Ωραίο Φώτη, ευχαριστούμε για το (άλλο ένα στα πάμπολλα!) ντοκουμέντο. Βέβαια είναι του 1948.
Ένα σημείο που μου κάνει περίεργη εντύπωση:
Δηλαδή έριχνε χαρτούρα όποιος ενθουσιαζόταν με το τραγούδι; Συμβαίνει και τώρα καμιά φορά, αλλά θα περίμενε κανείς το πολύ πιο συνηθισμένο, να ρίχνει ο ένας που το παρήγγειλε (ή, άντε, σε περίπτωση ζεϊμπέκικου, ο ένας που το χόρεψε έστω κι αν η ορχήστρα το έπαιξε χωρίς παραγγελιά).
Αν αυτή η ασυνήθιστη περιγραφή τεκμηριώνεται, πάω πάσο. Αν όχι, μήπως να είμαστε επιφυλακτικοί και για τις υπόλοιπες πληροφορίες;
Η έκφραση “Χαρτούρα” εμπεριέχει ένα στοιχείο μεγαλοποίησης: “Για χαρτονομίσματα μιλάμε, όχι για κέρματα!”. Όμως, λόγω ηλικίας, είμαι σε θέση να θυμάμαι τη στιγμή όπου ο πατέρας μου, γυρίζοντας το μεσημέρι απ’ το γραφείο για φαΐ (στις 5 θα ξανάφευγε) μας πέταξε πάνω στο τραπέζι δυό – τρεις δεκάρες, κέρματα ελαφρού κράματος, με τρύπα στη μέση και τα χαρακτηριστικά δύο τσαμπιά σταφυλιού, που μόλις είχαν κυκλοφορήσει. Ήταν 1948 και η γενιά μου, γεννημένοι το 42, δεν είχαμε ως την ημέρα εκείνη δει ποτέ κέρμα να κυκλοφορεί. Άρα, ουσιαστικά, κέρματα ρίχνονταν στου Τσιτσάνη ενώ βεβαίως, ο παραγγέλλων χορό δικό του δεν θα ανταμείψει την ορχήστρα με κέρματα, παρά με χαρτούρα.
Πάντως, κι εμένα μου φαίνεται πάρα πολύ παράξενη αυτή η συμπεριφορά του ακροατηρίου, τη στιγμή που απλά τελειώνει ένα από τα πολλά τραγούδια του προγράμματος. Μία ακόμα περίπτωση που μας υπενθυμίζει το του Περικλή παραπάνω, ότι οι δημοσιογράφοι πρέπει να αντιμετωπίζονται με άκραν επιφυλακτικότητα…
Εδώ μπερδεύτηκα. Αν την ίδια χρονιά με το δημοσίευμα βγήκαν τα πρώτα κέρματα, για τις μικροϋποδιαιρέσεις της δραχμής, πώς προκύπτει ότι τα πεντοχίλιαρα και τα δεκαχίλιαρα του δημοσιεύματος ήταν στην πραγματικότητα τρύπιες δεκάρες; (Δεκάρα = 10/100 της δραχμής, δεκαχίλιαρο = εκατό χιλιάδες φορές μια δεκάρα = πολύ μεγάλη διαφορά!)
Σε άλλες εποχές, που υπήρχαν κέρματα πιο υποστατής αξίας, υπήρχε και «χαρτούρα» με κέρματα στα όργανα, που βέβαια δε θα την έλεγαν χαρτούρα (ούτε και σήμερα τη λένε παντού και πάντα μ’ αυτήν αποκλειστικά τη λέξη).
Τώρα βέβαια έχουμε απομακρυνθεί από το χειροκρότημα, αλλά ίσως το ξεκαθάρισμα αυτής της ιστορίας, με τα λεφτά που έριχναν, να συμβάλει στο να αξιολογήσουμε την αξιοπιστία του άρθρου.
