Οι Yá mas είναι μία σουηδική μπάντα με μουσικούς από την Σουηδία, την Ελλάδα, την Ολλανδία, το Αφγανιστάν και το Ιράν. Είναι πανέμορφο που ενώ όλοι έρχονται από διαφορετικά υπόβαθρα, χώρες και πολιτισμούς, τους ενώνει η κοινή αγάπη τους για την Ελληνική ρεμπέτικη μουσική. Η μουσική ενώνει τους λαούς…
Μόλις τους πέτυχα στο Youtube και πραγματικά βλέπω πολύ προσεγμένες εκτελέσεις, με εμφανή τον σεβασμό στο κομμάτι…
Δεν μπόρεσα να βρω ονόματα, αλλά βρήκα ότι υπάρχουν από το 2008 (!) σε αυτό το πολύ όμορφο κειμενάκι που γράψανε οι ίδιοι στα ελληνικά:
Η ρεμπετικη ομαδα ΥΑ ΜΑS ξεκινησε το 2008 στο ÖREBRO με καποιους κεφατους Ελληνες,ωραιους Σουηδους, και καληστους Ολλανδους. Κατι το κοινο που μας ενωσε ηταν ηταν η αγαπη προς το Ελληνικο ρεμπετικο τραγουδι, το αισθημα των στοιχων, της μελωδιας και του ρυθμου.Οσο περισσωτερο μαθαιναμε απο τον πλουτο του υφους και τον τροπο εκφρασης τοσο περισσωτερο μας αρεσε. Εχωμε πολες διαφορες σ,οτι αφορα χαρακτηρα και προσωπικοτητα ομως αυτο που εχωμε κοινο ειναι η αγαπη που τρεφουμε για το ρεμπετικο και η θεληση μας να το διαδωσουμε στο αμεσο περιβαλον και στους φιλους μας.Το φθινοπωρο του 2015 γραψαμε τον πρωτο μας δισκο που ηδη διαθεσαμε προς πωληση!!
Ίσως αν ψάξει κάποιος στη σελίδα στο fb ή στο site τους με τη βοήθεια Google Translate, να βρει και τα ονόματα…
Επίσης να προσθέσω ότι βρίσκω να έχουν άποψη, όχι σκέτες επανεκτελέσεις, αλλά η άποψή τους είναι απολύτως μέσα στην παράδοση.
(Όπου παράδοση είναι βέβαια το να παίζουμε αυτά τα τραγούδια σήμερα. Παράδοση δεν είναι αυτό που έγινε το '30, αυτό είναι ένα στιγμιότυπο του παρελθόντος.)
Ναι. Ένα στιγμιότυπο όμως, πάρα πολύ χαρακτηριστικό της εποχής του. Και όταν εμείς οι άνθρωποι της σημερινής εποχής, θελήσουμε να παίξουμε ρεμπέτικα γραμμένα το ΄30, πρέπει να σεβαστούμε το ήθος και το ύφος αυτών που τα έγραψαν, τότε που τα έγραψαν. Τα παιδιά του Örebro σέβονται, πράγματι, το ήθος αυτό. Ίσως, γιατί ζουν εκτός σημερινής ελληνικής πραγματικότητας; Προσπαθείστε να αναλύσετε τον τρόπο που ένας «μοντέρνος» μπουζουξής του ρεμπέτικου (δεν μιλάω για τετράχορδους «μπουζουκίστες» πίστας) θα αποδόσει έναν Μάρκο του ΄30: Η φλυαρία του σολίστα στα «γεμίσματα», θα προκαλέσει πλήρη κατάρρευση εκείνου του «δωρικού» ύφους που χαρακτηρίζει και τον Μάρκο και όλους τους σύγχρονούς του. Μην τα αντιπαρερχόμεθα ως παρωχημένα αυτά τα παλιά, ιστορικά στιγμιότυπα!..
Ε καλά τώρα, δε θα συζητήσουμε αυτά στα οποία είναι αυτονόητο ότι συμφωνούμε (όχι μόνο εμείς οι δύο, Νίκο, αλλα΄οι περισσότεροι εδωμέσα).
Το θέμα είναι ότι μπορεί κανείς να προσεγγίσει τα παλιά κομμάτια έτσι όπως γράφτηκαν, και να τα αποδώσει χωρίς να τα προδώσει, αλλά ταυτόχρονα να βάλει και την προσωπική του πινελιά, και αυτή η πινελιά να είναι ανθρώπου του 2020, και όμως, και πάλι να μην τα προδώσει.
Συγκεκριμένα παρατήρησα να κάνουν (διακριτικά) κάτι κόλπα με τη δυναμική. Οι παλιοί δε θα τα έκαναν ποτέ, παρεκτός ίσως για πρακτικούς λόγους, να μη βουΐξει το μικρόφωνο ξερωγώ, πάντως όχι από αισθητική άποψη. Σημερινοί Σουηδοί και Αφγανοί που να παίζουν μαζί παλιά ελληνική μουσική, προφανώς θα έχουν ακούσει και μελετήσει πολλά και διάφορα πριν φτάσουν εκεί, και σε κάποια από τις βόλτες τους στον κόσμο της μουσικής τσίμπησαν κι αυτό, σε κάποιαν άλλη βόλτα κάτι άλλο, όλα αυτά γίναν στοιχεία της μουσικής προσωπικότητας του καθενός, και βγαίνουν και στο ρεμπέτικο. Βγαίνουν όμως με τρόπο ωραία ταιριασμένο.
