Επανεκτελέσεις Νίκου Βραχνά

Κατάλαβα η δεν κατάλαβα?
Όλα αυτά τα αρνητικά τα διέθεταν οι

Κώστα Δούσα, Α. Κωστή, Γιώργου Κατσαρού, Κώστα Σκαρβέλη, Βαγγέλη Παπάζογλου, Στέλιου Χρυσίνη, Σπύρου Περιστέρη και Μανώλη Χιώτη

Κάτι μου θυμίζει, ίσως το 'χω διαβάσει.

Πρόκειται για μια άποψη με την οποία δε συμφωνώ. Και είναι και λάθος διατυπωμένη: τα μελωδικά, ρυθμικά και αρμονικά λάθη δεν είναι ζήτημα δεξιοτεχνίας. Κάλλιστα μπορεί κανείς να είναι μετρικά, μελωδικά και αρμονικά σωστός διατηρώντας ένα επίπεδο δεξιοτεχνίας υποτυπώδες. (Διαχωρίζω το «μετρικά» από το «ρυθμικά».) Άλλο τόσο και να παίζει δεξιοτεχνικότατα, αλλά κάποιο τραγούδι να μην το ξέρει σωστά.

Αλλά πέρα από αυτό, λείπει ο ορισμός του σωστού σε σχέση με το οποίο κάτι άλλο είναι λάθος. Και γενικά εδώ βλέπω να εντοπίζεται όλη η ουσία της διαφωνίας: στο ποιο είναι το σωστό (και γιατί).


@Σπύρο:

Όχι, ησύχασε. Μόνο ο Κατσαρός! :slight_smile:

Όχι , αυτά όλα αναφέρονται στον Κατσαρό μόνο νομίζω . Εδώ και η πτυχιακή για όποιον ενδιαφέρεται .

Με πρόλαβε ο Πέπε . Εντάξει , το παντελής έλλειψη δεξιοτεχνίας είναι λίγο υπερβολικό νομίζω . Φυσικά εξαρτάται και με τι το συγκρίνεις .

Ο μεν Κατσαρός επίτηδες κρατάει λάθος ρυθμό, ενώ θα μπορούσε μια χαρά να παίξει σωστά, άλλοι πάλι που, ζυμωμένοι επί δεκαετίες με (σχεδόν) μόνο δύο μέτρα, δίσημο και εννεάσημο, μπαίνουν (έστω δύο φορές, που είναι πολλές κατά τη γνώμη μου) εκτός ρυθμού, δεν κάνουν λάθος! Επίτηδες μπαίνουν έτσι, για διασκευή. Και αν κάποιοι επισημάνουν αυτές τις ατέλειες αποδεικνύονται, με την επισήμανσή τους αυτή, αδύναμοι να ακροαστούν σωστά.

Λυπάμαι που γίνομαι σκληρός, αλλά δεν μπορώ να συμβαδίσω….

Παιδιά, νομίζω ότι αυτή η κουβέντα έχει αρχίσει να κάνει κύκλους. Ο καθένας έχει την απόψή του σε ένα ζήτημα που τελικά απ’ ό,τι βλέπουμε είναι και σε έναν βαθμό υποκειμενικό.

Όπως σωστά είπε ο @pepe:

Επειδή σε αυτή τη διαφωνία δεν πρόκειται να βρεθεί μόνο μία σωστή (!) απάντηση:

Προτού γράψουμε κάποιο νέο μήνυμα στη συζήτηση αυτή ας έχουμε στο νου μας αν προσθέτει κάτι νέο ή απλά επαναλαμβάνει πράγματα που έχουν ειπωθεί και πριν.

3 «Μου αρέσει»

Αυτή η υπόθεση μου φαίνεται εντελώς απίθανη. Και στις μαζώξεις αρκετά συχνά βγαίνουμε εκτός μέτρου και μας επαναφέρει το συλλογικό μέτρημα, το κάνουμε επίτηδες δηλαδή; Τα λάθη είναι ανθρώπινα και συμβαίνουν, εδώ είμαστε για να τα διορθώνουμε.

