Καλησπέρα παιδιά,
Εχθές ανεβάσαμε μια δικιά μας διασκευή (από αυτές που συνηθίζουμε -πάντα με σεβασμό στο τραγούδι-)από την αγαπημένη μας “Ταμπακιέρα” σε ένα Live Session Video που κάναμε με τον Βασίλη Νάτσιο!
//youtu.be/CodR6Cd2UXk
//youtu.be/CodR6Cd2UXk
ο τυπας αυτος μπλεκει τζαζ με ανατολιτικη μουσικη…1958
Πειραγμένα, ναι. Αλλά, πώς!!! Ο τύπος, που δεν τον γνωρίζω αλλά γνωρίζω έναν πρώην συνάδελφό του, μουσικάρα κι αυτός, στην πρώην ορχήστρα με όνομα «The Disciples of Markos” στην Αμερική, παίζει τα πάντα μόνος του. Η μόνη βοήθεια που χρειάστηκε ήταν η μετάφραση των τίτλων.
2 «Μου αρέσει»
Αυτό μου αρέσει πάρα πολύ. Έχει κι άλλα τέτοια?
Χμμμ… Έχω την εντύπωση ότι του πήρε αρκετά χρόνια, να το φτιάξει…
Θυμήθηκα αυτό το παλιό, ενδιαφέρον θέμα, που όμως είχε ξεχαστεί, με αφορμή μερικές πρόσφατες αναρτήσεις στο «Τι τραγούδι ακούμε τώρα», όπως:
Τα Καβουράκια του Τσιτσάνη από το ντουέτο String Demons (βιολί - τσέλο)
Ο Τζογαδόρος του Νταλγκά από Πιτσιάνη - Αλεξιάδη (δύο κιθάρες + φωνή)
Η Πριγκιπέσα του Τούντα από Πιτσάνη - Ορδουλίδη (πιάνο - φωνή)
Αλλά επίσης, από άλλη πρόσφατη συζήτηση, ολόκληρη η συναυλία του Τρίου Eγχόρδων Frog String Trio (Ζαρίας-Καταχανάς-Αρσένης, βιολί-βιόλα-κοντραμπάσο):
Παρατηρώ ότι κάτι γίνεται.
Ο Νίκος Π. το σχολίασε ως εξής:
Πράγματι, βρισκόμαστε στον αντίποδα της απλότητας και της αμεσότητας ενός Βραχνά. Όχι μόνο στο ύφος του τελικού ακούσματος, αλλά και στη διαδικασία που το παρήγαγε, και στον τρόπο σκέψης που κατηύθυνε αυτή τη διαδικασία. Συγκεκριμένα, εδώ έχουμε:
- Υπερπειραγμένες διασκευές.
- Μουσικούς με πολύ γερές βάσεις στην κλασική παιδεία, και με επίσης πολύ γερά στηρίγματα σε άλλους μουσικούς χώρους, πολλούς και ποικίλους, αλλά -τουλάχιστον ορισμένοι- και στη μουσικολογία ή εθνομουσικολογία.
- Γνώση του ρεμπέτικου η οποία, όπως μου φαίνεται (μπορεί να πέφτω έξω), μάλλον θα ξεκίνησε εμπειρικά, αλλά με τη βοήθεια των μεθοδολογικών εργαλείων από την υπόλοιπη σκευή τους τη στήριξαν κι αυτή σε πολύ γερά θεμέλια …εκ των υστέρων.
- Και το αποτέλεσμα: διασκευές υψηλής ομορφιάς, γνώσης, τεχνικής, έμπνευσης, που προφανώς μεν αλλοιώνουν το αρχικό άκουσμα (αλλιώς τι διασκευές θα ήταν;), αλλά που δε νομίζω ότι θα άφηναν ασυγκίνητο οποιονδήποτε στοιχειωδώς υποψιασμένο ακροατή.
Εκτός των άλλων, επιτέλους καταρρίπτεται το στερεότυπο του κλασικοσπουδαγμένου μουσικού που δεν ξέρει να αυτοσχεδιάσει ή να λειτουργήσει ακουστικά.
