Κατά μια άλλη θεωρία, οι στίχοι αυτοί αποτελούσαν “κωδικοποίηση” των αυθεντικών για να μην τους καταλαβαίνει η λογοκρισία της εποχής. Έτσι οι μη μυημένοι σ’ αυτό το ιδίωμα-εφεύρημα δεν έπαιρναν γραμμή τι τραγουδιόταν και δεν ασχολούνταν μαζί του.
Ισαάκ, μόλις μου είπε τα νέα ο Αιγαίος. Κρίμα και είχαμε κανονίσει να έρθουμε να σε βρούμε το βράδυ.
Τον επόμενο μήνα λοιπόν και για να ξέρεις… κάθε 3η Παρασκευή του μήνα έχουμε την Ρεμπέτικη Συνάντησή μας.
Τελικά είναι ωραίο πράγμα να ξέρεις άτομα μέσω φόρουμ και στο φινάλε να τα γνωρίζεις και απo κοντά.
Εχθές το βραδάκι είχαμε επίσκεψη τον Ισαάκ στα μέρη μας.
Ισαάκ πες μας αν σου άρεσαν οι γερμανικές Spezialitaeten…
Ποιές Spezialitaeten! εγώ μόνο μπύρα obergaerig βλέπω, μεζέδες τίποτα!
Το επόμενο μαγαζί ήταν «Γουρουνάδικο», σύμφωνα με το λεξιλόγιο των εν Duesseldorf Ελλήνων φοιτητών.
Φαΐ σ’ αυτά τα “τραπεζάκια”;
Εκτός αν σου φέρνουν μερίδα και γουρούνι, οπότε το παίρνεις αγκαλιά!
ΥΓ. Και τα ποτήρια μικρά τα βλέπω και λίγα…
Αρη,
φταίνε τα γκαρσόνια,
μόλις αδειάζουν τα ποτήρια σου φέρνουν τα γεμάτα. :102:
Αλλού φάγαμε το γουρούνι… … στο Ham Ham, έτσι λέγεται το άλλο μαγαζί.
Πολύ μπίρα, γουρούνι και πατάτα η Γερμανιά ρε παιδιά! Άσε Άρη γιατί γερμανική μερίδα φαγητό κανένας μας δεν μπορεί να την τελειώσει! Τρώνε πολύ οι άνθρωποι εκεί πάνω. (άλλος έχει τ’όνομα κι άλλος τη χάρη).:107::127:
Ευχαριστώ την εκ Γερμανίας ρεμπετοπαρέα για την ωραία βραδιά και τη φιλοξενία. Να’στε καλά.:088:
Κρίμα που χάνω σήμερα το session, γιατί θα είναι πρώτο!
Καραγιώργος: Κανόνισε να ξανάρθεις στο “νησί μου” και να μη περάσεις από δω μια βόλτα - αλίμονό σου…!!
Πάλι καλά που πρόλαβες να φύγεις. Μιά ώρα μετά ξεκίνησε ο “Kyrill” και τα σάρωσε όλα, αφήνοντας 11 νεκρούς στην Γερμανία και μεγάλες ζημιές.
Στο αεροδρόμιο του Ντυεσσελντορφ ακυρώθηκαν οι πιό πολλές πτήσεις.
Εμείς πάντως καταφέραμε να βρεθούμε και σ΄ευχαριστούμε για την παρέα. Τώρα που έγινε η αρχή, σίγουρα θα τα ξαναπούμε.
Τί λές ρε Κώστα!; Τέτοιο κακό ε;
Γι’αυτό μες το αεροπλάνο ούρλιαζαν όλοι. Έγινε χαμός. Μέχρι να απογειωθούμε είμασταν λες και μας είχες βαλει σ’ ένα
κουτί και μας κουνάγαν. Σαν να παίζαμε συγκρουόμενα ένα πράγμα. Κόλαση.
Πάντως το χάρηκα που σας γνώρισα από κοντά, και σίγουρα θα τα ξαναπούμε.
Πάνο ΜαυρεΓιώργο, στο Bristόλιον θα έρθω μάλλον αρχές Φεβ. για ένα πρόβλημα που έχει ένας πελάτης μας εκεί. θα φροντίσω να σε πάρω τηλέφωνο να πάμε για κανένα tandoori!! (γιατί στην Αγγλία τί να φάει κανείς:019:)
Πατατούλα - πατατούλα και γουρουνάκι μαζί, πρόφτασες να κάνεις την κοιλίτσα Ισαάκ. Θα σε περιλάβει ο διαιτολόγος και αλίμονό σου. :127:
Η φοβερή φάση είναι ο Γερμαναράς πίσω από τον Aegeos που χαιρετάει στο άσχετο:019::019::019:
Τον Multi εντωμεταξύ τον κόψανε στα τέσσερα. Aegeos που πας και τη δίνεις τη κάμερα ρε φίλε;:mad:
Πάντα έτσι την πατάω.
Χρειάστηκε δουλία με Photoshop, σε μία φωτογραφία είχε “κόψει” εσένα και στην άλη τον Multi Kulti
Το παλικάρι πίσω μας έχει πλάκα και αυτοί “τουρίστες”, από USA.
Xωρίς να ξέρει χαιρετά το φόρουμ…
Ο πρώτος φωτογράφος είταν χάλια και ο δεύτερος,… ας τα να πάνε.
Σου έστειλα της 2 “πετυχημένες” φωτογραφίες.
