Γεια σου παραδοξολόγε που μας τα λές έμορφα.
Καλή χρονιά αγαπητοί συνομιλήτές, γεμάτη μουσικές.
Φίλε Γιώργο Β. δεν κατάλαβα ποτέ μου πώς θα μπορούσαμε να αντιληφθούμε τις μουσικές με όρους ιδιοκτησίας. Κάτι τέτοιο είμαι βέβαιος ότι οδηγεί σε αδιέξοδα, σε σφάλματα και σε ασυννενοησίες. Και επειδή ρωτάς για τη ρέγγε, σου απαντάω:
Σε ποιούς Τζαμαϊκανούς θεωρείς ότι ανήκει η ρέγγε, στους μαύρους ή και στους λευκούς; Στους ράστα ή και σε αυτούς που πιστεύουν σε άλλα θρησκευτικά δόγματα; Και τι θα έπρεπε να πούμε στους αφρικανούς μουσικούς (και τους χιλιάδες ακροατές της ρέγγε στην Αφρική) όπως ο Alpha Blondy από την Ακτή του Ελεφαντοστού, ο νιγηριανός Majek Fashek ή ο Lucky Dube από τη Ν.Αφρική (και αναφέρομαι σε ορισμένους μόνο καλλιτέχνες της ρέγγε με παγκόσμια επιτυχία και αναγνώριση); Ότι η μουσική που παίζουν δεν τους ανήκει; (Και δεν είναι απλώς και αορίστως το αφρικάνικο στοιχείο που τους συνδέει αφού οι τρεις αυτές χώρες είναι εντελώς διαφορετικές μεταξύ τους θρησκευτικά, πολιτικά, κοινωνικά κλπ. Το ότι είναι μαύροι, όπως νομίζω ότι υποννοείς κι εσύ, δε σημαίνει φυσικά ότι είναι όλοι ίδιοι…) Για να μην αναφερθώ στους αμέτρητους μη Τζαμαϊκανούς μουσικούς και ακροατές της ρέγγε στις ΗΠΑ…
Και επίσης τι θα έπρεπε να πούμε στους θρυλικούς λευκούς άγγλους μουσικούς του '60 που έπαιξαν μπλουζ (με τα γνωστά σε όλους αποτελέσματα) όπως οι Beatles και οι Stones, οι Animals, ο Τζόν Μάγιαλ, ο Έρικ Κλάπτον κλπ. κλπ. κλπ. Ότι η μουσική που έπαιξαν δεν τους ανήκει; Να πούμε άραγε το ίδιο και στον Ηλία Ζάικο των Blues Wire, στον Ζορζ Πιλαλί και ακόμη και στον Στέλιο Βαμβακάρη που τόσο όμορφα εκφράζονται μέσα (και) από τα μπλουζ; Ότι αυτά που παίζουν δεν είναι δικά τους; Ότι είναι… ξένα; Ότι άλλοι έχουν τους τίτλους “ιδιοκτησίας”;
Εάν πρέπει, τέλος, να διατυπώσω μία θέση, είναι αυτή: Ότι εάν κάποιος έχει την ανάγκη (εγώ πάντως, για να είμαι ξεκάθαρος, δεν την έχω) να λύσει σώνει και καλά το θέμα της εθνικής ταυτότητας δεν μπορεί να το κάνει μέσα από τη μουσική (ή, γενικώς, μέσα από την τέχνη). Και εάν ένα μουσικό είδος πρέπει, πάση θυσία, να ανήκει σε κάποιους είναι σε αυτούς, μουσικούς και ακροατές, που εκφράζονται μέσα από αυτή. Σε αυτούς που μέσα από κάποια μουσική νοιώθουν ότι εκφράζεται ένα κομμάτι της δικής τους καθημερινότητας, της δικής τους ζωής, όπου κι αν βρίσκονται πάνω σε αυτόν τον πλανήτη, ό,τι κι αν κάνουν.
Καλά και άγια όλ΄αυτά αλλά είναι εκτός πραγματικότητας γιατί η μουσική πουλάει!!!
Αν ήσουν συνθέτης κύριε Αντωνόπουλε, θα ήσουν φυσικά ευτυχισμένος, στη περίπτωση που με τις δημιουργίες σου εκφραζόταν όλος ο πλανήτης.
Τι θα γινόταν όμως αν κάποιος σου έπαιρνε τα πνευματικά δικαιώματα και θησαύριζε με τα δικά σου έργα; Θα ήσουν πάλι ευτυχισμένος και υπεράνω;
(Το μήνυμα τροποποιήθηκε από τον/ην paradoxologos 02 Ιανουάριος, 2005)
Παιδια κατ’αρχην ΚΑΛΗ ΧΡΟΝΙΑ !! σε ολους και
παντα ετσι δημιουργικη, θερμη και … ειρηνικη !!
Τα ζητηματα που εχουν μπει στο τραπεζι (καλη μας χωνεψη - ο αδμιν ξερει)
ειναι πολλα και θα απαντησω καπως περιληπτικα.
