Ικιτέλι λέει. Ακριβέστερα Το ικιτέλι.
Παντως στο κειμενο, (βλ παραπανω #41) το “Αλμπερτο” μοιαζει να ειναι η υπογραφη του Ισπανακη.
Μπράβο vyta! Στη βιάσυνη μου νόμιζα ότι το Ισπανάκι αναφερόταν στον Αλμπέρτο Εσκενάζυ, εννοώντας ότι αυτός είναι ο γιος της Ρόζας! Πάντως, ο Αλμπέρτο (ο ηθοποιός) και η Ρόζα μοιάζουν αρκετά μεταξύ τους, κάτι που με κάνει να υποψιάζομαι ότι μπορεί να υπάρχει κάποια συγγένεια. Αν κατάλαβα καλά η Ρόζα Ε. είχε δύο αδελφούς και μπορεί να είναι εγγονός ενός από αυτούς.
Εύα
Εύα, μιλάμε για απευθείας απογόνους. Κατά δήλωσίν της (στη συνέντευξη στον Λ. Παπαδόπουλο), η Ρόζα είχε παντρευτεί (προπολεμικά, φυσικά), απέκτησε γυιό και αργότερα και εγγονάκια.
Αν ο σημερινός ηθοποιός ήταν εγγονός της Ρόζας και μάλιστα με το ίδιο επίθετο, θα το έκρυβε;
Αυτό αναρωτιέμαι και εγώ! Αν ο Αλμπέρτο είναι πραγματικά εγγονός της, σίγουρα θα το ανέφερε κάπου…
Το μυστήριο είναι πως δεν έχουμε καθόλου πληροφορίες για τους απογόνους της Ρόζας, μετά από τόσα χρόνια έρευνας γύρω από το πρόσωπα και τα πράγματα του ρεμπέτικου.
Εύα
Διάβασα με ενδιαφέρον όσα γράφτηκαν εδώ και ξαναδιάβασα το site του Κυριακού.
Σε συνέχεια του προηγούμενου μηνύματος μου:
και το documentary που ετοιμάζουμε θέλω να σας πληροφορήσω ότι η έρευνα συνεχίζεται για ορισμένες περιόδους της ζωής της, ιδιαίτερα την περίοδο της Γερμανικής κατοχής. ΟΙ πληροφορίες που έχουμε για την περίοδο αυτή είναι τόσο συγκεχυμένες και αντικρουόμενες ιστορικά και λογικά που δεν μπορούμε ακόμα να καταλάβουμε την αλήθεια.
Για τα ερωτήματα και τις απορίες που εγέρθηκαν στο thread, σας παραθέτω απαντήσεις που προέκυψαν από την έρευνα μας:
- Ο Χρίστος Φιλιππακόπουλος είναι θαμμένος στον διπλανό από της Ρόζας τάφο
- Ο Αλμπέρτος Εσκενάζυ φέρει μεν το ίδιο επώνυμο (η συχνότητα του επωνύμου Εσκενάζυ στους ανά τον κόσμο Εβραίους είναι παρόμοιο με την συχνότητα τού επωνύμου Παπαδημητρίου ή Παπαϊωάννου στους Έλληνες) αλλά δεν έχει καμία οικογενειακή σχέση με την Ρόζα.
- Εσκενάζ ονομάζεται στην Εβραϊκής λογοτεχνία της Μεσαιωνικής περιόδου η περιοχή μεταξύ των ποταμών Λίγηρα (Loire) και Ρήνου (Γαλλία και Γερμανία) και αργότερα όλοι η περιοχή της βόρειας και κεντρικής Ευρώπης. Οι περιοχές της Νότια και δυτικά της Γαλλίας (Ιβηρική χερσόνησος) ονομάζονται Σ(ε)φαρά(δ)ντ. Οι Εβραίοι στην περιοχή τηε Ανατολικής και Βορείου Μεσογείου ονομάζονται Ρωμανιώτες από το (Ανατολική Ρώμη) και όταν μετά των διωγμό των Εβραίων από την Ιβηρική Χερσόνησο και την Ιταλία, εγκαταστάθηκαν οι διωχθέντες από την Σ(ε)φαρά(δ)ντ στις υπό Οθωμανική κατοχή περιοχές των Βαλκανίων ονομάσθηκαν Σεφαραδίτες.
