Πού το αναφέρει; Έχουμε το κείμενο;
Και εγώ έχω διαβάσει κείμενα, περισσότερα από ένα, σχετικά με χαράκωμα δίσκων. Είτε εδώ, σε αυτό το θέμα, είτε σε παραπομπές μέσω αυτού του θέματος σε πάμπολες κρητικές ιντερνετικές σελίδες. Το να αποδείξουμε, σε επίπεδο δικαστηρίου και με αδιάσειστα τεκμήρια, αν ο Καράς χαράκωσε έναν, τρεις, δεκαεπτά ή κανέναν απολύτως, δίσκους με ηχογραφήματα όπου έπαιζε κρητικό βιολί, είναι σήμερα πλέον, αδύνατο. Δεν μπορούμε όμως να ισχυριστούμε ότι κάτι τέτοιο δεν συνέβη, μόνο επειδή δεν υπάρχουν τεκμήρια.
Κάποια συγκεκριμένη τεκμηρίωση χρειάζεται. Πρόκειται για μια αρκετά εντυπωσιακή και ασυνήθιστη πληροφορία.
Έχετε δίκιο, κύριε Πολίτη. Ότι δεν συνέβη δεν μπορούμε να το ισχυριστούμε. Είναι μάλιστα πιθανό να συνέβη. Όμως καθώς είπαμε να συλλέξουμε τα γεγονότα και να τα αξιολογήσουμε, είναι ανάγκη να δούμε από πού προέρχεται πρωτογενώς η είδηση και τι ακριβώς λέει. Αν τελικά δεν υπάρξει τέτοια, τότε, όσο πιθανό κι αν είναι το γεγονός, δεν παύει να συνιστά φήμη. Μία πληροφορία του τύπου “Είδα που χαράκωναν ένα δίσκο με βιολί στην ΕΡΤ” γίνεται πολύ εύκολα “Ο Καράς χαράκωνε τους δίσκους με κρητικό βιολί”. Και βέβαια δεν μπορούμε να βασιστούμε στην διάδοση που έχει λάβει η πληροφορία αυτή στις κρητικές ιστοσελίδες. Το ίντερνετ τα έχει αυτά. Όλοι αναπαράγουμε πολλές φορές ειδήσεις χωρίς έλεγχο εγκυρότητας.
Στο βιβλίο του Παπαδάκη, πάντως, δεν φαίνεται να καταγράφεται χαράκωμα δίσκων, γιατί αν υπήρχε, θα το είχαν ήδη δημοσιεύσει στα κρητικά φόρουμ και θα είχε αντιγραφεί και σε εμάς.
ΑΝΑΚΑΛΥΨΗ !!!
[b][u]Συνέντευξη - ποταμός του Παπαδάκη (Ναύτη).[/b][/u]
Πολύτιμη πραγματικά απ’ όλες τις πλευρές, με πληθώρα στοιχείων, και όχι μόνο για την κρητική μουσική.
Βεβαίως, αναφέρει και το χάραγμα στους δίσκους, όπου ακουγόταν βιολί, με πρόκα.
Την ίδια αναφορά περιέχει και το βιβλίο του Θ. Ακρίδα.
Αντιγράφω το σχετικό απόσπασμα:
" …Ἀνατριχιάζει τις ἀναγινώσκων ὅτι ὅσοι δίσκοι ὑπῆρξαν εἰς τάς δισκοθήκας τῶν ραδιοφωνικῶν σταθμῶν περιέχοντες ἐκτελέσεις Κρητικῆς μουσικῆς μετὰ βιολιοῦ, ἐχαράχθησαν διὰ ἤλου ἀλλὰ καὶ κατελογίσθησαν διὰ τῆς ἐπιγραφῆς «ΝΟΘΟ»…"
Πολύ ψωμί. Ποσότητα και ουσία. Τη διαβάζω λίγη λίγη, ακόμα δεν έχω φτάσει στο σημείο που μας ενδιαφέρει γι’ αυτή τη συζήτηση αλλά ήδη έχω βρει πολλά άλλα ενδιαφέροντα σημεία.