Εδώ οι κλασικές σπουδές έχουν αφήσει μόνο μια εξαιρετική επάρκεια στον χειρισμό των οργάνων, και μια μέθοδο στην προσέγγιση της γνώσης.
Και κάτι ακόμη, πολύ σημαντικό:
Οι διασκευές αυτές φέρνουν στην επιφάνεια ποιότητες των τραγουδιών πέρα από αυτές που αναδεικνύονται μέσα από τις ορθόδοξες (πρώτες ή μη) εκτελέσεις. Που δε θα μπορούσε να τις αντιληφθεί όποιος δε μιλάει και μία ακόμη, τουλάχιστον, μουσική γλώσσα. Που πιθανότατα οι ίδιοι οι συνθέτες να μην τις είχαν υποψιαστεί. Και που όμως, περνώντας μέσα από τα φίλτρα που κουβαλάει ο καθένας από αυτούς τους νέους μουσικούς, φτάνουν ως εμάς χωρίς να χρειάζεται να έχουμε κι εμείς, οι ακροατές, το δικό τους εύρος και βάθος γνώσεων.
2 «Μου αρέσει»
αυτό είναι και το νόημα της διασκευής, να αγαπάς και να κατέχεις σε βάθος και τα δύο είδη (αφετηρία-προορισμός). και φυσικά να υπάρχει αισθητική, όσο υποκειμενικό κι αν είναι αυτό.
3 «Μου αρέσει»
Και ένα τούρκικο «πείραγμα». Λιτό, προσεγμένο, άψογο, δροσερότατο. Το κορίτσι έχει ιδιαίτερα καλή παρουσία και τεχνική. Κάποια λαθάκια στους στίχους της συγχωρούνται βέβαια, αφού ουδείς θα τα καταλάβει.
4 «Μου αρέσει»
Πολύ ενδιαφέρουσα διασκευή.
Όμως εμένα, ενώ το κιθαρομπασιστικό μέρος μ’ ενθουσίασε, η τραγουδίστρια δε με κάλυψε τόσο. Φυσικά η παρουσία της αιχμαλωτίζει. Μουσικά μιλώντας όμως, η εμπειρία μου της ακρόασης ήταν η εξής:
Αρχίζουν τα όργανα την εισαγωγή. Αποκάλυψη! Ενώ παίζουν ακριβώς το κομμάτι, όπως είναι γραμμένο, ακούς κάτι που δεν παραπέμπει καθόλου σε ρεμπέτικο αλλά σε κάποιο τζαζοειδές ιδίωμα, και μάλιστα, σαν αυτή η μελωδία να ήταν το πιο αντιπροσωπευτικό κομμάτι του είδους! Αυτό για μένα είναι ο ορισμός της εμπνευσμένης και πετυχημένης διασκευής. Να υποστηρίξεις πειστικά ότι την ίδια μελωδία που έγραψε ο Σκαρβέλης, ο οποίος κατέληξε σ’ αυτήν μέσα από όλη του τη διαδρομή και τις εμπειρίες, θα μπορούσε να την έχει γράψει κάπου αλλού κι ένας τελείως διαφορετικός μουσικός με άλλη διαδρομή και άλλες εμπειρίες.
Μόλις όμως μπαίνει η φωνή, γυρίζουμε πίσω στα καθ’ ημάς. Δεν τραγουδάει βέβαια σαν Ελληνίδα και πόσο μάλλον σαν ρεμπέτισσα, τραγουδάει όμως σαν Τουρκάλα, πράγμα που και πάλι ακυρώνει όλη την απομάκρυνση από τα οικεία (σκαρβέλικα) ή συγγενικά ακούσματα που πέτυχαν οι δύο οργανοπαίχτες. Εκείνοι το πήγαν τόσο μακριά, κι αυτή το ξανάφερε πίσω!