Για το θεμα των γειτονων με καλυπτει σχεδον 98 %
ο Παραδοξολογος (συννενοημενοι ειμαστε 
σε αυτο και στο νεο τοπικ.
Η αληθεια ειναι οτι κι εγω αρχισα να τα παιρνω
με τη θεση της Μαρθας
οτι το ρεμπετικο εχει “Τουρκικες ριζες” -ακριβως επειδη ειναι ξενη
και το οτι συμπτωματικα ειχα μπει στο web site του Ed Emery καθηγητη
της ΡΕΜΠΕΤΟΛΟΓΙΑΣ (sic) του Λονδινου παρακαλω, οπου φετος τον Οκτωβρη
στο συνεδριο της Υδρας μεταξυ των αλλων μιλησε 33χρονος Τουρκος Ηλεκτ.Μηχανολογος που εχει ασχοληθει με την Τ. μουσικη, για το ζειμπεκικο.
Ναρθει λοιπον ο φιλος αυτος στο συνεδριο που
διοργανωνει Αγγλος καθηγητης
υπο την αιγιδα (παγιδα) του Δημου Υδρας και αλλων χορηγων κλπ να μας πει τι ;;
Για τον επιτέταρτο της αρχαιοτητας το 9/8, που το μαθαν ρε μαγκες οι Τουρκοι το 9/8 ;;;
Για το ζειμπεκικο απο το ΖΕΥΣ και ΜΠΕΚ (ψωμι στα Φρυγικα) που χορευαν οι γηγενεις της Φρυγιας, Καριας, Κιλικιας, Καπαδοκιας και ολων των αλλων λαων της περιοχης απο προ Χριστου οπως και τον επιτριτο (7/8) οπως και τον “Συρτό χορό”.
Και τι απεγιναν αυτοι οι λαοι ;;
Εξισλαμισθηκαν απλως, δεν εχω φυλετικο προβλημα - για τον φιλο που με τσιγκλαει- αλλα και φυλετικα αν θες να το παρουμε, η σημερινη Τουρκια ειναι 35 % Κουρδοι και αντε πες οτι ολο το αλλο 65 % ειναι επιμειξιες με τους αυτοχθονες λαους με τους περιπου 800.000 Τουρκους στρατιωτες.
Απ΄το χωριο μου το 1897 εφυγαν για την Τουρκια γυρω στις 13 οικογενειες
οι οποιοι ηταν εκτουρκισθεντες καθαροι Κρητικοι …
Αχμενταλάκηδες, Αγριμάκηδες, Ουσταλάκηδες, Ντελάκηδες, Μουρατάκηδες κ.α.)
1 «Μου αρέσει»
Τωρα τον Μεγα Αλεξανδρο τον θυμομαστε σαν αντεπιχειρημα οποτε μας βολευει.
Εγω δεν εχω καμμια ιδιαιτερη καψουρα με τα ανδραγαθ(υ)ματα του Μ.Α.
αλλωστε μεσα σε 3 γενιες αν δεν κανω λαθος ολες οι κατακτησεις και οι “κοποι”
πηγαν στραφι μια και οπως λεγαν οι καθηγηταδες μας “το δυσκολο ειναι να
διατηρησεις παρα να κατακτησεις” και κατι ηξεραν τελικα …
Και ξερεις το μοναδικο τροπο να διατηρησεις :
το αιμα !!
Τωρα για τους κοτζαμπασηδες κλπ τι να πω δεν το ψαξει σε βαθος,
αλλα εκτος απο τους προσκυνημενους Ελληνες κεινα τα αγρια χρονια οι Ελληνες σαν λαος τελικα αποδειχτηκε οτι ειχαν την “τυχη” να επιβιωσουν
ισως και με την πανουργία τους στη “συμβιωση” τους με τους Τ. ενω αλλοι λαοι -και προσφατα μιλαμε- δεν τα καταφεραν … για να το πω κομψα γιατι οσο ναναι τρεμει και λιγο το φυλλοκαρδι μου …
1 «Μου αρέσει»
Πλακα κανω, οχι και να φοβομαστε …
Για το Λεωνιδα, βεβαιως δεν μπαινει θεμα ιδιοκτησιας με τη στενη
εννοια του ορου, χρησιμοποιησα τον ορο “ανηκει” εν βρασμω ψυχης και
ποιητικη αδεία για να τονισω το ζητημα της πατροτητας ή της
αμεσης “ευθυνης” της δημοσιοποιησης του νταλγκα καποιου δημιουργου.
Δε νομιζω οτι ο ΜΑΡΚΟΣ οταν εγραφε το
“Καραντουζενι” ηταν σε θεση να προβλεψει τι θα επακολουθησει λιγα χρονια μετα αλλα ακομα και σημερα ή οταν ο Marley εγραφε το Rastaman vibration ή το Johnny was …
Οταν ολη η Υφηλιος ασχολειται με καποιο ειδος
μουσικης που αποκταει φημη και χαιρει ευρυτερης αποδοχης τα πραγματα και οι αξιες πρεπει να μπαινουν στη θεση τους.
