναι από ολόκληρο τομάρι αλλά από κανονικό κατεργασμένο δέρμα (όπως σε μαλακές τσάντες κλπ.), ραμμένο αεροστεγώς. Ξεχωρίζει οπτικά από το σχήμα, που στο οκλόκληρο τομάρι κρατάει λίγο-πολύ τη μορφή του ζώου (ξεχωρίζεις λαιμό, ποδαράκια…) ενώ στο ραφτό όχι. Και η κατεργασία είναι τελείως διαφορετική.
1 «Μου αρέσει»