Ουσιαστικά η τραγουδίστρια δε διασκευάζει, απλώς λέει το τραγούδι. Και μάλιστα το λέει σαν να μην πρόσεξε τι παίζουν οι άλλοι δύο. Αν, αντί για κιθάρα-μπάσο με το συγκεκριμένο στυλ, έπαιζαν βιολί-ούτι αλά τούρκα, το ταιριαστό τραγούδισμα θα ήταν πάλι ακριβώς αυτό που ακούμε και τώρα.
Επιπλέον:
Έχει, όντως. Αλλά την κορύφωση της μελωδίας στο σημείο «Τράβα» την αποδυναμώνει λίγο. Είναι αυτή η μία νότα, τόσο σύντομη, τόσο μακριά σε ύψος από τις πριν και τις μετά, που περιμένεις να σκάσει σαν αστραπιαία φλασιά το κρύσταλλο της φωνής και, πριν προλάβεις να αναρωτηθείς «μα τι έκανε τώρα;» η αστραπή να έχει ήδη σβήσει, …και αυτή το προσπερνάει.
Μη μας διαφεύγει ότι οι μη Έλληνες δεν έχουν το «κόλλημα» του ρεμπέτικου. Για τα νέα αυτά παιδιά, που προφανώς τζαζίζουν, το κομμάτι δεν είναι παρά μία ακόμα καινούργια μελωδία προς αξιοποίησιν. Είναι επαρκέστατοι μουσικοί, άρα θα παίξουν ακριβώς αυτό που ακούν.
Άρα, γι αυτούς δεν είναι διασκευή. Επομένως, ενώ εσύ θεωρείς ότι
, δεν το πήγαν μακριά. Τζάζ έπαιξαν. Και, ειδικά για μένα, η κοπέλα δεν το ξανάφερε πίσω, απλά πλασαρίστηκε εκεί που μπήκαν και οι οργανοπαίκτες. Δεν βλέπω οριενταλίστικο το ύφος της, κι ας είναι Τούρκα, το βλέπω τζαζίστικο αλλά με έντονο αίσθημα. Υπάρχει κι αυτό στη τζάζ, θυμηθείτε την Έλλα Φιτζτζέραλντ (φυσικά, δεν κάνω σύγκριση!).
Αλλοιώς το βλέπω εγώ: Και αυτή δεν διασκευάζει, αφού δεν ξεκίνησαν να κάνουν διασκευή, αλλά τραγουδάει πατώντας στους άλλους δύο, στο ίδιο ύφος.
Για το Τρά- θα συμφωνήσω. Αλλά και πάλι, μη μας διαφεύγει ότι η κοπέλα δεν ξέρει το νόημα των λέξεων που τραγουδάει, άρα της ξεφεύγει ότι εδώ πρόκειται για κορύφωση.
Μπερδεύτηκα. Πώς δεν έκαναν διασκευή αν έπαιξαν τζαζ;
Ντάξει, ομολογώ ότι δεν το 'χα σκεφτεί έτσι… Και πάλι όμως, άλλο να είσαι η Έλα Φιτζέραλντ -και δεν εννοώ το επίπεδο, εννοώ την ταυτότητα- και να τραγουδάς έτσι μια πρωτότυπη σύνθεση γραμμένη για σένα, κι άλλο να είσαι μια Τουρκάλα και να τραγουδάς Σκαρβέλη. Νομίζω ότι ο κάθε Τούρκος που θα ήθελε να τραγουδήσει Σκαρβέλη χωρίς ιδιαίτερη διάθεση για πειραματισμό, κάπως έτσι θα το έλεγε.
Μα, γι αυτούς, το κομμάτι δεν είναι ρεμπέτικο, ένα μουσικό κομμάτι είναι, που τους αρέσει και είπαν να το παίξουν κι αυτοί.
