Το βιβλίο του Βούλγαρη είναι εξαιρετικό για μια εισαγωγή στο πως λειτουργεί η τροπικότητα, όπως και του Ν.Ανδρίκου “Οι Λαίκοί δρόμοι στο Μεσοπολεμικό Αστικό Τραγούδι”. Το “πρόβλημα” είναι ότι και τα δύο αυτά συγγράμματα, όπως και η αράβικη σημειογραφία τοποθετούν τη βαθμίδα Ραστ στο Ντο, ενώ η οθωμανική στο Σολ. Όπως προείπαν άλλα μέλη, έχει πολύ ουσία να εκπαιδευτείς στο να σκέφτεσαι βαθμίδες και σχέσεις μεταξύ τους, και όχι απόλυτες (συχνοτικά) τονικότητες. Εκ πρώτης όψεως μοιάζει δίσκολο, αλλά όταν το συνηθίσεις σου λύνει τα χέρια γιατί με μια ματιά στον οπλισμό καταλαβαίνεις πως δομείται το μακάμ και το μεταφέρεις έπειτα σε όποια τονικότητα βολεύει στο όργανό σου ή με τους συμπαίκτες σου. Το βιβλίο του Αυντεμίρ είναι πολύ καλό αλλά είναι σαν λεξικό, κατά τη γνώμη μου (έχω διδαχτεί τη θεωρία των μακάμ στo τμήμα της Άρτας) δεν ξεκινάς να μάθεις μια γλώσσα από λεξικό και με παραδείγματα από ένα ρεπερτόριο που (υποθέτω πως ) δεν σου είναι οικείο, το λόγιο οθωμανικό. Καλές μουσικές εξερευνήσεις λοιπόν 
Πολύ σοβαρό ζήτημα τελικά !!
Τις τελευταίες ημέρες, μετά από τις προτροπές του @alk και του @pepe, ώστε να ασκηθώ με τον τρόπο που αναφέρεις και εσύ, άρχισα ήδη να διακρίνω μία βελτίωση. “Μπαίνεις” μέσα στο μακάμ. Παύεις να το βλέπεις επιφανειακά και ολοένα το αισθάνεσαι περισσότερο. Μου έκανε μεγάλη εντύπωση η αλλαγή αυτή, διότι άρχισε να φαίνεται σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα. Πόσο μάλλον αν μάθεις να λειτουργείς έτσι για καιρό. Και δεν είναι καθόλου δύσκολο τελικά. Αρκεί να αλλάξεις τη θέση που παρατηρείς το κομμάτι, βλέποντάς τις μεταβολές του ως βαθμίδες και σχέσεις όπως είπες και εσύ και όχι ως νότες.
Για μένα αυτή ήταν η ευκολία, βάσει κουρδίσματος μου (Αράβικο), η βαθμίδα Ραστ να είναι στο Ντο.
Χρόνια τώρα βολεύτηκα έτσι και ίσως για αυτό να “έχασα” όλα τα παραπάνω οφέλη.
Για μία ακόμη φορά σας ευχαριστώ όλους θερμά. Μου δείξατε έναν νέο κόσμο και εύχομαι να ωφεληθούν και άλλα άτομα με παρόμοιες αναζητήσεις.
(υπογράμμιση δική μου)
Εδώ που τα λέμε όμως, μακάμ σημαίνει λόγϊα οθωμανική μουσική. Κάθε άλλη τροπική μουσική της ευρύτερης γειτονιάς μας είναι συγγενής μεν προς το μακάμ αλλά δεν είναι μακάμ.
Ξέροντας μακάμ καταλαβαίνει κανείς πολλά λ.χ. και για τους ελληνικούς λαϊκούς δρόμους, ή για τους μουσικούς τρόπους της παραδοσιακής ελληνικής μουσικής. Να είναι όμως πάντα σαφές ότι αυτά δεν είναι μακάμ, αλλιώς κινδυνεύουμε να τα παίζουμε σαν να ήταν, δηλαδή να τα αλλοιώσουμε.
Ενδιαφέρον. Γνώμη μου είναι πως η αλήθεια βρίσκεται κάπου στη μέση. Βλέπω τη λόγια μουσική ως το απόγειο της πολυπλοκότητας και αναλυτικής σκέψης αλλά θεωρώ πως ο όρος Μακάμ είναι ομπρέλλα που καλύπτει κάθε σχετικό ήχο, τοπική ιδιαιτερότητα και παραλλαγή.