- Έχουμε στα χέρια μας μια δίωρη (εκπληκτική) συνέντευξη με την χήρα του Χρίστου Φιλιππακόπουλο, Βούλα. Μια εκπληκτική αρχοντική μορφή που διηγείται την περίεργη (σύμφωνα με τις κοινές νόρμες της κοινωνίας μας) σχέση μεταξύ των τριών. Όπως λέει σε κάποιο σημείο “περιμέναμε μα την Ρόζα στο πρακτορείο τον Χρίστο να φθάσει, σαν τις “δύο ορφανές” που περίμεναν τον άγγελο τους…”
- Ο γιός της Ρόζας, Παράσχος, ήταν παντρεμένος δύο φορές. Από τον πρώτο γάμο με Ελληνοαμερικανίδα γεννήθηκαν δύο παιδιά (ο Γιάννης και η Ρόζα) που έφυγαν κάπου την δεκαετία του 50 στην Αμερική με την μητέρα τους και κάθε προσπάθεια να ανακαλύψουμε τα ίχνη τους απέτυχε. Από την δεύτερη σύζυγο που ζει ακόμα στην ευρύτερη περιοχή της Αθήνας γνωρίσαμε μια κόρη. Σημειωτέον ότι η δεύτερη κόρη του Παράσχου απέτρεψε συνέντευξη με την Βασιλική. Ο λόγος για αυτό δεν μας έγινε πλήρως γνωστός. Υπάρχουν πολλές πληροφορίες γύρω από τον δεύτερο γάμο αλλά δεδομένου ότι υπεισέρχονται στον θολό χώρο των προσωπικών ή όχι δεδομένων προτιμώ να μην τους παρουσιάσω. Ο Παράσχος που πέθανε σχετικά νέος (στα τέλη της δεκαετίας του 80) ήταν υψηλόβαθμος αξιωματικός της αεροπορίας.
- Η Ρόζα βαφτίστηκε Χριστιανή από επέμβαση του Χρίστου 3 χρόνια πριν πεθάνει, γεγονός που αφήνει την ιστορία του γάμου της με τον Γιάγκο Ζαρντινίδη την δεκαετία του 30 λίγο στον αέρα. Ως γνωστόν εκείνη την περίοδο δεν υπήρχε πολιτικός γάμος στην Ελλάδα, οι γάμοι τελούντο σε θρησκευτικούς χώρους και τα δύο μέλη του ζεύγους όφειλαν να είναι του ιδίου δόγματος. Είναι επίσης γνωστό ότι η Ρόζα έκανε λευκό γάμο στις ΗΠΑ την δεκαετία του 50 για να μπορέσει να παραμείνει και να δουλέψει εκεί για περισσότερο χρόνο.
- Τα λεγόμενα του Χριστιανόπουλου περί εγκατάλειψης απέχουν πολύ της πραγματικότητας. Είναι αλήθεια ότι η Ρόζα προσβλήθηκε από Αλτζχαϊμερ στα τελευταία χρόνια της ζωής της, έτρεφε μια υπερβολική αγάπη για ζώα (γάτες κυρίως) που τα τάιζε καθημερινά. Χάθηκε μια φορά για τρεις μέρες αλλά βρέθηκε σώα αν και πλήρως καταβεβλημένη (μαρτυρίες ανθρώπων που ήταν πολύ κοντά της). Αλήθεια πως είναι δυνατόν να αποκαλεί το σπίτι της καλύβι; και τόσες άλλες ανακρίβειες; Ποιοι δικοί της την πέταξαν σ’ ένα καλύβι στην άκρη της Αθήνας; Κίτρινος τύπος είπαμε;
- Πελαγία και Μπάμπη θα σας ήμουν ευγνώμων αν ερχόσασταν σε επαφή μαζί μου στο mail asaargm@gmail.com όπως επίσης και οποιοσδήποτε άλλος που μπορεί να έχει στοιχεία ή υλικό.
Ισραηλινό ντοκυμαντέρ για τη ζωή της Ρόζας Εσκενάζυ, το οποίο παράλληλα φωτίζει την ιστορία του ρεμπέτικου, κινηματογραφείται στη Θεσσαλονίκη.
Θα έχει τον τίτλο «Μy sweet canary» από το γνωστό τραγούδι των αρχών του περασμένου αιώνα («Καναρίνι μου γλυκό») το οποίο φέρεται ότι μετέγραψε η ίδια η σεφαραδίτισσα (Ισπανοεβραία) Ρόζα Εσκενάζυ από τουρκικό.
