Περικλή μια παρατήρηση μονο μιας φυσικα δεν μπορουμε να γυρισουμε πισω στο χρονο, ακουω τα κομματια του Κατσαρου αρκετο καιρό.Ο Κατσαρός μπορεί να κάνει διαφορες ελευθεριες προς τον ρυθμο όμως ο τονισμός του ομως και ο τροπος που εκτελει γενικά το ζειμπεκικο σε καμια περιπτωση δεν βγαζουν εκτος τον χορευτη ενος ζειμπεκικου που ειναι καθαρα αυτοσχεδιαστικος το αντιθετο θα ελεγα ,εμενα προσωπικα ποτέ δεν με ενόχλησε στο άκουσμα.Στην Αμερική υπήρχαν πολλοι Ελληνες μεταναστες που χορευαν ζειμπεκικο ,υπήρχε ολοκληρη συνοικία με Μυτιληνιους στην Νέα Υόρκη και σκεφτήτε μονο πόσα ζειμπέκικα ηχογραφηθήκαν εκεί.Ειναι και αλλοι παραγοντες στον τροπο εκτελεσης του Ζειμπεκικου απο το να μεινεις ακριβως πιστος μετρονομικα στο ρυθμο και πιστευω οτι τα παραδειγματα που λενε ο Κερομυτης και λοιποι έχουν καποια σχέση με αυτό τον πρώιμο τρόπο εκτέλεσης.Πραγματικα όμως ίσως να μην μάθουμε ποτε πως έπαιζαν και φυσικά πως ακριβώς χόρευαν εδικά για τον χορό ο οποίος σήμερα έχει σχεδόν σβυστεί από τον χάρτη.Σχετικά με την Γαλία ,ο Στέλιος Βαμβακάρης κάπου γράφει οτί ο Μάρκος εισήγαγε αυτό τον όρο,όμως επειδή ο Στέλιος είναι μετέπειτα γενιάς μουσικός μπορούμε και να το αμφισφητήσουμε.
Παιδιά, δεν θυμάμαι να έχω δεί ούτε μία φωτογραφία Αμερικής μεσοπολέμου, όπου κάποιος ή κάποιοι να χορεύουν ζεϊμπέκικο ή χασάπικο σε κέντρο. Ακόμα και το σκόρπισμα δολλαρίων, μεταπολεμικά, αν θυμάμαι πώς περίπου το περιέγραφε ο Μπίνης, γινόταν από θαμώνες καθιστούς. Αν κάποιος έχει κάτι υπόψη για τις συνήθειες στα κέντρα σε συγκεκριμένες και διαφορετικές εποχές και κάποια φωτογραφία, ας τα υποδείξει, θα είναι πολύ ενδιαφέρον.
Σωστότατα, Περικλή, τα περί λειτουργικότητας της δημοτικής μουσικής αλλά, μουσικός που έπαιζε, τις πρώτες μεταπολεμικές δεκαετίες, στην Ελληνική επαρχία άρρυθμα αλλά οι πανυγηρτζήδες χόρευαν, υπήρξε μάλλον σίγουρα, όπως και οι δύο μας θυμόμαστε και χόρευαν σε συνθήκες 100 % λειτουργικής μουσικής. Το να μην μπορούσαν οι άνθρωποι του ΕΙΡ να καταλάβουν κάποιες ίσως ιδιαιτερότητες του ρυθμού του, θα το έβλεπα μάλλον δύσκολο, αφού οι άνθρωποι αυτοί ήταν ο εξής ένας, ο Καράς.
Σταύρο, έστω.
Οι άλλοι χοροί; Άκου π.χ. το Σάλα Σάλα, γνωστό είτε ως συρτό είτε ως τσιφτετέλι, πώς το παίζει ο Κατσαρός.
Νίκο, τι πάει να πει, ο Καράς δεν έκανε λάθη; Γνώστης μπορεί να ήταν, όσο είναι ανθρωπίνως δυνατό, αλλά ήταν και διαβόητος ισχυρογνώμων. Υπάρχουν ρυθμοί που αν δεν τους έχεις ξανακούσει τίποτε δε σε πείθει πως είναι σωστοί. Αλλιώς, πολύ απλά ο εν λόγω μουσικός δεν ήταν καλός.
Περικλή: Λάθη ο Καράς, να φαν’ κι οι κότες. Ισχυρογνωμωσύνη, χειρότερη από αρβανίτικη (25 % Αρβανίτης είμαι και ξέρω…, και τον Καρά, πολύ καλά τον ήξερα). Αλλά, πρώτον: άλλο άρρυθμος και άλλο ιδιόρρυθμος και δεύτερον: ακόμα και τις ιδιορρυθμίες κάποιων περιοχών (π.χ. Κρήτη, όπου δεν έχουν “ευρωπαϊκή” αίσθηση του μουσικού μέτρου, κάποιοι ακόμα και στο χορό) τις έπαιζε στα δάχτυλα ο Καράς. Και επειδή εμείς οι αρκετά παλαιότεροι έχουμε περισσότερη εμπειρεία εποχών παλαιότερων, δεκαετίας 50 και 60 πχ, σε σχέση με τη δική σου γενιά, μπορώ να σε βεβαιώσω ότι ο μέσος όρος μουσικότητας του γενικού κοινού, εκείνες τις εποχές, ήταν απίστευτα (σε σχέση με τη σημερινή κατάσταση) χαμηλός, τόσο στο θέμα του ύψους της συχνότητας (φάλτσο) όσο και στο θέμα του ρυθμού. Σήμερα υπάρχουν μαγαζιά όπου δεν θα ακούσεις τους θαμώνες να χτυπούν παλαμάκια δύο τετάρτων στον ζεϊμπέκικο, τότε τα έψαχνες αυτά τα μαγαζιά “με το φανάρι” και δεν εύρισκες σχεδόν κανένα. Και σχεδόν δεν υπήρχε παρεάκι σε ταβερνούλα, που να έπιανε να τραγουδήσει κάτι στο κέφι του και να χρειαζόταν να κρατάς το κεφάλι σου, για ν’ αντέξεις τα φάλτσα. Ναι, ο εν λόγω μουσικός απλά, δεν ήταν καλός, κατά τη δική μου φυσικά άποψη.