Παιδια θα ήθελα να κανω μια ερωτηση - παρατηρηση χωρις να θέλω να προσβαλω κανένα:
Εφ’όσον κάποιοι από εσάς θέλουν να τα λένα πιο συχνά και μάλλον για άσχετα θέματα από το θέμα της συζήτησης αυτής (Ρεμπέτικη φρασεολογία και άγνωστες λέξεις) γιατί συζητάτε εδω μέσα και δεν ξεκινάτε ένα άλλο θέμα με τίτλο για παράδειγμα: Απόδιμοι φίλοι, ή Ρεμπέτες της διασποράς λ.χ.
Είναι λίγο βαρετό να ανοίγει για να διαβάσει κάποιος αυτή τη συζήτηση και αντί για επεξηγήσεις να διαβάζει για πατάτες, συναντήσεις και ταξίδια. Εσείς τι λέτε;
:083:Χωρίς παρεξήγηση, θα μου επιτρέψεις να διαφωνήσω φίλε μου!
Αυτό το forum είναι ένας χώρος που φιλοξενεί ζωντανούς ανθρώπους, δεν έιναι επιστημονικό περιοδικό, ούτε λεξικό ή εγκυκλοπαίδεια. Η όποια τυποποίηση θα αλλοιώσει τη φυσιογνωμία του και θα το κάνει βαρετό…
Το κύριο χαρακτηριστικό του forum είναι ο αυθορμητισμός και το ανατρεπτικό,:019: άναρχο και αιφνίδιο χιούμορ που καραδοκεί παντού και εμφανίζεται όλως απροσδόκητα :112:με ισχυρή αγχολυτική δράση!
Εχουν γίνει άπειρες απόπειρες για “τακτοποίηση” του forum.
Μάλιστα έχουμε πάρει πολλές φορές ΟΡΙΣΤΙΚΕΣ αποφάσεις να μην ξαναδεχθούμε παρέμβαση εκτός θέματος στη ροή της συζήτησης.
Αποτέλεσμα: Αυτοί οι ίδιοι που το θέσαν το θέμα εξ’ αρχής ξεκινάνε πρώτοι το μπάχαλο μετά από λίγες μέρες.
Aris_K, μη σκας. Είναι θέμα λίγων ημερών και θα σου περάσει. Εμένα θέλει κάπου 12 ώρες και το ξεχνάω για πολλούς μήνες. Το γιατρικό είναι να αρχίσεις κι εσύ τις τρελίτσες.
Συνταγή “ΤΡΕΛΙΤΣΑ No 1 ΣΤΟ ΡΕΜΠΕΤΙΚΟ FORUM”
α. Διάλεξε ένα topic που έχει θέμα “Ο δρόμος κλαμπαναρχιδούρ και οι επιδράσεις του στο νεοελληνικό μουσικό τοπίο”, όπου όλοι είναι ΠΑΡΑ ΠΑΡΑ ΠΑΡΑ ΠΟΛΥ ΣΟΒΑΡΟΙ και γράφουν κατεβατά ολόκληρα κ.λπ κ.λπ.
β. Γράφεις ένα ολιγόλογο αρθράκι του στυλ:
“Συγνώμη για την εκτός θέματος παρέμβαση, αλλά έχω μια απορία εδώ και λίγες μέρες που ξεκινήσατε αυτή τη πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση: Γιατί τώρα τελευταία δεν μου κάθονται οι γκόμενες όπως παλιότερα; Ευχαριστώ. Γειά σας.”
γ. Μάζεψε τους φίλους σου, πάρτε και ένα κασόνι μπύρες και αράξτε μπροστά στην οθόνη σου να δείτε τι μπάχαλο θα επακολουθήσει.
(άμα δε σου κάτσει αυτή, υπάρχουν κι άλλες συνταγές)
:112:
ή ρίξε με αφέλεια: :084:“παρακαλώ, ενδιαφέρομαι ν αγοράσω ένα καλό και οικονομικό τρίχορδο. έχετε να μου προτεινετε έναν ειλικρινή οργανοποιό?” και μετά κάτσε αλάργα!:092:
Ενταξει ρε παιδια, αν το βλεπετε ετσι να το δω και εγω.
Προς το παρον μηπως ξέρει κανείς τι ή που είναι το Μπούρτζι που αναφέρει στον πρώτο στοίχο ο Μαρκος στο “Αντιλλαλούν οι φυλακές” ; Μιλάω για το αρχικό κομάτι, όχι τη διασκευή.
Ευχαριστώ
Αν εννοούμε το ίδιο είναι το πασίγνωστο μικρό φρούριο πάνω στο νησάκι των Αγίων Θεοδώρων, στο Ναύπλιο. Η λέξη προέρχεται από παραφθορά της αραβο-τουρκικής “μπούρτζ” που σημαίνει επάκτιο πυροβολείο ή φρούριο και μάλιστα εκείνο που αποτελεί τη νοητή κατάληξη νησίδας ή ακτής, συνήθως ακρωτηρίου.
