Ο Περιστέρης είναι εντυπωσιακός και στο “Κόλπο” (Παπασιδέρης - Σέμσης). Συγκρίνετέ το με το παίξιμο του Ζαμπέτα ύστερα από 30 χρόνια και θα καταλάβετε τι εννοώ.
ΥΓ. Σταύρο, την ηχογράφηση του “Μεμέτη” με το Μανέτα την έχεις;
Αντιγράφω από γνωστό περιοδικό του χώρου, Κλίκα 1ο τεύχος συνέντευξη με Στέλιο Βαμβακάρη:
Ο Μάρκος ξεκινάει στο μπουζούκι γύρω στο 1925 που υπήρχαν μπουζούκια με στριφτάρια και δεσμούς, αλλά και τάστα. Ο ίδιος ξεκινάει με την ευρωπαϊκά συγκερασμένη ταστιέρα και το Ευρωπαϊκό κούρδισμα;
Όχι, ο Μάρκος ξεκινάει μεν με την ευρωπαϊκή ταστιέρα, αλλά το θέμα του Μάρκου είναι το καραντουζένι. «Κατέβαζε» τις χορδές στο Σολ, στο Σι μπεμόλ, στο Ντο και μαλακώνανε οι χορδές και γλύκαινε την πενιά με τη φωνή του, κούρδιζε πάνω στη φωνή του.
Όλοι κουρδίζανε Ρε-Λα-Ρε, ενώ ό Μάρκος στα πρώτα του τραγούδια, τα μάγκικα, έβαζε το Καραντουζένι. Στα 21 τραγούδια που έχει κάνει στην Κολούμπια από το ʼ32 έως το ʼ34-ʼ35 δηλαδή. Ο Μάρκος το Καραντουζένι το άκουσε από μπουζουξήδες στη Σύρα και αργότερα στον Πειραιά. Στη Σύρα υπήρχε ο Στραβογιώργης, ο Βαφέας ο Κουρέας, από κει άκουσε και αργότερα από το Νίκο τον Αϊβαλιώτη στο Πειραιά και το Σκριβάνο. Ήτανε μάγκες αυτοί, Πειραιώτες και παίζανε μπουζούκι στο λιμάνι στον Πειραιά, εκεί που ξεκίνησαν όλα. Ο Μάρκος άκουσε αυτό το πράγμα, έβαλε τις ρίζες και το καλλιέργησε.
http://www.klika.gr/cms/index.php?option=com_content&task=view&id=64&Itemid=68
Στραβογιώργης λοιπόν και Βαφέας ο Κουρέας από Σύρα αναφέρονται ώς ακούσματα του Μάρκου.
ΥΓ: Κλίκα = θησαυρός:109:
Το κομματι το εχω βεβαια, λειπει η αρχη λιγο αφου ο δισκος βρεθηκε σπασμενος δυστυχως.Οσο για τα υπολοιπα και τα κουρδισματα,σε ολα τα κοματια που ηχογραφησε ο μαρκος μονο δυο τρια τραγουδια εχω εντοπισει που κανει διαφορετικο κουρδισμα, σε ολα τα υπολοιπα κατεβαζει πολυ χαμηλα τις χορδες, παντα ομως κουρδισμενο σε ρε-λα-ρε ,εξαλλου και ο ιδιος στην αυτοβιογραφια του λεει οτι ειναι αυτος που το καθιερωσε.Στο φουμερναμ’ενα βραδυ εχει πολυ χαμηλα το μπουζουκι και αυτο δινει την εντυπωση οτι ειναι κουρδισμα οποτε κακως εχω αναφερθει εγω σε αρθρο στην κλικα οτι το κουρδισμα αυτο ειναι ρε-σολ-ντο.Η ιστορια με τα κουρδισματα ειναι πολυ ενδιαφερουσα αλλα δυστυχως με την εισοδο του μπουζουκοιυ στην δισκογραφια σταματησαν να χρησιμοποιουνται εφοσον ολοι πια χρησιμοποιησαν με βαση τα κομματια του μαρκου το ρε-λα-ρε οποτε χαθηκε η παραδοση των παλιοτερων αφου ολα τα καινουρια τραγουδια γραφονταν στο ρε-λα-ρε που ειναι πιο κοντα στον δυτικο τροπο εκτελεσης.Ενα παραδειγμα ομως κουρδισματος ειναι του μανωλη καραπιπερη του πιο παλιου ισως μπουζουξη που ηχογραφηθηκε ποτε ,ο οποιος χρησιμοποιει στα κομματια αιδινικο ζειμπεκικο και αιβαλιωτικο, τετραχορδο μπουζουκι σε κουρδισμα λα-ρε-ρε σολ,που φυσικα μοιαζει με το λα-ρε-σολ που ειναι το κουρδισμα του στεριανου λαουτου,οι τουρκοι ονομαζουν το συγκεκριμενο κουρδισμα ως bozuk duzeni .