Ο Μάρκος τραγουδάει στό θέατρο το Κεντρικό τό Χαϊδάρι…
Ντοκουμεντάρα!!! Ευχαριστούμε ρε Κωστή!!!1
Καί εγώ κατά σύμπτωση το είδα Κώστα.Ο Χριστοφιλάκης το εχει σνεβάσει πόσο καιρό,καί δέν το είχε πάρει χαμπάρι κανένας:089:
Όντως! Ευχαριστούμε!
Είχα την εντύπωση ότι από το «Χαϊδάρι» σώζεται μόνο η μουσική του Στέλιου. Είτε ο Μάρκος δεν έγραψε ποτέ μουσική -νόμιζα-, είτε έγραψε αλλά χάθηκε.
Εδώ όμως το ακούμε σε άλλη μουσική, άγνωστη -τουλάχιστον σ’ εμένα. Και αφού τραγουδάει ο Μάρκος, θα είναι λογικά η δική του. Διορθώστε με αν κάνω λάθος, αλλά απ’ όσο ξέρω αυτό πρέπει να είναι μοναδικό και πρωτόγνωρο ντοκουμέντο: το «Χαϊδάρι» σε στίχους και μουσική Μάρκου, και φυσικά σε δική του ερμηνεία.
Η εκδήλωση τι ακριβώς ήταν;
Ναι αυτή είναι η μουσική που ειχε γράψει ο Μάρκος αλλά η οποία είχε ξεχαστεί και βρέθηκε εκ των υστέρων, και αφού ο Στέλιος είχε γράψει τη καινούργια. Δεν είναι όμως η πρώτη φορά που ακούγεται αυτή η μουσική (του Μάρκου) υπάρχει και εκτέλεση με το Στέλιο στη μουσική του Μάρκου.
Να θυμήσω και μια παλιότερη σχετική συζήτηση, [b][u]εδώ.[/b][/u]
Πρόκειται για τη δεύτερη κατά σειρά τιμητική συναυλία για το Μάρκο που έγινε το Δεκέμβρη του 1966, στο “Κεντρικόν”.
Για εκείνη την περίπτωση, μάλιστα ο Μάρκος είχε γράψει ένα τραγούδι καινούριο:
«Ποιος το ‘λπιζε μπουζούκι μου σε τόσα μεγαλεία
στο θέατρο το Κεντρικό να κάνεις συναυλία.
Σ’ όλο τον κόσμο σ’ είχανε για παραπεταμένο
μπουζούκι μου διπλόχορδο, μπουζούκι μου καημένο.
Ολος ο κόσμος έτρεξε ν’ ακούσει την πενιά σου
γιατί μαγεύεις τις καρδιές με τη γλυκιά λαλιά σου»,
(πάνω σε γνωστή μουσική του από άλλο τραγούδι).
Το περιοδικό «Λαϊκό Τραγούδι» είχε δημοσιεύσει αυτό το ντοκουμέντο, ότι δηλαδή έχει διασωθεί ηχογράφηση αυτής της συναυλίας, στην οποία εκτός από τον Μάρκο έπαιξαν μπουζούκι ο Μεσσήνιος Μίμης Ξαπλαντέρης και ο γιος του Μάρκου, Στέλιος, και ακορντεόν ο Φοίβος Γεωργιάδης.
Επίσης, είχε δημοσιεύσει και την παρτιτούρα από το «Το Χαϊδάρι», του οποίου η μουσική παρέμενε ως τώρα άγνωστη, καθώς δεν είχε ηχογραφηθεί ποτέ εξαιτίας της λογοκρισίας.
Το τραγούδι που δισκογραφήθηκε αργότερα, είναι μεν πάνω στους στίχους του Μάρκου, όπως τους είχε βρει ο γιος του ο Στέλιος, αλλά τη μουσική την είχε γράψει ο Στέλιος.