Καποιος που εχει ασχοληθει με το μπλουζ μπορει
αμεσως να καταλαβει τη διαφορα του Μευωλλ απο τον Jimmy Reed παρολο που ο Eric Burdon απ΄την αλλη μπορει να πειθει πιο πολυ απο εναν μετριο Αμερικανο εγχρωμο μπλουζιστα.
Αυτο δε σημαινει οτι ο Burdon μπορει να μπει στο
“πετσι” και στον καυμο του μαυρου που κουβαλαει
ολο αυτο το κυνηγητο στην πλατη οταν στην Αγγλια
οι προγονοι του περι αλλων τυρβαζανε.
(Το μήνυμα τροποποιήθηκε από τον/ην yiorgosv 02 Ιανουάριος, 2005)
(Το μήνυμα τροποποιήθηκε από τον/ην yiorgosv 02 Ιανουάριος, 2005)
(Το μήνυμα τροποποιήθηκε από τον/ην yiorgosv 10 Ιανουάριος, 2005)
1 «Μου αρέσει»
Γιώργο, θα ήθελα να σε ρωτήσω κάτι (γιατί σχεδόν ήσουν στη πλευρά μου). Αυτή η ερώτηση είναι σοβαρή, δεν θέλω να σε πειράξω. Γιατί ο ζειμπέκικος πρέπει οπωσδηποτε να είναι ελληνικός χορός? Για ποιό λόγο? Στην περίπτωση ότι οι ζειμπέκηδες θα ήταν υπόλοιποι Θράκοι, όπως λένε κάποιοι, πάλι δεν θα ήταν ελληνικός χορός γιατί οι αρχαίοι Θράκοι δεν ήταν Έλληνες. Δεν μου φαίνεται λογικό.
Αν και δεν με ρωτά θέλω παρόλ΄αυτά να πω δυό πράγματα στη Μάρθα.
Στην ανθρώπινη ιστορία και εξέλιξη οι ίδιες λέξεις εξέφρασαν κατά καιρούς διαφορετικά πράγματα.
Όταν υπάρχουν 20.000.000 Έλληνες (και δεν ξέρω πόσοι ξένοι) που με τον όρο «Ζεϊμπέκικος εννούν τη σημερινή μουσική και χορευτική έκφραση, τότε ο
«Ζεϊμπέκικος» είναι Ελληνικός. Γιά τους ευρωπαίους (τους άλλους) μιά αλήθεια πρέπει να εκφραστεί συνειδητά και να αποδειχτεί λογικά αλλά αυτό δεν μπορεί να γίνει με όλες τις αλήθειες. Κάποιες, όπως ο Ζεϊμπέκικος μιλάνε από μόνες τους κι όποιος μπορεί να τις ακούσει, τις ακούει.
Τώρα γιά τη Θράκη, πιάσε το αυγό και κούρευτο.
Δεν ξέρω ποιές πηγές χρησιμοποίησες πάλι, μήπως το μουσείο της Κολωνίας και την έκθεση γιά τα θρακιώτικα ευρήματα στη Βουλγαρία; Το προσπέκτους της έκθεσης είναι γραμμένο στα βουλγάρικα και οι γερμανοί του μουσείου το μετέφρασαν ψωρίς φόβο και πάθος. Ακόμα και σήμερα όμως στη Θράκη κατοικούν άνθρωποι με ιδιαίτερη φυσιογνωμία και χαρακτηριστικά και το σημαντικότερο είναι πως θεωρούν εαυτούς Θρακιώτες με ιδιαίτερα έθιμα, χορούς,…κ.λ.π. Κάνε μιά βόλτα στα χωριά αυτά γνώρισε τους ανθρώπους και μετά βγάλε συμπεράσμτα.
Τα βιβλία και τα μουσεία συχνά γίνονται όπλα προπαγάνδας!!!
Όσο γιά την απόφασή σου να φύγεις απ΄το φόρουμ (αν κατάλαβα καλά) σε συνδιασμό με αυτά που γράφεις
«ήσουν απ΄τη πλευρά μου», «αυτή η ερώτηση είναι σοβαρή, δεν θέλω να σε πειράξω»
δείχνουν ίσως ότι μέχρι σήμερα πολλά απ΄αυτά που ρωτούσες ήταν εκ του πονηρού.
ΑΝ ΟΧΙ, τότε πρέπει νε δεχτείς την κριτική και να συνεχίσεις με τη συζήτηση.
