Πριν ένα μήνα περίπου κυκλοφόρησε νέος δίσκος για τον Κατσαρό από τις γνωστές Mississippi Records και Olvido Records. Το αφήνω εδώ γιατί δεν βλέπω να έχει αναφερθεί πουθενά και μου κάνει εντύπωση αυτή η έλλειψη στοιχειώδους προώθησης. Δεν έχω ακούσει το δίσκο και δεν ξέρω να πω κάτι για την έκδοση. Το είδα τυχαία τις προάλλες περνώντας έξω από ένα δισκάδικο της Θεσσαλονίκης.
Λοιπόν, το κομμάτι «Στης Σύρας τον ανήφορο» είναι βεβαίως χαρακτηριστικότατο παράδειγμα για την πολυσυζητημένη σ’ αυτό το φόρουμ, πιθανώς ηθελημένη θα μπορούσα προσωπικά να προσθέσω (αλλά φυσικά όχι να αποδείξω), εκτροπή του Κατσαρού από τον ρυθμό του τραγουδιού. Αυτό όμως που σήμερα για πρώτη φορά συνειδητοποίησα είναι ότι οι εκτροπές συμβαίνουν πάντα στην κιθαριστική συνοδεία και ποτέ, μα ποτέ, στο καθεαυτού canto. Όταν ο Κατσαρός τραγουδάει, δεν ξεφεύγει ούτε μία φορά απ’ το ρυθμό. Μήπως τελικά, κάθομαι και σκέφτομαι, το είδε σαν ένα είδος «μανιέρα για προσωπικό ύφος»;
Το έχουμε ξαναπεί, είναι κοινό χαρακτηριστικό ανθρώπων που παίζουν μοναχοί τους. Όταν παίζουμε μελωδία δεν μπορούμε ταυτόχρονα να διορθώσουμε τον ρυθμό. Επίσης, ο στίχος βοηθάει στο μέτρημα. Οπότε, όταν παίζουμε χωρίς ιδιαίτερη μελέτη ένα κομμάτι που κάπου ακούσαμε (όπως ο Κατσαρός), συνήθως βγαίνει σωστά το τραγουδιστικό μέρος και κάπου χάνουμε στην εισαγωγή.
Προφανώς και δεν είναι ηθελημένο, είναι κάτι που συμβαίνει συνέχεια σε όλο τον κόσμο. Ακόμα και στο μαγαζί αν μου ζητήσει κάποιος ένα κομμάτι που κάπου το έχω ακούσει αλλά το βγάζω επί τόπου, η φωνή θα πάει καλούτσικα αλλά η εισαγωγή θα βγει Γαλλία. Αν υπάρχει καλός κιθαρίστας να κρατήσει τον μπουζουξή, θα πάει λίγο καλύτερα -μη ξεχνάμε ότι ο Κατσαρός όταν έπαιζε με άλλους ήταν ολόσωστος.
Αν Νίκο εννοείς στο συγκεκριμένο, τότε θα είχε ενδιαφέρον να δούμε αν συμβαίνει και σε άλλα.
Θα πει κανείς: και πού είναι δηλαδή το ενδιαφέρον; Ότι ο Κατσαρός γενικά αλλοιώνει τα μέτρα αλλά κάποιες φορές όχι, είναι πασίγνωστο. Τι θα μας προσφέρει η ανζήτηση του κρυφού «αλγορίθμου» (ή ίσως αλγορύθμου ) που κατανέμει τα σωστά και τα λάθη;
Προσωπικά πιστεύω ότι ίσως να μας φωτίσει μια πτυχή του γενικότερου ζητήματος «η μουσική πριν την επαγγελματική της συστηματοποίηση». Να θυμίσω ότι όποτε ξανασυζητήθηκε το θέμα μπήκαν στη μέση και βιντεάκια με Βραχνά, με Μουφλού, με Γιώργη Παπάζογλου, και όσους άλλους, μέσα στη σύγχρονη εποχή (με πάλκα, μικρόφωνα, δίσκους κλπ.) διατηρούσαν ακόμη ζωντανά στοιχεία της προηγούμενης φάσης.
Ναι, το συγκεκριμένο εννοούσα. Βεβαίως και θα ήταν ενδιαφέρον να δούμε αν το ίδιο συμβαίνει και αλλού, πολύ περισσότερο αν τυχόν συμβαίνει παντού αλλά σόρυ, δεν έχω αυτή τη στιγμή χρόνο να το ψάξω. Αν κάποιος ενδιαφέρεται, ιδού πεδίον δόξης λαμπρόν.
Καθώς ακούω, αυτές τις ώρες, τραγούδια του Κατσαρού για να παρατηρήσω κάτι, έπεσα σ’ ένα λαθάκι καταγραφής στίχου: Στο «και γιατί δε μας το λες» (1928) ο πρώτος στίχος καταγράφεται:
Της θάλασσας βαστώ κακιά, αμάν, αμάν,
Του παποριού αμάτι
Ο Κατσαρός τραγούδησε
Της θάλασσας βαστώ κακιά, ΄ν αμάν αμαν αμάν,
Του παποριού ΄ν αμάχη
Αμάχη = μάχη, δηλαδή περίπου «το εχθρεύομαι το παπόρι». Η λέξη «αμάτι» δεν σημαίνει τίποτα στα Ελληνικά.