Πιό απλά: μετέφερε τη φιλοσοφία της κιθάρας στο μπουζούκι.
Είτε Χιώτης είτε Σπιτάμπελος, εγώ το βρίσκω σωστό να λέμε ότι το 4χορδο μπουζούκι ξεκίνησε από εκεί, ακόμη κι αν υπήρχαν και πολύ παλιότερα μπουζούκια με 4 χορδές. Γιατί από εκεί ξεκίνησε μια φιλοσοφία παιξίματος διαφορετική από αυτήν του Ρε-Λα-Ρε, ή ακόμη και των ντουζενιών, ενώ το Ρε-Λα-Ρε-Λα, όσο κι αν έχει 4 χορδές, δεν εισάγει άλλο τρόπο σκέψης.
Αν δεν απατώμαι, πολύ παλιά τετράχορδα μπουζούκια έχουν εμφανιστεί κι εδώ, σε μπλογκ κατασκευαστών ή φίλων των παλιών οργάνων. Κανείς δεν αμφισβητεί ότι υπήρχαν.
Mε βάση τη φωτογραφία του Σπιτάμπελου, ο Σπιτάμπελος δεν έβαλε την τέταρτη χορδή στο μπουζούκι, την έβαλε στο εριβάν. Απλά πράγματα.
Για να συνοψίσω, αυτό που λέμε και εννοούμε και παίζουμε σήμερα τετράχορδο μπουζούκι σε κούρδισμα ρε-λα-φα-ντο, με τη συγκεκριμένη φιλοσοφία του, είναι δημιουργία του Μανώλη Χιώτη (παρόλο που όπως σωστα επισημάνθηκε η τέταρτη χορδή υπήρχε από πρίν, όπως και το κούρδισμα υπήρχε από πριν).
Υ.Γ. Θεωρώ επίσης ότι είναι και μια πολύ όμορφη ιστορία που δείχνει ότι στη γνώση και στη δημιουργία δεν υπάρχουν παρθενογενέσεις αλλά ότι το καινούργιο βασίζεται στα λιθαράκια και στις γνώσεις του παλιού.
Πολλοί; Πόσο πολλοί δηλαδή; Το εριβάν, αυτό το περίεργο όργανο της φωτογραφίας, ήταν συνηθισμένο; Μόνο εγώ απορώ;
Ή εννοεί ότι γενικώς τα τετράχορδα τα έπαιζαν πολλοί;
Οι αφηγήσεις του Μπίνη “αποκωδικοποιήθηκαν” από την Ιωάννα με πολύ κόπο και καλή δουλειά, όμως παραμένουν αφηγήσεις, χωρίς απαίτηση επιστημονικής τεκμηρίωσης. Προφανώς ο Μπίνης είχε στο μυαλό του και τους προ Μάρκου τετράχορδους, και τον Σπιτάμπελο (“εφευρέτη” και αποκλειστικό, νομίζω, χρήστη του εριβάν) και φυσικά και το Χιώτη, αλλά και τους μετά τον Χιώτη προοδευτικά προσχωρούντες στο νέο τετράχορδο νεότερους βιρτουόζους.
Το λογικό είναι ότι το τρίχορδο καθιερώθηκε και έτσι το παλαιό τετράχορδο πέρασε για χρόνια στο περιθώριο. Άρα, δεν ήταν σίγουρα συνηθισμένο μετά το 30’ και για 25 περίπου χρόνια μετά. Στον Χιώτη πιστώνεται ότι το ανέσυρε (το τετράχορδο) από τη λήθη, καθιέρωσε (πιθανότατα) το κιθαρίστικο κούρδισμα ρε-λα-φα-ντο και το επέβαλλε λόγω της πληθωρικής του καλλιτεχνικής δημιουργικής προσωπικότητας, δίνοντας πρωτοποριακές συνθέσεις, τεχνική αρτιότητα, πετυχαίνοντας ένα μίγμα μπουζουκιού και κιθάρας.
Ειναι πολυ δυσκολο να πουμε με σιγουρια το ενα η το αλλο αλλα και μονο που ο Χιωτης ειπε πως αυτος ηταν δασκαλος του αυτο και μονο τον κατατασει στους πολυ σημαντικους ανθρωπους της λαικης μουσικης μας.
Το όνομα εριβάν, δεν θα ηταν το πραγματικά παραδοσιακό Αρμένικο ονομα του οργάνου που είδε και έφερε ή αντέγραψε: η λέξη Εριβάν ειναι απο το Yerevan, Jerevan, Erivan (η πρωτεύουσα της Αρμενίας) και κατ επέκταση οτι προέρχεται απ αυτη.
Aναφέρεται οτι ο Σπιτάμελος έφερε το τετράχορδο απο την Αμερική. Θα ηταν παρα πολυ ενδιαφέρον να ερευνηθεί ποσο καιρό και πού διέμεινε εκει και με ποιούς Αρμένιους μουσικούς ήρθε σε επαφή εκτός απο τους Ελληνες. Σίγουρα θα είδε πληθώρα οργάνων απο τους αμέτρητους μετανάστες του πονεμένου αυτου τόπου και θα πήρε πολλές ιδέες.
Δες ιστοσελιδες με το Latva και το Saz. Μερικά απο τα εγχορδά τους.
http://www.face-music.ch/instrum/armenia_instrum_en.html
Φιλικά. Ε.
Ελευθερία καλημέρα και καλώς όρισες στο φόρουμ!
1: Ο Στεφανάκης Σπιτάμπελος ποτέ δεν πήγε στην Αμερική, ούτε στην Αρμενία.