1 «Μου αρέσει»
Μαρθα οι Θρακες οντως ειχαν τη δικη τους γλωσσα
και τα δικα τους εθιμα οταν κατεβηκαν
το 3.000 π.Χ. περιπου απο το Δουναβη ενω στο διαβα του χρονου και μετα
τη σκλαβια των Περσων και τις Ελληνικες αποικιες που δημιουργουνται μετα το 700 π.Χ. (Αβδηρα, Μαρωνεια, Μακρη κλπ) αρχιζουν να προσεταιριζονται τον ελληνικο πολιτισμο ενω και οι Θεοι τους ηταν ιδιοι με αυτους των Ελληνων.
Η ιστορια μετα τον Αλεξανδρο ειναι λιγο πολυ γνωστη και η ΘΡΑΚΗ αποτελεσε
ενα ακομα κομματι της Ελληνικης ιστοριας ειδικα με την μικρη πολη Βυζαντιο που ιδρυσαν αποικοι Μεγαρεις στο μυχο του Κερατιου και εμελε να γινει η πρωτευουσα του Ανατολ.Ρωμαικου κρατους.
Γραπτα τεκμηρια απο τα προελληνιστικα χρονια δεν εχουν βρεθει εκτος
απο καποιες επιγραφες οπου ειναι σε μια Ελληνικη διαλεκτο.
*** στο in.gr μπορειτε να δειτε στη στηλη “Πυλη του αυτοκινητου” κλικ στο “Με το νεο Focus στη Μικρα Ασια” μινι οδοιπορικο στη Μ.Ασια και αρκετα ιστορικα στοιχεια …
(Το μήνυμα τροποποιήθηκε από τον/ην yiorgosv 04 Ιανουάριος, 2005)
1 «Μου αρέσει»
Τωρα Μαρθα για το ζειμπεκικο που ρωτας ισως τις ακριβεις πληροφοριες
δεν θα τις μαθουμε ποτε.
Το εως ενα βαθμο σιγουρο ειναι οτι ο χορος σαν
τελετουργια και ονομα προερχεται απο τους Φρύγες
που δεν ηταν Ελληνες ειχαν δικη τους γλωσσα και
κατοικουσαν στην εσωτερικη Μικρα Ασια εως Ανατολία.
Το αν ηταν εξαρχης 9σημος οπως και ο αντικρυστος
(καρσι-λαμας) που ειναι κι αυτος 9/8 κι αυτο δεν θα το μαθουμε ποτε. Ο Κ.Φερρης σε προσφατο σχετικο ποστ ειπε κατι πολυ διαφωτιστικο οτι δηλαδη τα σημερινα ζειμπεκικα που εχουν οι Τουρκοι δεν ειναι σε 9/8 αλλα σε 4/4 και αλλους ρυθμους, το οποιο λεει πολλα.
Επισης να σου πω οτι στο υλικο των Παραδοσιακων τραγουδιων της Θρακης σημερα (συλλογοι κλπ) δεν περιλαμβανονται ζειμπεκικα αλλα : ζωναραδικοι, μαντηλατοι, καρσιλαμαδες και χασαπικα !!
Εγω που εζησα 6 χρονια στην Ξανθη μπορω να σε διαβεβαιωσω οτι δεν τα γουσταρουν τοσο τα ζειμπεκικα στην Θρακη ενω αν συναντησεις απογονο Μικρασιατη μονο μ’αυτα κανει κεφι …
1 «Μου αρέσει»
Μάρθα,
Ο ζειμπέκικος είναι τόσο τούρκικος όσο και η Αγία Σοφία, η οποία χτίστηκε από τους Τούρκους…για να συλληθεί μετά επίσης από τους ίδιους. Μην τρελλαθούμε!
Μήπως έχεις δεί το διαφημιστικό σπότ της Τουρκίας στο CNN, όπου προβάλλονται η Αγία Σοφία και όλα τα ΕΛΛΗΝΙΚΑ αρχαία ΜΑΣ στα παράλια ως “Turkey:The place to be.”
Είναι καθαρά θέμα τί πουλάει και τί όχι, όπως πολύ καλά ειπώθηκε παραπάνω, και οι Τούρκοι ξέρουν πολύ καλά αυτό το παιγνίδι που εμείς αγνοούμε ή παραγνωρίζουμε. Μην επεκταθώ άλλο γιατί θα γίνω πολύ δυσάρεστος για την σημερινή ελληνική πραγματικότητα.
Ισαάκ.
ΥΓ: Σ’ ένα τελευταίο ταξίδι στην Κωνσταντινούπολη, πήγαμε μ’ έναν συνεργάτη στα μπουζούκια. Έχεις πάει Μάρθα στα μπουζούκια εκεί; Αν όχι να σου πώ ότι για ζέσταμα παίζουν κανονάκι και ούτια, και στο δεύτερο μέρος του προγράμματος σπάνε το μαγαζί με Ελληνικότατα μπουζούκια και Έλληνες τραγουδιστές.