Και πάλι, η κοπέλα δεν τραγούδησε Σκαρβέλη γιατί απλά, μπορεί ακόμα και σήμερα να αγνοεί ότι αυτός υπήρξε και έγραψε τραγούδια. (αν στο σημείο του ελέγχου για κόπιράιτ κλπ. είδε το όνομα του συνθέτη, τη στιγμή που τραγούδησε το είχε ήδη ξεχάσει)
Μα κάτσε, άμα κάποιος τζαζίστας τζαζεύει τα Παιδιά του Πειραιά, άμα κάποιος ροκάς ροκεύει τη Μισιρλού, διασκευή δεν είναι;
Ναι μεν πασίγνωστες μελωδίες, ανεξάρτητα από το τι μουσικές επιλέγει συνήθως καθένας ν’ ακούει, αλλά δεν παύουν να ανήκουν σε κάποιο είδος και να μεταφέρονται σε άλλο.
Για κάθε Έλληνα, το τραγούδι που μας ενδιαφέρει τραγουδήθηκε από τα Τουρκόπουλα ως διασκευή της πρώτης εκτέλεσης. Για κάθε τρίτον (όπου, τρίτοι είναι η υπόλοιπη υφήλιος, των Τουρκόπουλων συμπεριλαμβανομένων), το τραγούδι δεν μεταφέρθηκε, απλώς ξανατραγουδήθηκε. Φυσικά, ο κάθε τρίτος ξέρει σίγουρα ότι τα παιδιά του Πειραιά είναι ζυγτακί, όχι τζάζ, και η Μισιρλού οριεντάλ, όχι ροκ.
Διασκευή των Jacart με πολύ Ατμόσφαιρα στο Παραδοσιακό Τραγούδι του Πηλίου (Ένα από τα λίγα που υπάρχουν) “Θέλω να Ταξιδέψω”!
Δε θα 'λεγα ότι είναι και πολύ ο ίδιος σκοπός:
.
Έχω πάει στο Πήλιο αρκετές φορές, γνωρίζω και ντόπιους, αλλά δεν έτυχε ποτέ να ακούσω αυτό το «παραδοσιακό τραγούδι» (που δεν μου κάνει και τόσο παραδοσιακό, και η μουσική αλλά κυρίως ο στίχος…) . Το τραγούδι που ξέρω εγώ, από βόρειο Αιγαίο (Χίος, Ψαρά κ. ά.) είναι αυτό. Διάλεξα αυτή την εκτέλεση, γιατί ο πρώτος στίχος λέγεται έτσι όπως το είχαμε μάθει στη σχολή του Καρά: Θε΄να ταξιδέψω θέλω, έρι πάλι, στης Αττάλειας τα νερά.
(το canto από 1.15 και μετά, αλλά το σαντούρι καλό!)
Το πηλιορείτικο τραγούδι υπάρχει. Όχι πως το έχω ακούσει επιτόπου, αλλά πάντως το ήξερα από άλλον δίσκο, όχι αυτόν που βρήκα στο ΥΤ και παρέθεσα, ή ίσως κι από δύο διαφορετικούς. Πάντα με παρόμοιο στυλ εκτέλεσης (βιολί με κλαρίνο που ακούγονται έτσι όπως ακούγονται κι εδώ, όχι όπως σε άλλες στεριανές κομπανίες).
Από τους στίχους, η ομοιοκαταληξία «στην Αίγυπτο να πα / από την ξενιτιά» είναι σίγουρα κάπως …περίεργη*, αλλά οι υπόλοιποι προέρχονται από μια πανελλήνια παρακαταθήκη διστίχων με το συγκεκριμένο μέτρο. Σκοποί για τέτοια δίστιχα υπάρχουν σ’ όλο το Αιγαίο, το δε Πήλιο μουσικά θεωρείται περισσότερο Αιγαίο παρά Θεσσαλία.
Το Έρι πάλι δεν έχει καμία σχέση. Απλώς μιλάει κι αυτό για ταξίδια.
*: γι’ αυτό και στη διασκευή, προφανώς λόγω της αμηχανίας που προκάλεσε στην τραγουδίστρια, ακούμε μια υπερδιόρθωση, ένα αμυδρό -ω στο τέλος (πάω).
Ταξίδια στην Αίγυπτο άρχισαν να γίνονται από περίπου τα μέσα 20ού και μετά, νωρίτερα πήγαιναν στο (ή μιλούσαν για το) Μισίρι.