Δηλαδή αν δεν είναι Μακάμ αυτό που παίζει το σάζι ή η Ροδίτικη λύρα, τι είναι;
Και ομολογώ οτι ως αξίωμα μπάζει αλλά δεν υπάρχει άλλος όρος για αυτή τη δουλειά.
Ένα μακάμι στην πλήρη του ανάπτυξη καταλαμβάνει έκταση που μια νησιώτικη λύρα δεν τη διαθέτει. Παίζει διαστήματα που ένα σάζι δεν μπορεί να τα αποδώσει.
Τον Ανδρίκο ποιος τον έχει διαβάσει; Μ’ αρέσει που στις ενότητες για τους περισσότερους λαϊκούς δρόμους έχει δύο μέρη, το [σκέτο] Χουζάμ π.χ. και το αλατούρκα Χουζάμ. Το πρώτο είναι ο λαϊκός δρόμος έτσι όπως τον ξέρουμε από τα μπουζούκια, και το δεύτερο η πιο μακαμίζουσα εκδοχή του, σε τραγούδια της σμυρναίικης σχολής. Δε λέει «το μακάμ Χουζάμ», γιατί εκεί θα ήταν αναγκασμένος να περιγράψει κανόνες που δεν εφαρμόζονται ή εφαρμόζονται κατ’ εξαίρεση. Και το πιο περίπλοκο και εξεζητημένο σμυρναίικο, σπάνια πλησιάζει την τροπική δομή μιας λόγιας σύνθεσης.
Όλα αυτά που συζητάμε δεν είναι οριοθετημένα. Δεν λέει κανείς εδώ τελειώνει ο λαϊκός δρόμος κι εδώ αρχίζει το μακάμ. Νομίζω οι εισαγωγές του Βούλγαρη και του Ανδρίκου συζητάνε ικανοποιητικά το ζήτημα. Μιλάμε για μουσικές μιας ευρύτερης περιοχής που αναπτύχθηκαν παράλληλα με μορφές λογιότερες και λαϊκότερες. Πράγματι το μακάμ στην πλήρη πολυπλοκότητά του εμφανίζεται στη λόγια οθωμανική. Απλά σαν δασκάλα δεν θα εισήγαγα ένα άτομο στον κόσμο της τροπικότητας μέσα από την πλήρη πολυπλοκότητα, πόσο μάλλον αν το άτομο αυτό έχει ήδη τροπικά ακούσματα (σμυρνεϊκα, ορισμένα παραδοσιακά) μέσα από τα οποία μπορεί να παρατηρήσει και να κατανοήσει κάποιες βασικές συμπεριφορές. Επίσης τι εννοούμε “αλλοιώσουμε”; Από ποιά άποψη;
Σίγουρα. Κριτηριο όμως ίσως είναι η αναγνώριση χρώματος και μοναδικότητας κάθε τρόπου. Αν πχ το σαζι παίξει χουσεινί, το αισθανθώ και το αντιληφθω ως χουσεινί τότε δεν μπορεί να είναι τίποτε άλλο.
Απλά το σάζι μπορεί να μην ασχοληθεί με το πλήρες συχνοτικό και εκφραστικό εύρος του Μακάμ.
Γιατί όχι; Το κλασικό ρεπερτόριο είναι θέμα εξειδίκευσης και έχουμε ολόκληρες γενιές μουσικών που ξεκινάνε απο αρχάρια πιτσιρίκια.
Δηλαδή αν θέλει κάποιος να μάθει την Οθωμανική σχολή, κακά τα ψέμματα δεν θα τη μάθει παίζοντας νησιώτικο ή ρεμπέτικο. Θα τη μάθει μπαίνοντας στον αναλυτικό τρόπο σκέψης, μετατροπίες, τρανσπόρτα, θεωρία κλπ.
Το ιδιο ισχύει και στην δυτική μουσική: Δεν θα μάθεις σε κάποιον trad ή ποπ με σκοπό να τον γυρισεις σε Μότσαρτ αργότερα.Απλά οργανώνεις την ύλη έτσι ώστε να είναι βατή και κατανοητή.