Χτίστηκε από τους Ενετούς μεταξύ 1471 και 1473. Αποτελείται από ένα ψηλό οκταγωνικό πύργο που πλαισιώνεται από χαμηλούς ημικυκλικούς πύργους για τα κανόνια στα ανατολικά και στα δυτικά του. Μια κινητή αλυσίδα έφραζε την είσοδο του όρμου και το Porto Cadena, το Λιμάνι της Αλυσίδας του Ναυπλίου, μετατρεπόταν σε ασφαλές αγκυροβόλιο. Αργότερα, οι Τούρκοι έριξαν πέτρες γύρω από το νησάκι για να εμποδίζουν την προσέγγιση μεγάλων πλοίων και κατασκεύασαν μώλο από το Μπούρτζι μέχρι το σημείο που ονομάζεται “Πεντ’ Αδέλφια” με άνοιγμα στη μέση. Κατόπιν, έγινε τόπος διαμονής των δημίων των θανατοποινιτών του Παλαμηδιού. Μετά την απελευθέρωση αποτέλεσε τον τόπο φιλοξενίας της ελληνικής κυβέρνησης. Στα πιο πρόσφατα χρόνια λειτούργησε ως ξενοδοχείο και μετέπειτα ως μουσείο.
Οι φιλόλογοι του Φόρουμ μπορούν να δώσουν πλουσιότερες πληροφορίες, αν και με μια μικρή έρευνα στο internet θα βρεις αρκετά.
Επειδή μιλάνε για τα πάτρια εδάφη απλοί μάστορες, δεν το άντεξα και θα παραθέσω -σαν φόρο τιμής στα μνημεία της ιδιαίτερης πατρίδας- ένα πιο ολοκληρωμένο και επεξηγηματικό κειμενάκι, από την Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Μπούρτζι (Ναυπλίου)
Το Μπούρτζι ή «Καστέλι» κατά τους Ενετούς, ή «θαλασσόπυργος» κατά τον Αγώνα το 1821. Μικρή νησίδα μπροστά στο λιμένα του Ναυπλίου, ακριβώς απέναντι από το επάκτιο πυροβολείο των «Πέντ΄ - Αδερφιών», καλυπτόμενη πλήρως από παλαιό ενετικό Φρούριο στο οποίο οφείλει και το όνομά της. Το Φρούριο αυτό αναγέρθηκε από τους Ενετούς μετά την αποχώρηση του Μαχμούτ Πασά το 1473, εφοδιάζοντάς το με νεώτερα πυροβόλα. Το 1502 μεταβάλλοντας οι Ενετοί με οχυρώσεις τη ΝΔ πλευρά της Ακροναυπλίας σε αυτοτελή προμαχώνα με επάλξεις («Πέντε Αδέρφια»), συνέδεσαν αυτόν με τεχνητό βραχίονα από ογκόλιθους στον οποίο και πρόσδεναν αλυσίδα που έφθανε μέχρι το «Μπούρτζι» για τη προφύλαξη του λιμένα και της πόλης. Εξ ου και το όνομα «Λιμένας της Αλύσου».
Μετά τη συνθήκη του Κάρλοβιτς (1698) οι Ενετοί ανήγειραν στη νησίδα ισχυρότατο Πύργο και προμαχώνες με πυροβόλα δημιουργώντας έτσι το γνωστό Φρούριο που δεσπόζει σήμερα την είσοδο του λιμένα του Ναυπλίου.
Κατά την Ελληνική επανάσταση του 1821 το Μπούρτζι καταλήφθηκε το 1822 από 50 οπλοφόρους και 150 «πυροβολιστές» (πυροβολητές) των οποίων ηγούνταν οι Άστιγξ, Άνερμαν, Χάνεκ και Δημήτριος Καλλέργης που τελούσαν υπό την ηγεσία του Γάλλου ταγματάρχη Φ. Γκιουρντέν ο οποίος κανονιοβολούσε το Ναύπλιο από το Μπούρτζι και κατάφερε να ματαιώσει τον «λαθραίο» επισιτισμό των πολιορκούμενων Τούρκων από αγγλικό πλοίο.
Στην αμέσως μετέπειτα 10ετία, κατά τις αιματηρές ελληνικές εμφύλιες εχθροπραξίες (1823 – 1833), δύο φορές αναγκάσθηκε η τότε κυβέρνηση να καταφύγει στο Μπούρτζι για την ασφάλειά της, στις 25 Μαΐου του 1824 και στις 2 Ιουλίου του 1827.
Μετά την έλευση του Βασιλέως Γεωργίου του Αʼ και κατ΄ εντολή του, το (1865), το Μπούρτζι αφοπλίστηκε και κατέστη τόπος διαμονής του δημίου της γκιλοτίνας.
Τέλος με τη δημιουργία του Οργανισμού Τουρισμού το Μπούρτζι μετατράπηκε σε τουριστικό κέντρο (ξενοδοχείο και εστιατόριο) λειτουργώντας με εκμίσθωση σε ιδιώτη επιχειρηματία.
ΥΓ:
Υπάρχουν κι άλλα ξακουστά και πανέμορφα “Μπούρτζι”, σαν της Μεθώνης…
Πςςςς… Τι μου θυμήσατε !
Τις κοπάνες που κάναμε στο Γυμνάσιο και φεύγαμε από το Άργος για το Ναύπλιο !
Εκεί, μπροστά στο Μπούρτζι με φίλησε… Ντροπήηηηη…
Πριν μερικά χρόνια είχα πάει στο σπίτι του σχωρεμένου του Τάκη Μπίνη (με είχε πάει η Ιωάννα, που τότε ήταν στα τελειώματα της βιογραφίας του). Στη μικρή συζήτηση που προλάβαμε να κάνουμε για το ρεμπέτικο μου ανέπτυξε μερικές απόψεις και αντιρρήσεις του, εκ των οποίων οι περισσότερες πατούσαν σε γερή βάση. Ανάμεσά τους ήταν και το “Αντιλαλούν οι φυλακές”.