Και στην αρχή του ρεπορτάζ μιλάει για δεκαχίλιαρα που ρίχνονταν στον Τσιτσάνη, τα οποία πρέπει να ήταν χαρτιά και όχι κέρματα. Όπως αναφέρεται στο ρεπορτάζ, αυτοί που τα έριχναν ήταν …εκείνοι που επέτυχαν στη ζωή και διαθέτουν κούρσες πολυτελέστατες…Δύσκολα λοιπόν αυτοί να είχαν στις τσέπες τους κέρματα. Θεωρώ λοιπόν ότι ο Τσιτσάνης και οι υπόλοιποι της κομπανίας, εισέπρατταν χάρτινα πεντοχίλιαρα και δεκαχίλιαρα.
Της επανακυκλοφορίας των κερμάτων είχε προηγηθεί η αφαίρεση τριών μηδενικών, δηλαδή τα πεντοχίλιαρα και τα δεκαχίλιαρα είχαν ονομαστεί τάληρα και δεκάρικα, όμως τα (παλαιά πλέον) πεντο- και δεκαχίλιαρα κυκλοφορούσαν για κάποιο διάστημα παράλληλα με τα καινούργια χαρτονομίσματα, των πέντε και των δέκα δραχμών. Η κοπή κερμάτων πέντε και δέκα δραχμών άργησε αρκετά, ιδίως του δεκάρικου πρέπει να πραγματοποιήθηκε αρκετά χρόνια μετά. Θυμάμαι πάντως και άλλο περιστατικό της εποχής, πριν το 48: σε κάποια βαφτίσια η οικογένεια δεν μπόρεσε να βρει κατάλληλα “μαρτυριάρικα” στην ανοργάνωτη ακόμα αγορά, και στους καλεσμένους μοιράστηκαν χιλιάρικα, δηλαδή μία δραχμή στον καθένα, εις υποκατάστασιν του μαρτυριάρικου, που κάποια λεφτά θα χρέωνε ο χρυσοχόος για την παραγγελία, αν αυτή γινόταν.
Πάντως, 5 και 10 δραχμές δεν ήταν πενταροδεκάρες: η εφημερίδα κόστιζε ένα πενηνταράκι (μισή δραχμή).
chrispanag
(Χρήστος Παναγιωτακόπουλος)
Διαχώρισε αυτό το θέμα στις
59
Στη Σίφνο η ρίψη κερμάτων σε φάση γλεντιού ονομάζεται λουμπάρισμα. Από άρθρο του Ιακ. Χ. Δραγάτση στην Εστία (τ. 6) του 1890, σχετικό απόσπασμα:
“Εις τους χορούς αυτούς λαμβάνουσι μέρος πάντες οι νέοι και οι νέαι της κώμης, ή και εξ’ άλλων κωμών ερχόμεναι. Αλλά το πρώτον ήδη εισάγονται αι μικρότεραι κόραι, αίτινες δεν είχον εισέλθη άλλοτε εις τοιαύτας διασκεδάσεις ένεκα της ηλικίας “σηκώνονται νιές*” ως λέγεται εκεί, ήτοι οιονεί επισήμως αναγνωρίζονται μεταβαίνουσαι εις την εφηβικήν ηλικία. Παρατηρείται δε τις θα είνε ο σηκώσας τινά νιαν**, όστις και επί το επιδεικτικώτερον αντί να προσκολλήση επί του μετώπου του βιολιστού αργυρούν κέρμα (ότε υπήρχον τα αργυρά) λουμπαίρνει πολλά τοιαύτα εις δήλωσιν του ενθουσιασμού αυτού υπέρ εκείνης, ην το πρώτον οδηγεί εις τον χορόν, ό έστί ρίπτει αυτά προς τα άνω , άτινα διασκορπιζόμενα γίνονται πρόξενα σκανδάλου εις τον βιολιστήν και τους παρεισέρποντας προς συλλογήν παίδας. Το λουμπάρισμα όμως τούτο, γίνεται και οσάκις άλλος τις θέλει να τιμήση περισσότερον την μετ’ αυτού χορεύουσαν. Είνε όμως τούτο και είδος επιδείξεως χρηματικής δια τον πράττοντα, πλην του τιμητικού, όπερ ενέχει δια την μεθ’ ης χορεύει”
Προσωπικά, θυμάμαι δυο τέτοια λουμπαρίσματα. Η μια στο τέλος της δεκαετίας του εβδομήντα και η άλλη στα μέσα της δεκαετίας του ενενήντα.
