θέλω πληροφορίες γι’ αυτό το υπέροχο τραγούδι του τούντα. ξέρω ότι έχει τουλάχιστον δύο η χογραφήσεις του 1936 με τους περδικόπουλο και περπινιάδη. θέλω όμως την ιστορία (αν υπάρχει) ποιός ήταν ο λινάρδος, αν υπήρχε η ταβέρνα και αν οι τύποι που περιγράφει μέσα (ή κάποιοι από αυτούς)είναι υπαρκτά πρόσωπα. βέβαια μπορεί να ήταν όλα στη φαντασία του τούντα.
αν ξέρετε κάτι θα ήμουν υπόχρεος
Β.Τ.
Φίλε Βασίλη, οι πληροφορίες που μπόρεσα να βρω στο αρχείο μου και από το ΑΡΧΕΙΟ του Π. Κουνάδη, λένε:
ΣΤΟΥ ΛΙΝΑΡΔΟΥ ΤΗΝ ΤΑΒΕΡΝΑ [Στίχοι - μουσική ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΤΟΥΝΤΑ]
1η εκτέλεση: Mήτσος Περδικόπουλος, 1936, Parlophone B.21892.
2η εκτέλεση: Στελλάκης Περπινιάδης, 1936, Columbia DG 6262.
- Δεν ξέρω αν η “Ταβέρνα του Λινάρδου” υπήρξε ή είναι φανταστική (δεν βρήκα σχετική πληροφορία).
Το τραγούδι όμως υπήρξε από τα πλέον σκωπτικά - σατυρικά και καταγράφει τους τύπους της λαϊκής ταβέρνας του μεσοπολέμου με απερίγραπτη χρησιμοποίηση πλήθους λαχανικών, εργαλείων, κλπ, σαν παρατσούκλια των θαμώνων της ταβέρνας.
Σ.Π.
Έχω την εντύπωση ότι η ταβέρνα του Λινάρδου ήταν υπαρκτή. Αναφέρω ευπειθώς αλλά και με επιφύλαξη ότι βρισκόταν στην Αθήνα, στο “Βατραχονήσι” (δεν θυμάμαι πόθεν έχω την πληροφορία). Να πω όμως ότι στην ίδια περιοχή υπάρχει και σήμερα η παλαιά γνωστή ταβέρνα του Καραβίτη, στην οποία -αν θυμάμαι καλά - υπάρχει στο πλάι ταμπέλα που λέει “Λινάρδος”. Δεν ορκίζομαι για την ταύτιση. Το τραγούδι βεβαίως αξίζει, κυρίως, για τον πλούτο των παρωνυμίων, μικρό δείγμα της σχετικής εφευρετικότητος του ελληνικού λαϊκού πολιτισμού, που επίσης παραμένει ζωντανή μέχρι σήμερα.
Ρώτησα πριν από μερικά χρόνια τον Καραβίτη και μου είπε ότι δεν υπάρχει σχέση με το τραγούδι.
1 «Μου αρέσει»
Είναι υπαρκτή η ταβέρνα και έχει σχέση με το τραγούδι. Αρκτίνου και Παυσανίου στο Παγκράτι, πασίγνωστη σήμερα ως Καραβίτης. Στο “βατραχονήσι” ακριβώς, απ’ όπου κουβαλούσαν νερό για την πλύση, που φυσικά ανελάμβανε η ωραία Αντριάνα. Η περιοχή αυτή του Ιλισού έχει εδώ και πάμπολλες δεκαετίες σκεπαστεί από τη λεωφόρο Βασ. Κωνσταντίνου. Αυτά “προς αποκατάστασιν της αληθείας”, δέκα χρόνια αργότερα (και βάλε…) αλλά, “ποτέ δεν είν’ αργά!”.
1 «Μου αρέσει»
Πότε θα κάνουμε εκεί μάζωξη;
Έχει γίνει ολίγον κυριλέ τα τελευταία χρόνια, ρε Νικόλα, αλλά κακώς δεν τον ρώτησα σχετικά (το Λινάρδο, τον ταβερνιάρη) προχτές που του είχα τηλεφωνήσει. Θα ξανατηλεφωνήσω.
Εντυπωσιάστηκα τώρα! Είμαι γέννημα θρέμμα του Βατραχονησιού κι έχω πάει αρκετές φορές στον Καραβίτη. Για φαντάσου!!
Δε θα ρωτήσω πόθεν τεκμηριώνεται η ταύτιση. Για ένα μύθο ζούμε.
