Για σας!
Υπάρχουν πολλές δραματικές περιγραφές στο interenet για την καταγραφή του" Τι σήμερα τι αύριο τι τώρα " … πώς κλαίει η Μαρίκα Νίνου και μετά επέστρεψε στο στούντιο και το τραγούδησε, με υπερηφάνεια, μόνο μια φορά.
Ο Τσιτσάνης τραγούδησε δεύτερη φωνή σε αυτή την ηχογράφηση. Νομίζετε ότι ο ίδιος ήταν στο στούντιο σε αυτή την ιστορική εκδήλωση;
Ευχαριστώ
Αβι
1 «Μου αρέσει»
Γνωρίζουμε την πηγή της δραματοποιημένης αυτής σκηνής, που περιγράφεται σε όλες τις ιστοσελίδες;
Αυτό είναι από “Στίχοι” :
Το 1954 πια και οι δυο τους, Νίνου και Τσιτσάνης, γνώριζαν ότι η κατάσταση δεν μπορούσε να συνεχιστεί άλλο.
Η ώρα του οριστικού τους χωρισμού πλησίαζε. Η Νίνου ετοιμαζόταν να φύγει στην Αμερική ενώ το Τσιτσάνης τον Μάρτιο του 54 της έδωσε να πει ένα τραγούδι με ξεκάθαρα λόγια για το τέλος αυτής της τετράχρονης μεγαλειώδους σχέσης τους: «Τι σήμερα, τι αύριο, τη τώρα»*. Η Νίνου πήρε το τραγούδι, το έμαθε, κατάλαβε τι σήμαιναν τα λόγια και όταν έφτασε η ώρα της ηχογράφησης, δεν άντεξε να το τραγουδήσει. Σταμάτησε και έφυγε δακρυσμένη. Όλοι οι παρευρισκόμενοι στο στούντιο, μουσικοί, ηχολήπτες και παραγωγοί πάγωσαν. Δεν ακουγόταν μιλιά, η σιωπή είχε κυριεύσει τα πάντα. Όταν επέστρεψε η Νίνου ήταν φανερά κλαμένη αλλά και συνάμα πεισματωμένη. Έπρεπε πλέον να βρει κουράγιο να συνεχίσει μόνη της το Γολγοθά που, όπως αποδείχτηκε μόλις είχε αρχίσει για κείνη. Οι μουσικοί έπαιξαν την εισαγωγή κι η Νίνου είπε το τραγούδι μια και έξω χωρίς άλλη διακοπή. Η ερμηνεία που καταγράφηκε είναι συγκλονιστική. Το παράπονο και το προηγούμενο κλάμα της Νίνου, εάν παρατηρήσει κανείς με προσοχή, είναι καταγεγραμμένα.
*Πηγη απο την έρευνα για τον Τσιτσάνη,που έκανε ο συγγραφέας, καθηγητής και φίλος του Τσιτσάνη Σώτος Αλεξίου, στο βιβλίο του «Ο ξακουστός Τσιτσάνης», εκδόσεις Κοχλίας 2003._
1 «Μου αρέσει»
Οι περισσότερες αναφορές στο Ιντερνετ (μόνο την πρώτη σελίδα έψαξα, αλλά επιφανειακά) είναι περίπου το ίδιο κείμενο, που κάποιοι δημοσιεύουν ολόκληρο, κάποιοι δίνουν κομμάτια του μόνο. Το κείμενο αυτό έρχεται σε μεγάλη αντίθεση με μίαν βιογραφία της Νίνου στο Δίφωνο (Νο 146, 2007) που υπογράφει ο Π. Σαββόπουλος. Σ’ αυτήν η Μ. Ν. γεννιέται σε καράβι το 1922, από Αρμένισσα μάνα, έγκυο με τρία παιδιά που ταξίδευε προς Πειραιά, να γλυτώσει από της Σμύρνης τη σφαγή. Βαφτίζεται από τον καπετάνιο ως Ευαγγελία (Αταμιάν), αφού το καράβι λεγόταν Ευαγγελίστρια. Ο Π. Σ. δεν λέει ούτε κουβέντα για το θέμα του τραγουδιού, ενώ στην εισαγωγή του μιλάει για ένα σωρό ψέμματα και βρομιές (που) έχουν ειπωθεί και γραφτεί γι αυτήν από διάφορους επιτήδειους, φαντασιόπληκτους, προχειρολόγους, ευκαιριακούς, ρεμπετοτυχοδιώκτες και προφανώς ασεβείς, και πάντως στο άρθρο του δεν αναφέρει την παραμικρή πηγή. Τα κείμενα, τώρα, του Ιντερνέτ , την θέλουν Κων/λίτισσα, Ευαγγελία Νικολαΐδου [τον Νίνο Νικολαΐδη, θιασάρχη και ζογκλέρ (Ντούο Νίνο και μισό), τον γνώρισε και τον παντρεύτηκε στην Αθήνα], που γεννήθηκε το 1918, μετανάστευσε στον Καύκασο και ήρθε στην Ελλάδα το 1947 (!). Και εδώ, χωρίς πηγές. Διαλέγετε και παίρνετε….
