Λοιπόν, Παναγιώτη:
- Γράφεις:
“Για να χαρακτηριστεί κάποιος εθνικός τραγουδιστής πρέπει να συμμετέχει ως ερμηνευτής στη δημιουργία έργων που αποτελούν εθνική κληρονομιά.”
Εντάξει, ας ορίσουμε έτσι την έννοια “εθνικός τραγουδιστής” (κι ας αφήσουμε κατά μέρος τα προβλήματα σχετικά με το τι σημαίνει “εθνική κληρονομιά”). Αλλά αυτό το γνώρισμα ενός καλλιτέχνη δε με αναγκάζει (ηθικά) να μου αρέσει και εμένα αυτό που κάνει. Να ένα παράδειγμα:
Πολλοί (Αυστριακοί) θα σου έλεγαν ότι τα βαλς και οι οπερέτες του Johann Strauss είναι “εθνική κληρονομιά” της Αυστρίας. Αλλά παρ όλα αυτά με αφήνει τελείως αδιάφορο αυτό το είδος μουσικής.
ʼσε που η τέχνη (κατά τη γνώμη μου) συνήθως δε θα έπρεπε να είναι κάτι το “εθνικό”, αλλά κάτι το πιο προσωπικό και ατομικό (έστω κι αν το αγαπούν στη συνέχεια πολλοί άνθρωποι ή ακόμα και “οι μάζες”).
- Γράφεις:
“Όπως σε όλα τα προϊόντα που κυκλοφορούν στην αγορά η προτίμηση των καταναλωτών (το γούστο στην περίπτωσή μας) δεν είναι αυτό που κρίνει την ποιότητα αλλά η γνώμη των ειδικών.”
Ούτε οι μεν (δηλαδή οι καταναλωτές ως σύνολο), αλλά ΟΥΤΕ ΚΑΙ ΟΙ ΔΕ, θα έλεγα. Στο χώρο της τέχνης πάντα ο κάθε άνθρωπος (ακροατής, αναγνώστης κλπ.) μόνος του έχει το δικαίωμα και την αρμοδιότητα να κρίνει την ποιότητα. Ξέρεις γιατί; Γιατί γι αυτόν δημιουργήθηκε και παρουσιάζεται το έργο (= το τραγούδι, το ποίημα, το μυθιστόρημα, η ταινία κλπ.).
Επομένως
3. Γράφεις:
“Και εσύ δεν μου φαίνεται ότι είσαι ειδικός πάνω στη μουσική.”
Δίκιο έχεις με την έννοια πως δεν είμαι μουσικολόγος, πως δεν παίζω όργανο (με εξαίρεση λιγάκι πιάνο όταν ήμουν παιδί ακόμα), πως ποτέ δεν έχω μελετήσει με επιστημονικό τρόπο το ρεμπέτικο (ή άλλο είδος μουσικής), πως δεν ξέρω από δρόμους στη βυζαντινή ή αραβική μουσική, από ξύλα για την κατασκευή μπουζουκιού κλπ.κλπ.
Έχω όμως
- δυο αφτιά για να ακούω
- αρκετή ευαισθησία ώστε να νιώθω αν κάτι με αγγίζει συναισθηματικά ή όχι
- στο μεταξύ επίσης αρκετές γνώσεις της ελληνικής γλώσσας ώστε να καταλαβαίνω σε πολλές περιπτώσεις (αν και ομολογουμένως όχι πάντα) το νόημα των στίχων.
Αυτές είναι οι ικανότητές μου και πιστεύω ότι αρκούν.
Νομίζεις στα σοβαρά ότι κάποιο έργο ή κάποια φωνή έχει ποιότητα μόνο αν το λένε οι ειδικοί (όποιας κατηγορίας κι αν εννοείς) - και όταν το κάνουν, ότι αυτό έχει “γενική ισχύ” (για όλους);
- Γράφεις:
“Μπορεί να είσαι έξυπνος άνθρωπος και απλά να έκανες το λάθος να ασχοληθείς με πράγματα που δεν γνωρίζεις καλά.”
Βέβαια πολλές φορές δεν έχω γνώσεις για τα ζητήματα “πίσω” από ένα τραγούδι ή έναν καλλιτέχνη (είτε μουσικολογικές γνώσεις εννοείς, είτε γνώσεις ιστορικής, κοινωνικής ή πολιτικής φύσης). Μόνο που δεν τις θεωρώ απαραίτητες προκειμένου να κρίνω αν μου αρέσει η φωνή ενός τραγουδιστή ή όχι (για να μείνουμε στη συγκεκριμένη περίπτωση). Όπως και να το πάρει κανείς - στην περίπτωση ενός τραγουδιστή αυτό που μετράει για μένα (και τους ακροατές γενικά, φαντάζομαι) είναι κυρίως το αν μου αρέσει η φωνή του (και στη συνέχεια βέβαια και το ρεπερτόριό του κλπ.).