Η περιοχή εκείνη του Παγκρατιού, τα στενάκια από γύρω στην Πλατεία Προσκόπων μέχρι και αρκετά πιο πέρα, πλ. Βαρνάβα - όπισθεν Σταδίου κλπ., ήταν παραδοσιακά ταβερνογειτονιά κι εξακολουθούν να υπάρχουν αρκετές πολύ παλιές ταβέρνες που, αν τώρα έχουν γύρω γύρω τα βαρέλια που φτιάχνουν παλαιινή ατμόσφαιρα, ωστόσο μάλλον δεν τα έβγαλαν ποτέ από τον καιρό που κάτι τέτοιο δεν ήταν παλαιινό αλλά σύγχρονο. Αργότρα (δεκ. '60;) ξεκίνησε ένα νέο τρεντ με τη γειτονιά, με επίκεντρο την πλ. Προσκόπων, αρχικά με τον Μαγεμένο Αυλό που άραζε όλη η τέχνη και το θέατρο, ο Χατζιδάκις κλπ., σταδιακά με το επίσης διανοουμενίστικο-αρτιστίκ Αερόστατο, κ.ο.κ., και τώρα, τα πολύ τελευταία χρόνια, ζούμε το τρίτο κύμα, με ένα σωρό αρκετά καλόγουστα μπαράκια και φαγάδικα, δύο καλά βιβλιοπωλεία, ένα θέατρο κλπ…
Δεν έχω καταλάβει τα ακριβή όρια του Βατραχονησιού, πάντως εκεί που είναι ο Καραβίτης νομίζω ότι ακόμη και με τα παλιά ονόματα ήταν καθαρό Παγκράτι, όχι Βατραχονήσι.
Πριν καμιά εικοσαριά χρόνια, νομίζω, μπορεί περισσότερα, ξεκίνησαν να θεμελιώνουν ένα κτίριο στη Ριζάρη, δίπλα στο Πολεμικό Μουσείο, εκεί όπου τώρα είναι το μεγάλο πάρκιν και τότε δεν ήταν τίποτε, ένα άδειο οικόπεδο. Τα έργα σταμάτησαν στη μέση γιατί η τρύπα βρήκε νερό - τον θαμμένο Ιλισσό. Για αρκετά χρόνια το οικοσύστημα της περιοχής άλλαξε: το παρακείμενο αλσάκι της Ρηγίλλης (με τον Άγιο Νικολάκη) γέμισε βατράχια, δικαιώνοντας το ιστορικό όνομα, και μια φορά είχα δει και μια νερόκοτα (είδος πουλιού που κανονικά ζει μόνο στα ντοκιμαντέρ)! Το ίδιο, σε μικρότερη κλίμακα, είχε γίνει και σ’ ένα άλλο σημείο της Ριζάρη, εκεί που συναντιέται με τη Σπ. Μερκούρη, σ’ ένα οικόπεδο που παραμένει άχτιστο, μεταξύ ΑΒ Βασιλόπουλου από πάνω και Πτι Παλαί από κάτω. Σκάψαν κι εκεί, βρήκαν νερό, το νερό είχε βατράχια, τα έργα σταμάτησαν και τελικά το ξαναχωμάτωσαν.
Οι ετικέτες από τους δίσκους 78 στροφών για το υπέροχο τραγούδι του Τούντα.
Στελάκης Περπινιάδης
Δημήτρης Περδικόπουλος
Στην εκτέλεση με τον Στελάκη διευθυντής ορχήστρας ο ίδιος ο συνθέτης. Στην εκτέλεση με τον Περδικόπουλο ο Σπύρος Περιστέρης.
Η εκτέλεση με τον Περδικόπουλο κυκλοφόρησε και για την DECCA.
Κατά σύμπτωση, αυτές ακριβώς τις μέρες έτυχε να ασχοληθώ με την περίπτωση -όχι του τραγουδιού αλλά- της ίδιας της ταβέρνας. Οπότε έχουμε και λέμε:
(η ταύτιση ταβέρνας Λινάρδου τότε με ταβέρνα Καραβίτη τώρα):
Κανένας μύθος. Ο αρχικός ταβερνιάρης, πριν σχεδόν 100 χρόνια, ήταν Λινάρδος στο επώνυμο. Ο πρώτος Καραβίτης ήταν γιος μιας αδελφής Λινάρδου (δε θυμάμαι σε ποια γενιά). Ο τωρινός ταβερνιάρης ήταν κι αυτός Λινάρδος, της ίδιας οικογένειας, αλλά επειδή στο μεταξύ η ταβέρνα είχε φτιάξει όνομα ως Καραβίτης και όλοι τον φώναζαν Καραβίτη και τον ίδιο, άλλαξε επώνυμο για να συμφωνεί με το πώς τον φώναζαν (που έτσι κι αλλιώς κι αυτό οικογενειακό του ήταν, εκ θηλυγονίας).