Δεν έχω το βιβλίο του Αλεξίου. Στο Παιδάκι με ψυχή και ζηλεμένο (Θ. Π. Αναστασίου) δεν αναφέρεται απολύτως τίποτα, στο Βασίλης Τσιτσάνης, έκδοση Ελευθεροτυπία, ο Χρ. Σιάφκος αναφέρεται στο θέμα του συγκεκριμένου τραγουδιού, όχι ιδιαίτερα εκτεταμένα. Τα κείμενα του ιντερνέτ έχουν πάρει στοιχεία από αυτήν την αναφορά, αλλά και από αλλού.
2 «Μου αρέσει»
“Το παράπονο και το προηγούμενο κλάμα της Νίνου, εάν παρατηρήσει κανείς με προσοχή, είναι καταγεγραμμένα.”
Πέρα από την συγκλονιστική ερμηνεία,δεν μπορώ να καταλάβω πως είναι καταγραμμένα.
1 «Μου αρέσει»
Καταγεγραμμένο είναι, από τον Σιάφκο, που αναφέρω παραπάνω. Το συγκεκριμένο εδάφιο (σ. 114):
«Το Μάϊο του 1954 της έδωσε στο στούντιο το Τι σήμερα, τι αύριο, τι τώρα σε στίχους Γεράσιμου Τσάκαλου. Η Νίνου προσπάθησε να το πει, ξέσπασε στα κλάματα, έφυγε, για να επιστρέψει όμως λίγο αργότερα και να πει τελικά το τραγούδι».
Όμως, Νίκο, σίγουρα εννοείς αν η “καταγραφή” διακρίνεται από το προσεκτικό άκουσμα του κομματιού. Εδώ, είναι θέμα προσωπικής προσέγγισης…
2 «Μου αρέσει»
Ναι Νικόλα μου το κατάλαβα πολύ καλά.Το θέμα μου είναι η υπερβολή.Δηλαδή το πως η προσωπική προσέγγιση,αναβαθμίζεται σε καταγραφή.
1 «Μου αρέσει»
Άρα έχουμε δύο πηγές, Νίκο, μία από τον Σώτο Αλεξίου στον «Ξακουστό Τσιτσάνη», και μία από τον Σιάφκο που καταγράφει απλά την σκηνή, χωρίς ανούσιες λεπτομέρειες. Ίσως ο Σιάφκος να είχε ως πηγή του τον Αλεξίου.
Κατάφερα να βρω τον «Ξακουστό Τσιτσάνη» από τον Σώτο Αλεξίου. Για να δούμε τι γράφει ακριβώς ο Σ.Αλεξίου, που είχε μακρά και φιλική σχέση με την οικογένεια του Β.Τσιτσάνη και φιλοτέχνησε την προτομή του.