Αν μου πεις πως σου αρέσει ο Ξυλούρης λόγω της μουσικής/της φωνής του, κανένα πρόβλημα. Απλώς διαφορετικά γούστα έχουμε. Αν όμως προβάλεις και κριτήρια όπως “εθνικός τραγουδιστής” ή “ειδικός (ή μη) πάνω στη μουσική” ανακατεύεις την (“αγνή”) ακρόαση μουσικής ή με ιδεολογικά ζητήματα (στην πρώτη περίπτωση) ή με ζητήματα τεχνικής μέχρι και επιστημονικής φύσης (στην δεύτερη περίπτωση). Και το ένα και το άλλο μάς απομακρύνει, κατά τη γνώμη μου, από το ουσιαστικό: το τραγούδι / τη φωνή έτσι όπως επιδρά από μόνο/-η του/της στον “απλό” και “αγνό” (= ανεπηρέαστο από ιδεολογίες και ειδικές γνώσεις) ακροατή.
-
Όσο για τον Μπιθικώτση:
Φανταστική φωνή, κατά τη γνώμη μου. Όμως αυτό δεν το συμπεραίνω από το ότι τον αποκαλείς “εθνικό τραγουδιστή” αλλά απλώς τον ΑΚΟΥΩ και αισθάνομαι ότι μου αρέσει αυτή η φωνή και το ρεπερτόριο.
-
Γράφεις:
“Η διαφορά στις πωλήσεις δεν δείχνει ότι ένας καλλιτέχνης είναι ποιοτικότερος από τον άλλο …”
Σύμφωνοι! (και ποτέ δεν το ισχυρίστηκα)
“… αλλά ότι είναι καλύτερος επιχειρηματίας αφού μπορεί και προωθεί καλύτερα το προϊόν που παράγει.”
Σίγουρα αυτό ισχύει πολλές φορές, αλλά όχι πάντα. Υπάρχουν περιπτώσεις που η “ποιότητα” (πάντα από καθαρά προσωπική και υποκειμενική σκοπιά!) όχι μόνο δεν αποκλείει τη μαζική επιτυχία (με συνέπεια βέβαια και το οικονομικό κέρδος για τον καλλιτέχνη) αλλά είναι ίσως μάλιστα ο καθοριστικός παράγοντας για αυτήν.
“… Και δε νομίζω να αμφισβητεί κανείς ότι ο Νταλάρας είναι σπουδαίος επιχειρηματίας.”
Και λοιπόν; Δε με ενοχλεί καθόλου φτάνει να είναι και σπουδαίος τραγουδιστής. Και για μένα είναι βέβαια.
- Γράφεις:
“Και ο Νταλάρας έχει ερμηνεύσει τέτοια έργα [που αποτελούν εθνική κληρονομιά] αλλά οι ίδιοι οι δημιουργοί τους του απαγόρευσαν αργότερα να τα τραγουδά.”
Σχετικά με αυτή την διαπίστωση μία παρατήρηση και μία ερώτηση:
α) Ας υποθέσουμε πως όντως είναι έτσι όπως γράφεις: Μήπως ένα έργο χάνει τον χαρακτήρα μιας “εθνικής κληρονομιάς” και ο ερμηνευτής του τον τίτλο του “εθνικού τραγουδιστή” μόνο και μόνο επειδή οι δημιουργοί επέβαλαν κάποια απαγόρευση;
Με αυτή την λογική ο Ξυλούρης θα είχε σταματήσει να είναι “εθνικός τραγουδιστής” σε περίπτωση που λ.χ. ο Κώστας Φέρρης θα του είχε απαγορεύσει την παραπέρα ερμηνεία του “Ήτανε μια φορά”. (Κύριε Φέρρη, μην διαμαρτύρεστε, το ξέρω πως δε θα κάνατε κάτι τέτοιο 
β) Τελικά μια ερώτηση γιατί σε αυτό το θέμα όντως είμαι άσχετος: Ποιοί είναι οι δημιουργοί που απαγόρευσαν αργότερα στον Νταλάρα να τραγουδά τα έργα τους; (Θα μπορούσα να φανταστώ πως πρόκειται για τον ʼκη Πάνου ή το Μάνο Χατζιδάκι. Για αυτή την περίπτωση δηλώνω από τώρα προκαταβολικά τις επιφυλάξεις μου για εκείνες τις (δήθεν) “προσωπικότητες”.)
Michael