Και, να, που τώρα έχουμε και αυτό το ντοκουμέντο, τον ίδιο το Μάρκο να το ερμηνεύει! 
Επί τη ευκαιρία, θα ήθελα να σχολιάσω λίγο τη στιχουργική του Μάρκου.
1. Μου κάνει ιδιαίτερη εντύπωση που δε λέει «έφτασα να παίζω στο Κεντρικό θέατρο / έφτασα σε τέτοια μεγαλεία» αλλά «το μπουζούκι μου έφτασε…». Φυσικά το νόημα είναι ακριβως το ίδιο, αφού «μπουζούκι του» είναι αυτό που παίζει ο ίδιος. Ο Μάρκος αν ήθελε να πανηγυρίσει για κάτι σπουδαίο που πέτυχε, δε νομίζω ότι θα σκάλωνε σε ευπρεπίστικα εμπόδια: στο «Σύρα η Απάνω Χώρα σου» μια χαρά μάς λέει πώς ήρθαν όλοι οι Συριανοί να τον ακούσουν και να μερακλώσουν. Ούτε το καυχιέται, ούτε το υποβαθμίζει - απλώς το λέει. Αν ήθελε, θα το 'λεγε κι εδώ.
[Γενικά ο Μάρκος είναι ο τύπος που ποτέ δε χρειάζεται να αναρωτηθείς τι εννοεί: τόσο στα τραγούδια όσο και στην αυτοβιογραφία του, λέει πάντα αυτό ακριβώς που εννοεί και δε χρειάζεται να ψάξεις απολύτως τίποτε παραπέρα. Με απαράμιλλη ευθύτητα διαχωρίζει τα αντικειμενικά γεγονότα (έγινε αυτό) από τυχόν συναισθηματικά περιτυλίγματα (έγινε αυτό και υπόφερα / ντρέπομαι που έγινε αυτό / χαίρομαι που έγινε αυτό / είμαι περήφανος που έγινε αυτό κλπ.). Μάλιστα αυτό μπορούμε να το παραλληλίσουμε και με τον εντελώς αστόλιστο τρόπο που τραγουδάει και παίζει: όταν εννοεί «ντο - ρε - μι», τραγουδάει «ντο - ρε - μι» χωρίς ίχνος μελισμάτων, τσακισμάτων, στολιδιών.]
Οπότε λοιπόν, αν εδώ λέει «το μπουζούκι μου έφτασε…» δεν είναι από σεμνότητα, εννοώντας ότι ο ίδιος έφτασε, αλλά επειδή ακριβώς αυτό ήθελε να πει. Λες και το μπουζούκι κάνει τα δικά του, τραγουδάει μόνο του, πετυχαίνει την αναγνώριση μόνο του, κι ο ίδιος δεν είναι παρά ο απαραίτητος χειριστής, ο ενδιάμεσος που θα μεταφέρει το μήνυμα του μπουζουκιού στους δέκτες.
Είμαι της γνώμης ότι μια τέτοια αντιμετώπιση επαρκεί για να τον χαρακτηρίσει ως απόλυτα λαϊκό, ή αλλιώς απόλυτα παραδοσιακό, δημιουργό. Μου φέρνει στο νου διάφορα δημοτικά στιχάκια με τα οποία οι τραγουδιστές, λίγο-πολύ, προτρέπουν το τραγούδι να βγει από μέσα τους:
[i]Άρχισε γλώσσα μου άρχισε τραγούδια ν’ αραδιάζεις…
Τώρα σε θέλω λογισμέ, τώρα σε θέλω γνώση / τραγούδια να μας τραγουδάς ώσπου να ξημερώσει.