Μπορώ κάλλιστα να φανταστώ -ίσως και να 'χω ακούσει κιόλας- εντεχνίζουσες εκτελέσεις ρεμπέτικων όπου το παιχνίδι της δυναμικής να καταντά σκέτη φιγούρα, ένα αταίριαστο, κουλτουριάρικο και τελικά κιτς στολίδι που λέει «βασικά άλλα πράγματα ξέρω να παίζω, αλλά τώρα το 'χω ρίξει στα ρεμπέτικα». Εδώ είναι το αντίθετο.
Επίσης, η τραγουδίστρια έχει κάνει μεγάλη και λεπτομερή προσπάθεια στην προφορά. Προφανώς θα μιλάει ελληνικά, υποθέτω. Πάντως προσέξτε λεπτομέρεια: βρήκα ένα άλλο τραγούδι τους (Εχεις κορμί αράπικο), που έχει μέσα τη φράση «γιαχαμπίμπι». Μπαίνω τώρα στη θέση τους: βρίσκουν αυτή την περίεργη λέξη, αναρωτιούνται τι να είναι, ψάχνουν, βρίσκουν ότι είναι αραβική φράση που, κάπως αλλοιωμένη, έχει περάσει σε ελληνικά τραγούδια. Και δεν τη διορθώνουν, τη λένε με το «χ» το ελληνικό και γενικώς όπως ακριβώς τη λέμε εμείς σήμερα, που δεν ξέρουμε αραβικά αλλά ξέρουμε τα τραγούδια!
Ο Έλληνας που έγραψε τους στίχους (Καζαντζίδης;) δε χρειάστηκε να ψάξει όλα αυτά, και πιθανότατα δεν ήξερε ότι είναι αραβικό και πώς ακριβώς είναι. Απλά, το ήξερε εμπειρικά από άλλα ελληνικά τραγούδια. Αυτοί λοιπόν, παρόλο που (εικάζω ότι) βρήκαν πιο πολλά απ’ όσα ήξερε ο αρχικός Έλληνας, δεν το εκμεταλλεύτηκαν, παρά μπήκαν στη δική του θέση.
(Κάποτε σ’ ένα βιντεάκι με κάποιον αμανέ, ελληνικό, είχα δει σχόλιο Τούρκου που γκρίνιαζε ότι May Day δε σημαίνει τίποτα, εμείς οι Έλληνες τα 'χουμε κάνει όλα ίσωμα, και το σωστό είναι medet. Αυτός δεν είχε καταλάβει. Οι Σουηδοί κατάλαβαν!)
Όπως σωστά λέει ο Γιώργος η Νανά είναι Ελληνίδα, από Έλληνες γονείς, που σε ηλικία 2 ετών όλοι μαζί μετανάστευσαν στη Σουηδία. Επίσης ο ιδρυτής και πρώην τραγουδιστής της μπάντας, Ηλίας Βογιατζής, είναι Έλληνας με γονείς να κατάγονται από τη Μικρά Ασία.
Τούρκικες λέξεις που θα πρωτομπήκαν στα ελληνικά τραγούδια από Έλληνες που ήξεραν τούρκικα, αλλά από εκεί τις άκουσαν και τις διαιώνισαν και Έλληνες που δεν ήξεραν τούρκικα, με αποτέλεσμα να αλλοιωθούν και στη μορφή και στη σημασία - βασικά η σημασία μάλλον χάθηκε τελείως κι έμειναν σαν τραλαλά.
Έτσι και το αραβικό γιαχαμπίμπι. Ανεξαρτήτως του τι σημαίνει στα αραβικά (“σ’ αγαπώ”, έχω ακούσει), στα ελληνικά είναι επιφώνημα τραγουδιών που ξυπνάει συνειρμούς ανατολίτικου εξωτισμού - αυτό και τέλος.
Κάτι αντίστοιχο είναι και ο τίτλος Αντάμ αμάν (Έλεος, άνθρωπε!) κάποιου (ελληνικού) αμανέ. Σε παλαιότερες συζητήσεις του φόρουμ φαίνεται ότι έψαξαν (ανεπιτυχώς!) να βρουν τί σημαίνει αυτό. Πρωταγωνιστής του ψαξίματος ήταν γνωστό επιφανές πρώην μέλος του φόρουμ, που απεφάνθη ότι βρήκε την απάντηση: «Μαζευόμαστε όλοι αντάμα και τραγουδάμε Αμάν!». Και αυτό, παρά το ότι η λέξη adam σημαίνει Άνθρωπος και στα Τούρκικα, αλλά και στα Αραβικά, που εκαυχείτο ότι γνώριζε ο (Αιγυπτιώτης) ευρέτης της λύσεως, και φυσικά και στα (συγγενικά με τα Αραβικά) Εβραϊκά (Αδάμ και Εύα).