Η μουσική του τραγουδιού βασίζεται σε παλιότερη μελωδία, πιθανώς παραδοσιακή, που χρησιμοποιήθηκε προηγούμενα και στο “Παπούτσια μερακλήδικα”. Το ενδιαφέρον από τον Μπίνη είναι η τοποθέτησή του όσον αφορά τους στίχους. Μου είπε λοιπόν ότι και τα λόγια του τραγουδιού βασίζονται σε παραδοσιακά φυλακόβια δίστιχα, που μάλιστα ο Μάρκος τα αναπαρήγαγε λανθασμένα δίνοντάς μου δύο παραδείγματα:
Πρώτα-πρώτα ήταν κάθετα αντίθετος στη χρησιμοποίηση της λέξης Γεντικουλές (αρσενικό), αντί του ουδέτερου Γεντικουλέ (=Επταπύργιο).
Επειτα (και το πιο ενδιαφέρον) τόνιζε ότι έτσι όπως το μετέφερε το τραγούδι από την παράδοση ο Μάρκος, έχασε το νόημά του. Το παραδοσιακό φυλακόβιο δίστιχο έλεγε:
“Αντιλαλούν οι φυλακές
το Μπούρτζι και ο Ιτς Καλές”.
Μπούρτζι είναι το Κάστρο στο νησάκι απέναντι από το Ναύπλιο (ο Μάστορας παραπάνω έχει δώσει αναλυτικές πληροφορίες), το οποίο χρησιμοποιήθηκε ως φυλακή.
Ιτς Καλές είναι η Ακροναυπλία, επίσης φυλακή, στη στεριά απέναντι από το Μπούρτζι. Αυτά λοιπόν αντιλαλούσαν, οι φωνές των μεν απέναντι στους δε.
“Ανάμεσα στο Ναύπλιο και τη Θεσσαλονίκη (ή το Ρίο σε άλλες εκτελέσεις) τι φωνές να αντιλαλήσουν;” αναρωτιόταν ο Μπίνης. Και κατά πάσα πιθανότητα είχε δίκιο.
Άρη μου, βεβαίως και είχε δίκιο ο Μπίνης σε όλα όσα αναφέρεις. Η πρώτη απάντηση είναι (έχω ήδη γράψει κάτι σχετικό) ότι όπως δεν ήταν μουσικολόγοι οι παλαιοί «ρεμπέτες», δεν ήταν και ιστορικοί αναλυτές. Η δεύτερη ότι ο Μάρκος ούτε τούρκικα ήξερε ούτε γεωγραφία αλλά και ούτε από το Σαλονίκι ούτε απʼ τʼ Ανάπλι ήταν.
Το να χάνει κάποιο τραγούδι το αρχικό του νόημα είναι πολύ συχνό και στα δημοτικά τραγούδια. Είναι απόλυτα φυσικό με την παρέλευση των χρόνων, ενώ μένει το τραγούδι να ξεχνιέται ο αρχικός λόγος ή το γεγονός για το οποίο γράφτηκε (το δίστιχο ή η αφήγηση γενικά), γιαυτό και συχνά έχουμε τις λεγόμενες συμφύσεις, όπου κάποιοι στίχοι ενός τραγουδιού μπερδεύονται με άλλους, από εντελώς άσχετο τραγούδι (δεν μιλάω για τη γνωστή συρραφή διστίχων στα μικρασιάτικα) και βγαίνει «καινούργιο» τραγούδι που συχνά δεν βγάζει νόημα. Για παράδειγμα ένα τραγούδι που τραγουδιόνταν στο Πατρατζίκι (Υπάτη) της Ρούμελης το Πάσχα:
Τώρα μεγάλη Πασκαλιά, τώρα καλός ο λόγος,
Τώρα πʼ ανθίζουν τα κλαριά και βγάζει η γής χορτάρι,
Τώρα κιʼ ο ξένος βούλεται στον τόπο του να πάη.
Νύχτα σελλώνει τʼ άλογο, νύχτα το καλλιγώνει, βάνει ασημένια πέταλα κλπ.
Από την Πασχαλιά, την άνοιξη, τα χορταράκια και τα λουλουδάκια, πεταγόμαστε ξαφνικά στη γνωστή παραλογή για τον πολεμιστή που ανταποκρίνεται στο γραπτό (και μυστικό) κάλεσμα επιστράτευσης, προετοιμαζόμενος νύκτωρ για να μη μαθευτεί το θέμα. Και αν ψάξεις θα βρείς και άλλα πολλά τέτοια. Ο λαός δεν νοιώθει δάσκαλος.
Πρίν από τα παπούτσια μερακλήδικα (= με κάποιαν στα Πετράλωνα) υπήρξε και το αμερικάνικο «ζεϊμπέκικο τα ούλα σου». Πράγματι, κλασική αδέσποτη μελωδία.
Ιωάννα, μήπως ο μακαρίτης ο Μπίνης ήταν (και αυτός…) τελειομανής; Θυμάμαι να σχολιάζω δηκτικά, πολλές φυσικά δεκαετίες πρίν, εκείνο το «σκάλισα στην πρυμάτσα του γοργόνα θαλασσιά», λέγοντας ότι αξίζει βραβείο σε όποιον καταφέρει να σκαλίσει οτιδήποτε σε πρυμάτσα (το χοντρό σκοινί πρυμοδετήσεως) χωρίς να την διαλύσει, ενώ σε πρύμνη σκάφους κάτι μπορεί να γίνει…
Όμως, κάτι που με προβληματίζει εδώ είναι ότι το Μπούρτζι χρησιμοποιήθηκε ελάχιστες φορές ως φυλακή.