[/i]
Φυσικά, ο συνειρμός προς τις ομηρικές επικλήσεις στη Μούσα είναι αναπόφευκτος:
Άνδρα μοι έννεπε, Μούσα / Πες μου [για] τον άντρα, Μούσα… (Η Μούσα τα λέει στον ποιητή κι αυτός στους ακροατές)
Μήνιν άειδε, θεά / Τραγούδα την οργή, θεά… (Η Μούσα τα λέει η ίδια, η μεσολάβηση του ποιητή ούτε καν αναφέρεται)
Χωρίς καμία προσπάθεια να ελληναρίσω, πόσο μάλλον να υπαινιχθώ άτοπες συγκρίσεις μεγέθους (Όμηρος ίσα με το Βαμβακάρη: ΔΕΝ είπα τέτοιο πράγμα), διαπιστώνω απλώς ότι ο Βαμβακάρης είναι 100% αποδέκτης, φορέας και συνεχιστής μιας παράδοσης με ηλικία πολλών αιώνων.
2. Κάτι άλλο:
Η χρήση του στίχου μπουζούκι μου διπλόχορδο, μπουζούκι μου καημένο είναι καταπληκτικό εύρημα: Τον στίχο τον ξέρουμε από το ομώνυμο τραγούδι, που φυσικά είναι παλιότερο, όλο το θέμα όμως είναι ότι ενώ στο ομώνυμο ο στίχος είναι ο πρώτος ενός διστίχου, αυτός που ορίζει τόσο την ομοιοκαταληξία όσο και το θέμα του διστίχου (οπότε περιμένουμε ν’ ακούσουμε τι θα βρει να πει στον δεύτερο που να ριμάρει), εδώ είναι δεύτερος, δηλαδή αυτός τώρα έρχεται να ολοκληρώσει νοηματικά και ακουστικά ό,τι ξεκίνησε ένας άλλος πρώτος στίχος. Επομένως, αν και ο στίχος είναι αυτούσιος όπως σε προηγούμενο τραγούδι, ωστόσο είναι επανεπεξεργασμένος, και μάλιστα δημιουργικότατα.
Το εύρημα αυτό έχει χρησιμοποιηθεί κατά κόρον στη λόγϊα ποίηση, αλλά το θεωρώ απολύτως προφανές ότι εδώ δεν έχουμε ούτε μίμηση ούτε επηρεασμό από τη λόγϊα ποίηση αλλά απλώς κάποιον που το ξανασκέφτηκε από το μηδέν, μόνος του, χωρίς ποτέ να το κάνει μανιέρα και ενδεχομένως χωρίς καν να σκεφτεί ότι κάνει κάτι ιδιαίτερο φτιάχνοντας ένα τέτοιο δίστιχο.
Καταλαβαίνετε πού το πάω; Ο Μάρκος είναι πραγματικά μεγάλος. Όχι επειδή μου αρέσει, ούτε επειδή αρέσει και σε πολλούς άλλους, αλλά επειδή είναι δυνατόν κατόπιν βασάνου να αποδειχτεί ότι αντικειμενικά συγκεντρώνει τις αρετές ενός μεγάλου.
μηπως θα ηταν καλη ιδεα να το δειξει στον Στελιο καποιος από το φορουμ ώστε να μας δωσει τα φωτα του και να μπει μια ταξη στην ιστορια αυτου του πραγματικα σπουδαιου και συγκλονιστικου τραγουδιου ?
