Ένα σχόλιο, αφού όμως πρώτα κάνω λίγο πρόλογο:
Η «Τράτα» ανήκει στα εργατικά τραγούδια. Τα εργατικά* ήταν τραγούδια που έδιναν τον ρυθμό σε διάφορες χειρωνακτικές δουλειές και ταυτόχρονα βοηθούσαν να ξεχαστεί λίγο κανείς από την επίπονη σωματική προσπάθεια.
Το συγκεκριμένο τραγούδι ξέφυγε από το αρχικό του πλαίσιο και εντάχθηκε και στα «κανονικά» τραγούδια, οπότε ενσωμάτωσε και πολλά δικά τους χαρακτηριστικά: τον ρυθμό συρτού, τη συνοδεία με όργανα κλπ… Αλλά τα ρεφρέν του, «η τράτα μας - γιόσα…» και «εβίρα μια - στα πανιά…» απηχούν ακόμη την αρχική του λειτουργία ως εργατικού.
Τα εργατικά, στην «καθαρή» αρχική τους μορφή, συχνά ήταν σχεδόν πρωτόγονα. Πράγματι, υπάρχουν λέξεις που δε σημαίνουν τίποτε και απλώς δίνουν τον ρυθμό της κίνησης, ή και λέξεις που σημαίνουν μεν κάτι αλλά χωρίς οι στίχοι να βγάζουν ένα στοιχειωδώς ολοκληρωμένο νόημα. Και όταν βγάζουν, συνήθως δεν είναι τίποτε το εξεζητημένο.
Παρά ταύτα, θα ήμουν επιφυλακτικός να πω ότι «γιόσα» είναι μια τέτοια λέξη. Μάνι μάνι, το «όπως αρκετές άλλες όπως π.χ. “εβίρα”» δεν ισχύει: εβίρα είναι κανονική λέξη, προστακτική του ναυτικού ρήματος βιράρω (τραβώ) που προέρχεται από τα ενετικά: βίρα τις άγκυρες / βιράρισα τις άγκυρες. Το ότι προστέθηκε ένα άλογο «ε» στην αρχή δεν αλλάζει το νόημα, το οποίο εδώ είναι άμεσα συνδεδεμένο με την εργασία: τράβα μια, τράβα δυο («τράτα», εκτός από τύπος βάρκας, είναι το τράβηγμα των διχτυών από τη στεριά).
Άρα, ας μείνουμε προς το παρόν στο ότι τη λέξη «γιόσα» δεν την ξέρουμε, δεν την αναγνωρίζουμε, δεν υποψιαζόμαστε τη σημασία και την ετυμολογία της, και μπορεί και να μην υπάρχει τελικά, αλλά μπορεί και να υπάρχει .
*Για τα εργατικά τραγούδια: εκτενώς εδώ .