Για τη φωτογραφία στο οπισθόφυλλο του σιντί του Γιώργου, καταρχήν θα έπρεπε να ψάξω στο καθόλου τακτοποιημένο αρχείο μου μήπως τη βρώ. Όμως μην είμαστε σίγουροι ότι η φωτογραφία απεικονίζει οπωσδήποτε τους μουσικούς των κομματιών, ποιών από όλα, άλλωστε.
Δεν παίρνω όρκο αλλά νομίζω ότι οι σκηνές ταβέρνας στο φιλμάκι της Νεφίν Ντίνκ δεν γυρίστηκαν στην Πόλη αλλά σε τουρκικό θέρετρο των δυτικών παραλίων, ίσως Κούς αντασί ή Σμύρνη, και μάλλον με «ημερήσιους» επισκέπτες από κοντινά ελληνικά νησιά.
Και εγώ κάτι ξέρω από πόνο Μικρασιατών, η μακαρίτισσα μητέρα της γυναίκας μου ήταν Μικρασιάτισσα δεύτερης γενιάς και πάρα πολλά έχω ακούσει, και πίκρες αλλά και όχι. Θυμάμαι ακόμα το κλάμα της όταν μας διηγούνταν την επίσκεψή της στο πατρικό της χωριό, στο Ναζλί, όπου οι γείτονες κλαίγοντας της προσέφεραν γλυκά «για να γλυκάνουν» τον πόνο της από την αδικία που της έγινε και την παρακάλεσαν να «τους κάνει χαλάλι» την ακίνητη περιουσία του πατέρα της (το πατρικό τους είναι σήμερα σχολείο), να μην πεθάνουν με το κρίμα ότι την σφετερίστηκαν.
Πριν λίγους μήνες είχα την ευκαιρία να μιλήσω διεξοδικά με τον Bulent Aksoy, μουσικολόγο που συνεργάζεται στενά με την Kalan records. Επιβεβαίωσε και αυτός ότι οι «λάτρες» του ρεμπέτικου στην Τουρκία είναι μία πολύ μικρή μειοψηφία, στο σύνολό τους αριστεροί και πολύ ψαγμένοι. Το παράπονό του ήταν ότι στην Ελλάδα, όπου ανατυπώνονται σήμερα ηχογραφήσεις των αρχών του 20ού αιώνα, λείπουν σχεδόν παντελώς κομμάτια τραγουδισμένα από Έλληνες στα τουρκικά. Του εξήγησα ότι αυτό είναι φυσικότατο, αφού ο σκοπός των παραγωγών αυτών είναι αποκλειστικά το κέρδος και αν περιείχαν κομμάτια που οι (σημερινοί) Έλληνες δεν τα καταλαβαίνουν, θα έπεφτε η εμπορική τους αξία. Το κατάλαβε.
Με τον Άρη δεν θα συμφωνήσω πλήρως, μάλλον με τις απόψεις του Γιώργου τάσσομαι. Μακάρι ο Μάρκος να τραγούδαγε αμανέ τόσο αξιοπρεπώς. Και προτιμώ έναν τέτοιον «ερασιτέχνη» από το εξεζητημένο δυτικότροπο ύφος του Νούρου. Βέβαια, δεν τολμάει να επιχειρήσει ανατολικούς λαρυγγισμούς, προς τιμήν του αφού ξέρει ότι δεν θα τα καταφέρει. Έκαστος εις το είδος του και ο Μωραϊτης στα μωραϊτικα, όχι στα ανατολίτικα. Πλάγιος τετάρτου είναι το ράστ, ναί.
Γιώργο, πολύ μεγάλη συζήτηση σηκώνει το θέμα ποιανού είναι τί στην ανατολική Μεσόγειο, δίκιο έχει και ο Ρός Νταίλη αλλά μόνο για τις παλαιότερες εποχές, στον 19ο και 20ό αιώνα πιά έχουν ξεχωρίσει πράγματα και κάθε περιοχής (γεωγραφικής ή εθνοτικής) η μουσική έχει τις δικές της ιδιαιτερότητες, πάντα όμως μέσα στην (ενιαία) ανατολική μουσική οικογένεια. Περιμένω με ενδιαφέρον τα σχόλιά σου.
Τα στοιχεία του δίσκου: Αμανέδες, επιμέλεια Κώστα Χατζηδουλή, MARGO 8222. Ο τίτλος του κομματιού: Ουσάκ Νεβά Γκαζέλ, ο τραγουδιστής Χ. Μαχμούτ. Και υπάρχει και ένα Ουσάκ με τον Περδικόπουλο!