1 «Μου αρέσει»
Οι Θράκες λοιπόν… Ο Ηρόδοτος τους χαρακτηρίζει ως “το πολυπληθέστερο έθνος μετά τους Ινδούς”. Το ίδιο και ο Παυσανίας. Ο Στράβων αναφέρει ότι στη Θράκη υπήρχαν 22 έθνη και τους υπολογίζει στα 2 εκατομμύρια (στην εποχή του) αφού, παρά τους συνεχείς πολέμους, μπορούσαν να παρατάξουν πάνω από 200 χιλιάδες στρατό.
Είχαν δική τους γλώσσα, αλλά όχι και γραφή. Τα ελάχιστα γραπτά μνημεία που άφησαν (κάποιες επιγραφές) είναι γραμμένες στην δική τους γλώσσα με ελληνικούς χαρακτήρες. Δεν έχουν αποκρυπτογραφηθεί.
Από τον 6ο π.Χ. αιώνα δέχονται πολιτιστικές (κι όχι μόνο) επιρροές απ’ τους Ελληνες και από τον 3ο π.Χ. αιώνα οι περισσότεροι Θράκες μιλούν ελληνικά και χρησιμοποιούν ελληνικά ονόματα.
Το 2ο μ.Χ. αιώνα θεωρούνται εξελληνισμένοι ή και Ελληνες. Ο Ιουλιανός χαρακτηριστικά αναφέρει: “Οι περί την Θράκην και την Ιωνίαν κατοικώντες Ελλάδος εσμέν έκγονοι”.
Η τελευταία φυλή των Θρακών που κρατάει δικά της ήθη και γλώσσα είναι οι Βέσσοι, οι οποίοι εξελληνίζονται τον 4ο μ.Χ. αιώνα με την εξάπλωση του χριστιανισμού.
Δυο λοιπόν ερωτήματα:
- Ποια απ’ τις φυλές των Θρακών είχε ζεϊμπέκους; Οι Γέτες, οι Βέσσοι, οι Δάκες, οι Οδρυσοί, οι Τριβαλλοί ή μήπως οι φερόμενοι (απ’ τους αρχαίους συγγραφείς) Φρύγες και Τρώες; Ή μήπως οι επίσης φερόμενοι συγγενείς Ιλλυριοί (πρόγονοι των Αλβανών);
- Ποια εποχή έζησαν οι Ζεϊμπέκηδες; Το 3000 π.Χ., το 1000 π.Χ., το 400 π.Χ. όταν δέχονταν την ελληνική επιρροή, το 200 π.Χ. όταν είχαν ήδη “επηρεαστεί” ή το 300 μ.Χ. όταν τους θεωρούσαν Ελληνες;
Να δεχτώ ότι οι Ζεϊμπέκηδες (αν υποθέσουμε ότι αυτοί πρωτοχόρεψαν ζεϊμπέκικο) είναι μέλη της φυλής των Μαορί. Χορεύουν οι Νεοζηλανδοί ζεϊμπέκικο;
Να δεχτώ ότι το ζεϊμπέκικο είναι χορός των αρχαίων Αιγυπτίων. Μάλιστα έχει ειπωθεί ότι ο Καμηλιέρικος ζεϊμπέκικος χορευόταν απ’ τους καμηλιέρηδες για να “ξεπιαστούν” απ’ το πολύωρο ταξίδι στην έρημο. Εχετε δει Αιγύπτιο να χορεύει ζεϊμπέκικο; (να μη ρωτήσω "αν υπάρχουν Αιγύπτιοι…).
Τελικά, χορεύει κανείς ζεϊμπέκικο εκτός απ’ τους Ελληνες; Εδώ θα ήθελα μια απάντηση…
Προς όλη αυτή η φιλολογία “περί καταγωγής”;
ΥΓ. Το ζεϊμπέκικο που χορεύουν οι “μερακλωμένοι” στα in μαγαζιά της νύχτας μοιάζει πολύ με το χορό των Νεοζηλανδών πριν από αγώνα ράγκμπυ. Αλλά αυτό είναι ένα άλλο ζήτημα…
1 «Μου αρέσει»
Εγώ θέλω το χαρτί απο το μαιευτήριο που να λέει
Πατήρ :Ζέυς Μήτηρ :Ηρα και τα λοιπά διαπιστευτήρια αλλιώς δεν πιστεύω τίποτα.
Τους χαλάμε ρε τη μανέστρα , πάρτε το χαμπάρι είμαστε μόνο για αρμπάιτ καλοί και για γύρο με πίτα , τα μάρμαρα απλώς κάποιος τα φερε εδώ και τα τραγούδια μας τα μάθανε οι λαοί γύρω γύρω για να τους τραγουδάμε και να τους διασκεδάζουμε όταν έρχονται το καλοκαίρι για τα μπάνια τους.
Αι στα τσακίδια επιτέλους άλλο το ντονέρ και άλλο το κοκορέτσι κι όποιος θέλει να μάθει ας κάτσει στα σκαλιά της ταβέρνας να ακούσει κι ας κρυώσει ο κώλος του.