Γράφει τότε ένα σπαραχτικό τραγούδι που σπρώχνει τη Νίνου ν’ αγγίξει τα όρια της τραγωδίας. Είναι η καλύτερη στιγμή της Νίνου, χωρίς περιττά στολίδια και φτειασίματα. Ο Βασίλης συνοδεύει, δεν τραγουδάει απλά, αλλά της λέει «πρέπει να χωρίσουμε μία ώρα γρηγορότερα». Η Μαρίκα δεν αντέχει τη γραμμοφώνηση, κάνει μια διακοπή και και κλείνεται στην τουαλέτα. Στο στούντιο επικρατεί αμηχανία. Όταν η Νίνου επιστρέφει, φαίνεται κλαμμένη. Η γραμμοφώνηση τελειώνει χωρίς άλλη διακοπή…(σελ.236-237).
Η περιγραφή της σκηνής από τον Σώτο Αλεξίου, χρησιμοποιήθηκε κατά το δοκούν, από ιστοσελίδες ποικίλου ενδιαφέροντος.
Πολλές από αυτές, έγραψαν ότι η Νίνου πήρε το τραγούδι λίγο πριν μπει στο στούντιο, και όταν διάβασε τους στίχους, δεν άντεξε την συγκίνηση και έφυγε κλαμμένη, μέχρι να βρει το κουράγιο να το τραγουδήσει.
Θα ήταν περίεργο για τον Τσιτσάνη, να έδωσε στην Νίνου να τραγουδήσει το κομμάτι, χωρίς να το έχουν κάνει πρόβα αρκετές φορές. Θα ήταν έξω από την λογική του, που δεν έκανε σκόντο στην προετοιμασία των τραγουδιών του, να είπε στην Νίνου λίγο πριν την ηχογράφηση, Μαρίκα έλα σου έχω ένα νέο τραγούδι και θέλω να το πεις τώρα κατευθείαν στους δίσκους . Και όχι όποιο και όποιο, αλλά αυτό που μιλάει για τον χωρισμό τους.
Άρα, η Μαρίκα Νίνου είχε προετοιμαστεί καλά για την ηχογράφηση του τραγουδιού. Γνώριζε καλά το τραγούδι πριν μπουν στο στούντιο.
Για να μας δίνει ο Σώτος Αλεξίου την σκηνή με την Νίνου να μην αντέχει, να φεύγει και να ξαναέρχεται, έτσι θα είναι. Ίσως πηγή του να ήταν ο ίδιος ο Τσιτσάνης ή κάποιος που συμμετείχε στην γραμμοφώνηση.
Έτσι, νομίζω απαντιέται και το ερώτημα σου avi, αν ο Τσιτσάνης ήταν παρόντας, στο συμβάν αυτό. Φυσικά και ήταν εκεί, από την στιγμή που το τραγούδι ήταν δικό του, συμμετείχε στην ηχογράφηση και είχε και την διεύθυνση της ορχήστρας. Ήταν εκεί γιατί πριν το «Τι σήμερα, τι αύριο, τι τώρα», ηχογράφησαν μαζί, το επίσης πολύ ωραίο τραγούδι του Β.Τσιτσάνη «Έλα όπως είσαι». Άρα το συμβάν που μας μεταφέρουν ο Σώτος Αλεξίου και ο Σιάφκος, συναίβει, μεταξύ των ηχογραφήσεων των δύο αυτών τραγουδιών.
Διαφημιστική καταχώρηση των δύο παραπάνω τραγουδιών, με φωτογραφία της Μαρίκας Νίνου, δημοσιεύει ο Ηλ.Βολιότης-Καπετανάκης στο βιβλίο του «Μούσα Πολύτροπος», χωρίς να κάνει αναφορά στο τραγούδι (σελ.430).
Πρέπει να πούμε, ότι δισκογραφικά, η σχέση Τσιτσάνη-Νίνου δεν σταμάτησε σε αυτό το τραγούδι όπως νομίζουν οι περισσότεροι. Ακολούθησαν, τα τραγούδια «Γεννήθηκα για να πονώ», «Θα κάνω ντου βρε πονήρη». «Ζαϊρα». Αλλά και στο πάλκο συνέχισαν να συνεργάζονται, παρά το τέλος της σχέσης τους που οριοθετείται στον χρόνο που ηχογραφήθηκε το τραγούδι.