Εγώ το βλέπω κάπως διαφορετικά. Παίρνοντας υπόψη και τα “Μπουζούκι, γλέντι του ντουνιά”, “Κολωνάκι – Τζιτζιφιές”, “Το μπουζούκι στο Παρίσι”, βλέπω το Μάρκο να εστιάζει, με κέντρο το μπουζούκι, στην ειδοποιό διαφορά μεταξύ της μουσικής που εκφράζεται με αυτό, δηλαδή της “δικιάς μας”, της μάγκικης - και των άλλων μουσικών ρευμάτων της εποχής, που χρησιμοποιούν τα κλασικά ευρωπαϊκά όργανα. Κάπως, δηλαδή, “Ο κόσμος σας κι ο κόσμος μας” όπου όμως, ενώ παλαιότερα όχι μόνο ίσχυε αυτός ο τρόπος διαχωρισμού αλλά και έβαζε, κατά γενικήν ομολογίαν (του ίδιου του μάγκα περιλαμβανομένου) τον κόσμο των “άλλων” σε άπιαστα ψηλότερο επίπεδο από το “δικό μας”, τώρα είμαστε περίπου ίσα κι ίσα, συγκρίσιμοι πλέον, δηλαδή. Έχουμε πιά κι εμείς μεγαλεία, ασανσέρ και τις πολυτέλειες που επιτρέπει η Πολυκατοικία! Και μάλιστα, εσείς το λέτε πρώτοι αυτό, όχι εμείς.
Δεν παύει όμως, όπως επισημαίνει και ο Περικλής, να εκφράζεται σε πρώτο πληθυντικό: Εμείς, όχι Εγώ. Ξέρει πολύ καλά ότι δεν είναι μόνος του, υπάρχουν και άλλες “φίρμες” στη “δική μας” πιάτσα, αλλά απέναντι στους “άλλους” είμαστε “εμείς”. Εδώ βλέπω ισχυρή διαφοροποίηση από αυτό που υποστηρίζει ο Περικλής, παραλληλίζοντας τον Μάρκο με το λαϊκό στιχουργό του δημοτικού τραγουδιού (μιλώντας, φυσικά, για παλαιότερες εποχές ή μάλλον αιώνες): Ο δεύτερος αισθάνεται ως ο φυσικός εκφραστής του “κόσμου”, όλου του κόσμου που γι αυτόν δεν είναι η πόλη και η αστική μουσική αλλά εμείς οι χωριάτες, όλοι οι χωριάτες, που ζούμε, δρούμε, εκφραζόμαστε, διασκεδάζουμε μόνοι μας, χωρίς αντιπαραθέσεις με άλλα κοινωνικά στρώματα.
(αναφέρομαι φυσικά στο #8)
— Νέο μήνυμα προστέθηκε στις 19:52 ::: Το προηγούμενο μήνυμα δημοσιεύθηκε στις 19:48 —
Ο Στέλιος, όπως και ο Δομένικος, ήταν παρόντες στη συναυλία εκείνη και μάλιστα, σχεδόν κατεύθυναν τον ουσιαστικά άβουλο πλέον πατέρα τους.
Ναι, ασφαλώς η αντίθεση / σύγκριση ανάμεσα στον κόσμο των ρεμπέτηδων και τον άλλο, τον κυρίαρχο, είναι συστατικό στοιχείο του ρεμπέτικου τραγουδιού. Τα παλιότερα τραγούδια έλεγαν πώς μπουκάραν κάθε τόσο μπάτσοι, δικαστες και λοιπές αρχές και εξουσίες και τους ταράζανε, αργότερα φτάνουμε σε τραγούδια που πανηγυρίζουν τους κερδισμένους πόντους. (Το θέμα της φτωχολογιάς παραμένει βέβαια.)
Ο Μάρκος όμως, εντός του κόσμου όπου ανήκει, γίνεται “ένας από αυτούς” με τον ίδιο τρόπο που το έκανε και παλιότερα ένας από τον αγροτικό κόσμο του δημοτικού.