Ρε μάγκες για τον Δεμιρτζίογλου εν τέλει γνωρίζει κανείς κάτι;
Όχι αλλά για την καταγωγή του ρεμπέτικου γνωρίζουν πολλοί όπως κατάλαβες…
από την αποστολή μου —> την Πέμπτη, Δεκέμβριος 30, 2004 - 07:25 μ.μ. (pm):
Θα μου μεταφράσουν όλο το κείμενο και θα μου δώσουν το σιντάκι. (Δεν θυμάμαι ούτε το όνομά τους τώρα…)
Τώρα, ήρθε στα χέρια μου κι ένα άλλο σιντί, το KARANFILIN MORUNA - ANADOLU ZEYBEKLERI, του σπουδαίου τούρκου ερευνητή και μουσικού Μουαμέρ Κετέντζογλου. Περιλαμβάνει Ζεϊμπέκικα της Ανατολίας.
Από το κείμενό του, σας παραθέτω την άποψη για το ρεμπέτικο “και της άλλης μεριάς”. Μια ψύχραιμη, σοβαρή και ουσιαστική ματιά.
Muammer Ketencoglou
KARANFILIN MORUNA
ANADOLU ZEYBEKLERI
(2001, Kalan Musik Yapim, www.kalan.com)
Λίγα λόγια για το “Karanfilin Moruna” (Στο Mωβ Γαρύφαλο)
Σε τούτο το κείμενο, δεν θα αναφερθώ στην κοινωνική ανταρσία των “εφέδων” και των ζεϊμπέκηδων, κυρίως στο Aιγαίο, στις αρχές του 20ού αιώνα. Δεν θα σας απασχολήσω με τα ήθη και τα έθιμά τους, ούτε με τη λεβεντιά τους απ’την οποία απηύδησαν οι σουλτάνοι που θέλησαν να τους “δαμάσουν”. Aντί γιαυτά, θα προσπαθήσω να μοιραστώ μ’ εσάς ορισμένες γενικές γνώσεις και τις εμπειρίες από την εργασία μου, η οποία είναι μια συλλογή από ζεϊμπέκικα, από ζεϊμπέκικες μελωδίες, τα πρώτα δείγματα των οποίων χρωστάμε σ’ αυτούς ακριβώς τους ζεϊμπέκηδες, αν και αργότερα η ποικιλία των θεμάτων και των συνθετών τους ευρύνθηκε, ενώ αυξήθηκε αρκετά και ο αριθμός τους.
H μνήμη μου με πάει στα πρωινά των μπαϊραμιών της παιδικής μου ηλικίας. Ξυπνούσα νωρίς εκείνα τα ξεχωριστά πρωινά για ν’ακούσω στον κρατικό ραδιοσταθμό της Σμύρνης την εκπομπή που άρχιζε με την ανακοίνωση: Kαι τώρα θ’ακούσετε ζεϊμπέκικα με νταούλι και ζουρνά. Πόσο μ’ενθουσίαζε η μουσική που ακολουθούσε μ’όλο της το μεγαλείο εκείνη την ανακοίνωση! Θυμάμαι επίσης τις μελωδίες που μου τραγουδούσε η μητέρα μου όταν ήμουν μικρός. Tώρα, κάθε φορά που την πείθω να μου τις ξανατραγουδήσει, χαίρομαι σαν να έχω ξανασυναντήσει έναν παλιό μου φίλο… Aυτές οι αναμνήσεις τώρα στο νου μου συνδέονται άμεσα με την έρευνα που πραγματοποίησα χρησιμοποιώντας διάφορες πηγές, κυρίως το ρεπερτόριο του TRT (κρατικού ιδρύματος ραδιοφωνίας και τηλεόρασης της Tουρκίας) για να βρω κατάλληλο υλικό γι’αυτήν την παραγωγή. Θυμάμαι μετά, την ωραία συνεργασία που είχαμε με ηλικιωμένους γνώστες των τραγουδιών για να “αναστήσουμε” παλιά ζεϊμπέκικα. Oι ρίζες όλων αυτών των τραγουδιών βρίσκονται αναμφίβολα στην παράδοση, αλλά κάθε φορά που ερμηνεύονται δημιουργούνται “εκ του μηδενός”. Έτσι αισθάνομαι σαν να πέρασα από τα ίδια δύσκολα (και συνάμα γοητευτικά) μονοπάτια που περνούν όσοι δημιουργούν κάτι το τελείως καινούργιο. Aυτό λοιπόν είναι με λίγα λόγια το ψυχολογικό υπόβαθρο του δίσκου μου.
