"Εγώ θέλω πριγκηπέσσα" - Η προέλευση της μελωδίας

Για την ιστορία: Ο κ. Ν. Ορδουλίδης παρουσίασε πριν λίγες μέρες στο ΚΕΜΦΑ του κ. Λ. Λιάβα μία καινούργια δουλειά του με τίτλο “«Η περιπλάνηση της πριγκηπέσσας…», Αστικές λαϊκές μουσικές στα δίκτυα της ανατολικής Ευρώπης, των βαλκανίων και της νοτιοανατολικής Μεσογείου.“ Στην έρευνά του αυτή, παρουσίασε έναν μεγάλο αριθμό (γύρω στα δέκα) ηχογραφημάτων από Σερβία, Βοσνία, Οδησσό, ΗΠΑ και βεβαίως τις ηχογραφήσεις του Τούντα με τίτλο «Εγώ θέλω πριγκηπέσσα» και την προγενέστερη «Το (κοτσωνάτο) γεροντάκι. Χωρίς την παραμικρή αμφιβολία, καταδεικνύεται ότι η μελωδία που πήρε ο Τούντας και της προσέθεσε δύο οργανικές εισαγωγές (διαφορετικές μεταξύ τους) και στίχους / τίτλους για τα δύο ηχογραφήματα, είναι αστική λαϊκή μουσική πολύ γνωστή σε πολλές περιοχές των Βαλκανίων και της ΒA Ευρώπης (Ρωσία, Ουκρανία κ. ά. χώρες), ως μουσική Klezmer.

5 «Μου αρέσει»

Εντυπωσιακό!

Όλοι έχουν παρατηρήσει ότι το Εγώ θέλω πριγκιπέσσα «κάτι θυμίζει» πέρα από ρεμπέτικο. Δεν εννοώ ότι θυμίζει συγκεκριμένη μελωδία, αλλά ότι σαν στιλ τραγουδιού σε πάει και κάπου αλλού (π.χ. πολλοί βάζουν στην πρώτη φράση, «Στην Ελλάδα δεν μπορώ», εκείνο το χαρακτηριστικό μπάσο που κατεβαίνει ενώ η μελωδία ανεβαίνει…).

Πέρα από αυτή την πολύ γενική παρατήρηση, δεν ήξερα:

α) την εκτέλεση (παραλλαγή) του Κυριακόπουλου: με την ενορχήστρωσή της, που είναι επιθεωρησιακού ή τέλος πάντων ελαφρού στιλ, δείχνει ξεκάθαρα το είδος όπου κυρίως ανήκει το (ελληνικό) τραγούδι. Δεν είναι ρεμπέτικο, απλώς η πιο γνωστή εκτέλεση είναι με μπουζούκια!

β) το Γεροντάκι, της Ισμήνης Διατσέντε, που είναι η ίδια μελωδία στα λόγια με άλλη εισαγωγή και άλλους στίχους (αλλά με κάποιες κοινές λεπτομέρειες με τους στίχους της Πριγκιπέσσας), πάλι του Τούντα.

γ) ασφαλώς δεν ήξερα όλα τα υπόλοιπα, σερβικά κλπ… Δε θυμάσαι Νίκο κανένα τίτλο, κάτι να μας βοηθήσει να τα αναζητήσουμε;

Δαιμόνιος πάντως ρε παιδί μου ο Τούντας. Αρσέν Λουπέν. Τώρα στα χρόνια μας, που η έρευνα έχει αρχίσει να σοβαρεύει, να δείτε ότι θα αποκαλυφθούν κι άλλα αστεία που μας έχει σκαρώσει πριν από σχεδόν έναν αιώνα!

(Πάντως ίδρωσα να βρω στο σιλαμπς τα διάφορα τραγούδια, και φταίει που άλλος γράφει Πριγκιπέσσα κι άλλος Πριγκηπέσσα. Ενώ το ΥΤ σ’ τα βρίσκει και χωρίς να έχεις μαντέψει την ορθογραφία που προτιμάει ο ανεβάστορας. [Εν πάσει περιπτώσει, με γιώτα είναι το σωστό.])

Δεν κράτησα σημειώσεις, αφού με διαβεβαίωσε ο κ. Ορδουλίδης ότι η εργασία θα εκδοθεί σύντομα. Πάντως, η βοσνιακή εκτέλεση έχει Εβραίο τραγουδιστή, οι δύο αμερικάνικες προσδιορίζονται ως κλέζμερ και η σερβική έχει τίτλο κάτι σαν «η κόρη υφαίνει ένα χαλί», που βέβαια από μόνο του μιλάει για την λαϊκή προέλευση του κομματιού. Αλλά και ο κ. Ορδουλίδης δεν τα βρήκε όλα στο γτ. Παρακάλεσε γνωστούς συλλέκτες στη Σουηδία και στην Αμερική.

1 «Μου αρέσει»

Για την ιστορία, η περιγραφή της εκδήλωσης που έγινε γράφει τα εξής:

Αστικές λαϊκές μουσικές στα δίκτυα της Ανατολικής Ευρώπης, των Βαλκανίων και της Νοτιοανατολικής Μεσογείου.