Ήταν κυρίως η κατοικία των δημίων, μετέφεραν εκεί τους θανατοποινίτες μόνο για εκτέλεση και μάλιστα δεν παρέμεναν εκεί παρά μόνο όσο χρειαζόταν για την εκτέλεσή τους.
Ήδη από το ΄30 χρησιμοποιήθηκε ως ξενοδοχείο και κατά την επόμενη δεκαετία ως πολυτελές κατάλυμα ξένων επισκεπτών.
Δεν ήταν δηλαδή γνωστή φυλακή όπως ο Γεντί Κουλές, της Θεσσαλονίκης.
Αντίθετα το Ανάπλι (η Ακροναυπλία ή Ιτς Καλέ για τους Τούρκους) ήταν φυλακή μέχρι και τη δεκαετία του ΄50.
Και η πρυμάτσα δεν είναι καν χοντρό σκοινί! Είναι “βοηθητικό” δέσιμο για να μην μπαντιάζει το σκάφος στο ρεμέτζο. Χοντρά σκοινιά βάζουμε μόνο στα παλαμάρια και στο σίδερο.
Πάντως Νίκο δε σχολιάζω το Μάρκο και γενικά τους δημιουργούς. Αυτοί ενεργούσαν όπως ακριβώς τα λες. Αλλωστε -ιδίως- τα πειραιώτικα φημίζονται συχνά για την έλλειψη ειρμού στις στροφές. Κλασσικό παράδειγμα το “Σου 'χει λάχει” του Μπάτη και μέγιστο παράδειγμα το “Νταχτήρι” του Ζουριδάκη. Και νομίζω ότι η εξήγηση είναι σχετικά απλή: Μέχρι την εμφάνιση (ή καλύτερα την πρώτη εξάπλωση) της δισκογραφίας, δηλαδή μέχρι το '20-‘30, δεν έχουμε ουσιαστικά στιχουργό. Δεν έχουμε δηλαδή κάποιον που να γράφει τα λόγια ενός τραγουδιού, από αρχή μέχρι τέλος. Υπήρχαν πολλοί που ταίριαζαν στιχάκια. Ετσι ο τραγουδοποιός δούλευε με τη μέθοδο της “συρραφής”, πράγμα που σήμαινε ότι το τελικό νοητικό αποτέλεσμα ήταν ανάλογο του μορφωτικού, πνευματικού επιπέδου και του ταλέντου του (πιθανά και του ενστίκτου του).
Ο Μπίνης βέβαια “τα 'χωνε” άσχημα και κυρίως στους σύγχρονους εκτελεστές.
Α… τώρα τα θυμάμαι και τ’ άλλα! Να δεις τι έσουρνε στους διάφορους “ειδικούς” της ραδιοτηλεόρασης!
“Αυτού του μαλλλλάκα του …Τάδε το τηλέφωνο μήπως μπορείς να μου το βρεις; Να τον πάρω ένα τηλέφωνο να μου πει τι είναι. Φιλόλογος; Ιστορικός; Μουσικός; Να μου πει τι είναι… Κι ύστερα θα του εξηγήσω εγώ τι μαλλλλλάκας είναι…”.
Τα 'χω σε κασέτα. Αν κάποτε αποφασίσω να ξεφτιλιστώ τελείως και να δουλέψω σε μεσημεριάτικη εκπομπή στην τηλεόραση, θα βγάλω κατινιά να φάνε κι οι κόττες!
:241:
Λάθος Νίκο… Ο Μάρκος κι όλοι τους το ξέραν και το Μπούρτζι και το Γεντί Κουλέ και το Ιτς Καλέ και την Πύλο… Τα είχαν καθημερινή απειλή. Τα βλέπαν στον περίγυρό τους και στο πετσί τους. Τα βίωναν τόσο συχνά! Κι απέξω τα ‘ξεραν κι από μέσα τα ζούσαν…
(Μια ωραία πινελιά : >>>> Βλέπε στο προαναφερθέν βιβλίο του Βλησίδη, δεν το έχω μαζί μου τώρα για πλήρη στοιχεία, σ’ ένα άρθρο Πειραιώτικης εφημερίδας, τον διάλογο του Μάρκου με τον συντάκτη στο κρατητήριο. Ντοκουμέντο ! Απ’ όλες τις αναγνώσεις του…)
Στα περί στιχοπλοκίας βεβαίως και συμφωνώ και επαυξάνω. Και με καλύπτει με το παραπάνω ο Άρης.
Για τα περί τελειομανίας του Μπίνη, ας μην τα συζητήσουμε! Άρρωστος!!! Ανένδοτος, ακριβής, ουσιαστικός !
- Γιαυτό και τακιμιάσαμε ! - Σου μαρτυράω και τα κουσούρια μου… :089:
Απλά κορυφαίο.
:019: :090: :112:[/quote]
Μόνο κορυφαίο Κώστα μου σου βγαίνει στη γραφή!? Για φαντάσου, για “άκουσε το” ; Τέλειο ! Μοναδικό!
(Μην πω και…φωτογραφικό !)
