Αμφιβάλλω για την τοποθεσία. Το τραγούδι είναι πανελλήνιο, με παραλλαγές στον τόπο που αναφέρεται, στο όνομα της κοπέλας (συνήθως Ανδρονίκη, ενίοτε χωρίς όνομα) και σε μικρολεπτομέρειες της διατύπωσης.
- Κύπρος: Ανδρονίκη, σε μέρη ελληνικά (μάλλον διόρθωση αντί του συνηθέστερου στα μέρη της Ελλάς), αδερφός = Βαγγέλης.
- [Αγνώστου τόπου] Αγγελική Καραγιάννη ΗΠΑ 1928: Κατερινιώ, στης Πάτρας τα χωριά, αδερφός = Βαγγέλης. Στο σκοπό του Από ξένο τόπο. [Δεν ξέρω αν πρόκειται για απλό συμφυρμό, αλλά οι τελευταίοι στίχοι συμπίπτουν με το βορειοθρακιώτικο [i]Σ’ ένα στενό σοκάκι[/i] που κατά βάση μοιάζει να λέει άλλη ιστορία.]
Το έχω ακούσει και Ροδίτικο, όπου νομίζω ότι ως τόπος αναφερόταν ένα χωριό της Ρόδου, την κοπέλα δε θυμάμαι πώς τη λένε αλλά ο αδερφός είναι σταθερά Βαγγέλης. Πάντως είχα διαβάσει (σε σχόλιο δίσκου με μιαν άλλη εκτέλεση, ίσως θρακιώτικη [;]) ότι στατιστικά ο συχνότερα αναφερόμενος τόπος είναι της Πάτρας τα χωριά.
Δυστυχώς αυτά τα γράφω από μνήμης και μάλιστα ασθενούς.
Όπως δείχνει και η υπόθεση και η ποιητική φόρμα και οι παραλλαγές, πρόκειται για ρίμα των ποιητάρηδων: τραγούδι όχι πολύ παλιό, ίσως τέλη 19ου - αρχές 20ού, δημιουργημένο από κάποιον συγκεκριμένο που δεν τον ξέρουμε μεν αλλά δεν είναι ο «ανώνυμος λαός», και κυκλοφορημένο αρχικά κατά τρόπο επαγγελματικό, όχι μόνο προφορικά αλλά πιθανότατα και σε μορφή φυλλάδας. Βέβαια στα διάφορα μέρη όπου έφτασε έγινε δημοτικό, δηλαδή πέρασε στις κατά τόπους προφορικές παραδόσεις όπου ο καθένας πρόσθεσε, αφαίρεσε και διασκεύασε κατά το δοκούν.
Τέτοια περιστατικά θα είχαν συμβεί και σ’ άλλα μέρη. Ίσως όχι με τόση ομοιότητα στις λεπτομέρειες (και ρούχα ευρωπαϊκά, και στον καφενέ, και ναργιλέ, και -όπως λένε κάποιες παραλλαγές- να παίζει χαρτιά, και -σύμφωνα με άλλες παραλλαγές- παρέα μ’ έναν παλικαρά), αλλά, έστω και ένα από αυτά να έκανε μια κοπέλα, πάντα θα βρισκόταν κάποιος αδερφός με ιδιαίτερα καλλιεργημένη ευαισθησία σε ζητήματα οικογενειακής τιμής.
Από κει και πέρα, είναι γνωστό ότι σ’ όλα τα χωριά συνέβη το αυθεντικό περιστατικό. Επίσης σ’ όλα τα χωριά βρέθηκε η εικόνα της Παναγίας που την μεταφέραν κι εκείνη επέστρεφε μόνη της, και σ’ όλα τα βουνά υπάρχει ο αυθεντικός κρίκος όπου έδεσε ο Νώε την κιβωτό. Κυρίως όμως στο δικό μας χωριό / βουνό.
Υπέροχος σκοπός και εκτέλεση. Τι μου θυμίζει όμως;