Σχορέλης δισκογραφία

Επικαιρότητα
1

Θέλω να αναφερθώ σε ένα παλαιότερο Posting όπου αναφέρεται το “Ήσουνα ξυπόλητη” για ένα από τα πρώτα τραγούδια του Μάρκου στη δισκογραφία (ως γνωστόν λάθος).

Το “λάθος” αυτό βρίσκεται στο βιβλίο Ρεμπέτικη ανθολογία στην σελίδα 198 τόμος Α΄ του Τάσου Σχορέλη "Κι από τότε το λάθος μας κυνηγάει… " όπως λέει και ο Φέρρης.

Ο πρώτος δίσκος κυκλοφόρησε στα τέλη του 1934 από το ΟDΕΟΝ. Από τη μια πλευρά εχει το τραγούδι του “Πως ήθελα να΄ρχόσουνα” και από την άλλη ένα κομμάτι για σόλο μπουζούκι “Ησουνα ξιπόλητη”…

Κατα τύχη βρήκα ένα βιβλίο με συνεντεύξεις που πίρε ο Σχορέλης μαζί με τον Λ. Παπαδόπουλο από τον Στέλιο Κηρομύτη, τον Γκόγκο, την Ρόζα, τον Πολυκανδριότη (ξακουστός τεκετζής), Παπαιοάννου, και του Μαθεση, στης αρχές του 1970.

Στην συνέντευξη με τον Κηρομύτη έρχεται στο φως (όπως λέμε εδώ στη Γερμανία) οτι την (λάθος) πληροφορία την έδωσε ο Στέλιος :

[i]Ερώτηση

Ας πάμε τώρα και σε σένα: πώς μπλέκεσε με κομπανίες και τέτια κόλπα;

Παίζει ο Μαρκος με μπουζούκι τα πρώτα του τραγούδια: “Έπρεπε να ρχόσουνα , ρε μαγκα στον τεκέ μας”, “Kαφ’ τονε Σταυρο κάφ’ τονε” κτλπ. Κοίτα πως γίνεται η δουλειά: πάμε με τον Μαρκο στην εταιρεία στον Περιστέρη, που ήταν μεγάλος μουσικός και μαέστρος. Ρωτάει, λοιπόν, ο Περιστέρης τον Μαρκο, τραγουδάς καθόλου; Η φωνή του Μαρκου δεν είναι όπως τραγουδάει, βραχνά, είναι όπως κουβεντιάζουμε. Αν έχετε ακούσει την πλάκα που λέει, τα σαράντα του χρόνια, αυτή είναι πραγματική του φωνή. Αλλά την άλλη φωνή την έκανε μηχανικά, όπως την έκανα και εγώ, γιατί τόνε μιμήθηκα εγώ τον Μαρκο. Αν ακούσεις δίσκο δικό μου και του Μαρκου, δεν ξεχωρίζεις αν είμαι εγώ ή ο Μαρκος.
Λοιπόν, του λέει, τραγουδάς του λέει καθόλου;
λέει, ναι, τραγουδάω, έτσι, με τον τρόπο μου.
Για πες μας ένα τραγουδάκι, λέει, να σ’ ακούσουμε.
Τραγουδάει, το “Επρεπε να ρχόσουνα, ρε μάγκα στον τεκέεεεε μας.”
Ετσι θα τραγουδήσεις, του λέει.
Ενταξει.
Εχει φτιάξει το τραγούδι αυτό του “Μαγκα στον τεκέ μας” και βάζει πίσω ένα Ζεϊμπέκικο, που λέει, “Ήσουνα ξυπόλυτη και γύριζες στους δρόμους”
λέει στην αρχή, να πούμε, “Ήσουνα ξυπόλυτη” , και ξέρω γώ. Αυτός το έβαλε σκέτη μουσική από τη μια μεριά, και από την άλλη έβαλε, να πούμε, “Επρεπε να 'ρχόσουνα, ρε μάγκα στον τεκέ μας.”
Μόλις το βάζει, να πούμε, και βγαίνει κυκλοφορία, έκανε μπάμ. Τότες ήτανε Πασαλιμάνι, εδώ, παντού, Κοκκινιές. Χριστούγεννα, είχανε τα μεγάφωνα στις πόρτες, τα μαγαζία να πούμε. Εγινε πανζουρλισμός.[/i]