…
Oι ιστορικοί και οι λαογράφοι έχουν δυο θεωρίες όσον αφορά τη ζεϊμπέκικη μουσική παράδοση. Oρισμένοι ισχυρίζονται ότι αυτή η μουσική παράδοση έχει πηγάσει από κάποια χαρακτηριστικά του γιουρούκικου τρόπου ζωής που μεταφέρθηκε από την Kεντρική Aσία στη Mικρά Aσία. Άλλοι εντοπίζουν την πηγή του ζεϊμπέκικου στον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό. Δεν θα ασχοληθώ αναλυτικά σ’αυτό το κείμενο με το θέμα καταγωγής του ζεϊμπέκικου, αλλά, βασιζόμενος στην ιδιότητά μου του ερασιτέχνη ερευνητή, που γνωρίζει τις μουσικές των τουρκογενών λαών της Kεντρικής Aσίας, θα πρέπει να αναφέρω ότι σ’εκείνη την περιοχή δεν έχω συναντήσει κανένα ρυθμικό ίχνος που να σχετίζεται με τη ζεϊμπέκικη μουσική.
Eκτός από λίγες εξαιρέσεις, ο ρυθμός όλων των ζεϊμπέκικων μελωδιών είναι 9/4. Σύμφωνα με τη μετρονομική τους αξία, παρατηρούμε τρεις κατηγορίες ζεϊμπέκικων ρυθμών: Πολύ αργός, αργός και ζωηρός ή εύθυμος. Tα εύθυμα ζεϊμπέκικα, στην Tουρκία, λέγονται και “γυναικεία ζεϊμπέκικα”.
Σ’αυτό το σημείο θα πρέπει να διορθώσω μια διαδεδομένη αλλά και λανθασμένη εντύπωση: Πολλοί νομίζουν ότι αυτή η μουσική μορφή υπάρχει μόνο στο Aιγαίο, όμως ζεϊμπέκικες μελωδίες συναντάμε και στην Aνατολία, σχεδόν σε κάθε τμήμα της Mεσογειακής Tουρκίας, στην Kύπρο επίσης -αν και λιγότερες στον αριθμό- ακόμα και στον Πόντο. Γιαυτό, σ’αυτή την παραγωγή έχω συμπεριλάβει και ζεϊμπέκικα από περιοχές εκτός του Aιγαίου.
H Eλλάδα είναι η χώρα όπου το ζεϊμπέκικο είναι ίσως πιο διαδεδομένο ακόμη και από την Tουρκία. Tο ζεϊμπέκικο πέρασε στην Eλλάδα μέσω των νησιών του Aιγαίου, και αργότερα με τους πρόσφυγες από τη Mικρά Aσία. Πολύ σύντομα έγινε μια από τις πιο αγαπητές μουσικές μορφές και τώρα αποτελεί πια κυριαρχικό στοιχείο των ελληνικών λαϊκών τραγουδιών και χορών. Aναρίθμητα δημοφιλή ρεμπέτικα τραγούδια, τραγούδια που αντιπροσώπευαν τη μουσική των ελληνικών μεγαλουπόλεων, έχουν γραφτεί σε φόρμα ζεϊμπέκικου. H Mικρά Aσία είναι μεν η μάνα του ζεϊμπέκικου, αυτοί όμως που το “ανέθρεψαν”, δηλαδή αυτοί που το εμπλούτισαν μελωδικά -σε εκπληκτικό βαθμό- και που τελειοποίησαν την εσωτερική ρυθμική δομή του ήταν Eλλαδίτες και Mικρασιάτες Έλληνες μουσικοί.
Zεϊμπέκικους ρυθμούς έχω επίσης συναντήσει και σε κάποια τραγούδια από τη δημοτική μουσική των Tούρκων των Bαλκανίων καθώς και στη μουσική της Kεντρικής Aλβανίας.
O αναμφισβήτητος δεσμός των μικρασιατικών ζεϊμπέκικων με την ελληνική μουσική, με ώθησε, με βάση και το μουσικό μου παρελθόν, να δοκιμάσω την εφαρμογή ορισμένων στοιχείων που έμαθα από έλληνες μουσικούς (π.χ. στις επιλογές συνοδεύουσας αρμονίας, ορισμένων καλλωπισμών, στον τρόπο με τον οποίο παίζεται ο μπαγλαμάς) στα “δικά μας” ζεϊμπέκικα, πάντα βέβαια με μέτρο, αποφεύοντας τις υπερβολές.
Eπειδή παίζω ακορντεόν, διάλεξα τραγούδια συγκερασμένα, που δεν περιέχουν μικροδιαστήματα, και τα οποία είναι φυσικά πιο κατάλληλα γι’αυτό το όργανο. Tα δείγματα που επέλεξα ταιριάζουν όχι μόνο με το ακορντεόν, (που -σημειωτέον- δεν ανήκει στην παράδοση του ζεϊμπέκικου), αλλά, πιστεύω και με τη φωνή μου. H επιλογή συγκερασμένων τραγουδιών είχε μεν ως αποτέλεσμα τον αποκλεισμό του μεγαλύτερου τμήματος του ρεπερτορίου, μου έδωσε όμως τη δυνατότητα να εφαρμόσω τις απαιτούμενες για κάθε μελωδία αρμονίες μ’όλη τους τη λιτότητα.