Η ταινία αυτή ακολουθεί τα βήματα της ζωής και της μουσικής της Ρόζας στην Ισπανία της σεφαραδίτικης καταγωγής της, στην Κωνσταντινούπολη της γέννησής της στα 1890, στη Θεσσαλονίκη των πρώτων χρόνων της ζωής της, στην Αθήνα και τον Πειραιά των καφέ-αμάν της δεκαετίας του ΄20.
Επίσης, στην Αμερική της δεκαετίας του ΄50., όπου στον κατάλογο των μεταναστών οι οποίοι έφταναν στο Εllis island της Νέας Υόρκης, το 1952, υπάρχει και το όνομα της Ρόζας Εσκενάζυ ή Σκενάζη ή Ζαρντινίδη. Στη σειρά «εθνικότητα», η μετανάστις-επιβάτις υπογράφει ως «άπατρις».
Στη συνέχεια, στην Ελλάδα της αναβίωσης του ρεμπέτικου στη δεκαετία του ΄70.
Και τέλος σε έναν τάφο δίχως σταυρό ή άλλο σημάδι στις ακτές του Κορινθιακού.
Σε όλους αυτούς τους χώρους κάνει στάση το κινηματογραφικό-μουσικό ταξίδι στην ιστορία του ρεμπέτικου που επιχειρεί ο 32χρονος σκηνοθέτης Roy Sher, από τη Χάιφα.
Μέσα από το βιογραφικό αυτό ταξίδι, η ταινία θα δείξει έναν κόσμο που κάποτε υπήρξε, τα ίχνη που άφησε στο σήμερα, καθώς και την αμοιβαία και προσωπική αναζήτηση των τριών μουσικών (που ενώθηκαν σε ένα μοναδικό πολυπολιτισμικό δεσμό, χάρη στη Ρόζα και το ρεμπέτικο), του Τomer Katz, Ισραηλινού που παίζει ούτι και μπουζούκι, της Μartha Lewis, Ελληνοκύπριας τραγουδίστριας και συνθέτριας που ζει στη Βρετανία και της Μehtap Demir, Τουρκάλας μουσικού που παίζει κεμανέ.
Πρωταγωνίστρια της ταινίας είναι μια σύγχρονη Ρόζα: η Ισραηλινή (με σεφαραδίτικη καταγωγή) ερμηνεύτρια Υasmin Levy, τραγουδίστρια των λαντίνο, των τραγουδιών στη σεφαραδίτικη διάλεκτο.
Χθες το απόγευμα, στην αγορά Μοδιάνο της Θεσσαλονίκης, έγιναν τα τελευταία γυρίσματα της ταινίας και ήχοι από ούτι, κεμεντζέ και κεμανέ πλημμύρισαν τον τόπο…
Η ταινία, διάρκειας 90΄, γυρίζεται σε συμπαραγωγή με την ΕΡΤ, η οποία παραχώρησε οπτικοακουστικό υλικό από τις τελευταίες εμφανίσεις της Ρόζας Εσκενάζυ στην ελληνική τηλεόραση λίγο πριν από το θάνατό της, το Δεκέμβρη του 1980. Θα είναι δε έτοιμη να προβληθεί σε έξι μήνες, σύμφωνα με το σκηνοθέτη.
Τα γυρίσματα ξεκίνησαν το καλοκαίρι του 2004 και θα ολοκληρωθούν αύριο, με συναυλία στο πνευματικό κέντρο της Ισραηλιτικής Κοινότητας στην Αθήνα και απόψε στο ρεμπετάδικο «Πριγκιπέσσα» της Θεσσαλονίκης με την κινηματογράφηση της «Γκαρσόνας» και της «Δημητρούλας».
Πληροφορίες για τη ζωή της Ρόζας άντλησε ο Ισραηλινός σκηνοθέτης από τον Κώστα Χατζηδουλή, το Γιώργο Σκαμπαρδώνη, τη Λιάνα Κανέλλη που γνώρισε τη μεγάλη ρεμπέτισσα, την 83χρονη Βούλα Φιλιππακοπούλου, με το σύζυγο της οποίας, Χρήστο, η Ρ. Εσκενάζυ είχε κάνει δεσμό και η οποία Βούλα φρόντιζε και μετά το θάνατο του Χρήστου, τη Ρόζα, η οποία τελικά πέθανε από Αλτσχάιμερ».