Στο Βιβλίο αυτό ( Να συλληφθεί το ντουμάνι! Εκδ. Καστανιώτη, 263 σελ.) δύστυχος έχει πολές ερωτήσεις γείρω στο χασίσι στους τεκέδες κλπ.
Από ότι κατάλαβα οι συνεντεύξεις δεν έγιναν με καλή προετοιμασία άλλο στο φλου…(Δική μου γνώμη, έτσι λέω, δεν είμαι συγγραφές και δεν ξέρω εαν θα το είχα καταφέρει καλύτερα.)
Κάθε φορά που πάνε να αναφερθούν και οι διαφορετικοί τρόποι κουρδίζματος και οι δρόμοι, ο συγγραφέας τους… κόβει… με τον τρόπο του ( ή δεν τους ανάφερε στο βιβλίο για διαφορετικούς λόγους).

Δυστυχώς…

2

Εγώ ψυλλιάζομαι γιατί κάνει λάθος ο Κερομύτης. Θυμάται τη φάση αλλά όχι απόλυτα. Προσέξτε:
Πίσω από το “Καραντουζένι” (Να 'ρχόσουνα ρε μάγκα μου) υπάρχει ένα οργανικό ζεϊμπέκικο, το “Αράπ”. Ο Κερομύτης θυμάται το “Ησουνα ξυπόλυτη”. Πειράζει που το “Αράπ” είναι σαμπάχ, όπως δηλαδή και το “Ησουνα ξυπόλητη”;

4

Δεν ήξερα ότι έχει κυκλοφορήσει μια τέτοια λάθος πληροφορία, ότι ο Μάρκος συνδέεται κάπως με το Ήσουνα ξυπόλητη.

Στη Σύρα οι τσαμπουνιέρηδες έχουν στο ρεπερτόριό τους ένα τοπικό συρτό, που το λένε Ήσουνα ξυπόλητη, με κάποια στιχάκια ίδια με του γνωστού αλλά σε σκοπό τελείως διαφορετικό. Ένας από αυτούς μού είχε πει «αυτό είναι το κανονικό, που το πήρε μετά ο Βαμβακάρης και το έκανε ζεϊμπέκικο». Δε θεώρησα πρέπον εκείνη την ώρα να του πω ότι δεν ήταν ο Βαμβακάρης.

Τώρα λοιπόν που διάβασα αυτό, αναρωτιέμαι αν κι αυτή η σύγχυση ξεκινάει από τον Σχορέλη (=Κερομύτη) ή από την απλοϊκή γενίκευση ενός Φραγκοσυριανού, μη ειδήμονος περί τα ρεμπέτικα αλλά περήφανου για τον τόπο του, ότι κάθε γνωστό ρεμπέτικο θα είναι μάλλον του Βαμβακάρη…

5

Τελικα μετα απο χρονια να το κλεισουμε και αυτο. Το αραπ εχει λογια, και στο ρεφρεν λεει ησουνα ξηπολητη.

6

Το αφήνουμε όπως είναι, όποιος / -α θέλει βάζει αναζήτηση.

7

Για το ότι ο Μάρκος έβαλε σκέτη μουσική, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ορθώς αναφέρεται από τον Κερομύτη/Σχορέλη.

Για το ότι το οργανικό αυτό κομμάτι μπορεί να ήταν το αδέσποτο «Ήσουνα ξυπόλυτη» (άσχετο και προϋπάρχον του τραγουδιού του Μπέζου), του οποίου τη μελωδία ενδεχομένως ο Μάρκος έφερε στα μέτρα του, γιατί να μην αληθεύει;

2 «Μου αρέσει»
8

Αληθευει διοτι υπαρχουν ηχητικα ντοκουμεντα απο γιωργη παπαζογλου, αφοι μιλανου, βαγγελη περπινιαδη, και κωστα δουσα.