Πηγή: ο ίδιος!
Λάθος. Είναι Βατραχονήσι (δε θυμόμουν σωστά πού είναι η ταβέρνα). Η γειτονιά Βατραχονήσι δεν είναι ακριβώς εκεί που ήταν το πραγματικό νησάκι. Το κέντρο της είναι η σημερινή πλ. Προσκόπων, και είχε παράδοση στις ταβέρνες από τον 19ο αιώνα.
o παπαρουνας ειναι υπαρκτο ατομο,λεγοταν κοττακης[το γενος λειβαδαρα],μεγαλο ποτηρι της εποχης,ηταν αρχιμαστορας στην μουσταρδα μπραβα στην αγ.σοφια,καταγωγη αιγινα και συρο
3 «Μου αρέσει»
Καλώς όρισες στην παρέα μας, Αντρέα (σωστά; )! Έχουμε μήπως στοιχεία, κατά πόσον ο συγκεκριμένος «Παπαρούνας» σύχναζε στη συγκεκριμένη ταβέρνα;
Τι θα πει «το γένος»; Αυτό λέγεται για τις γυναίκες: μια Μαρία Κοττάκη το γένος Λειβαδάρα είναι κόρη του Λειβαδάρα αλλά πήρε το Κοττάκη από τον σύζυγό της (πλέον δε γίνεται αφού οι έγγαμες δεν αλλάζουν επώνυμο, αλλά εξακολουθεί να ισχύει για όσες πρόλαβαν το παλιό καθεστώς). Για άντρα δεν το καταλαβαίνω.
τον πατερα θεωδορο κοττακη και την μητερα ευγενια λειβαδαρα,το εγραψα για να βοηθησω την ιστορια[γενος],
1 «Μου αρέσει»
Ευχαριστώ για τη διευκρίνιση Αντρέα.
Βλέπω τα ξέρεις με πολλή λεπτομέρεια. Ήταν μήπως συγγενείς σου; Ή είναι κάπου καταγραμμένα αυτά;
Επίσης, τι εννοείς εδώ;
ευχαριστω για το καλως ορισμα!!ο παπαρουνας ηταν αδελφος της γιαγιας μου,γνωριζω οτι το τραγουδι γραφτηκε για μια ταβερνα οπου πηγαιναν ,τα παρατσουκλια που εχω ακουσει [παπαρουνας λεγοταν γιατι ηταν ψιλος και αδυνατος]ειναι και το βαρελας[σταματης]
ηταν φιλοι,αλλα ονοματα δεν εχω ακουσει σε ιστοριες απο το τραγουδι,γενικα τα μερη οπου συχναζαν ηταν πειραιας,πετραλωνα προπολεμικα
1 «Μου αρέσει»
εκει δουλευε στο εργοστασιο της μουσταρδας στην αγ σοφια πειραια!
Η ταβέρνα του Λινάρδου (σήμερα «Καραβίτης»), για την οποία γράφτηκε το συγκεκριμένο τραγούδι, είναι στο Παγκράτι, κοντά στην αριστερή όχθη του (ανοιχτού παλαιότερα) Ιλισού και κοντά στο Παναθηναϊκό στάδιο, προπολεμικά η περιοχή λεγόταν Βατραχονήσι. Δύσκολο λοιπόν, αν τα πράγματα είναι όπως τα περιγράφεις, να συμπεριλήφθηκε το όνομα του αδελφού της γιαγιάς σου στο τραγούδι, αφού μάλλον δεν ήταν από τους γνωστούς θαμώνες της ταβέρνας αυτής. Άρα θα πρέπει να παραμείνουμε σε αυτό που ήδη είναι πιθανότερο, όλα δηλαδή τα παρατσούκλια που αναφέρονται να μην ανήκουν σε υπάρξαντα πρόσωπα.
Κι όμως, αν θεωρήσουμε ότι τα διάφορα τραγούδια που λένε «πάμε στο Φάληρο κι από κει κάπου αλλού κι από κει κάπου αλλού» έχουν δόση ρεαλισμού (γιατί να μην έχουν; οι παλιοί δεν τον φοβούνταν τον ποδαρόδρομο), μπορεί κι οι Πειραιώτες, εκτός από Πετράλωνα, να φτάναν και στο Βατραχονήσι.
Αλλιώς, δύο ίδια παρατσούκλια, Βαρέλας (πες πως είναι κάπως κοινό) και Παπαρούνας (πιο ιδιαίτερο) παραείναι σύμπτωση.