Πωπω Άρη… Τι μου θύμησες νυχτιάτικα… Θυμάσαι πόσο το είχε χαρεί ;
Ελένη, ποιητική αδεία αντί το Ιτς Καλέ και το Παλαμήδι, για λόγους εύηχους, διακαιολογείται η αναφορά στο Μπούρτζι. Ας μην ξεχνάμε πως στο Μπούρτζι -για χρόνια- ήταν η εκτελεστική εξουσία. Τι άλλο να πει ο κάθε λαϊκός στιχοπλόκος ; Αυτό είχε περάσει στο πετσί τους. Το φόβητρο, το θηρίο εκεί κατοικούσε…
Να λοιπόν ένα καλό παράδειγμα, μιας και στα χρόνια του Μάρκου δεν ίσχυε η φυλάκιση στο Μπούρτζι, γιαυτό που ανέφεραν πιο πάνω ο Άρης και ο Νίκος. Το πέρασμα των παραδοσιακών κειμένων, όλη η επιρροή της αδέσποτης-λαϊκής έκφρασης στην τελική σύνθεση του λαϊκού αστικού τραγουδιού, του “ρεμπέτικου” για να συνεννοούμαστε…
Ολα πολύ ενδιαφέροντα παιδια.
Μια και μιλάμε όμως για αυτό το τραγούδι ο τελευταίος στίχος λέει:
“το σκοτος και η φυλακη
ειναι μεγαλο να συμβει”
ή μήπως ακούω λάθος;
Αλήθεια πιστεύετε ότι αυτή η παραποίηση των στίχων που γίνετε ακόμη και σήμερα, είτε απο άγνοια έιτε εσκεμένα μπορεί να θεωρηθεί αποδεκτή για το τραγούδι; (ειδικά για το παλιό). Δεν είναι πλέον κρυσταλοποιημένοι, μετά από τόσα χρονια, οι στίχοι;
Αναφέρομαι και σε κάτι επιπλέον στιχάκια που καταντούν χυδαία (π.χ. στην παξιμαδοκλέφτρα).
“Το σκότος και η φυλακή
είναι μεγάλο λακριντί”
Ετσι λέει ο Μάρκος.
“Λακριντί” σημαίνει συζήτηση, κουβεντολόι, φλυαρία. Από εδώ συνεπάγεται και η σημασία του ως παράπονο, βάσανο κλπ., με την έννοια του φλυαρώ-γκρινιάζω για το πρόβλημά μου", “λέω τον πόνο μου”. Με την τελευταία έννοια το χρησιμοποεί ο Μάρκος, δηλαδή του βάσανου.
Ψαχνοντας βιβλιογραφία για πανεπιστημιακή εργασια σχετικά με τα κτιρια των φυλακων στην Ελλάδα, έπεσα σε στοιχεία και για το Ανάπλι, το Μπουρτζι ,το Γεντι Κουλε κλπ.
Το Μπούρτζι δεν αναφέρεται πουθενα ως τόπος φυλάκισης, εκτός από 3 φορές από τις οποίες οι 2 στα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Άρα, μάλλον απίθανο το θεωρώ, να αντιλαλεί ένας τόπος που δεν ήταν φυλακή…
Βρήκα και δίστιχα, που μιλουσαν για τις φυλακες εκείνης της εποχής, από ξένη βιβλιογραφία: σε όλα υπάρχουν αναφορές στ΄Ανάπλι και στο Γεντί Κουλέ, ούτε σε Ιτς Καλέ ούτε σε Μπούρτζι.
Όποιος θέλει περισσότερα στοιχεια, στη διάθεσή του…
Οι καταγραφές των αδέσποτων δίστιχων δεν αφορούν τα δίστιχα που …υπήρχαν αλλά τα δίστιχα που …καταγράφηκαν. Δηλαδή το ότι δεν αναφέρεται πουθενά το Μπούρτζι δε σημαίνει ότι δεν το τραγούδαγαν.
Το Μπούρτζι χρησιμοποιήθηκε ως φυλακή. Λίγο ή πολύ ουδόλως ενδιαφέρει. Αλλωστε και καθόλου να μην είχε χρησιμοποιηθεί, εκεί έμεναν οι κουμανταδόροι της φυλακής, που σημαίνει ότι αυτόματα εντασσόταν στους χώρους της φυλακής. Το βασικό είναι ότι στη συνείδηση του μάγκα οι λέξεις Ανάπλι, Ακροναυπλία, Παλαμήδι, Μπούρτζι σημαίνουν φυλακή.
Οι στίχοι των τραγουδιών διαμορφώνονταν στο πέρασμα του χρόνου από διάφορους παράγοντες. Ενας από αυτούς είναι τα προσωπικά βιώματα του κάθε μάγκα που τα τραγούδαγε. Π.χ. το Ρίο που αναφέρει σε μια εκτέλεσή του ο Στέλιος Βαμβακάρης δεν είναι άσχετο ούτε το ‘βγαλε ο Στέλιος απ’ το μυαλό του. Τραγουδήθηκε προφανώς από κάποιο μάγκα που “υπηρέτησε” στο Ρίο κι έφερε το τραγούδι στα μέτρα του. Είναι όπως εμείς οι Καλαματιανοί που τραγουδάμε το τελευταίο δίστιχο της “Προύσας” ως “Καλαμάτα ξακουσμένη, κάργα φούντα φορτωμένη”. Ασχετο με την ιστορία που περιγράφεται στο τραγούδι. Ο μάγκας γυρνάει απ’ την Προύσα και είτε κατευθύνεται στην Πόλη είτε στη Σμύρνη είτε στον Πειραιά, δεν υπάρχει περίπτωση να περάσει από την Καλαμάτα. Μάλιστα το τραγούδι το 'λεγαν έτσι από παλιά οι Καλαματιανοί, από τότε που νταραβερίζονταν στον Πειραιά τα γνωστά τους “εμπορεύματα”, δηλαδή από προπολεμικά.