2 «Μου αρέσει»

Mια και στα περί μέτρου δεν βγαίνει πολύ άκρη, να ρωτήσω κάτι άσχετο. Προσπαθώ λίγες μέρες να βγάλω το ΄΄μες του Νταϊκου τον τεκέ΄΄ σε τι δρόμο πατάει;
Η κίνηση της μελωδίας φέρνει λίγο σε ραδίκι, είναι κ αυτό σε πειραιώτικο;

Κάτσε ρε παιδί μου. Ο Βραχνάς ντάξει, άνθρωπος είναι, το 'χασε καναδυό φορές. Ο Κατσαρός το χάνει πάντα; Μα σε κάθε μέτρο κάθε κομματιού που έχει ηχογραφήσει μόνος του; Αυτό θα συνέβαινε μόνο σε κάποιον τόσο άσχετο ώστε πώς θα ήταν ποτέ δυνατόν να γίνει σταρ του μεγέθους του Κατσαρού; (Ο Βραχνάς δεν υπήρξε σταρ. Απλώς είχε την εκτίμηση όσων τον γνώριζαν, πράγμα που δεν εμποδίζεται από μερικές μετρικές αστοχίες. Το σταριλήκι όμως σαφώς εμποδίζεται από τις ακατάσχετες μετρικές αστοχίες.)

Πρέπει οπωσδήποτε να δοκιμάσει κανείς άλλες εξηγήσεις για τις άπειρες μετρικές παραβιάσεις του Κατσαρού. Κι εγώ παίζω στο μυαλό μου με την εξής:

Σωστό είναι αυτό που εξυπηρετεί επιτυχώς κάποιον στόχο. Το σωστό μέτρο εξυπηρετεί αφενός τον χορό και αφετέρου τον συντονισμό ανάμεσα στους συμπαίχτες. Το δεύτερο δεν υφίσταται στην περίπτωση του Κατσαρού (στις λίγες περιπτώσεις όπου παίζει με άλλους κρατάει τα μέτρα.) Λοιπόν, αν υποθέσουμε ότι δεν έπαιζε για χορό αλλά για σκέτο άκουσμα, παρακαλώ εξηγήστε μου με σαφή επιχειρήματα γιατί θα πρέπει να κρατάει συγκεκριμένα μέτρα.

Διότι βέβαια η περίπτωση να έπαιζε για χορό και μετά από τόσες αποτυχίες να εξακολουθούσαν να τον ζητάν από την εταιρεία (και από άλλες δουλειές, όπως ξέρουμε) είναι απίθανη.

Προς ενίσχυση της υπόθεσής μου επικαλούμαι εκείνο το βίντεο από τη συναυλία που έδωσε σε προχωρημένη ηλικία στην Ελλάδα. Δεν είναι βέβαια ενδεικτικό του πώς έπαιζε (και για ποιους έπαιζε) στα μάχιμα νιάτα του, αλλά πάντως δείχνει έναν μουσικό που τόσο με τους στίχους όσο και με την κιθάρα του αφηγείται. Ο καθένας μπορεί, νομίζω, να σκεφτεί παράλληλα παραδείγματα μουσικών που, όταν ερμηνεύουν με τέτοια διάθεση (αφηγηματική, ούτως ειπείν) ένα κομμάτι, τον ρυθμό τον κάνουν ό,τι θέλουν.

2 «Μου αρέσει»

Γιατί έτσι πρέπει να κάνει κάθε καλός μουσικός, αυτό μόνο. Δεν φτάνει;

1 «Μου αρέσει»

Ο Κατσαρός ήταν διασκεδαστής και σόουμαν, με τεράστιο ρεπερτόριο και τρομερό ύφος. Δεξιοτεχνία δεν είχε, αλλά έπαιζε αρκετά καλά ώστε να ικανοποιεί το κοινό του. Τα δικά του κομμάτια γενικά είναι μετρημένα, αυτά όμως που έπαιζε όπως τα θυμόταν τα κάνει μαντάρα. Αυτό είναι κάτι που το συναντάω συνέχεια σε παρέες, φυσικά και σε μένα ειδικά πριν ασχοληθώ εντατικά με τον ρυθμό. Θα μας άρεσε να τα έπαιζε όλα μετρημένα, αλλά νομίζω και πάλι δεν θα τον έπαιρνα σαν μια γενική εκδοχή του κομματιού αλλά σαν μια προσωπική διασκευή.
Δεν συμφωνώ όμως ότι το έκανε επίτηδες, αν μπορούσε να κρατήσει σωστά τον ρυθμό θα το έκανε. Η χαλαρή του αντιμετώπιση (ως εκεί που έφτανε) απέναντι στα κομμάτια μας κάνει να διευκρινίζουμε “το έβγαλα από Κατσαρό”, αλλά δεν μειώνει την αξία ή το μεράκλωμα από την εκτέλεση. Ως αυτό που είναι και όχι ως αυτό που δεν μπορεί να γίνει.