1 «Μου αρέσει»
9

Υπάρχει τραγούδι «Ήσουνα ξυπόλητη», διαφορετικό από την Παξιμαδοκλέφτρα, στον σκοπό του Αράπ, που το έχουν ηχογραφήσει όλοι αυτοί, Μιλάνοι κλπ.;

Ο Δούσας πάντως που τον θυμάμαι έχει κάνει το αντίστροφο: τραγούδι που δεν λέγεται Ήσουνα ξυπόλητη, με σίχους εντελώς άσχετους από αυτή τη θεματολογία, αλλά στον ίδιο σκοπό με την Παξιμαδοκλέφτρα.

Ο δε Παπάζογλου, απ’ ό,τι θυμάμαι, κάτι παρόμοιο: ένα τελείως διαφορετικό πάλι τραγούδι, που το ρεφρέν του -και μόνο- είναι στον σκοπό της Παξιμαδοκλέφτρας. Δε θυμάμαι στίχους ή τίτλο, και δεν μπορώ προχείρως να επιβεβαιώσω αν το θυμάμαι σωστά…

11

Το Αράπ θυμίζει αρκετά την Παξιμαδοκλέφτρα. Έτσι κι αλλιώς όλα τα σαμπάχ μοιάζουν μεταξύ τους, πόσο μάλλον αν είναι στον ίδιο ρυθμό, αλλά εδώ έχουμε κάποιες επιμέρους φρασούλες που μοιάζουν περισσότερο κι από το ούτως ή άλλως αναμενόμενο.

Αυτό θα μπορούσε ενδεχομένως να σημαίνει (α) ότι ο Κηρομύτης θυμόταν το Αράπ στο περίπου, κι αυτό το περίπου τού φάνηκε ίδιο με την Παξιμαδοκλέφτρα και γι’ αυτό τα ταύτισε, ενώ αν το θυμόταν ακριβέστερα θα έβλεπε ότι απλώς μοιάζουν αλλά δεν ταυτίζονται.

Από την άλλη, θα μπορούσε ενδεχομένως να σημαίνει ότι (β) κάποιες ή και όλες οι μουσικές φράσεις τόσο της Παξιμαδοκλέφτρας όσο και του Αράπ προέρχονται από μία κοινή καβάντζα, και ότι στην προφορική παράδοση συνήθιζαν να τις ανακατεύουν σε διάφορους συνδυασμούς (ας θυμηθούμε τι έχει γίνει με τις φράσεις από την καβάντζα του Σμυρναίικου ζεϊμπέκικου), και σ’ όσες από αυτές ταιριάζει τραγουδούσαν και δίστιχα του τύπου της Παξιμαδοκλέφτρας: ήσουνα… / και τώρα…

Τρίτο σενάριο: να υπήρχε ένα τραγούδι που λέει «Ήσουνα ξυπόλητη» αλλά που δεν είναι η Παξιμαδοκλέφτρα, απλώς έχει δυο λέξεις κοινές μ’ αυτήν, και να τραγουδιόταν στον σκοπό του Αράπ. Ο Κηρομύτης το ήξερε «Ήσουνα ξυπόλητη» από τον πρώτο στίχο, ο Μάρκος, ηχογραφώντας το οργανικά, το ονόμασε «Αράπ» για οποιονδήποτε λόγο που δε μας ενδιαφέρει.

Αυτό το τρίτο δεν το βρίσκω πιθανό:

Αν ένας στίχος αρχίζει με το «ήσουνα ξυπόλητη», όπως κι αν συνεχίζει θα πρέπει να ολοκληρώνεται στο ίδιο 14σύλλαβο που ακολουθούν τα γνωστά δίστιχα της Παξιμαδοκλέφτρας. Αυτό το 14σύλλαβο όμως είναι μοναδικό ή εν πάση περιπτώσει σπάνιο και εξαιρετικό, στο σύνολο του ρεμπέτικου ρεπερτορίου, και γενικότερα της ελληνικής παράδοσης. Το μέτρο είναι τροχαϊκό (τάτα - τάτα - τάτα κλπ.), και τα κλασικά τροχαϊκά είναι είτε δεκαπεντασύλλαβα (θα σε πάρω να γυρίσω Φοίνικα Παρακοπή) είτε οχτασύλλαβα (έλα έλα που σου λέω / μη με τυραννείς και κλαίω). Ούτε το ένα ούτε το άλλο μπορούν να συμπληρωθούν αν αρχίσουμε με τις συγκεκριμένες δύο λέξεις, δοκιμάστε το και θα δείτε.