…
Yποστηρίζω και προσπαθώ να δείξω σ’αυτήν την παραγωγή, ότι αυθεντικότητα δεν είναι σώνει και καλά ερμηνεία μ’ένα συγκρότημα μπαγλαμάδων, ούτε ότι οι “νέες προσεγγίσεις” σ’αυτού του είδους τη μουσική πρέπει να γίνονται με την ευκολία της μεθόδου των υποδομών που στηρίζονται σε ηλεκτρονικούς υπολογιστές. Kαι θέλω επίσης να τονίσω -με ιδιαίτερη έμφαση- την πεποίθηση μου ότι στην αναπαραγωγή της παράδοσης ο μεγαλύτερος οδηγός είναι, όπως και να το κάνουμε, πάλι η παράδοση.
Eλπίζω, αυτό το προϊόν τεχνολογίας που κρατάτε στα χέρια σας, αυτό το προϊόν που δημιουργήθηκε από μια πολυμελή ομάδα μουσικών, που επεξεργάστηκαν με τα δικά τους αισθήματα ό,τι έχουν μάθει από την παράδοση, να σας κάνει να ζήσετε τη χαρά που ζει κανείς όταν ξανασυναντά παλιούς φίλους.
Mουαμμέρ Kετέντζογλου
Tελευταία μέρα του έτους, του αιώνα και της χιλιετίας.
“αλλά, βασιζόμενος στην ιδιότητά μου του ερασιτέχνη ερευνητή, που γνωρίζει τις μουσικές των τουρκογενών λαών της Kεντρικής Aσίας, θα πρέπει να αναφέρω ότι σ’εκείνη την περιοχή δεν έχω συναντήσει κανένα ρυθμικό ίχνος που να σχετίζεται με τη ζεϊμπέκικη μουσική.”
Από το παραπάνω κομμάτι. Πολύ ενδιαφέρον.
Ιωάννα εύγε.
Γεια σου Μουαμμερ λεβεντη !!
(ΝΠ)
Ιωάννα, εκπληκτικό το κείμενο του Μουαμέρ Κετέντζογλου! Θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για να κλείσει οριστικά τη (χωρίς αντικείμενο, νομίζω, αφού πρόκειται για διάλογο κουφών) συζήτηση και αντιπαράθεση για το «τίνος είναι, βρε γυναίκα, τα παιδιά»… Κοινές είναι οι ρίζες και ο καθένας παίρνει και φυτεύει μοσχεύματα, μπολιάζοντάς τα μετά, όπου θέλει και μπορεί. Και το ότι όλα βασίζονται στη μουσική των αρχαίων Ελλήνων το παραδέχονται και οι Άραβες και οι Τούρκοι (εκτός, φυσικά, των εθνικιστών που όμως ανήκουν στους κουφούς), αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι κάθε άλλος εκτός από τους Έλληνες είναι για πέταμα. Κάθε λαός της περιοχής έχει τοποθετήσει και το δικό του λιθαράκι για να δημιουργηθεί η ενιαία ανατολική μουσική, βεβαίως με τα εθνικά της παρακλάδια, στα οποία αναμφισβήτητα ανήκει και το ρεμπέτικο.
Πολύ θα ήθελα, λοιπόν (απευθύνομαι τώρα στο σύνολο των Φορουμιτών), να έβλεπα στο μέλλον λιγότερα σχόλια του τύπου «δικό μας είναι αυτό, όχι τούρκικο (βουλγάρικο, αλβανικό, αραβικό, αρμένικο…) και περισσότερα τύπου Κετέντζογλου.
Και κάτι άσχετο, που εμένα όμως με πειράζει: Η μετάφραση του κειμένου, κάπου στην αρχή του λέει «θα προσπαθήσω να μοιραστώ με εσάς…»: «Μοιράζω» στα ελληνικά σημαίνει «χωρίζω σε τμήματα». Και μετά, μπορεί καθένας να πάρει βεβαίως τη «μοίρα» του, νόμιμη ή μή. Όταν όμως ο εγγλέζος λέει to share something with somebody εννοεί «συμμερίζομαι», και ας λέει «μοιράζω» το λεξικό. Αν λοιπόν εγώ προσπαθήσω να «μοιραστώ με εσάς ορισμένες γενικές γνώσεις», κάποιες από αυτές θα αναγκαστώ να περάσω σε εσάς και ότι περισσέψει να κρατήσω εγώ. Με αποτέλεσμα κανείς μας πιά να μην έχει στην κατοχή του όλες τις γνώσεις. Αν όμως τις συμμεριστώ, τότε ο καθένας έχει ένα πλήρες αντίγραφο και όλα εντάξει.
Αυτά μέχρι να μπώ στην Ακαδημία και να ασχοληθώ με τη γλώσσα, κάτι που δεν έκαναν τα μέλη της όσο αυτή (και αυτά) ακόμα κοιμούνται. Αλλά δεν θα μπώ, αν και διαθέτω το ουσιαστικότερο προσόν (ξεπέρασα τα 60) και έτσι αρκούμαι στο Φόρουμ.