Εδώ είναι ένα απόσπασμα από το Αλάτι της Γης με τον Γκουβέντα. Ο Λιάβας συζητάει με δάσκαλο παραδοσιακών χορών για το ζεϊμπέκικο σχετικά με το τι γινόταν στην Μικρά Ασία. Αυτά που λέει ο δάσκαλος έρχονται σε χαρακτηριστική αντίθεση με αυτά που περιγράφει ο neapoliotis (και ο nikos forlan πιο πάνω) σχετικά με τη συμμετοχή των υπόλοιπων (παλαμοκροτούντων ή μη) όταν χορεύει κάποιος ζεϊμπέκικο. Όμως, υπάρχει μια κρίσιμη διαφορά. Ο neapoliotis αναφέρεται στο ζεϊμπέκικο όπως διαμορφώθηκε στον Πειραιά το 30 ενώ ο δάσκαλος αναφέρεται στο ζεϊμπέκικο στην Μικρά Ασία σε άλλο κλίμα.
Εδώ σχετικά με το ζεΐμπέκικο θα ήθελα να αναφέρω δύο άρθρα που διάβασα και μου έκανε εντύπωση η ομοιότητα καταστάσεων που χορευόταν ο συγκεκριμένος χωρός. Το ένα άρθρο είναι μάλλον του δικού μας Νίκου Πολίτη, (εκτός και αν είναι συνωνυμία), και γράφει το εξής:
“Πώς λοιπόν φτάνουν οι Συριανοί να χορεύουν στους δρόμους Ζεϊμπέκικο; Και να σημειώσουμε ότι το χόρευαν οργανωμένα και μόνο στις απόκρηες, όχι δηλαδή στα άλλα γλέντια των κύκλων του χρόνου και της ζωής (θρησκευτικά πανηγύρια, γάμους κλπ.). Που σημαίνει ότι τους χορούς αυτούς δεν τους θεωρούσαν “δικούς τους” και επομένως οικείους. Λέει ο Μάρκος ότι τους μάθαιναν από τον καπετάνιο κάθε χρόνο και εξειδικεύει: “χορεύαμε Ζεϊμπέκικο ένας ένας, Χασάπικο τρεις-τέσσερις μαζί και Σέρβικο και Αράπικο το οποίο χόρευαν οι δύο “Αραπάδες” που είχαμε.””
Πηγή: http://www.dance-pandect.gr/pds_cosmos/pop/pop_lhmma_gr.php?oid=O-41E4E9BF&ActionP=Play&mode=Med&Obj=T&eid=E-F198C&aa=7
Και το δεύτερο πάλι από το ίδιο σάιτ.
“Προσθέτοντας την περιγραφή του παιγνιδιού-φάρσας “Το καρναβάλι του Ασβού” από το Σαμπίν-Καραχισάρ, που έξέδοσε ο Βάρτ Μπντογιάν το 1963, επιβεβαιώνεται ο χαρακτήρας παντομίμας του εν λόγω χορού [7], με συμμετοχή αντρών μέσης ηλικίας. Δίπλα στους χαρακτήρες του Ασβού, του Δικαστή, του Αράπη και του Ιατρού, συνυπάρχουν οι χαρακτήρες-ρόλοι του Ζεϊπάκ (όπως αναγράφεται) και της Νύφης.”