Περίπου τον Ιούνιο του 1936 ηχογραφείται η Πριγκηπέσσα, του Παναγιώτη Τούντα, η οποία αποτελεί ένα από τα πιο εμβληματικά και διαχρονικά αγαπημένα τραγούδια του ρεμπέτικου. Λίγοι γνωρίζουν ότι ο Τούντας το έχει ηχογραφήσει τρία χρόνια νωρίτερα, με άλλον τίτλο, άλλους στίχους και άλλη εισαγωγή. Λίγοι επίσης γνωρίζουν ότι η ίδια ακριβώς μελωδία ηχογραφήθηκε το 1910 στην Λιθουανία, το 1927 στην Σερβία, ακόμη και στην Ρουμανία, στην Αμερική και αλλού. Η εισήγηση αυτή θα χωριστεί σε δύο μέρη: Αφενός θα οικοδομηθεί μία θεωρία για τους (ουκ ολίγους) περιπλανώμενους σκοπούς, εξετάζοντας ποικίλα ιστορικά, κοινωνικά και πολιτιστικά στοιχεία των τόπων που τους επικοινωνούν και, αφετέρου, θα συγκριθούν οι εκτελέσεις της «Πριγκηπέσσας», με σκοπό να τονιστεί η οικειοποίηση από την πλευρά των πρωταγωνιστών μουσικών.

Πηγή:

Εδώ, έχοντας στο νου μου τη Βαρβάρα “του Τούντα”, ρώτησα τον κ. Ορδουλίδη αν θα ψάξει αντίστοιχα και για αυτό το κομματάκι που (σύμπτωση;) και αυτό ο Γιοβάν Τσαούς “με την παρέα του” το έπαιξε. Γνωστή είναι η συγγένεια τμήματος της μελωδίας Βαρβάρας και θειάς μου Αμερσούδας, αλλά κάπου είχα ακούσει ότι η μελωδία της Βαρβάρας, ατόφια λέει και χωρίς αλλαγές, προσθήκες ή απαλείψεις, υπάρχει σε ρουμανική λαϊκή μελωδία. Ιδού, πεδίον δόξης λαμπρόν, για όποιον έχει όρεξη!

Και βεβαίως, μην ξεχνάμε και το «Από ξένο τόπο κι απ’ αλαργινό», για το οποίο στήθηκε και ολόκληρο κινηματογραφικό ντοκυμαντέρ (*Whose is this song, της Βουλγάρας Adela Peeva).

Όλα αυτά που ψάχνουμε, αναφέρονται στην παρακάτω πτυχιακή εργασία του Γιώργου Γκέκα “ΤΟ ΜΟΥΣΙΚΟ ΠΟΡΤΡΑΙΤΟ ΤΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΤΟΥΝΤΑ

Μπορείτε να διαβάσετε ολόκληρη την (πολύ ενδιαφέρουσα) εργασία από εδώ

Το Σέρβικο λοιπόν τραγούδι είναι το εξής:

Συγκεκριμένα γράφει:

Ένα ακόμη τέτοιο παράδειγμα είναι το τραγούδι Moja mati cilim tka ερμηνευμένο
από τον Σέρβο τενόρο, Mijat Mijatovic που σύμφωνα με αναζήτηση στο διαδίκτυο146
γεννήθηκε και πέθανε τα έτη: 1887 – 1937. Τα έτη αυτά είναι εκπληκτικά συγγενικά
με τα αντίστοιχα του Τούντα. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι οι δύο ηχογραφήσεις είναι
συγγενικές και ενδεχομένως αυτή να είναι που έφτασε και στα αφτιά του Τούντα για
να γράψει την δική του εκδοχή – σύνθεση. Αν αναλογισθούμε την γεωγραφική
τοποθεσία της Σερβίας, μάλιστα, βρίσκεται κοντά με την γειτονική σημερινή πΓΔΜ,
μέρος από όπου κατάγεται και ο Δημήτρης Σέμσης, συγκεκριμένα από την
Στρώμνιτσα, που υπήρξε στενός συνεργάτης και φίλος του Τούντα.147 Αυτός ο
συλλογισμός μας δημιουργεί συνειρμούς για ενδεχόμενες επιδράσεις και την εικόνα
ενός μουσικού δικτύου.
Ωστόσο, υπάρχουν κι άλλες ακόμη εκδοχές και ηχογραφήσεις με αυτήν την
μελωδία. Άλλη μία είναι αυτή του τραγουδιστή, επίσης Σέρβου, Edo Lubich, με επίσης
τον ίδιο, ακριβώς, τίτλο τραγουδιού.148 Ο Lubich, γεννήθηκε το έτος 1912 και πέθανε
το 1993.

Επίσης το ρουμάνικο τραγούδι είναι το εξής:

Γι’ αυτό γράφει:

Μία ακόμη περίπτωση είναι το ορχηστρικό κομμάτι με πρωτότυπο τίτλο Cine-a pus
cârciuma-n drum și Sârba fetițelor ερμηνευμένο από τον, Ρουμανικής καταγωγής,
βιολιστή Grigoraș Dinicu, που γεννήθηκε το έτος 1889 και απεβίωσε το 1949. Το
τελευταίο στα μισά της διάρκειας παίζει χόρα σε κλίμακα ματζόρε.