Πρέπει να πω ότι στα τελευταία μηνύματα, ως «βιβλίο του Παπαδάκη» εγώ -αυθαίρετα- καταλάβαινα το «Λαϊκοί πρακτικοί οργανοπαίχτες» του Γιώργου Παπαδάκη. Τον Ναύτη εννοούσαμε;
Ε, βέβαια, ρε Περικλή! Ο Γ. Παπαδάκης στο βιβλίο του δεν καταπιάνεται καθόλου με κρητικούς καλλιτέχνες.
Ε πείτε “Ναύτη” να συνεννοούμαστε! Παπαδάκη λένε τη μισή Ελλάδα.
Και τι φταις εσύ, θα μου πεις, αν εγώ δεν έχω διαβάσει το βιβλίο κανενός Παπαδάκη;
Σελίδα 60 και μετά.
Μάλιστα, του θέτουν το ίδιο περίπου επιχείρημα με εμάς εδώ: “Μήπως οι προθέσεις του Σ. Κ. ήταν αγαθές και ήθελε απλά να μη χαθεί η λύρα;” και η απάντηση: "Άλλο πράγμα η προώθηση του ενός (λύρας) και άλλο να μην πειράξεις ένα άλλο όργανο (βιολί).
Χα, χα, Περικλή…
Επειδή το όνομά του αναφέρθηκε ήδη αρκετές φορές σ’ αυτό το νήμα (αλλά και πού να διαβάσει κανείς τόσες σελίδες, θα μου πεις…) το θεώρησα περιττό να το ξανααναφέρω…
mea culpa…
Συμφωνώ απολύτως και με τις δύο προτάσεις. Συγκεκριμένα δε για την πρώτη, με τη βιβλιογραφία, κοιτάξτε πόσο απλά λύνει τις παρανοήσεις:
Έχουμε το ζήτημα της πληροφορίας για το χαράκωμα «των» δίσκων με κρητικά βιολιά. Αυτή η πληροφορία μέχρι πρότινος ήταν όχι μόνο ατεκμηρίωτη, αλλά και διατυπωμένη με κάποια ασάφεια. Εγώ φανταζόμουν κάποιον άνθρωπο που ψάχνει παντού δίσκους με κρητικά βιολιά και τους καταστρέφει με μανία. Κάπως έτσι:
:245:
Σκεφτόμουν λοιπόν ότι πρέπει να είναι κανείς θλιβερά αρρωστημένος ώστε να μην έχει κάπου καλύτερα να διαθέσει το χρόνο του παρά σ’ αυτή τη μονομανία. Άρα, ή ο Καράς ήταν για δέσιμο, ή η πληροφορία είναι ψεύτικη.
Η συνέντευξη του Ναύτη αποκαθιστά την πληροφορία σε μια πιο ρεαλιστική μορφή. Στους ραδιοσταθμούς, μετά τη διαταγή για την απαγόρευση μετάδοσης ηχογραφήσεων με κρητικό βιολί, οι δίσκοι που είχαν απαγορευμένα κομμάτια χαρακώθηκαν και επιπλέον σημειώθηκαν με την ένδειξη «Νόθο», ώστε να εξασφαλιστεί ότι δε θα τους παίξει κανείς κατά λάθος. Μάλιστα, λέει ο Ναύτης, γλίτωσε κάποιος δίσκος που είχε βιολί αλλά δεν το έγραφε η ετικέτα. (Σελ. 61)
Έτσι, το βρίσκω πολύ πιο λογικό. Δεν «έφτασε στο σημείο» ο Καράς να χαρακώνει δίσκους. Δεν έφτασε σε κανένα σημείο, έμεινε ακριβώς στο σημείο όπου είχε ήδη φτάσει με την απαγόρευση. Αφού η διαταγή υπήρχε, έλαβαν και κάποια μέτρα για την εφαρμογή της. Όπως ο καθένας που άμα γράψει στην πόρτα του «Απαγορεύεται η είσοδος», θα φροντίσει και να την κλειδώσει καλού κακού. Θα μπορούσαν αντί του χαρακώματος να πετάξουν τους δίσκους με βιολιά, αλλά ίσως επειδή οι ίδιοι δίσκοι είχαν και άλλα πράγματα μέσα, ίσως επειδή γραφειοκρατικά δεν είναι απλό να ξεφορτωθεί μια δημόσια υπηρεσία κάτι που αγόρασε, ίσως για οποιονδήποτε άλλο λόγο, διάλεξαν το χαράκωμα.