Η ταινία, διάρκειας 90 λεπτών, θα βγει στις αίθουσες σε 6 μήνες, 30 χρόνια μετά το θάνατο της Ρόζας.
Αναμένουμε…
Ενδιαφέρουσα η είδηση, ελπίζω να έχουν κάνει σωστή δουλειά.
Το λογικότερο είναι, η καταγωγή της οικογένειας της Ρόζας να είναι από Ισπανία, αλλά με μπερδεύει το όνομα: ως γνωστόν, Εσκενάζι έλεγαν οι Εβραίοι εκείνους που είχαν βορειοευρωπαϊκή καταγωγή. Ζαρντινίδης λεγόταν ο (ηθοποιός) πρώην άντρας της. Η πληροφορία για τη μη σήμανση του τάφου της Ρόζας πάντως, δεν είναι σωστή: όπως λέμε και παραπάνω (αν θυμάμαι σωστά, δεν έκανα τον κόπο να το ψάξω) ένας τοπικός σύλλογος στο Στόμιο φρόντισε πρόσφατα για την περίφραξη και σήμανση του τάφου. Υπάρχει και σταυρός. Ελπίζω η επίσκεψη του συνεργείου να μην έγινε πριν τη διευθέτηση.
Ελένη, από πού έχεις την πληροφόρηση; (αν δεν θέλεις, δεν απαντάς).
Ελένη: Νίκο, υπάρχει η είδηση στις σημερινές εφημερίδες, π.χ.: https://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_civ_1_26/11/2009_380850
Νίκο, ως προς το όνομα, νομίζω ότι ο Φειδίας έχει ήδη απαντήσει, όμως θα προσθέσω κάτι κι εγώ. Σαν επίθετο τό Ashkenazi δε συνδέεται αναγκαστικά με την καταγωγή. Όπως λέει παρακάτω, και μερικοί Εβραίοι της Μέσης Ανατολής έχουν το επίθετο Ashkenazi. Δηλαδή, μπορεί να υπήρχε κάποια μακρινή οικογενειακή σύνδεση με το Ashkenaz, αλλά τα άτομα αυτά είχαν/έχουν βασικά μια σεφαρδίτικη ή μεσοανατολική κουλτούρα-έτσι ερμηνεύω εγώ το κομμάτι, τουλάχιστο.
Several famous people have Ashkenazi as a surname, such as Vladimir Ashkenazy. Ironically, most people with this surname hail from within Sephardic communities, particularly from the Syrian Jewish community. The Sephardic carriers of the surname would have some Ashkenazi ancestors since the surname was adopted by families who were initially of Ashkenazic origins who move to Sephardi countries and joined those communities. Ashkenazi would be formally adopted as the family surname having started off as a nickname imposed by their adopted communities. Some have shortened the name to Ash.
Το ζήτημα των επιθέτων γενικά έχει ενδιαφέρον…σήμερα το θεωρούμε φυσικό να έχουν όλοι ένα οικογενειακό επίθετο, αλλά μέχρι το Μεσαίωνα δεν υπήρχαν οικογενειακά ονόματα στην Ευρώπη. Όσον αφορά τους Εβραίους, σαν λαός της Διασποράς πήραν τα επίθετά τους από τις περιοχές όπου ζούσαν…γι αυτό υπάρχουν στο Ισραήλ πολλοί Εβραίοι με αραβικά επίθετα.
https://www.genealoj.org/ENtexte/page15.html
Για όσους ενδιαφέρονται, η ιστορικός Katherine Fleming έχει γράψει μια ιστορία για τους Εβραίους της Ελλάδας:
Ξεφύγαμε λίγο από το θέμα μας, συγνώμη γι αυτό!
