"Οι Έλληνες του Γκέρλιτς", Γερ. Αλεξάτου

[atastos]

@pepe

Οι δυνατότητες του ταμπουρά δεν είναι λειψές σε σχέση με του λαούτου, απλώς είναι άλλες. Το λαούτο είναι σίγουρα πιο ηχηρό, άρα (όπως λέμε τόση ώρα) πιο κατάλληλο για εξωτερικό χώρο.

Οι δυνατότητες του λαούτου σε σχέση με τον ταμπουρά είναι αρκετές και μεγάλες, έχει μεγάλο ήχο, όγκο κάνει και για εξωτερικούς και για εσωτερικούς χώρους και τεμπάρει - γεμίζει πολύ καλά τις δημοτικές ορχήστρες, πιο πλούσιες συγχορδίες κλπ. Επίσης, όπως ξαναείπα η μεγάλη δράση του στη δισκογραφία δεν είναι τυχαία. Ο ήχος του ταμπουρά είναι πολύ λίγος και χωρίς όγκο για να τεμπάρει δημοτική ορχήστρα, τα δημοτικά σχήματα δεν τον προτιμάνε, αλλά ούτε και στη δισκογραφία εχει κάποια ιστορία. Αν υπάρχει κάτι θα είναι εξαιρέσεις.

@pepe

…δε σημαίνει ότι ο ταμπουράς παύει να έχει τα δικά του προτερήματα, όπως π.χ. μεγαλύτερη μελωδική ευελιξία.

Δεν διαφωνώ σε αυτό, αν εννοείς περισσότερους μπερντέδες, μικροδιαστήματα, αν και έχω δει κάποιους λαουτιέρηδες να προσθέτουν μπερντέδες στο μάνικο του οργάνου (στεριανο - νησιώτικο λαούτο) και να τους τοποθετούν όπως στον ταμπουρά για περισσότερα μικροδιαστήματα. Άλλα προτερήματα, δυνατότητες σε σχέση με το λαούτο εγώ δεν βρίσκω τίποτα, εσύ τι βρίσκεις;

@pepe

…σ’ ένα ταμπουροειδές είναι δεδομένο ότι θα παίζεις μελωδίες (δες π.χ. πόσο θρυλικό έχει μείνει το όνομα του Κουτσουρέλη: αυτός έκανε το λαούτο αύταρκες σολιστικό όργανο…

Ο Κουτσουρέλης δεν έπαιζε ταμπουρά αλλά λαούτο. Το όνομα του Κουτσουρέλη πιστεύω έγινε θρυλικό κυρίως για τις αξιόλογες συνθέσεις του, αλλά και γιατί το παιξιμό του σαν σολίστας ηχογραφήθηκε. Στην στεριανή Ελλάδα (για την Κρήτη δεν ξέρω) υπήρξαν και άλλοι πιο παλιοί από τον Κουτσουρέλη που σολάρανε στο λαούτο με μεγάλη δεξιοεχνία. Αναφέρω ενδεικτικά δυο ονόματα: Γεράσιμος Λάλος από την Άρτα και [b]Σιδέρης Ανδριανός /b από τη Σαλαμίνα.

@pepe

…πιο σύγχρονες μορφές ορχήστρας: βιολί με κλαρίνο -να οι δύο φωνές- και λαούτο +/- κρουστό.

Εγώ την παρακάτω δημοτική ορχήστρα δεν τη θεωρώ σύγχρονη αλλά παλιά.

@Δημήτρης Ν.

Η κομπανία του Μπαταριά αποτελούνταν από 3 όργανα, όπως γράψαν και όλοι οι Μεσολογγίτες ποιητές που ανέφερες. Κανείς όμως δεν τον μνημονεύει για την δεξιοτεχνία του στον ταμπουρά.
Ο επίσης Μεσολογγίτης ποιητής Ρήγας Γκόλφης γράφει:
«Η συντροφιά του, που αυτός ήτανε ψυχή, είχε τρία όργανα, λαούτο του Μπαταριά, βιολί του Κατσαρού και κλαρίνο του τσιγγάνου Σουλεϊμάνη. Μα πάνω απ’ όλα τούτα βασίλευε και τρικύμιζε κι ανέβαινε σε ουρανούς από πάθος, το τραγούδι του Μπαταριά.

@pepe

Κύριο όργανο με κοφτό, σκαστό ήχο δεν υπάρχει πουθενά. Όχι ο ταμπουράς, ακόμα και το σαντούρι που είναι μια ορχήστρα μόνο του, πουθενά δεν έχει επικρατήσει ως πρώτο όργανο.

