«Ζεϊμπέκικο: 9 σημάδια στο χρόνο» - Κατιούσα
Δεν πήγα, αλλά πολύ θα ήθελα να ήξερα πώς διασυνδέθηκε η «γενέτειρα του δημοφιλούς χορού» με μίαν ορχήστρα «παραδοσιακών οργάνων» που ναι μεν δεν ξέρω ποιά ακριβώς όργανα την απαρτίζουν, υποθέτω όμως ότι ζουρνάδες και νταούλια, τα όργανα δηλαδή που γέννησαν τον Ζεϊμπέκικο, δεν τα περιλαμβάνει.
Μιας και το ανέφερες Νίκο (άσχετα αν βρίσκω υπερβολικά αυστηρό το σχόλιό σου για την εκδήλωση), διερωτώμαι αν έχει κανείς ποτέ ακούσει, σε δίσκο/εκδήλωση/εκπομπή/οπουδήποτε, ζεϊμπέκικα με ελληνικούς ζουρνάδες και νταούλια.
Οι Τούρκοι σαφώς συνεχίζουν να τα παίζουν έτσι. Οι Έλληνες έχουμε συνδέσει τη Μ. Ασία με βιολιά και άλλα «λεπτά» όργανα, ούτια, σαντούρια κλπ. Ωστόσο, υπάρχει τουλάχιστον η υποψία (από λογοτεχνικές αναφορές αλλά και σαν εύλογη προφανής υπόθεση), αν όχι και πιο συγκεκριμένες μαρτυρίες που δεν έχω υπόψη μου, ότι και οι Έλληνες στη μ/ασιατική ύπαιθρο γλεντούσαν με ζουρνάδες και νταούλια. Υπάρχουν και κάποιες ελάχιστες ηχογραφήσεις 78 στροφών, με ζουρνάδες στην «επαγγελματικη» συμυρναίικη μουσική:
(Τα δύο τελευταία παρουσιάζουν ένα ενδιαφέρον, αλλά τα βρίσκω μάλλον ατυχείς διασκευές παραδοσιακών και, σε σχέση με τις προσωπικές μου συνήθειες, βρίσκω τον «ενορχηστρωμένο» ζουρνά μάλλον ακαλαίσθητο.)
Νίκο, δυστυχώς και εγώ δεν πήγα. Μακάρι κάποια στιγμή να ανέβει βίντεο από την εκδήλωση να πάρουμε και εμείς μια γεύση.
Πάντως αυτό που κρατάω είναι ότι υπεύθυνος της εκδήλωσης είναι ο Ευγένιος Βούλγαρης. Κατά την γνώμη μου θεωρώ ότι είναι ένας από τους λίγους που μπορεί να κάνει μια εκδήλωση με ουσία, σύμφωνα με το έργο που έχει παρουσιάσει μέχρι τώρα.
Ο Ευγένιος είναι προσωπικός μου φίλος και πλήρως ενήμερος της μεγίστης εκτίμησης που τρέφω γι αυτόν ως μουσικό και ως άνθρωπο. Με αυτό δεδομένο, πήρα το θάρρος να γράψω το παραπάνω σχόλιο. Και διευκρινίζω ότι το σχόλιο αυτό δεν αφορά την εκδήλωση καθεαυτή (που άλλωστε, δεν μπόρεσα να την δώ), αλλά την σύνδεση του προγράμματος με τις καταβολές του χορού. Αυτό επειδή ρίζες ζεϊμπέκικου χωρίς ζουρνάδες και νταούλια δεν νοούνται, απ’ τη μια, και οι ελληνικές παραδοσιακές ορχήστρες δεν περιλαμβάνουν βεβαίως τη ζυγιά αυτή, απ’ την άλλη.
Δεν χρειάζεται να διερωτηθεί κάποιος αν σε δίσκο, εκδήλωση, εκπομπή, οπουδήποτε, παίχτηκαν τα (Ελληνικά) ζεϊμπέκικα με ζουρνάδες και νταούλια. Ποτέ δεν συνέβη αυτό. Η μετάβαση από την αρχέγονη, ιεροτελεστική βέβαια φύση του ζεϊμπέκικου στην μορφή που επιτρέπει χρήση του με ορχήστρες λεπτών οργάνων και χορό σε κέντρα διασκέδασης, συνετελέσθη αποκλειστικά στη Σμύρνη και την περιοχή της, πριν την καταστροφή βεβαίως. Ως γνωστόν (δες εδώ), στην Ελλάδα ο αστικός ζεϊμπέκικος «εισήχθη» από τη Σμύρνη, αλλά προϋπήρχε βέβαια σε τοπικές παραδόσεις όπως τα Ζεϊμπέκια του Πηλίου ή της Σύρου, και στα νησιά του ανατολικού Αιγαίου και στην Κύπρο. Ποτέ όμως, είτε στην αστική, είτε στην παραδοσιακή μορφή του χορού, δεν χρησιμοποιήθηκαν ζουρνάδες και νταούλια, ενώ οι Τούρκοι σαφώς συνεχίζουν να παίζουν τα ζεϊμπέκικά τους με αυτά τα όργανα. Αν οι Έλληνες Μικρασιάτες γλεντούσαν στην μικρασιατική ύπαιθρο με ζουρνάδες και νταούλια, θα ήταν σίγουρα εξαίρεση, ειδικά όμως για τη σύνδεση των δύο αυτών οργάνων με τον αρχέγονο χορό των Εφέδων και Ζεϊμπέκων, εκεί στα βουνά του Αϊδινίου, Έλληνες Χριστιανοί μόνο ως αμίλητοι θεατές θα μπορούσαν να πάρουν μέρος σε αυτές τις τελετές.