Σ’ ένα επόμενο στάδιο έρχεται η ανακάλυψη του εαυτού, και η εξατομίκευση των ιστοριών που μπορούν να γίνουν θέμα τραγουδιού. Έχουμε έτσι, π.χ., την ατελείωτη σειρά τραγουδιών για μια Αθηναίισα / Σμυρνιοπούλα / Ποδαριώτισσα / Καλλιθιώτισσα / Πειραιώτισσα κλπ., ή και ακόμη πιο συγκεκριμένα γυναίκες με όνομα, τραγούδια που έρχονται να αντικαταστήσουν τους ύμνους στον Έρωτα ως γενική και αιώνια παρουσία (π.χ. τον έρωτα κάποιου Γιάννη με κάποια Μαρία) που χαρακτήριζαν το δημοτικό τραγούδι. Αυτή η εξατομίκευση είναι ίδιον του αστικού περιβάλλοντος και διαφοροποιεί τον σύγχρονο άνθρωπο της πόλης από τον άνθρωπο του δημοτικού τραγουδιού. Ο Μάρκος συμμετέχει και σ’ αυτή την εξέλιξη με πολλά τραγούδια εξατομικευμένης εστίασης, αλλά οπωσδήποτε έχει άλλους που έχουν εμπεδώσει καλύτερα αυτό το στυλ. Ο ίδιος πατάει πιο γερά, εκτιμώ, στο προηγούμενο στυλ, το «ένας από εμάς» χωρίς έμφαση στον εαυτό.
Δηλαδή:
Δέχομαι μεν απολύτως αυτό που λέει ο Νίκος για το τι γίνεται ανάμεσα σε δύο κόσμους, αλλά αυτή τη στιγμή εστιάζω περισσότερο στο τι γίνεται εντός του κόσμου όπου ανήκει ο Βαμβακάρης, στη θέση που δίνει ο ίδιος στον εαυτό του εκεί μέσα.
Και μια σχετικη δημοσιευση.
Η ίδια ακριβώς ηχογράφηση είναι, Γιάννη.
βρηκα ενα ντοκουμεντο στο γιουτ τιουπ με μαρκο και στρατο παγιουμτζη
σε μια εληνηκη τενια που επεζαν αν παρατηρησετε ο μαρκος εχη εντελος
ξενεροση και κητα με απορια μαλον εχη χοτρα στραβοση ουτε καν δεν πεζη, χαχαχχα μαρκος αθανατος.
και αυτο με το χαηδαρη τρελο ντοκουμεντο…
και σε μια αλη που τραγουδα και πεζη ο ιδιος
μηπος ξερη κανης πιο κετρο ηταν αυτο που επεζε.
μπαντος φενετε προς το τελος ενα ταξημη δεν ξερο ακρηβος τη πεζη στο 2.20…
μηπος ξερη κανης τη ακρηβος ηναι αυτο που πεζη
Τάκο, στις περισσότερες σκηνές σε κέντρα διασκεδάσεως, στις ελληνικές ταινίες εκείνης της εποχής, όλες οι λήψεις γίνονταν σε πλέη μπάκ. Άρα, και να έπαιζε ο Μάρκος, δεν θα τον ακούγαμε. Όπως κι εσύ λες, ούτως ή άλλως τη γλάστρα παριστάνει.
εχετε δηκιο κ, νηκο στο δευτερο βηντεακη ηναι το μοναδηκο που
πεζη, και ακουγετε που τραγουδα στο τελος βαρα και ενα ταξημη μαλον
πηστεβο εκηνη την στηγμη το εβγαλε,
στο αλο φενετε οτη ουτε καν να πεξη δεν γουσταρε…
Πού μπορούμε να την ακούσουμε και πότε χρονολογείται;
Εδώ ο @neapoliotis έχει ανεβάσει το ντοκουμέντο σε μια πιο καθαρή έκδοση που του είχε δώσει ο ίδιος ο Στέλιος.
3 «Μου αρέσει»
Ο Τηλέμαχος, παλαιό και εξαφανισμένο μέλος, μάλλον εννοεί όχι την εκτέλεση του Κεντρικού με τη φωνή του Μάρκου, αλλά άλλη εκτέλεση, με τη μελωδία του Μάρκου και με τον Στέλιο σε μπουζούκι και φωνή. Εγώ πάντως δεν έχω ακούσει τέτοια εκτέλεση.
Αυτό ακριβώς που εννοούσε ρώτησα! (βλ. ποστ 16)