Μπαξέ τσιφλίκι: Αργά ή γρήγορα;

Όπως μάλλον ξέρετε, για το τραγούδι του Τσιτσάνη “Το μπαξέ τσιφλίκι”, κυκλοφορεί (και παίζεται) σε δύο ταχύτητες. Μία είναι αυτή της πρώτης εκτέλεσης του Τσιτσάνη στην οποία το τραγούδι παίζεται απολαυστικά αργά. Στις υπόλοιπες περιπτώσεις, παίζεται αρκετά πιο γρήγορα. Προσωπικά προτιμώ την πρώτη επειδή, κατά την άποψή μου, έχει περισσότερο “ρεμπέτικο” χαρακτήρα.

Το σύστημα της νέας φόρμας της ιστοσελίδας μας ανασύρει πολύ συχνά ενδιαφέροντα θέματα, που μας δίνουν το δικαίωμα να συμπληρώσουμε όσες πληροφορίες έχουν έρθει στο φως. Έτσι και στην περίπτωση του «Χατζή Μπαξέ» ή όπως το γνωρίζουμε οι περισσότεροι ως «Μπαξέ Τσιφλίκι».

Όπως ειπώθηκε από τον Ιάσωνα, το τραγούδι ηχογραφήθηκε σε αργό τέμπο αλλά στην πορεία των χρόνων το τέμπο έγινε πολύ γρήγορο σε σχέση με την αρχική ηχογράφηση.

Γι΄αυτήν την αλλαγή στο τέμπο, ασχολήθηκε και ο Νίκος Ορδουλίδης στο βιβλίο του «Η ΔΙΣΚΟΓΡΑΦΙΚΗ ΚΑΡΙΕΡΑ ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΗ ΤΣΙΤΣΑΝΗ (1936-1983)» (ΙΑΝΟΣ-2014).

Αντιγράφω από τον Ορδουλίδη.

Ένα σημαντικό ζήτημα έχει να κάνει με το γεγονός ότι πολλές σύγχρονες ηχογραφήσεις παλιότερων τραγουδιών έχουν αλλάξει, όσον αφορά στο τέμπο. Για παράδειγμα, ένα χασάπικο ηχογραφήθηκε αρχικά με τέμπο ¶ =80, ενώ στην νεότερη ηχογράφηση του το τέμπο έγινε ¶ =120. Παρομοίως (και μερικές φορές ανεστραμμένο) είναι το φαινόμενο που παρατηρείται ανάμεσα σε μία ηχογράφηση στο στούντιο και σε μια ζωντανή εκτέλεση του ίδιου τραγουδιού. Ένα από τα χαρακτηριστικότερα παραδείγματα στο ρεπερτόριο του Τσιτσάνη είναι το τραγούδι «Χατζή Μπαξές». Αρχικά, το τραγούδι ηχογραφήθηκε σε τέμπο ¶ =72. Δεν είναι μόνο το γεγονός ότι σήμερα το τραγούδι είναι συνώνυμο του γρήγορου χορού που χορεύεται στις μεγάλες ελληνικές πίστες. Είναι και το γεγονός ότι ο ίδιος ο Τσιτσάνης συνήθιζε να το παίζει σε πιο γρήγορο τέμπο στα κέντρα όπου εργαζόταν. (σελ. 167-168).

Στις υποσημειώσεις του γι΄αυτό το τραγούδι (σελ.174) αναφέρει τα εξής: Βλ. για παράδειγμα το πρώτο CD στο Χατζηδουλής (2005) το οποίο είναι μια ζωντανή ηχογράφηση από την μπουάτ «Θεμέλιο» το 1979. Το τέμπο του τραγουδιού κυμαίνεται από ¶ =100 έως ¶ =120.

https://www.youtube.com/watch?v=PfMNJrrqvD8 (ΘΕΜΕΛΙΟ)

Ο Τσιτσάνης συνομιλώντας με τον Χατζηδουλή, στις 10/8/1982, ρωτήθηκε για το τραγούδι. Η συνέντευξη κυκλοφόρησε χρόνια μετά (Λαϊκό Τραγούδι τχ. 6, 2004).

Ας δούμε την συνομιλία που ξεκινάει με ένα λογοπαίγνιο του Χατζηδουλή για το «Χατζή Μπαξές». Στην κουβέντα συμμετέχει και η γυναίκα του Τσιτσάνη, Ζωή.

Χατζηδουλής : Χρόνια θέλω να σε ρωτήσω για το «Μπαξέ τσιφλίκι» αλλά το ξεχνάω. Γιατί έβαλες τίτλο αυτό το «ΧΑΤΖΗ-ΜΠΑΞΕΣ»; Πάλι καλά που δεν έβαλες «ΧΑΤΖΗΔΟΥΛΗΣ»…

Τσιτσάνης : (γελώντας) Ήσουν γεννημένος τότε, το ΄46, όταν έγινε η φωνοληψία;

Χατζηδουλής : Τριών μηνών μωρό ήμουνα…

Ζωή Τσιτσάνη : Να σε παντρέψουμε Κωστάκη, θα σου βρω εγώ μια καλή νύφη! Να πω κάτι; Ο τίτλος ήταν «Τσάρκα στη Σαλονίκη», έτσι το είχαμε σημειωμένο στο μπλοκ, στο σημειωματάριο…

Τσιτσάνης : (απορημένος) Πως το θυμήθηκε; Μερικές φορές είναι άπιαστη, φοβερή! Όσο για το «Χατζή Μπαξέ», ο Σαλονικιός (Δημήτρης Σέμσης) το έβαλε μετά τη φωνοληψία, το ΄46. Αυτός μου είπε, «Βασίλη, έτσι να το βάλουμε». Και εγώ δεν ήθελα να τον στενοχωρήσω αυτόν τον άνθρωπο, διότι τον σεβόμουνα. Δεν ήθελα να του χαλάσω χατίρι….

Ο Δημήτρης Σέμσης (Σαλονικιός) είναι ο νονός του περίφημου αυτού τραγουδιού που τραγουδιέται, χωρίς σταματημό, 70 χρόνια τώρα.

Για την ιστορία να πούμε ότι το τραγούδι ηχογραφήθηκε στις 15 Ιουνίου 1946, με τον Στράτο Παγιουμτζή και τον Βασίλη Τσιτσάνη στα φωνητικά. Είναι από τα πρώτα τραγούδια που γράφει ο Τσιτσάνης στην κατοχή. Στην άλλη πλευρά του δίσκου είναι το επίσης πολύ γνωστό τραγούδι του Τσιτσάνη «ΤΟ ΠΡΩΙ ΜΕ ΤΗΝ ΔΡΟΣΟΥΛΑ» πάλι με τους δύο καλλιτέχνες στα φωνητικά.

Η ετικέτα του δίσκου 78 στροφών.

http://rebetiko.sealabs.net/display.php?d=0&recid=8393

Και η άλλη πλευρά.

http://rebetiko.sealabs.net/display.php?d=0&recid=6043

2 «Μου αρέσει»