Λακριντί: έκφραση πόνου, καύμού, βασάνων, κλάμμα, μουρμούρα και μοιρολόϊ.
Κατά μίαν εκδοχή, προέρχεται από το λατινικό lacrimae, που σημαίνει δάκρυ (Lacrimae rerum, Una furtiva lacrima κ.λ.)
Επακριβώς αυτό επισήμανα κι εγώ πιο πάνω. Στο Μπούρτζι κατοικοέδρευε η κάθε λογής απειλητική εξουσία. Από το δήμιο της καρμανιόλας έως και τους βασανιστές των τελευταίων χρόνων. Για τους υπόλογους στη δικαιοσύνη, για τα όποια ανομήματά τους, πολιτικά ή ποινικά όλη η περιοχή είχε ένα φοβικό όνομα: Ανάπλι.
Κι όλα αυτά ένα γύρω ήταν και επικοινωνούσαν.
ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ :
Η Ακροναυπλία με τα τρία επίπεδα της και τα τρία ξεχωριστά κάστρα της είναι χτισμένη στα πόδια του Παλαμηδιού, και συγκοινωνούσε μαζί του μ’ ένα μυστικό πέρασμα και η πόλη του Ναυπλίου από τα οχυρά του Παλαμηδίου επικοινωνούσε με μια γαλαρία, που αργότερα εκεί έγιναν τα γνωστά 999 σκαλοπάτια (για την ακρίβεια 857).
Τα κελιά των κάστρων είναι γνωστό πως χρησίμευσαν αργότερα για φυλακές. Κι έξω απ’ το κάστρο στο Αλωνάκι επίσης είναι γνωστό, πως εκεί είχε στηθεί η καρμανιόλα.
Η μεγάλη φόρτιση του όλου χώρου, σαν περιοχή σκληρών και άδικων βασανιστηρίων, είχε καταγραφεί στη συνείδηση του απλού λαού και με την φυλάκιση εκεί, το 1833, του ήρωα της -λαϊκής- επανάστασης Θόδωρου Κολοκοτρώνη. Πιθανολογείται πως ο εγκλεισμός του έγινε στον προμαχώνα Μιλτιάδη (ένας από τους 8 ονομαστούς προμαχώνες του Παλαμηδίου).
Γύρω στο 1840, ο προμαχώνας Μιλτιάδης, μετατράπηκε επίσημα πια σε μια από τις πιο σκληρές και βασανιστικές φυλακές βαρυποινιτών, και λειτούργησε εκεί ως το 1926.
Στο δυτικό άκρο της Ακροναυπλίας, το Ιτς Καλέ (δλδ: εσωτερικό κάστρο) το 1829 ο Καποδίστριας ανήγειρε μεγάλο στρατώνα. Το 1926 οι περιβόητες φυλακές του Παλαμηδίου μεταφέρθηκαν στον στρατώνα του Καποδίστρια και από το 1937 γίνονται και φυλακές πολιτικών κρατουμένων. Λειτούργησαν μέχρι και λίγο μετά το 1960. (σαφής νεότερη αναφορά και από τον ποιητή Νίκο Καρούζο).
Στη θέση του στρατώνα-φυλακών το '70-'71 χτίστηκε το ονομαστό ξενοδοχείο “Ξενία Παλλάς”.
Λοιπόν βρηκα δυο γεροντια ξαδελφια εδώ στην Καισαριανή, που έπαιζαν μπαγλαμαδάκι και μπουζουκι σε γνωστα κέντρα και είχαν τις επαφες τους με τους παλιους. Επίσης είχαν κάνει και ένα πέρασμα από τ΄Ανάπλι…
Ήταν κατηγορηματικοί: το Μπουρτζι ηταν θεόκλειστο χρόνια, τους το λεγαν και οι παλιότεροι κρατούμενοι, που βρήκαν εκεί.
Με διαβεβαίωσαν ότι δεν θα έλεγε ενα τραγουδι “αντιλαλεί μια φυλακή”, αν δεν ειχε λειτουργήσει έτσι για τοσα πολλά χρονια, μονο απο το φόβο από πολυ παλιοτερες εποχες, όπου έμεναν εκεί οι δήμιοι.
Αντιθετα, τ Αναπλι είχε μια μακροτατη παράδοση, όπως και ο Γεντι Κουλες.
Αυτά είχαν τραγουδηθεί πολύ, μου ειπαν μάλιστα κι αλλα διστιχα που ειχαν σκαρωσει εκεινα τα χρόνια.
Έμαθα πολλες ιστοριες απο την εξορία τους στ΄Ανάπλι, ήταν μαζί ένα φεγγαρι με το Γληνό και με άλλες προσωπικοτητες.