Εύα
αυτο ειναι το βιντεο
Γεια σας,
Επειδή ο colectorgram ανέβασε αυτό το ωραίο κλιπ και είναι μέλος του φόρουμ, ήθελα απλώς να προσθέσω ότι υπάρχουν κλιπάκια στο youtube με ένα παρόμοιο τραγούδι (όπως φαίνεται σε μένα, τουλάχιστο!) από Τούρκους τραγουδιστές και μουσικούς:
Ως συνθέτης του συγκεκριμένου κομματιού αναφέρεται ο Rakim Ekutlu:
http://www.turkmusikisi.com/bestekarlar/rakim_elkutlu.htm
Επίσης θα ήθελα να αναφέρω ότι αν ήταν η Ρόζα πραγματικά Ισπανοεβραία, η μητρική της γλώσσα θα ήταν πινθανότατα μια μορφή της ισπανικής γλώσσας (λαντίνο), παρόλο που δεν ηχογράφησε κανένα τραγούδι σε αυτήν τη γλώσσα. Βέβαια, η εθνική/θρησκευτική καταγωγή δεν είχε, εκείνα τα χρόνια, τόσο πολύ να κάνει με τη μητρική σου γλώσσα-οι γονείς της πεθεράς μου μιλούσαν πάντα τουρκικά στο σπίτι, και ακόμα όταν γνώρισα εγώ τη “γιαγιά” στη δεκαετία του 80, τα ελληνικά της ήταν αρκετά “σπαστά”, ενώ τα τουρκικά τα μιλούσε φαρσί!
Εύα
Νομίζω ότι μπουζούκι παίζει στο συγκεκριμένο βίντεο ο μακαρίτης ο μπάρμπα Σπύρος Καλφόπουλος (0-9/24-27sec),θα ήθελα εάν κάποιος μπορεί να με βοηθήσει με την αναγνώριση των υπολοίπων? μουσικών της ορχήστρας.
Ευχαριστώ από καρδιάς…
Ο μόνος σίγουρος είναι στο τουμπερλέκι ο μπάρμπα ΜΑΘΙΟΣ ΜΠΑΛΑΜΠΑΝΗΣ.Εξαιρετικός και γλυκήτατος.Ο βιολιτζής δεν φαίνεται καλά,λόγω του μικροφώνου,έχω την εντύπωση πως πρέπει να είναι ο ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΒΑΡΤΑΝΗΣ.Για τον ουτιτζή,με πάσα επιφύλαξη,ο μπάρμπα ΣΟΥΛΗΣ.
Νικόλα, αυτό το σχήμα που βλέπεις, το πρόλαβα, κοπέλα τότε, στην Πλάκα, έχω ξαναγράψει στο θέμα …
Πρέπει λογικά να είναι το ίδιο κέντρο διασκέδασης, πάνω σε όροφο και μετά από 1-2 χρόνια, ζούσαν
ακόμα οι άνθρωποι αυτοί και όλοι τους μαζί, έδωσαν συναυλία στην Σαλονίκη !!!
Ξανά δεν τους είδα πουθενά και μου κάνει τρομερή εντύπωση, που σε τόσο μεγάλη ηλικία, εργάζονταν
ακόμα όλοι τους, στον αγώνα της επιβίωσης …
Χαρακτηριστικό στους “δεμένους” μεταξύ των μουσικούς, ήταν η αγάπη και η συμπόνια του ενός προς
τον άλλο, σα να ήταν αδέλφια !!!
Μετά τον θάνατο κάποιου από αυτούς, επόμενο ήταν και να διαλυθεί το σχήμα …
Άρχισε να προβάλλεται με τη μέθοδο “live streaming project” στα πλαίσια του 13ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, η ταινία
" Καναρίνι μου γλυκό" του Ρόι Σερ για τη ζωή της Ρόζας.
Για περισσότερα, εδώ.
Ένα μικρό απόσπασμα από το Trailer της ταινίας:
γιεα σου Δημήτρη!κάνω εργασία για τη Ρόζα Εσκενάζυ και ψάχνω να βρω το βιβλίο “Αυτά που θυμάμαι”, το ποίο έχει σταματήσει να εκδίδεται από χρόνια, όπως θα ξέρεις. μηπως θα μπορούσες να με βοηθήσεις σχετικά(αν υπάρχει σε κάποιο βιβλιοπωλείο/ ηλεκτρονική μορφή/ οτιδήποτε)?
Νομίζω πως το βιβλίο υπάρχει στην βιβλιοθήκη του Δήμου Θεσσαλονίκης (στην παλιά βιβλιοθήκη της ΧΑΝΘ, σήμερα στην Εθνικής Αμύνης 27) μιας και είσαι από Θεσσαλονίκη. Αν θέλεις περισσότερες λεπτομέρειες στείλε μου ΠΜ.
οκ!ευχαριστώ!θα το κοιτάξω…