Αναστενάρια

Καλημέρα,
έχει κυκλοφορήσει δίσκος πριν λίγα χρόνια με μουσικές καταγραφές κατά την διάρκεια του εθίμου:

Στο πρώτο λινκ έχει και ένα ενδιαφέρον βίντεο-ρεπορτάζ.

Ακούγεται και ενδιαφέρον αλλά και λίγο επισφαλές. Λάβετε υπόψη ότι αυτός που γράφει την κριτική στο πρώτο λινκ φαίνεται να είναι απόλυτα ανεξοικείωτος με την παραδοσιακή μουσική (λύρα και ταμπούρλο;;;), οπότε το πόση βάση θα δώσουμε στις κρίσεις του είναι δική μας ευθύνη.

— Νέο μήνυμα προστέθηκε στις 14:11 ::: Το προηγούμενο μήνυμα δημοσιεύθηκε στις 13:36 —

Και οι 3 κριτικές του δεύτερου λινκ ακριβώς το ίδιο:

[ul]
[li]a fabulous series of percussion-driven violin ostinatos (Massimo Ricci): δεν είναι βιολιά, είναι λύρες[/li][li]the monotonous, trance like patterns of zournas, ntaouli and lyra (that is, strings and drums) (Jason): ο ζουρνάς δεν είναι έγχορδο, χώρια που πολύ αμφιβάλλω αν υπάρχει ζουρνάς στην ηχογράφηση[/li][li]We hear drums, violins, chanting, people talking (Frans de Waard): όπως παραπάνω.[/li][/ul]
Δεν αμφισβητώ την πιθανότητα να πρόκειται για κάτι εξαιρετικό. Αλλά όλες οι κριτικές είναι γραμμένες από ανθρώπους που, αφού ανακάλυψαν ότι η παράδοση -και κατεξοχήν μια τέτοια παράδοση σαν το σουξεδιάρικα αρχέγονο έθιμο των Αναστεναριών- δε φυλακίζεται σε στουντιακές ηχογραφήσεις, αποφάσισαν να αγιοποιήσουν καθετί το αντιστουντιακό. Κουβέντες να 'χει πάνω από τη μουσική, κι ό,τι θέλουν ας είναι.

Με άλλα λόγια, οι κριτικές είναι γραμμένες από αφελείς που θα 'διναν τα πάντα -ακόμα και την κριτική τους ικανότητα- για να συναντήσουν έναν Ευγενή Άγριο. Την ηχογράφηση του δείγματος, αν την είχα κάνει εγώ, δε θα τη συμπεριελάμβανα στο δίσκο. Θα έβαζα μόνο εκείνες όπου η μουσική ακούγεται σε πρώτο (ή σε μοναδικό) πλάνο. Εκείνοι πιθανόν, αν είχαν τέτοιες ηχογραφήσεις, να τις απέρριπταν, και να κράταγαν μόνο όσες είναι αρκετά κακές ώστε να ξεφύγουμε για τα καλά από τη στουντιίλα.

Ωστόσο παρατηρώ από το δείγμα ότι οι μουσικοί παίζουν πιο αληθινά απ’ ό,τι σήμερα. Στην Αγία Ελένη (από την οποία έχουν παρελάσει αμέτρητοι ερευνητές, τουρίστες, δημοσιογράφοι, κάμερες και κασετόφωνα, παίρνοντας ό,τι πήραν αλλά και αφήνοντας ό,τι άφησαν), πριν καμιά δεκαριά χρόνια που είχα πάει, τα νταούλια έπαιζαν ένα στυλιζαρισμένο μοτίβο που έκτοτε το ξανάκουσα κατά καιρούς να το παίζουν και τα νταούλια διάφορων σχολών της περιοχής Ψυρρή, Βοτανικού, Μεταξουργείου κλπ. ως «τον αναστενάρικο ρυθμό». Εδώ στην ηχογράφηση ακούμε πιο αληθινά πράγματα.

Στην Αγία Ελένη επίσης έζησα κάτι παραπλήσιο προς αυτό που περιγράφει ο Τζέισον στη δεύτερη κριτική. Εκείνος λέει: too much Christian symbolism and icons, too much sociopolitical antagonism (“who is suitable to take part in the ritual and who is not”) and not enough ecstatic condition. Still the coal walkers danced easily on the hot coals. Εμένα δε με είχαν ενοχλήσει τα χριστιανικά σύμβολα, ούτε αντιλήφθηκα αν κόντρες σαν αυτές που λέει ξεπερνούν τα όρια της ιερότητας. Είδα όμως ένα όμορφο, τακτικό έθιμο, προσφερμένο σε συσκευασία φιλική προς το χρήστη (πώς είναι ο Μυστικός Δείπνος που και οι 13 κάτσαν από την ίδια μεριά του τραπεζιού για να βγει η φωτογραφία; ε, αυτό), και στο τέλος ανθρώπους να πατάνε τα κάρβουνα κατά τρόπο που δεν έδειχνε να έχει τίποτε το ιδιαίτερο. Ίσως δε θα ήμουν τόσο αυστηρός αν δεν είχα δει και σ’ άλλο χωριό τα Αναστενάρια, όπου μπορεί μεν να μην πάτησαν καν τα κάρβουνα γιατί έβρεχε, αλλά όλο αυτό που είδα να γίνεται ήταν κάτι το συγκλονιστικό, σχεδόν τρομαχτικό, κάτι αληθινό που έβγαινε μέσα από τα έγκατα της γης και του χρόνου, και που μ’ έκανε να καταλάβω τι σημαίνει η λέξη αρχέγονο.