Ο Ορδουλίδης δίνει ως ημερομηνία ηχογράφησης, την 10/2/1954 και όχι τον Μάρτιο ή τον Μάϊο.
Ακολουθούν οι ετικέτες των δίσκων 78 στροφών.
ΤΙ ΣΗΜΕΡΑ ΤΙ ΑΥΡΙΟ ΤΙ ΤΩΡΑ http://rebetiko.sealabs.net/display.php?recid=5868
ΕΛΑ ΟΠΩΣ ΕΙΣΑΙ http://rebetiko.sealabs.net/display.php?d=0&recid=8711
Τέλος, ανεβάζω ένα μικρό δημοσίευμα για την Μαρίκα Νίνου, από την εφημερίδα “Αθηναϊκή” σχεδόν ένα χρόνο πριν την ηχογράφηση του τραγουδιού.
1 «Μου αρέσει»
Μάλιστα, μπράβο Φώτη! Όπως το λές είναι, ό,τι επιπλέον αυτής της λιτότατης και σίγουρα πολύ προσεκτικά διαμορφωμένης περιγραφής κυκλοφορεί στο διαδίκτυο, είναι σάλτσες διαφόρων. Και βεβαίως, συμφωνώ ότι το τραγούδι δεν μπορεί παρά να ήταν σε γνώση της Νίνου, που σίγουρα το είχε προβάρει. Το να της έρθουν τα κλάματα την όποια συγκεκριμένη στιγμή, είναι απλά ανθρώπινο. Μπορεί να της ήρθε να κλάψει και όταν πρώτη φορά της γνωστοποίησε ο Τσιτσάνης ότι η σίγουρα ήδη δεδομένη πρόταση χωρισμού θα “επισημοποιηθεί” κιόλας με συγκεκριμένο τραγούδι. Αλλά αυτό μάλλον δεν θα βρεθεί σε καμμία πηγή, στο μέλλον.
2 «Μου αρέσει»
Στην σελίδα 455 του «Ξακουστού Τσιτσάνη», ο Σώτος Αλεξίου, παρουσιάζει δακτυλογραφημένη εκδοχή των αρχικών στίχων του τραγουδιού, από τον Γεράσιμο Τσάκαλο, με ιδιόχειρη σημείωση του Βασίλη Τσιτσάνη. Ο Τσιτσάνης, σημείωσε πάνω στο χαρτί με τους στίχους του Γ.Τσάκαλου, την εξής φράση: «Αυτή ήταν η αρχική μορφή (απαράδεχτη)».
Ποια ήταν η αρχική μορφή των στίχων του Γεράσιμου Τσάκαλου, που κατά τον Βασίλη Τσιτσάνη, κρίθηκε ως απαράδεχτη;
Ο Γεράσιμος Τσάκαλος έδωσε στον Βασίλη Τσιτσάνη, τέσσερα τετράστιχα. Αυτά είναι:
Τι σήμερα, τι αύριο, τι τώρα;
Ας καθαρίσουμε μια ώρα αρχήτερα,
Του χωρισμού μας έφτασε η ώρα
Μπορεί και για τους δυο ναναι καλύτερα.
Τι σήμερα, τι αύριο, τι τώρα;
Αφού ποια τις καρδιές μας εχαλάσαμε,
Θα τύχη πάλι νάρθη κάποια ώρα,
Να φτάσουμε ξανά εδώ που φτάσαμε.
Τι σήμερα, τι αύριο, τι τώρα;
Ενώ μαζί δεν γίνεται να ζήσουμε
Πρωτού η συννεφιά μας γίνη μπόρα
Καλύτερ’ από τώρα να χωρίσουμε.
Τι σήμερα, τι αύριο, τι τώρα;
Ας πούμε πως τα όνειρα μας σβήσανε.