Κουραφέξαλα. Αυτό είναι τυπικό δείγμα του πώς ένας ικανός χειριστής του λόγου μπορεί να διαστρεβλώσει την εντύπωση ενός γεγονότος χωρίς να πει, τυπικά, τίποτε πέρα από την αλήθεια. Τέτοιες τεχνικές διδάσκονται και στο σχολείο, για να μάθει ο μαθητής να μην τσιμπάει στην προπαγάνδα του καθενός.
Ανατριχιάζει κανείς ίσως από την ίδια τη διαταγή απαγόρευσης. Αυτό σχολιάστηκε ήδη επαρκώς. Όλο το υπόλοιπο δεν είναι παρά προσπάθεια εφαρμογής της διαταγής.
Δεν υπάρχει κανένας λόγος να καταδικάσουμε, ειδικά μετά θάνατο τον Καρά, μόνο να δούμε την πραγματικότητα όσο είναι δυνατό.
Όμως, το γεγονός της χαράκωσης είναι καταγεγραμμένο και δεν έχει σημασία αν έγινε από τον ίδιο τον Καρά ή έγινε από άλλον, με προτροπή δική του.
Δεν διαστρεβλώνει την αλήθεια.
Απλά, καταγράφει την ίδια πληροφορία, μόνο τη σχολιάζει.
Καταγράφει την ίδια πληροφορία, αλλά και τη διαστρεβλώνει. Είναι σαν να σου λέει «δε φτάνει που έκανε ληστεία, αλλά απείλησε και με όπλο το θύμα». Ε πώς αλλιώς θα έκανε ληστεία, με το «παρακαλώ»; Στη ληστεία η απειλή εμπεριέχεται ως κάτι αυτονόητο (αλλιώς θα ήταν κλοπή), και σε μια διαταγή εξίσου εμπεριέχονται τα μέτρα για την εφαρμογή της. Εδώ όμως ένα γεγονός παρουσιάζεται σαν δύο γεγονότα.
Πέραν αυτού, έχω να σχολιάσω για τη συνέντευξη του Ναύτη τα εξής:
Συνολικά είναι όντως ποταμός. Το ζήτημα που μας ενδιαφέρει εδώ είναι βέβαια το ατυχές σημείο όλης της συνέντευξης, γιατί βλέπουμε να μιλάει ένας άνθρωπος τόσο οργισμένος, τόσο τυφλωμένος από την αδικία που του έγινε, ώστε τα θυμάται μετά από δεκαετίες και πάλι του ανεβαίνει το αίμα στο κεφάλι. Μπορούμε να κρατήσουμε αυτό ως αντικειμενικό γεγονός (ότι δηλαδή η απαγόρευση προκάλεσε τόση αγανάκτηση), αλλά όχι να βασιστούμε στις κρίσεις του Ναύτη ως έγκυρες. Και πέρα από τον Καρά, η μπάλα παίρνει και την ίδια τη λύρα. Θα πρότεινα να μην επιμείνουμε περισσότερο, γιατί ο ίδιος ο Ναύτης εκτίθεται και είναι άδικο.
Κατά τα άλλα οι γνώσεις και οι απόψεις αυτού του ανθρώπου για την κρητική μουσική είναι εγκυκλοπαίδεια. Μόνο αυτή τη συνέντευξη να μελετήσει κάποιος, μπορεί να βγάλει βιβλίο. Πιστεύω δε ότι το ίδιο θα πρέπει να ισχύει και για δεκάδες άλες συνεντεύξεις του προγράμματος «Θαλήτας». Φαίνεται ότι οι καταγεγραμμένες πληροφορίες για την κρητική μουσική είναι σχεδόν ανάλογα πλούσιες με την ίδια την κρητική μουσική. Μένει να τις μελετήσει κάποιος.