Ο μόνος τρόπος να χωρέσουν σε στίχο αυτές οι λέξεις είναι έτσι όπως ήδη το έκανε ο Μπέζος: ήσουνα ξυπόλητη τατά τατά τατάτα. Που συμβαίνει μόνο στο συγκεκριμένο τραγούδι, κι αν κάνω λάθος και κάποιος θυμάται άλλο άσχετο τραγούδι με την ίδια μετρική δομή ας έρθει να βοηθήσει.

Ε λοιπόν, στίχος που μετρικά να μοιάζει μ’ έναν άλλο που είναι μοναδικός, να αρχίζει με τις ίδιες δύο λέξεις, η μουσική να μοιάζει τόσο πολύ, αλλά ωστόσο να είναι δύο διαφορετικά τραγούδια, ε, δε γίνεται. Είναι το ίδιο τραγούδι!

12

(Δεν είμαι βέβαιος αν εδώ είναι το κατάλληλο σημείο, αλλά αναζήτησα «Ήσουνα ξυπόλητη» και γίνεται χαμός, όπως ήταν αναμενόμενο.)

Που 'σουν εις την μάνα σου εσύναες ραδίτζια
τώρα που σε πήρα εγιώ θέλεις μου σκουλαρίτζια

  • τζαι αυτοκίνητον κουπέ!

Που 'σουν εις την μάνα σου εσύναες αγκάθκια
τώρα που σε πήρα εγιώ θέλεις μου κοτσινάθκια

  • τζαι αυτοκίνητον κουπέ!

Που 'σουν εις την μάνα σου εψόφας που την πείνα
τώρα που σε πήρα εγιώ θέλεις μου λιμουζίνα

  • τζαι αυτοκίνητον κουπέ!

…κλπ

Στην περιγραφή ενός άλλου βίντεο, που δείχνει τον κυπριακό χορό «Αραπιέ (ο Αραπιές) της καντήλας», και που δείχνει προσανατολισμένο προς την αναζήτηση της αυθεντικής κυπριακής παράδοσης κλπ., διάβασα ότι εκτός από της καντήλας υπήρχε και Δεύτερος Αραπιές, όπου τραγουδούσαν δίστιχα σαν αυτά. Επειδή θυμίζουν άμεσα την Παξιμαδοκλέφτρα, είχα την περιέργεια να αναζητήσω αυτό τον Δεύτερο Αραπιε, αλλά δεν περίμενα ν’ ακούσω το «αυτοκίνητο κουπέ»!

Τι φάση ακριβώς;

Την ονομασία Αραπιές τη βρίσκω γραμμένη και Arabiye, που μοιάζει τούρκικο και που θα πρέπει να σημαίνει «αραβικό» ή και συνεκδοχικά ανατολίτικο. Παίζει κάποιος συσχετισμός ή παρασυσχετισμός με το τσιφτετέλι που δεν τον πολυκατάλαβα, και εν πάση περιπτώσει χορεύεται από έναν άντρα που ισορροπεί στο κεφάλι του ένα ποτήρι με νερό, γυρισμένο ανάποδα (!), πιο πρόσφατα δε, σε εκδοχές που είδα να χαρακτηρίζονται εκφυλισμένες και φιγουρατζήδικες, δεκάδες ποτήρια το ‘να πάνω στ’ άλλο. Η «καντήλα» είναι το ποτήρι. Ο χορευτής μπορεί μετά να ζητήσει και τον δεύτερο Αραπιέ, που μάλλον πρέπει να είναι αυτός που έβαλα στο βίντεο (αλλά με αυτοκίνητο κουπέ;;;), και που χορεύεται χωρίς ποτήρι.

13

Εντωμεταξύ στο Ποζαύλι ντούο, που λένε το «αυτοκίνητο κουπέ», ο ένας από τους δύο είναι ο Γεράσιμος Παπαδόπουλος, μεγάλη μάρκα, που τον μάθαμε εκεί.