Μας πήρε της ζωής η κατηφόρα
Κι οι δρόμοι μας παντοτεινά χωρίσανε.
Ο Τσιτσάνης όμως, που ήταν «ψείρας» με τον στίχο, δεν ικανοποιήθηκε με την αρχική μορφή των στίχων του Τσάκαλου. Στην δική του γραμμοφωνημένη εκδοχή, χρησιμοποίησε τρία τετράστιχα. Η διάρκεια του δίσκου 78 στροφών είχε και τους περιορισμούς της.
Ο Τρικαλινός μουσικός, κράτησε αυτούσιο το πρώτο κουπλέ από τα τετράστιχα του Τσάκαλου.
Τι σήμερα, τι αύριο, τι τώρα;
Ας καθαρίσουμε μια ώρα αρχήτερα,
Του χωρισμού μας έφτασε η ώρα
Μπορεί και για τους δυο ναναι καλύτερα.
Όμως το δεύτερο κουπλέ του Γεράσιμου Τσάκαλου απορρίφθηκε αμέσως από τον Τσιτσάνη και δεν χρησιμοποίησε κάποιον στίχο. Η δεύτερη στροφή της ηχογραφημένης εκδοχής, είναι σε στίχους του Τσιτσάνη.
Τι σήμερα, τι αύριο, τι τώρα;
Κι αν περιμένουμε τι θα κερδίσουμε
Αφού η γκρίνια ξέσπασε σαν μπόρα
Στον δρόμο αυτόν κι οι δυο θα δυστυχήσουμε
Από τα δύο επόμενα τετράστιχα του Τσάκαλου, ο Τσιτσάνης έκανε μία μίξη των στίχων. Πήρε και από το τρίτο και από τέταρτο κουπλέ του Γ.Τσάκαλου και ηχογράφησε το τρίτο και τελευταίο τετράστιχο του δίσκου.
Τι σήμερα, τι αύριο, τι τώρα;
Αφού δεν γίνεται μαζί να ζήσουμε
Κι αφού μας πήρε πια η κατηφόρα
Καλύτερα από τώρα να χωρίσουμε
Μετά την παράθεση των στίχων του Γεράσιμου Τσάκαλου, αλλά και του Βασίλη Τσιτσάνη, το ερώτημα που ανακύπτει είναι το εξής:
Σε ποιον πρέπει να καταχωρηθούν οι στίχοι που πέρασαν στην γραμμοφώνηση;
Όπως είδαμε στην ετικέτα του τραγουδιού ο Γεράσιμος Τσάκαλος, που συνεισέφερε αρκετά με τους στίχους του στο κομμάτι, δεν αναφέρεται.
Όμως, όπως σημειώνει ο Σώτος Αλεξίου, τα στιχουργικά δικαιώματα ανήκουν εξ ολοκλήρου στον Γεράσιμο Τσάκαλο. Ο συγγραφέας τονίζει, ότι αυτή είναι μία ακόμη περίπτωση, όπου ο Τσιτσάνης χάρισε τα μισά στιχουργικά του δικαιώματα στο Τσάκαλο, όπως έκανε σε δεκάδες άλλες περιπτώσεις.
Είναι γνωστή η κριτική που ασκείται στον Τσιτσάνη, περί της κλοπής στίχων έναντι των στιχουργών που συνεργάστηκε. Στην συγκεκριμένη περίπτωση, ισχύει το αντίθετο της κριτικής αυτής. Ο Τσιτσάνης, ανάμεσα στις συμφωνίες που έκανε με τους στιχουργούς αλλά και με τους τραγουδιστές, πέρα της χρηματικής αμοιβής που συμφωνούνταν, χάριζε και τα δικαιώματα στίχων αλλά και μουσικής σε αρκετούς από αυτούς. Είναι γνωστές οι περιπτώσεις τραγουδιστριών, που βρέθηκαν να έχουν δεκάδες τραγούδια στο όνομα τους, ασχέτως αν ποτέ δεν είχαν γράψει ούτε ένα τραγούδι.
2 «Μου αρέσει»