Μιλάμε για ένα επίπεδο γνώσεων που προσωπικά με ξεπερνάει κατά πολλές πίστες.
Επιπλέον όλων αυτών από το Λιάβα, διάβασα κι αυτό από τον ίδιο εδώ:
" Ήταν μια μελετημένη και οργανωμένη πράξη υπέρ της λύρας."
Pepe μετά από τόσες πληροφορίες / ανακαλύψεις τί έχεις ν’ απαντήσεις στο παραπάνω ερώτημα της φίλης Ελένης;
Υ.Γ. Το γεγονός της χαράκωσης των δίσκων, πέραν της συνέντευξής του, το αναφέρει και στο βιβλίο του ο Παπαδάκης Κων/νος (Ναύτης).
Δεν είμαι ο Pepe, αλλά το ερώτημα θα μπορούσε βεβαίως να είχε γίνει και σε εμένα και σε οποιονδήποτε. Άταστε, για να απαντήσω δεν φτάνουν οι πληροφορίες και οι ανακαλύψεις. Φυσικά, κανείς δεν αμφισβητεί το γεγονός ότι ο Καράς είδε, κάποια εποχή, το βιολί στην Κρήτη ως κάτι νόθο σχετικά με την ελληνική παραδοσιακή μουσική. Βεβαίως και ήταν μία μελετημένη από τον Καρά και οργανωμένη από τον ίδιο πράξη υπέρ της λύρας. Όμως, για να απαντήσουμε στο τι σκοπιμότητες, πέραν αυτής ακριβώς, εξυπηρετήθηκαν και ποιοί τις μεθόδευσαν, με εργαλείο τον Καρά, μόνο τη φαντασία μας μπορούμε να ρωτήσουμε.
Για να αποφύγουμε να απαντάμε μόνο με εικασίες και υποθέσεις, χρειάζεται ψάξιμο σε παλιότερες αλλά και πιο σύγχρονες πηγές.
Ευτυχώς, υπάρχουν.
Χρειάζεται όμως ψάξιμο αρκετό και άλλη τόση μελέτη.
Είμαι σ’ αυτή τη διαδικασία και ό,τι συγκεντρώσω, θα επανέλθω στο θέμα (που απ’ ό,τι βλέπω, αν κρίνω από την αναγνωσιμότητα, ενδιαφέρει πολλούς) με περισσότερα στοιχεία.
Βεβαίως ο Θ. Ακρίδας δεν διαστρεβλώνει κανένα γεγονός.
Καταγράφει και αυτός το χαράκωμα των δίσκων.
Ας το δεχτούμε, συνέβη, δυστυχώς, όποιο και αν ήταν το κίνητρο του ιθύνοντος νου σ’ αυτή την ενέργεια.
Τον Θ. Ακρίδα, εάν πρόκειται για τον Μεσολογγίτη, ας μην τον υιοθετούμε και τόσο. Είναι γνωστή η εμπάθειά του απέναντι στον Καρρά.
(Εδώ μήνυσε την μακαρίτισσα την Σαμίου για τα αποκριάτικα ως άσεμνα και καλά.
Αυτοαποκαλείται μουσικολόγος.)
Γνωστό αυτό, αλλά όσον αφορά στο συγκεκριμένο θέμα, είναι γεγονός, έχει καταγραφεί και δεν είναι ο μόνος που το αναφέρει.
Σχετικά με την παραπάνω τοποθέτηση, θα απαντήσω και θα συμφωνήσω με την άποψη της Ελένης.
Ο Λιάβας αναφέρει τα παρακάτω και δε διευκρινίζει αν ήταν μελετημένη - οργανωμένη από τον ίδιο τον Καρά ή και από άλλα πρόσωπα η πράξη αυτή.