Το καραντουζενι και ολα τα υπολοιπα[συριανο,ραστ κ.α] ειναι κυριως μπαγλαμαδοντουζενια των φυλακων τα οποια χανονται στα βαθη και ερχονται σε συγγενικη σχεση με τα κουρδισματα απο τον ταμπουρα.Ο μαρκος ομως στα κουρδισματα αυτα εχτισε την προσωπικοτητα του ως καλλιτεχνης, αφου ειναι τα πρωτα με τα οποια ηρθε σε επαφη οταν ξεκινησε ,το καραντουζενι ειναι το πιο διαδεδομενο κουρδισμο απο ολα και διαδεδομενο τοσο στον πειραια οσο και στα αλλα μερη της ελλαδος εδω υπαρχει και το συγκεκριμενο ερωτημα απο που ηρθαν ολα αυτα ,απο την κυριως ελλαδα των κουτσαβακηδων η απο την μικρα ασια του 1800?
“Baglama”-Temmel Hakki Karahasan
…Bozuk Akord: The “bozuk” appeared after the 17th century meand a kind of an instrument like the kopuz…associated to the Boz-ok Turkmens…It also supports the possibility that the type of kopuz played by Boz-ok Turkmens is called Bozok or bozuk. …also remained as the name of the tuning of the instrument. SOl-Re-LA in any transposition…bozuk tuning also survived under the name kara-duzen.
Beste’m Muzik Kitaplar 1999
kopuz=εργαλείο, μουσικό όργανο
Δείτε και αυτή την εκδοχή…
Ναι σιγουρα επηρεαστηκαν τα κουρδισματα απο τα σαζομπουζουκα αλλα το καραντουζενι το τουρκικο δεν ειναι αυτο που χρησιμοποιησουν οι ρεμπετες,το δικο μας ηταν το baglama duzeni για αυτους.Υπαρχουν πολλα κουρδισματα και σιγουρα εχουν μεριδιο μεγαλο οι τουρκοι σε αυτα βεβαια το οργανο ο ταμπουρας υπηρξε πολυ πριν την αλωση οποτε αν το δουμε ιστορικα δεν μπορουμε να στηριχτουμε μονο σε μια ιστορικη διατυπωση γυρω στο 17ο αιωνα καλο θα ηταν να γινει μια ερευνα βεβαια ,αν υπαρχουν στοιχεια.
Μάλλον δεν είμαστε ακόμα σε θέση να χαρτογραφήσουμε το ταξίδι του μπουζουκιού στην ιστορία.
Να δούμε το πότε και το πώς από τον πολύμορφο ταμπουρά του Βαλκανικού χώρου φτάνουμε στο “κλασσικό” τρίχορδο και διπλόχορδο μπουζούκι.
Το πότε και υπό ποιες συνθήκες απέκτησε τάστα, ποια ήταν τα κουρδίσματα των παλιών κλπ.
Κάποιες μαρτυρίες γραπτές διασταυρωμένες έχουμε από το 1821.
Ο Δημήτρης Τσοπανάκης (παρατσούκλι του Παναγιώτη Κάλα) δίδαξε – λένε οι πηγές – μπουζούκι στους Έλληνες Αρματωλούς.
Οι ιστορικοί, βέβαια, ενδέχεται να μην ξεχώριζαν τον ταμπουρά (που προϋπήρχε) από το μπουζούκι, αλλά και ξένες γκραβούρες αυτής της εποχής παριστάνουν ανθρώπους να παίζουν όργανο, που με προσεκτική ματιά δεν έχει σχέση με τον ταμπουρά, θυμίζει μπουζούκι.
Αθηναϊκό λαϊκό τραγούδι του 1843 αναφέρει: «… κλάψε και συ μπουζούκι μου μες το στενό κουτούκι μου…».
Σε …προεκλογική συγκέντρωση, το 1890, ο κομματάρχης της εποχής παραθέτει γεύμα στους ψηφοφόρους του και τους διασκεδάζει σε λαϊκό κέντρο με «το μπουζούκι που κατεμάγευσεν όλους».