Και μη μας διαφεύγει ότι και το κοινό του, όχι μόνο στις ΗΠΑ αλλά παγκοσμίως, ε, δεν είχε και αυτό που λέμε «υψηλή μουσική παιδεία»….

Υπό την οπτική που προτείνω, ότι «Σωστό είναι αυτό που εξυπηρετεί επιτυχώς κάποιον στόχο», όχι, δε φτάνει.

Την ιδέα αυτή, ότι σε μια μουσική μπορεί τόσο τα κριτήρια περί σωστού και λάθους όσο και γενικότερα η αισθητική να ρυθμίζονται βάσει εξωμουσικών στόχων, τη διαμόρφωσα μελετώντας μουσικές που έχουν μείνει κατά το δυνατόν ανεπηρέαστες από τη μουσική βιομηχανία, η οποία μάς έχει κάνει να συνηθίσουμε ότι μερικά πράγματα είναι αυτονόητα στη μουσική ενώ στην πραγματικότητα αποτελούν αναγκαίες προσαρμογές της προβιομηχανικής μουσικής στη βιομηχανία.

Ο Κατσαρός δεν είναι βέβαια προ(μουσικο)βιομηχανικός μουσικός. Ωστόσο βρίσκω πολλά στοιχεία στο παίξιμό του που μας παραπέμπουν στο πώς παιζόταν η μουσική πριν τη μουσική βιομηχανία. Το ότι την ώρα που η βελόνα ήδη γράφει αυτός αποφασίζει επιτόπου αν θα πει κι άλλη στροφή, και ποιαν (κάποιες φορές ξανά την ίδια!), αν θα βάλει μονή εισαγωγή ή διπλή ή καθόλου κλπ., όλα αυτά δείχνουν μια αντίληψη της μουσικής που παλιά ήταν κυρίαρχη αλλά σήμερα πρέπει πρώτα να την ανακαλύψουμε (δύσκολο) και ύστερα να καταφέρουμε να την αποδεχτούμε (επίσης δύσκολο).

Και με οδηγούν στην υπόθεση ότι αυτή ήταν και του Κατσαρού η αντίληψη, παρόλο που ήδη στην εποχή του ήταν ξεπερασμένη, τουλάχιστον από τους μουσικούς της δισκογραφίας.

Στοιχείο λοιπόν αυτής της αντίληψης είναι και το να υποτάσσεται η μουσική σε εξωμουσικούς στόχους. Να ορίζεται δηλαδή ως σωστό ή ωραίο αυτό που εξυπηρετεί κάπου.

Δηλαδή ας πούμε χαμηλότερη από όσους άκουγαν ρεμπέτικα στην Ελλάδα;

1 «Μου αρέσει»

Όχι, περίπου ίδια. Η διαφορά είναι όμως ότι ενώ στην Αμερική η προσφορά ελληνικής σύγχρονης μουσικής ήταν ελάχιστη, με αρκετά μεγάλη ζήτηση, στην Ελλάδα υπήρξε πληθώρα μουσικών που υπηρέτησαν το ρεμπέτικο / Σμυρναίικο, ενώ ειδικά οι εκ Σμύρνης / Κων/λης μετακινηθέντες στην Αθήνα μουσικοί έτυχε, στην πλειοψηφία τους, να είναι μεγαθήρια. Έτσι, παραδόξως ίσως, το επίπεδο της προσφερόμενης μουσικής ήταν πολύ υψηλότερο από το επίπεδο μουσικής παιδείας του αγοραστικού κοινού. Αλλά μην αφήνουμε να μας διαφύγει το ότι ο Μπάτης πούλαγε περίπου όσους δίσκους πούλαγε και ο Τούντας, ο Νταλγκάς κλπ.