- Τι κάνεις Γιάννη;
- Κουκιά σπέρνω…
(έτσι λέμε εμείς στην Πελοπόννησο)
Βρε Γιαννάκο, δεν βλέπεις πως μιλάμε για τη σημειολογία του όλου χώρου;
Και οι παππούδες που επικαλέστηκες, δεν είναι δα και οι Μαυρομιχαλαίοι !! Ούτε οι δυο μπουλουκτζήδες, που καταγράφηκαν το 1825, στο Ναύπλιο, ούτε ο Σμυρνιός παιχνιδιάτορας και ο λαγουτέρης -της ίδιας απογραφής…
Μα αν θες ένα ντοκουμέντο για το Μπούρτζι, ιδού :
[b]Απομνημονεύματα Μακρυγιάννη
[/b]… Ήταν και εις τον Περαιά ’σ την άκρη εις την θάλασσαν κι’ ολόγυρα ’διοχτησίες· πήγε ο κύριος Κωλέτης και τη μέρασε των συντρόφωνέ του μυστικά· κι’ όποιος ’διοχτήτης είχε δέκα στρέμματα, του άφιναν μόνον τρακόσες πήχες, ένα πέφτο του στρεμμάτου, και τ’ άλλα τα μέραζε ο κύριος Κωλέτης – την ’διοχτησίαν των ανθρώπων την μέραζε των φίλωνέ του διά να χτιστή ο τόπος. Και δεν τα προκήρυχνε σε όλο το κράτος, να βάλη και μίαν προθεσμίαν, αλλά τα μέρασε με τους φίλους του· και πήραν της καλύτερες θέσες· και τότε οπού μαθεύτηκε, οι άλλοι λάβαιναν τα βουνά. Τότε, ότι κάνει δούλεψη η συντροφιά του Κωλέτη Κλεομένης, Ζαχαρίτζας και Βλάχος και θα γένουν πρώτοι κτίτορες, λέγει ο Κωλέτης εις τους Αντιβασιλείς να δώσουνε αυτής της συντροφιάς εκατόν ογδοήντα χιλιάδες δραχμές να χτίσουνε, βραβείον πρώτο. Τους έδωσε κι’ από τριάντα έξι αργαστηρότοπους ’στην πρώτη φάτζα, της συντροφιάς εκατόν οχτώ αργαστήρια, και εις το μυστικόν να ’χη τα μισά ο ’νεργητής, αργαστήρια πενήντα τέσσαρα. Κλεισμένα τα μάτια, εκείνη η θέση νοικιάζεται εκατό δραχμές το μήνα κάθε αργαστήρι. Μαθαίνοντας αυτά όλα και το μυστικόν διάταμα οπού τα μέραζε κρυφίως εις τους συντρόφους του, βάνω και φκειάνω μίαν αναφορά και την υπογράφουν όλοι οι νοικοκυραίγοι· και λέγαμεν αυτό και διά τα τρόφιμα και διατί να κατηγοριώνται οι Αθηναίοι ότι κάνουν πραμάτεια τους ανθρώπους· κι’ αυτείνοι οπού κάνουν αυτά είναι παλιοί συντρόφοι. Τότε μαθαίνει την αναφορά ο Κωλέτης, στέλνει και με φοβερίζει να σηκώσω την υπογραφή μου και να τραβήσω χέρι και να ξεκληστή η αναφορά, ότι γένεται συνήθεια να γράφουν οι πολίτες εις την Κυβέρνηση· και γένεται κακή συνήθεια· κι’ αν δεν σηκώσω την υπογραφή μου, θα με στείλη εις το Μπούρτζι.
ΥΓ:
Και ο θρύλος λέει, πως ο Κολοκοτρώνης εκεί πρωτοκλείστηκε φυλακή, πριν μεταφερθεί στο Παλαμήδι.
Με όλο το συμπάθειο, το κάναμε Μεσανατολικό και δεν νομίζω ότι αξίζει τον κόπο!.
Δεν είναι, δα, και το μοναδικό τραγούδι, που στους στίχους του, μπορεί να υπάρξει και άλλη εκδοχή.
Προσωπικά, μου φαίνεται πιο λογικό και από τα στοιχεία τα ιστορικά που έχουμε και από τις μαρτυρίες, η αναφορά να γίνεται στις γνωστές φυλακές, που υμνήθηκαν και σε άλλα τραγούδια, και όχι σε μια που χρησιμοποιήθηκε 2 φορές επί Τουρκοκρατίας.
Σταματώ εδώ, όμως, και είμαι έτοιμη να το πάρω πίσω, αν προκαλέσει νέο κύμα ενστάσεων και προστριβών.
Δεν έχω κανένα λόγο να επιμένω ότι οι δυο φυλακές που αντιλαλούσαν ήταν το Μπούρτζι και η Ακροναυπλία. Ας ήταν η μια ο Κορυδαλλός και η άλλη το …Αλκατράζ. Ομως με έπεισε τότε ο Μπίνης. Κι ίσως ο λόγος είναι ότι συνήθως στο παραδοσιακό μας τραγούδι ο “αντίλαλος” έχει να κάνει με δυο βουνά, το ‘να απέναντι στ’ άλλο, με δυο ραχούλες, με δυο ποτάμια, με δύο …κάτι τέλος πάντων που βρίσκονται σε συζήτηση, συχνά σε αντιπαράθεση. Ετσι το 'νιωσα. Τα άλλα που λέμε είναι για τη συζήτηση.
ΥΓ. Γιάννη, έχει ένα δίκιο η Ιωάννα. Εάν βρούμε 20.000 ανθρώπους που δηλώνουν ότι δεν πήγαν ποτέ φυλακή στο Μπούρτζι ή ότι δεν άκουσαν ποτέ ότι το Μπούρτζι ήταν κάποτε φυλακή, δεν έχουμε αποδείξει τίποτα. Το πολύ-πολύ να μιλήσουμε για “ενδείξεις”. Αν όμως βρούμε έναν και μόνο άνθρωπο που πήγε φυλακή στο Μπούρτζι, τότε αυτόματα έχουμε απόδειξη ότι το Μπούρτζι χρησιμοποιήθηκε σαν φυλακή.