Δε συμφωνώ με αυτό, πέρα από τις διάφορες πηγές που μπορούν να βρεθούν για περισσότερες πληροφορίες, κάποια πρόσωπα που είναι και εν ζωή, όπως συνεργάτες, συγγενικά του πρόσωπα (π.χ. η σύζυγός του), θα μπορούσαν να μας διαφωτίσουν περισσότερο στο θέμα αυτό. Αλλά αφού μέχρι τώρα δεν είπαν τίποτα, έχω την εντύπωση, αλλά δεν το εύχομαι ότι, θα “φύγουν” κι αυτοί σιωπηλοί όπως ο Καράς.
Αυτό είναι το ερώτημα; Γιατί; Τι σημασία έχει αυτό το ερώτημα;
Αν πάντως πρέπει να απαντήσουμε οπωσδήποτε κάτι σ’ ένα τέτοιο ερώτημα, προσωπικά έχω να απαντήσω ότι:
-δεν έγινε καμία πρόοδος με τα τελευταία μηνύματα. Ότι μάθαμε γεγονότα, ναι, όντως μάθαμε. Το τι ακριβώς ήταν η απαγόρρευση και πώς πραγματοποιήθηκε, έχει καταστεί σαφέστερο από πριν. Αλλά ως προς τα κίνητρα δεν αποκαλύφθηκε κάτι.
-συνεπώς, δεν μπορώ να πω τίποτε παραπάνω εκτός από τις προσωπικές μου εικασίες. Τις είπα ήδη, και συμπίπτουν με τη δήλωση της χήρας Καρά. Φυσικά ο καθένας μπορεί να κάνει τις δικές του εικασίες, που μπορεί να είναι και αντίθετες, και μπορεί και να αμφισβητεί όσα λέει η κυρία Καρά. Αλλά κάποια αντικειμενική πρόοδος στο ερώτημα της Ελένης δεν έχει σημειωθεί.
Αλλά ας υποθέσουμε ότι τελικά δίνεται μια αντικειμενικά έγκυρη απάντηση. Έστω ότι αυτή είναι «ο Καράς μισούσε το κρητικό βιολί» (ή τους Κρητικούς βιολατόρους ή οτιδήποτε ανάλογο). Και λοιπόν; Αυτό αφορά τον βιογράφο του Καρά, τον μετά θάνατον ψυχαναλυτή του, και όποιον θέλει να φαντάζεται ένα δικαστικό αγώνα όπου όλοι πρέπει να είναι είτε υπέρ του Καρά είτε εναντίον του. Δεν αφορά την ιστορία της μουσικής, γιατί δεν αλλάζει τα αποτελέσματα των χειρισμών του Καρά.
Αν η τελική απάντηση είναι αυτή που έχω προτείνει, και πάλι αφορά τους ίδιους όπως και παραπάνω. Το αν τελικά η λύρα έχει καθιερωθεί ως σύμβολο της Κρήτης, αν οι βιολατόροι υπέστησαν λογοκρισία και χάσαν δουλειές και αναγνώριση, αν δημιουργήθηκαν πίκρες και έριδες τόσο μεταξύ μουσικών όσο και μεταξύ ακροατών / φιλόμουσων / μελετητών κλπ., είναι γεγονότα που δεν επηρεάζονται αναδρομικά από το αν τελικά η δίκη θα βγάλει καταδικαστική απόφαση ή θα αναγνωρίσει ελαφρυντικά.
Αν πάλι η απάντηση είναι ότι, όπως υπαινίσσονται παλιότερα μηνύματα, ο Καράς υπηρετούσε κάποιου τα συμφέροντα, εκεί αλλάζει το πράγμα. Κάτι τέτοιο όντως έχει σημασία για την ιστορία της μουσικής. Αλλά η στοιχειώδης ευπρέπεια απαγορεύει να γίνονται τέτοιου είδους υπαινιγμοί καθ’ οιουδήποτε, πόσο μάλλον ενός μακαρίτη, εκτός αν υπάρχουν συγκεκριμένα στοιχεία. Λοιπόν, μέχρι να έρθουν αυτά τα στοιχεία, δεν παρατάμε το ξεκατίνιασμα να μιλήσουμε λίγο για μουσική;