Και κάτι ακόμα: το απόλυτο ρεκόρ πωλήσεων όλων των εποχών μέχρι τον 2ο πόλεμο, με διαφορά, έχει ο δίσκος της δολοφονίας του Αθανασόπουλου, ένα τραγουδάκι μουσικής αξίας κοντά ή και κάτω από τον μέσον όρο. Όχι η Πασαλιμανιώτισσα με την Φραντζεσκοπούλου (για μένα κορυφαίας ποιότητας κομμάτι)

Γιατί όμως; Γιατί εξυπηρετούσε κάποιον εξωμουσικό στόχο. Δε θυμάμαι πού είχα διαβάσει, σχετικά πρόσφατα, ότι σαν τις μύγες μαζεύονταν κοπέλες γύρω από τους πλανόδιους γραμμοφωνιτζήδες για ν’ ακούσουν τον Αθανασόπουλο, και να τον κλάψουν.

Πραγματικά, πιστεύω ότι μια τέτοια θεώρηση της παλιάς λαϊκής μουσικής ερμηνεύει πολλά.

(Δε συμφωνώ για την τόσο χαμηλή αξία του τραγουδιού, αλλά τέλος πάντων ισχύει ότι η αξία του δεν ανταποκρίνεται στην εμπορική του απήχηση.)


Ο Μπάτης πάλι είναι ιδιαίτερη περίπτωση. Εξαίρεση θα έλεγα. Πρέπει να είναι ο μόνος ή από τους ελάχιστους που ηχογραφήθηκαν με τόσο περιορισμένη δεξιοτεχνία. Το γιατί τον άκουγαν δε με παραξενεύει τόσο (εμείς σήμερα γιατί τον ακούμε; κι έχουμε κι ένα επίπεδο άλφα, δεν είμαστε τίποτις άμουσοι :stuck_out_tongue_winking_eye: ), όσο το γιατί τον ηχογράφησαν: κάποιος παραγωγός πρέπει να είχε εξαιρετική διορατικότητα.

και το όνομα αυτού: Σπύρος Περιστέρης. Έλα όμως, που οι δίσκοι (Μπάτης ο δερβίσης και Σού ΄χει λάχει) έμειναν για χρόνια στα αζήτητα της εταιρίας…

Δίκιο έχεις, θα το διορθώσω.

Τέλος πάντων, δεν είναι καμιά είδηση ότι το καλύτερο δεν είναι το ίδιο με το εμπορικότερο, αλλά υπάρχει κάποιο όριο: ένας ακραίος καλαμπόρτζης, που να μη νιώθει ντιπ από ρυθμό, δε θα γινόταν σταρ ούτε καν σε τόπο με λίγους μουσικούς και άξεστο κοινό.

Και ο Περιστέρης της Columbia / His Master’s Voice (όχι όμως οι προϊστάμενοί του στο εμπορικό τμήμα, που δεν τόλμησαν να βγάλουν Μπάτη και Μάρκο εγκαίρως στην αγορά), και ο Μάτσας της Odeon / Parlofon που το τόλμησε, δεν είχαν καμμιά διορατικότητα τεράστια. Απλά, όταν είδαν τις πωλήσεις του Αμερικάνου Τζάκ Γκρέγκορυ στο άξεστο Αθηναϊκό κοινό, έτρεξαν να βρουν ντόπιους μπουζουξήδες να τους πλασάρουν ως υποκατάστατά του, και τους βρήκαν. Το ότι ένας απ’ αυτούς δεν ένοιωθε ντιπ από ρυθμό και ο άλλος, ούτε κι αυτός είχε περγαμηνές Ωδείου, δεν πείραξε ούτε τους ίδιους, ούτε τους αγοραστές των δίσκων.

1 «Μου αρέσει»