Πηγή: http://www.dance-pandect.gr/pds_cosmos/pop/pop_lhmma_gr.php?oid=O-A9AB0DC2&ActionP=Play&mode=Med&Obj=T&eid=E-F198C&aa=6
Μου κάνει εντύπωση ότι το χόρευαν στις Απόκριες στην Σύρο και σε καρναβάλι οι Αρμένιοι. Μήπως αυτό είναι ένα στοιχείο επιρροής από Αρμενία προς Σύρο μέσω μεταναστών;
Πράγματι, σε πρώτη θεώρηση ίσως φανούν εντυπωσιακές οι ομοιότητες μεταξύ του συριανού και του αρμένικου δρώμενου. Όμως δεν είναι καθόλου σπάνια, αντίθετα είναι πολύ συνηθισμένα λαϊκά δρώμενα με μιμήσεις καταστάσεων που συνοδεύονται από χορό. Για την Ελλάδα υπάρχουν μαρτυρίες παρόμοιες με τα συριανά αποκρηάτικα δρώμενα σε αρκετές περιοχές: Θεσσαλία, Κρήτη, Πήλιο, Ρόδος. Δεν υπάρχει όμως καμμία μαρτυρία ή ένδειξη, ότι η μία περιοχή αντέγραψε μίαν άλλη, ειδικά σε ό,τι αφορά τα θεατρικής φύσεως δρώμενα. Περισσότερες λεπτομέρειες υπάρχουν σε άλλη ,παρεμφερούς θέματος δημοσίευσή μου όπου μάλιστα παρατίθενται στοιχεία και από επιστημονική λαογραφική μελέτη του συριανού φαινομένου (ίδε υποσημ. 3 του παραπάνω άρθρου), αλλά και εκεί δεν αναφέρεται κάτι σχετικό με αρμενικά ή διαφορετικών προελεύσεων δρώμενα. Δεν είναι επίσης γνωστές τυχόν μετακινήσεις μεταναστών από Αρμενία προς Σύρο.
Στην ελληνική μυθολογία με το όνομα Κρότος είναι γνωστός ένας γιος του Πάνα και της Ευφήμης, της τροφού των Μουσών. Ο Κρότος έζησε με τις Μούσες στον Ελικώνα. Εκεί εφηύρε το τόξο και διδάχθηκε την τέχνη του κυνηγιού. Εξάλλου, καθώς παρακολουθούσε τα άσματα των Μουσών, ανακάλυψε σε ποια σημεία πρέπει να χειροκροτεί κάποιος τους τραγουδιστές. Τις γνώσεις του αυτές τις μετεβίβασε στους ανθρώπους.
Μετά τον θάνατο του Κρότου, οι Μούσες παρεκάλεσαν τον Δία να απαθανατίσει τον Κρότο στα ουράνια και έτσι ο πατέρας τους τον έκανε αστερισμό, που υποτίθεται ότι είναι ο σημερινός Τοξότης.
Πηγή: * Emmy Patsi-Garin: «Επίτομο λεξικό Ελληνικής Μυθολογίας», εκδ. οίκος Χάρη Πάτση , Αθήνα 1969
Σε μια τηλεοπτική παράγωγη , άρα σκηνοθετημένο και στημένο γιατί σου κάνει εντύπωση η έλλειψη χειροτεχνημάτων , φίλε μας .
Παραθέτω τους συνδέσμους , είχα βρει παλιά και κάτι άλλα σχετικά που επαληθεύουν την blocker , χωρίς βέβαια να είμαι σίγουρος ότι είναι πανεπιστημιακή μελέτη αυτά που ποστάρει .
Φίλε sprint900, υποψιάζομαι ότι απαντάς κατευθείαν στο πρώτο μήνυμα χωρίς να έχεις διαβάσει όλη τη συζήτηση που ακολούθησε.
Κατά τη γνώμη μου είναι εντελώς σαφές ότι ο messier51 εννοούσε: «όταν ο σκηνοθέτης επιλέγει να βάλει τους θαμώνες να μη χειροκροτάνε, ξέρετε πού μπορεί να βασίστηκε γι’ αυτή την επιλογή του; Ή μήπως ήταν αυθαίρετη;»
Επειδή όμως από το μήνυμα #2 φάνηκε ότι δεν ήταν και τόσο σαφής τελικά, αφού ο liga rosa του απήντησε ακριβώς το ίδιο μ’ εσένα, γι’ αυτό αμέσως μετά έδωσε κι ο ίδιος διευκρινίσεις, τις ίδιες που επαναλαμβάνω κι εγώ εδώ (ελαφρώς αναδιατυπωμένες αλλά χωρίς να αλλάξω κάτι επί του περιεχομένου).
