Μάλλον δεν είμαστε ακόμα σε θέση να χαρτογραφήσουμε το ταξίδι του μπουζουκιού στην ιστορία.
Να δούμε το πότε και το πώς από τον πολύμορφο ταμπουρά του Βαλκανικού χώρου φτάνουμε στο “κλασσικό” τρίχορδο και διπλόχορδο μπουζούκι.
Το πότε και υπό ποιες συνθήκες απέκτησε τάστα, ποια ήταν τα κουρδίσματα των παλιών κλπ.
Κάποιες μαρτυρίες γραπτές διασταυρωμένες έχουμε από το 1821.
Ο Δημήτρης Τσοπανάκης (παρατσούκλι του Παναγιώτη Κάλα) δίδαξε – λένε οι πηγές – μπουζούκι στους Έλληνες Αρματωλούς.
Οι ιστορικοί, βέβαια, ενδέχεται να μην ξεχώριζαν τον ταμπουρά (που προϋπήρχε) από το μπουζούκι, αλλά και ξένες γκραβούρες αυτής της εποχής παριστάνουν ανθρώπους να παίζουν όργανο, που με προσεκτική ματιά δεν έχει σχέση με τον ταμπουρά, θυμίζει μπουζούκι.
Αθηναϊκό λαϊκό τραγούδι του 1843 αναφέρει: «… κλάψε και συ μπουζούκι μου μες το στενό κουτούκι μου…».
Σε …προεκλογική συγκέντρωση, το 1890, ο κομματάρχης της εποχής παραθέτει γεύμα στους ψηφοφόρους του και τους διασκεδάζει σε λαϊκό κέντρο με «το μπουζούκι που κατεμάγευσεν όλους».
Ο Στέφανος Μιλάνος γύρω στο 1913 παίρνει τα πρώτα μαθήματα στο μπουζούκι από τον πατέρα του και το 1919 ανοίγει το «Καφεμαγειρείον», μετέπειτα «Σκάλα».
Το μπουζούκι του λέγεται πως απέκτησε τάστα το 1920.
Το 1888 η “Ακρόπολις” μιλά για " έναν Ανατολίτη ο οποίος σε μια από τις μάντρες της οδού 3ης Σεπτεμβρίου, παρά τον σιδηρόδρομον της Αττικής, κρατών το μπουζούκι του ψάλλει με φωνήν μελαγχολικήν…"
Για τον περίφημο μπουζουξή Λυκούργο Τζανέα έχουμε αρκετές αναφορές από το 1900.
Το 1908, στο «Τριφυλλιακόν Ημερολόγιον» οι Τριφύλλιοι που διαθέτουν δυνατό μουσικό αισθητήριο θαυμάζουν και γράφουν εγκωμιαστικά λόγια για τον οργανοπαίκτη αυτόν και σημαντικές λεπτομέρειες για το παίξιμό του.
[Υ.Γ. 1. Οι παλιές εφημερίδες διασώζουν αρκετά πολιτισμικά στοιχεία, τα οποία βέβαια πρέπει να διασταυρωθούν.
Υ.Γ. 2. Οι Τριφύλλιοι - το λένε και τα ντοκουμέντα - και ξεχωρίζουν το καλό παίξιμο και είναι δεινοί παίκτες! :089: ]