Θα προσπαθήσω να εξηγήσω την δική μου προσέγγιση όταν παίζω Κατσαρό.
Σε κάποια προσπαθώ να τετραγωνίσω τον ρυθμό, να τον φέρω στο μέτρο. Σε κάποια άλλα αφήνομαι στην (λανθασμένη) διαίσθηση του Κατσαρού αλλά και την δικιά μου που προσπαθεί επί τόπου να “διορθώσει” το κομμάτι χωρίς πάντα να το πετυχαίνει. Παίζω την μελωδία όπως την θυμάμαι, μπορεί και με καμιά σχετική πάρτα που έχω ακούσει από άλλο μουρμούρικο, λέω όσα δίστιχα θυμάμαι από διάφορες εκτελέσεις, με μονές διπλές εισαγωγές αναλόγως τα κέφια και αν θυμάμαι το επόμενο δίστιχο. Για παράδειγμα, δεν ξέρω αν έχω παίξει τον “Ντόκτορ” δυο φορές ίδιο, αν και μετά από τόσα χρόνια έχει διαμορφωθεί μια “δικιά μου” εκδοχή.
Θα ήταν εύκολο να το μετρήσω και να το παίξω μετρημένα και τυποποιημένα, αλλά μου αρέσει αυτή η έκπληξη που δεν ξέρω ούτε εμένα πού θα με βγάλει. Κι ας με κρίνουν μετά από 100 χρόνια ότι δεν ξέρω το 9άρι :grin:.

4 «Μου αρέσει»

Αυτή η άποψη του Περικλή με βρίσκει απόλυτα σύμφωνο σχετικά με τον Κατσαρό. Για μένα ο Κατσαρός είναι ένα “απομεινάρι”, των τροβαδούρων. Ο τρόπος που παίζει τα κομμάτια για μένα είναι περισσότερο “αφηγηματικός” παρά μουσικός.
(Βέβαια αυτό είναι απλά μια υπόθεση.)
Επίσης άλλη μια υπόθεση.
Ίσως η επιτυχία που είχε, να είχε να κάνει ακριβώς με αυτό. Ότι στον κόσμο αυτής της εποχής αυτός ο τρόπος τραγουδιού - αφήγησης, να ήταν οικείος - γνώριμος.

3 «Μου αρέσει»

παντως απο τη δεκαετια του 20’ ο κατσαρος πηγαινε για δουλεια και με αλλους μουσικους και μαλιστα με καλους μουσικους, που σημαινει οτι μπορουσε να παιξει τους ρυθμους σωστα. αυτο το βλεπουμε και απο την δεκαετια του 40’ που βγαζει και καποιους δισκους με σολιστικο οργανο. νομιζω οτι θα πρεπει να ακουσετε τις συνεντευξεις του στο ψηφιακο αρχειο του κουναδη, και ισως μετα να λυθουν καποιες αποριες σχετικα αυτον τον ιδιαιτερο καλλιτεχνη. σιγουρα το ποιος ηταν σαν μουσικος φαινεται απο τα ακκορντα που εβαζε, δεν το συζηταμε, αλλα σαν παιχτης δεν μπορεις να πεις οτι δεν επαιζε. μα και γι’αυτο το λογο εκανε ονομα, για το στυλ που ειχε. γι’αυτο και τον ζητουσαν και μονο του να παει, για να τον ακουν οπως ειναι στον δισκο. νομιζω οτι εφοσον δεν ηταν καλος σαν μουσικος, δεν θα ειχε και καλη αισθηση του ρυθμου. οποτε δυο πραγματα μπορει να συνεβαιναν. η οτι οταν επαιζε με αλλους ειχε μια βαση οπου τον κρατουσε στον ρυθμο, ειτε σολιστικη, ειτε ρυθμικη, ενω οταν ηταν μονος του δεν ειχε καμια βαση, και αισθηση, οποτε ξεφευγε, η παιζοντας με τα χρονια με αλλους επαγγελματιες για τις αναγκες τις δουλειας, εμαθε επιτελους πως ειναι οι ρυθμοι σωστα και μπορουσε να τους συνοδευσει. εδω βλεπεις τραγουδιστες που δεν ειναι καν οργανοπαιχτες ουτε εχουν καμια γνωση μουσικης, και εχουν ομως πολυ σωστα την αισθηση του ρυθμου. αυτο ισως μας το πουνε και οι δισκοι του, αν τους παρουμε με τη χρονολογικη σειρα και δουμε καποια εξελιξη ως προς το ρυθμο. παντως νομιζω οτι την ωρα του τραγουδιου δεν βγαινει απο το ρυθμο, αλλα μονο οταν ειναι οι ανταποκρισεις, η εκει που μπαινει η κλεινει την εισαγωγη. το σιγουρο παντως ειναι οτι και ο βραχνας και ο κατσαρος επαιζαν με ψυχη, δεν κοροιδευαν.

3 «Μου αρέσει»