Ο Στέφανος Μιλάνος γύρω στο 1913 παίρνει τα πρώτα μαθήματα στο μπουζούκι από τον πατέρα του και το 1919 ανοίγει το «Καφεμαγειρείον», μετέπειτα «Σκάλα».
Το μπουζούκι του λέγεται πως απέκτησε τάστα το 1920.
Το 1888 η “Ακρόπολις” μιλά για " έναν Ανατολίτη ο οποίος σε μια από τις μάντρες της οδού 3ης Σεπτεμβρίου, παρά τον σιδηρόδρομον της Αττικής, κρατών το μπουζούκι του ψάλλει με φωνήν μελαγχολικήν…"
Για τον περίφημο μπουζουξή Λυκούργο Τζανέα έχουμε αρκετές αναφορές από το 1900.
Το 1908, στο «Τριφυλλιακόν Ημερολόγιον» οι Τριφύλλιοι που διαθέτουν δυνατό μουσικό αισθητήριο θαυμάζουν και γράφουν εγκωμιαστικά λόγια για τον οργανοπαίκτη αυτόν και σημαντικές λεπτομέρειες για το παίξιμό του.
[Υ.Γ. 1. Οι παλιές εφημερίδες διασώζουν αρκετά πολιτισμικά στοιχεία, τα οποία βέβαια πρέπει να διασταυρωθούν.
Υ.Γ. 2. Οι Τριφύλλιοι - το λένε και τα ντοκουμέντα - και ξεχωρίζουν το καλό παίξιμο και είναι δεινοί παίκτες! :089: ]
Μιλώντας για το 1908, έχεις απόλυτο δίκιο. Τα ντοκουμέντα λένε επίσης ότι σήμερα, 100 χρόνια μετά, το μόνο που μπορούν να κάνουν οι Τριφύλλιοι είναι να αναπολούν τα περασμένα μεγαλεία και διηγώντας τα να κλαίν… :089:
Για τον περίφημο μπουζουξή Λυκούργο Τζανέα έχουμε αρκετές αναφορές από το 1900.
Το 1908, στο «Τριφυλλιακόν Ημερολόγιον» οι Τριφύλλιοι που διαθέτουν δυνατό μουσικό αισθητήριο θαυμάζουν και γράφουν εγκωμιαστικά λόγια για τον οργανοπαίκτη αυτόν και σημαντικές λεπτομέρειες για το παίξιμό του.
Ελενη ,ειναι πολυ ενδιαφερον αυτο το πιο πανω που αναφερεις,ειναι μηπως ευκολο να μας γραψεις το κειμενο τι λεει για να πληροφορηθουμε και οι μουσικοι του site.
1908, “Τριφυλλιακόν Ημερολόγιον”
"Ο Λυκούργος Τζανέας, ιδιοφυούς ικανότητας, μοναδικός μπουζουξής, τον οποίο οι Τριφύλλιοι και οι κάτοικοι των Γαργαλιάνων πάντα εγκωμιάζουν.
Τι είναι το μπουζούκι του;
Δεν είναι ο κουτσαβάκης εκείνος των μουσικών οργάνων που παίρνει το Αμάν - αμάν διαλαλών την δόξαν την βακχέβαχον σβραχοσυναχωμένος πάντοτε από παννυχίους μπατινάδες.
Το μπουζούκι τούτο εξευγενίσθη και προόδευσεν εις τας χείρας του κυρίου Τζανέα τοσούτον, ώστε ευλόγως πλέον να μην αναγνωρίζεται με όλον το άχαρι όνομα της φυλής των προγόνων του, των αγρίων Τζιγκ - Τζαγκ των οποίων διετήρησε εισέτι τον αρχέγονον οπλισμόν και τας χορδάς των βαρβάρων αδελφών του.
Το μπουζούκι στα χέρια του Τζανέα αφήνει τόνους εξόχως αρμονικούς δια να μην είπω ότι στενάζει, κελαηδεί, οργίζεται και ομιλεί ως έμψυχον.
Ηχούν μεθύει το ους και το κυλίει εις μυρίας αρμονίας ψάλλον και διαχέον τόν ους Αιολικής άρπας.
Η μουσική αυτή ανταποκρίνεται προς τας μυχίους διαθέσεις της ψυχής μου, διότι δι΄αυτής εδιδάχθην τους πρώτους και γλυκυτέρους μουσικούς φθόγγους".