Επίσης μιλάει για κάποιο Σεφαρδίτικο κομμάτι, που όμως δεν κατάφερα να βρω…

Η Δάφνη Τραγάκη επίσης, μας αναφέρει ότι το σεφαραδίτικο τραγούδι που έχει τον
τίτλο Decidi de me Kazar, βασίζεται στην ίδια μελωδία με το τραγούδι Εγώ θέλω
πριγκηπέσσα αλλά όσον αφορά τους στίχους δεν υπάρχει κάποια ομοιότητα, αφού όπως
σημειώνει οι αναφορές σε εξωτικά μέρη απουσιάζουν από την σεφαραδίτικη
τραγουδιστική παράδοση η οποία αποτελείται κατά πολύ από ένα περιθωριοποιημένο
προφίλ

Όμως, δεν αναλύει μόνο μουσικά το κομμάτι, αλλά φαίνεται να κάνει και μια στιχουργική ανάλυση ως προς τα κοινά στοιχεία με άλλα “ξένα” κομμάτια:

(στην αρχή το κομμάτι αυτό φαίνεται να έχει αρκετές ομοιότητες με το “Εγώ θέλω πριγκηπέσσα”

Για παράδειγμα το τραγούδι του Τούντα Εγώ θέλω πριγκηπέσσα, αν το εκλάβουμε
ως ένα κείμενο, εμφανίζει να έχει τόσα κοινά στοιχεία με το κείμενο του τραγουδιού
Gib mir Bessarabia, ερμηνευμένο από τον πολυτάλαντο γύρω από τις τέχνες του
θεάματος, θεατρικό ηθοποιό, στιχουργό και τενόρο τραγουδιστή, Εβραϊκής
καταγωγής, Aaron Lebedeff που ήταν γεννημένος στο Gomel ή Homel της
Λευκορωσίας όπου υπήρχε έντονο το Εβραϊκό στοιχείο. Να σημειωθεί ότι η Bessarabia
(Βεσσαραβία) είναι μία ιστορική περιοχή δίπλα στην Μολδαβία και την Ουκρανία.
επίσης, δεν έχουμε εντοπίσει μέχρι στιγμής με απόλυτη σιγουριά, αν το εβραϊκό
τραγούδι προηγείται χρονολογικά του τραγουδιού του Τούντα.

2 «Μου αρέσει»

Βεβαίως! Κιλίμι, και όχι χαλί που λανθασμένα θυμόμουν.

2 «Μου αρέσει»

4 posts were split to a new topic: Η ζωντοχήρα - Ηχογράφηση με την Μαρίκα Παπαγκίκα (1923)

Και συγκεκριμένα η μητέρα μου κιλίμι υφαίνει

1 «Μου αρέσει»

Πριν ένα μήνα, στο sealabs, ανέβασα ένα κείμενο του 1936 με τον τίτλο Τα «Ρεμπέτικα» και ο «Πρόεδρος» όπου εκεί συναντάμε μάλλον το πρώτο σχόλιο για το τραγούδι “Εγώ θέλω πριγκηπέσσα”.

Το ανεβάζω και εδώ μιας και το έφερε η κουβέντα και η έρευνα.

1 «Μου αρέσει»

Μωρέ πώς μου 'χε ξεφύγει αυτό!

Από το λινκ μπορεί κανείς και να την κατεβάσει. Σπεύδω να την ρουφήξω. Το θέμα είναι συναρπαστικό, είμαι βέβαιος ότι και διδακτορικό θα μπορούσε να στηθεί πάνω σ’ αυτό.


Edit: Μια γραμμή παράθεση έκανα. Γιατί βγήκε όλο αυτό το κατεβατό;

Ξαναedit: μπα, τώρα εμφανίζεται όπως έπρεπε… :upside_down_face:

2 «Μου αρέσει»

Ο συγγραφέας της εργασίας αυτής, ήταν (είναι ακόμα;) μαθητής και του κ. Ορδουλίδη.

Το άρθρο του κ. Νίκου Ορδουλίδη, που αναφερόσαστε, μπορείτε να το βρείτε εδώ . η περιπλάνηση της πριγκηπέσσας - ορδουλίδης.pdf (2,4 MB)

7 «Μου αρέσει»

‘Decidi de me kazar’, which means ‘I’ve made up my mind to marry’.

Rabbi Moshe Haleyoua

The lyrics are in Ladino, that is, the Judeo-Spanish language spoken by Sephardic Jews of the Ottoman Empire, written by Moshe Kazes, as mentioned by Nar in two of his studies, who credits the melody of the song to Panagiotis Tountas

(Niko Ordoulidis)

i get the masage

" the trck not available in your country"

i will send you some samples from this song by email

Δοκίμασε αυτό :

2 «Μου αρέσει»

Kalimera

ο Παναγιώτης Τούντας ήταν εβραϊκή θρησκεία;

Όχι, Έλληνας χριστιανός ορθόδοξος ήταν.

1 «Μου αρέσει»