Συμφωνώ, έτσι είναι. Αυτό που λες, το είχε πει και ο Φώτης Σούκας (πατέρας του Τάκη) που έπαιζε μεταξύ άλλων και σαντούρι και βιολί. Το δημοτικό τραγούδι απαιτεί όργανα που να μπορούν να μιμηθούν την ανθρώπινη φωνή στο τραγούδι και όχι κοφτό - γκραν - σκαστό ήχο. Γι’ αυτό και σαν σόλο όργανα επικράτησαν κάποια μελωδικά πνευστά και διάφορα τοξοτά έγχορδα. Αντίθετα στην ρεμπετό - λαϊκή ορχήστρα, από παλιά πρώτο όργανο είναι το μπουζούκι.

@pepe

Συνεπώς ο ταμπουράς δε χωράει σ’ αυτό το πλαίσιο: για κύριο όργανο δεν πληροί τις προϋποθέσεις.

Όχι μόνο ο ταμπουράς αλλά κι άλλα όργανα δεν έχουν τις προϋποθέσεις στα δημοτικά σχήματα.

@pepe

Για συνοδευτικό θα μπορούσε να σταθεί (παράδειγμα Φουσταλιέρη που συνόδευε τους λυράρηδες), αλλά τελικά επικράτησε το λαούτο.

Από τη στιγμή που υπήρχε το λαούτο, ο ταμπουράς δεν μπορούσε να σταθεί και επόμενο ήταν να επικρατήσει το λαούτο σαν συνοδευτικό στις λύρες, στα βιολιά κλπ.

@pepe

Το γεγονός ότι σήμερα ακούμε δημοτικό κυρίως στα πανηγύρια και στους γάμους δε σημαίνει κατά κανένα τρόπο ότι αυτοί είναι οι μόνοι χώροι όπου καλλιεργήθηκε. Σε κάθε χωριό, πόσοι γάμοι και πόσα πανηγύρια γίνονταν το χρόνο; Δέκα; Είκοσι; Ας πούμε τριάντα, που δεν το νομίζω. Λοιπόν, φανταζόμαστε ότι τις υπόλοιπες 335 μέρες οι άνθρωποι τη βγάζαν χωρίς μουσική; Οι εικόνες και οι περιγραφές που δείχνουν τους ήρωες του ‘21 να ξεκουράζονται (και όχι να γιορτάζουν) με τον ταμπουρά και το τραγούδι μού δίνουν την εντύπωση ότι θα μπορούσαν κάλλιστα να επαναλαμβάνονται σχεδόν κάθε μέρα: οποιαδήποτε στιγμή δεν υπάρχει δουλειά να γίνει και δεν υπάρχει και κάποιος απαγορευτικός παράγοντας (π.χ. να μην κάνουμε ήχους γιατί κρυβόμαστε), οι άνθρωποι ή τραγούδια θα έλεγαν, ή κάνα παραμύθι, ή θα έπαιζαν κάποιο παιχνίδι από αυτά που ουσιαστικά αποτελούν πολεμική προπόνηση (λιθάρι, σημάδι). Τι άλλο θα έκαναν; Τηλεόραση θα έβλεπαν ή θα συζητάγαν το χρηματιστήριο;
Το ίδιο ισχύει και για όσους δεν ήταν ήρωες φυσικά.
Η ταύτιση της μουσικής με τη γιορτή και με την εξαιρετική περίσταση είναι τελείως λανθασμένη. Οι γιορτές ήταν ανέκαθεν τόσο εξαιρετικές όσο και σήμερα, ενώ η μουσική ήταν παρούσα σε όλη τη ζωή. Και εκεί, όργανα που «δε βγάζουν γάμο» κρατούσαν μια χαρά τη θέση τους. Πιστεύω ότι για ένα διάστημα που αρχίζει πάρα πολύ παλιά και τελειώνει περίπου τον ίδιο καιρό που έχουμε τις πρώτες ηχογραφήσεις, ο μέσος αγρότης / βοσκός / ναύτης είχε ακούσει απείρως περισσότερο «ταπεινά» όργανα -φλογέρα, ταμπουρά, παλαμάκια, σφύριγμα με το φύλλο- απ’ ό,τι κλαρίνο, ζουρνά και βιολί. Τα πρώτα αδιακόπως, κάθε μέρα, τα δεύτερα στις εξαιρετικές μέρες του χρόνου.

Το τι γινόταν τόσο παλιά και πώς γλεντούσανε σε κάθε μέρος της Ελλάδας, νομίζω μόνο υποθέσεις μπορούμε να κάνουμε και όχι να μιλάμε με σιγουριά, ίσως να είναι και όπως τα λες.

@ΣΤΑΥΡΟΣ Κ

Το μπουζουκι του Μιλανου το οποιο ηταν φτιαγμενο στην Κωνσταντινουπολη μοιαζει να ειναι πριν το 1900 …

Για τη χρονολόγηση των πρώτων μπουζουκιών υπάρχουν δυο πιο κατάλληλα θέματα για συζήτηση, εδώ και εδώ.