Αυτό είναι ένα από τα κείμενα. Υπάρχουν κι άλλα δύο τουλάχιστον, τα οποία δεν έχω πρόχειρα αυτή τη στιγμή.
Βέβαια διαφαίνεται η προκατάληψη απέναντι στο μπουζούκι, ο τονισμός του “εξευγενισμού” του με ελλην ικά στοιχεία και η αποδοχή του από την τοπική κοινωνία, την οποία νιώθει την ανάγκη - μάλλον ο αρθρογράφος - να εξηγήσει.
Ελληνικά; Χρειάζεται ψάξιμο και βεβαίως σήμερα αυτό είναι παντελώς αδύνατο πλέον. Ξέροντας την νοοτροπία των περισσοτέρων «λογίων» της εποχής, εύκολα θα έμπαινα στον πειρασμό να αντικαταστήσω τη λέξη με «δυτικά». Δεν ξέρω βέβαια αν, και σε ποιο βαθμό, είχαν διεισχωρήσει στην αστική κοινωνία των Τριφυλιακών πόλεων, στις αρχές του 20ού, στοιχεία της αστικής επτανησιακής μουσικής. Αν ναι, νά αμέσως κάποια πιθανή εξήγηση. Αλλά από την άλλη, κάποιοι «λόγιοι» της επαρχίας (και της Αθήνας ακόμα) παραδέχονται την ελληνική (ελλαδική, σε αντιδιαστολή με π.χ. τη μικρασιάτικη) δημοτική μουσική ως είδος μη απορριπτέον και δεν αποκλείεται ο Τζανέας να έπαιζε τέτοια κομμάτια στο μπουζούκι του, οπότε το γεγονός αυτό από μόνο του αρκεί για να «εξαγνίσει» το άγριο τζιγκ τζάγκ σε όργανο μυρίων αρμονιών. Φυσικά, το όνομά και το επίθετό του τον προσδιορίζουν ως σίγουρα Μανιάτη, όπου βεβαίως δεν υπήρξε επτανησιακή διεισχώρηση. Αλλά μπορεί από την ορεινή Μάνη να έφτασε στους Γαργαλιάνους μέσω Καλαμάτας, που είχε έντονη αστική επίδραση. Η σχετική παροιμία ονομάζεται «άρμεγε λαγούς, κούρευε χελώνες».
Αυτά είναι τα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο φουκαράς ερευνητής της σήμερον και ονειρεύεται τη μηχανή του χρόνου, που θα λύσει τα προβλήματα.
Ωραιοτατο,ευχαριστουμε πολυ Ελενη ,οταν βρεις και τα αλλα δυο θα ηθελα πολυ να τα δουμε και αυτα,το κακο ειναι οτι η καθαρευουσα δυσκολευει το νοημα καπως,ειδικα εκει στο τζιγκ τζαγκ, τι εννοει οτι το χρησιμοποιουσε η οχι,γιατι προφανως αναφερεται στο στυλ παιξιματος με τις ανοικτες χορδες οπως αυτο του μαρκου και των προηγουμενων απο εκεινων μουσικων.Πολυ ενδιαφερων και ο ιδιος ο μουσικος σιγουρα προγονος ρεμπετικου ,πιστευω γενικα οτι καθε περιοχη ειχε τον ρεμπετη της ,δειγμα οτι το ρεμπετικο υπηρχε και μια απο τις βαθιες του ριζες ξεκιναει απο τις επαρχιες ,αλλη μια ενδειξη συσχετισεως του ρεμπετικου με το δημοτικο
Α πα πα πα πα πα! Φαρμάκι στάζεις αδερφέ μου!:019:
Το παλικάρι με το μπουζούκι, στην τοιχογραφία του 1.100 π.Χ. στην Αίγυπτο, πώς το λένε; :089:
Μιλάμε για την ίδια τοιχογραφία;
Παληκάρι;;;
Χμ…
Χε χε χε! Οχι!
2 «Μου αρέσει»
Σ’ αυτό το τραγούδι δεν υπάρχει μπουζούκι, παρά την προσφώνηση. Δύο κιθάρες είναι. Μία μελωδική που παίζει ο Περιστέρης και μία -άκρως επιβλητική- εννιάχορδη. Επίσης βιολί και κρουστό (καστανιέτες ή ξύλινα κουτάλια).
1 «Μου αρέσει»