Στον φίλο messier51 απευθυνόμουν και όχι σε όλους τους άλλους που όλοι προσθέσατε και όλο και κάποια παραπάνω γνώση και σωστή άποψη για το θέμα , δεν ήταν ντοκιμαντέρ που ο σκηνοθέτης προσπαθεί να αναπαραστήσει την εποχική πραγματικότητα , αλλά σειρά , σήριαλ και άλλωστε ο τρόπος που ακούστηκε ο διάλογος έμενα μου φάνηκε θεατρικός και ψεύτικος , άλλωστε ο κατά τα άλλα υπέροχος Γενίτσαρης δεν ήταν ηθοποιός !
Και στην συγκεκριμένη σκηνή , είναι μια απλή παραγγελιά και η εκτέλεση της , δεν είναι παρουσίαση κάποιου νέου κομματιού η κάτι που θα δικαιολογούσε χειροκρότημα η επευφημία η κάτι σχετικό.
Άλλωστε και σήμερα δεν χειροκροτούμε κάθε κομμάτι που εκτελούν τραγουδιστές σε κέντρα , άλλο η τηλεόραση με της υπερβολές της .
Άλλωστε στην πολύ σωστή πρώτη απάντηση του πόστου από τον Νίκο ο φίλος messier του απαντάει αυτά που πιστεύει .
Φυσικά και ο κάθε ένας έχει της απόψεις του και πολλές φορές οι απόψεις να είναι παραπλήσιες .
Η δίκια μου προσωπική εμπειρία για το θέμα , είναι το ότι ο συχωρεμένος πατέρας μου που είχε καλή φωνή και έτρεχε σε κάθε πανηγύρι τότε , εγώ είμαι του 58 γεννηθείς μου άρεσε φοβερά της Λαρίσης το ποτάμι σαν τραγούδι και με ανέβαζε στο πάλκο , σε περίοδες τραγουδιστών σε μικρή ηλικία 3-5 χρόνων , μου έλεγε το λοιπόν ότι το χειροκρότημα τρομάρα μου που έχω μαζέψει εγώ δεν το έχει ακούσει ούτε η Μαρία Κάλας ! ! !
Όποτε και κάπου στο 60 το χειροκρότημα ήταν γεγονός , στα λαϊκά πάλκα .
Δε θα το 'λεγα. Μπορεί να μη χειροκροτούν όλοι σε κάθε κομμάτι, αλλά αν σε κάποιο δε χειροκροτήσει κανείς νομίζω ότι θα ακουστεί σαν εξαιρετικά σκληρή αρνητική κριτική. (Άλλωστε είναι κλασική η εικόνα της παρέας που όσο διαρκεί το κομμάτι συζητάει, και στο τέλος παρατάει τη συζήτηση για να χειροκροτήσει χωρίς να έχει ακούσει νότα.)
Άλλο τώρα ότι διαφορετικοί ακροατές, ή ακόμα και ο ίδιος, μπορεί τη μια να χειροκροτήσει την επιλογή του κομματιού, την άλλη τη σύνθεση, την τρίτη την απόδοση ενός μέλους ή όλων μαζί των μουσικών, την παράλλη να χειροκροτήσει απλώς μηχανικά κλπ…
Προσωπικά, όταν παρακολουθώ μουσική και κάτι σ’ένα κομμάτι μου κακοφανεί πολύ, στο τέλος παίζω μερικά αργά, ψυχρά παλαμάκια. Σε πιο θερμές εποχές κάποιος μπορεί να γιούχαρε ή να πέταγε ντομάτες: σήμερα αυτό θα ήταν αδικαιολόγητη καφρίλα, ουσιαστικά βία, αλλά αν μπορεί κανείς να εκφράσει με πιο κόσμιους τρόπους την αποδοκιμασία του δε βλέπω γιατί να μην το κάνει.