2: Τετράχορδα μπουζούκια υπήρχαν και στην Ελλάδα, ήταν μάλιστα αρκετά διαδεδομένα μέχρι περίπου τις αρχές της δεκαετίας 30, όπου σχετικά γρήγορα επικρατεί το τρίχορδο αρμάτωμα. Ο Μανώλης Χιώτης, έχοντας την ιδέα από το δάσκαλό του Στ. Σπιτάμπελο, επαναφέρει την τέταρτη χορδή στο μπουζούκι αλλά με ριζικά διαφορετική χρηστική προσέγγιση: ήθελε απλά να παίζει μπουζούκι με τον τρόπο που ήξερε από την κιθάρα.
3: Το όργανο “Εριβάν” είναι, όπως αναφέρω και παραπάνω, εφεύρεση του Σπιτάμπελου (ως ιδέα, τουλάχιστον) και δεν έχει απολύτως καμμία σχέση με παραδοσιακά όργανα, είτε της Αρμενίας είτε από αλλού. Το κατασκεύασε ο Ζοζέφ Τερζιβασιάν και μάλλον αυτός θα είναι που είτε αποφασιστικά το ονόμασε έτσι, προς τιμήν της πατρίδας του, είτε πρότεινε αυτή την ονομασία που ο Σπιτάμπελος την αποδέχτηκε.
Δηλαδη το εριβαν ρε μαγκες τι διαφορα εχει απο το μπουζουκι ως ηχο;
Δεν νομίζω να υπάρχει ανάμεσά μας κάποιος που να έχει ακούσει τον ήχο του. Όμως ε, δικό του διαφορετικό σχήμα έχει, διαφορετικά χαρακτηριστικά γενικά, διαφορετικός θα είναι και ο ήχος. Άλλωστε και στα μπουζούκια, κάθε όργανο έχει τον δικό του, κάπως διαφορετικό από τα άλλα, ήχο.
Γύρω στο 7,50
Με τη διαφορά ότι το εριβάν ήταν τετράχορδο και κούρδισμα πιθανόν ΡΕ-ΛΑ-ΦΑ-ΝΤΟ.
Εριβάν ίσως έχει ακούσει ο Νίκος Τατασόπουλος που εάν δεν κάνω λάθος είχε και ο πατέρας του. Η πληροφορία είναι ανεπιβεβαίωτη άρα ίσως είναι και παραφιλολογία. Πάντως ήχος εριβάν ως τώρα δεν υπάρχει κάπου καταγεγραμμένος.
Με υπογραμμισμένο (από μένα) το «κάπως», συμφωνώ κι εγώ:
Ακόμη και δυο μπουζούκια ίδιου τύπου δεν έχουν ταυτόσημο ήχο. Πόσο μάλλον ένα όργανο με τόσο διαφορετικό σχήμα ηχείου.
Αφετέρου, μιλάμε πάντα για τις μικρολεπτομέρειες που διαμορφώνουν τον ατομικό χαρακτήρα κάθε οργάνου. Όλα τα μπουζούκια, δεν παύουν να είναι μπουζούκια, κι αυτό το αναγνωρίζει το κάθε αφτί πολύ πιο εύκολα απ’ όσο διακρίνει τις μεταξύ τους μικροδιαφορές. Εδώ υπάρχουν ηχογραφήσεις με κιθάρα που δεν είμαστε σίγουροι και λέμε, μωρέ μπας κι είναι μπουζούκι; Ή, αν πάρουμε το παράδειγμα των μαντολίνων, πόσοι μπορούν να πουν με το αφτί αν είναι πλακέ ή κανονικά με δούγες;
Οπότε, δεν πιστεύω ότι το εριβάν μπορεί να είχε ριζικά διαφορετικό ήχο από το μπουζούκι. Τονίζω ότι φυσικά ούτε εγώ το έχω ακούσει, εικασίες κάνω. Ωστόσο, βλέποντας διάφορα σύγχρονα μπουζουκοειδή με πειραματικά ή υβριδικά ηχεία, που τα προτιμούν ορισμένοι μουσικοί, θα έλεγα ότι μπορεί μεν ο ατομικός τους ηχητικός χαρακτήρας να είναι ιδιαίτερος αλλά σαν είδος δεν αποτελούν κάτι καινούργιο, είναι και πάλι μπουζούκια.
Εγώ, απλά δηλώνω ότι δεν διακατέχομαι από την παραμικρή επιθυμία να ακούσω ή, έστω, να φανταστώ τον ήχο του εριβάν. Ας κάτσει εκεί που βρίσκεται, σε ό,τι τουλάχιστον αφορά εμένα προσωπικά…
Καλημέρα σε όλους, το παρακάτω Εριβάν είναι κατασκευής του Κωνσταντίνου Τσόπελα για τον Σπύρο Δημητρόπουλο - @SDimis (και σε συνεργασία μαζί του) και στο βίντεο - παρουσίαση μας δίνεται η ευκαιρία να το ακούσουμε από τον δεξιοτέχνη μουσικό και φίλο μας Σπύρο Γκούμα @spiros_goumas
4 «Μου αρέσει»
Αρα ο ζεζεφ κατασκευασε το εριβαν και ηξερε τον σπιταμπελο.
Ο ζοζεφ ηταν αρμενης
και ο ζεζεφ λεει αυτα
Ο Χιώτης ανακαλυχε το κουρδισμα ( και οχι το τετραχορδο)
1 «Μου αρέσει»
Φίλε icinema είναι γνωστά όλα αυτά, τα έχουμε επανειλημμένα συζητήσει όλα.Όσο για το συγκεκριμένο βίντεο το έχεις ήδη ανεβάσει, λίγο πιο πάνω.
1 «Μου αρέσει»