Εύα, γιά τους ʼρι Σαν, την επιρροή του Καζαντζίδη και άλλων, ίσαμε και τον Πόλικερ, όπως και τις συναυλίες Ελλήνων (Νταλάρας, Γλυκερία κ.λ.) στο Ισραήλ, οι ίδιοι οι Ισραηλίτες τα ξέρουν καλύτερα από μένα. Ξέρω μάλιστα δύο τουλάχιστον ανθρώπους που γνώρισαν ή και δούλεψαν με τον ʼρι Σαν.
Αυτό όμως που έχω να σε πληροφορήσω, είναι γιά τους Μιζράχι, γιατί οι περισσότεροι απ’ αυτούς είναι από την Αίγυπτο. Στην Αίγυπτο λοιπόν, η Ελληνική κοινότητα είχε πολύ μεγάλη επιρροή, και στον μουσικό της πολιτισμό κυριαρχούσαν τα ίδια γούστα που κυριαρχούσαν στους Πρόσφυγες του 22. Δηλαδή Όπερες, Τζσζ, Ελαφρά τραγούδια, αλλά ΚΑΙ ΡΕΜΠΕΤΙΚΑ. Εκεί δεν υπήρχε λογοκρισία του Μεταξά ή της Φρειδερίκης, και τα μπουζούκια λύναν κι έδεναν. Ακόμα, πολλοί Έλληνες καλλιτέχνες είχαν αδυναμία στο Κάϊρο και την Αλεξάνδρεια. Από την Παπαγκίκα και τον Νούρο, ίσαμε τον Γούναρη και τον Χιώτη. Οι Αιηυπτιώτες Έλληνες μουσικοί (που συνεργάζονταν και με Εβραίους μουσικούς) είχαν τις δύο από τις τρεις σημαντικότερες ορχήστρες τζαζ της Ανατολής: “Λούκας” (Λουκάς Βιζβίκης), “Αντρέ Ράυντερ Όρκεστρα” (Αντρέας Ανδρεαδάτος) και η τρίτη ήταν του Μπομπ Αζάμ που έγινε διάσημος αργότερα με το “Μουσταφά”. Θυμάμαι ακόμα και τους συμμαθητές μου, που είχαν το δισημότερο συγκρότημα μπουζουκιών (Αδελφοί Μανιταρά). Αλλά το σημαντικότερο, είναι πως η Αραβική Μουσική, όπως καθορίστηκε με το Συνέδριο του 1932, επέτρεψε στην Αίγυπτο (και στον Λίβανο-Συρία) την καθιέρωση της “Λεβαντίνικης” μουσικής, που είναι ένα κράμα Ανατολίτικης μελωδίας με Δυτικές ενορχηστρώσεις (Αμπντελ Ουαχάμπ, Φαρίν ελ ʼτρας, Ασμαχάν κ.λ. κ.λ.) Ο ίδιος ο “πατέρας” της Αιγυπτιακής μουσικής (σάγιεντ Νταρουϊς) είχε εισαγάγει στην Αλεξάνδρεια τα Σμυρνέϊκα μινόρε, που έμαθε στη Βηρυτό. Και στη διάρκεια του πολέμου, ο Αμντελ Ουαχάμπ συγκατοίκισε με τη Βέμπο και τον Τραϊφόρο, και επιρεάστηκε πολύ από την Ελληνική μουσική. Η “Κλεοπάτρα” του είναι παραλλαχή της “Ζεχρά” (Παιδιά, της Ελλάδος παιδιά). Και το δεύτερο μέρος του “Αμάλ Χαγιάτι” αρχίζει με μιά καταπληκτική σούστα του Καραγκιόζη. Επίσης, η “Μισιρλού” τραγουδήθηκε πολύ στην Αίγυπτο, με στίχους Αγγλικούς (όχι αυτούς που γράψανε στην Αμερική) που αναφερόντουσαν στο Κάϊρο. Είναι κι άλλα πολλά, αλλά η ουσία είναι πως οι Μιζραχί κουβαλήσανε αυτής της Ελληνο-Αιγυπτιώτικες μνήμες στη μουσική τους.