Νικο ερωτηση ,γιατι εχεις δει πολλες φωτογραγιες με χορευτες του μεσοπολεμου στην Ελλαδα να χορευουν ζειμπεκικο,εδω καλα καλα ελαχιστες υπαρχουν των μουσικων,του Βαμβακαρη πχ ποσες προπολεμικες του γνωριζεις.Περικλη δεν σου λεω οτι ειναι σωστος ο Κατσαρος εννοειτε οτι κανει ελευθεριες στον ρυθμο και πολλα τα παιζει αχρονα αλλα με φοβερή ενεργεια και αισθηση του χορου ,αυτο εγραψα πιο πανω, ανηκει σε αλλη γενια και ισως εχει σχεση με το αδεσποτο πιο πολυ απο οσο φανταζομαστε και οχι με την Αμερικανικη σκηνη απο την οποια και βεβαιως πηρε και στοιχεια.Ο Κατσαρος εμαθε κιθαρα στον Πειραια οπου διεμενε πριν παει στην Αμερικη.Το αποκλειω για την Αμοργο με βαση καποια νεα στοιχεια που εχουμε βρει.
Λάθος μου, Σταύρο, στο #42 έπρεπε να είχα υπογραμμίσει και το ‘σε κέντρο’. Φυσικά και οι φωτογραφίες εποχής είναι ελάχιστες, και στην Ελλάδα και στην Αμερική, αλλά στα μεγάλα κέντρα διασκεδάσεως των αμερικανικών πόλεων δεν μπορεί, κάποιοι φωτογράφοι και εκεί θα πάλευαν να βγάλουν το ψωμί τους. Έχουμε κάποιες ελάχιστες φωτογραφίες πάλκου / καλλιτεχνών, ακόμα λιγότερες των χώρων γενικά και ακόμα λιγότερες θαμώνων που κάθονται. Γιαυτό αναρωτήθηκα για φωτογραφία χορευτού, επειδή έκανα την υπόθεση ότι η συνήθεια του “επί παραγγελία της μουσικής” χορού θαμώνων στα λεγόμενα “ανατολίτικα” κέντρα, πριν δηλαδή το άνοιγμα κέντρων με αποκλειστικά ελληνικό κοινό και καλλιτέχνες, πιθανά δεν είχε περάσει.
Ανυπομονούμε όλοι να δούμε τα στοιχεία που έχετε βρει!!
Με συγχωρείτε αλλά, ενώ μου αρέσει πολύ να χορεύω ζεϊμπέκικο, επιθυμία να σηκωθώ και να χορέψω στο άκουσμα ηχογράφησης του Κατσαρού, όχι, δεν μου έχει έρθει ποτέ…
Σταύρο, δε διαφωνώ για την ενέργεια και γενικά για την υψηλή του τέχνη, ανεξαρτήτως τεχνικής επάρκειας. (Με άλλα λόγια εγώ καραγουστάρω Κατσαρό.) Απλώς δεν μπορώ να καταλάβω αν αυτή η τόσο ανορθόδοξη σχέση του με το μέτρο είναι επειδή ήταν πολύ μπροστά ή …πολύ πίσω. Σκέφτομαι και προσπαθώ να αξιολογήσω διάφορες πιθανές απαντήσεις…
Nίκο μου δυστυχώς φωτό γενικά δεν υπάρχουν ,εδώ οι συγγενείς πολλών μουσικών γενικά ούτε αυτοί δεν έχουν και στην Αμερική εννοώ ,δεν ξέρω γιατί.Το μόνο μέρος της Ελλάδος στο οποίο έχουν βρεθεί πάρα πολλές φωτό μουσικών είναι η Κρήτη.Περικλή το ερώτημα που έχουμε για τον Κατσαρό είναι το τι πρεσβεύει που ανήκει στυλιστικά .Ανήκει στο Αμερικάνικο στυλ η στο πρώιμο ελληνικό.Πιστεύω και στα δύο,δεν θα μάθουμε όμως ποτέ πως έπαιζε όταν πρωτοπήγε στην Αμερική για να έχουμε την σύγκριση.Αυτό όμως που ξέρω από την έρευνα που έκανα είναι οτί ο Κατσαρός όταν έφτασε εκεί δεν εγκατάσταθηκε στην Νέα Υόρκη όπως οι άλλοι ελληνες αλλά πήγε στον Νότο στον θείο του Δημήτρη στην Ατλάντα ο οποίος ήταν φούρναρης στο επάγγελμα.Εκεί έκατσε δύο με τρία χρόνια όμως λόγω του έντονου ρατσισμού εναντίων των μεταναστών αναγκάστηκε να γυρίσει στην Νέα Υόρκη.Ίσως στον νότο να είδε και να άκουσε αμερικανούς μπλουζίστες .Όπως και να χει ίσως είναι ο μοναδικός Έλληνας μουσικός ο οποίος είδε δύο συγγενείς μουσικές το blues και το ρεμπέτικο ζωντανά στην εποχή τους ,αυτό τον κάνει μοναδικό από κάθε πλευρά.
οι μπουζουξήδες οι παλαιοί έπαιζαν άχρονα και έπαιζαν αρκετές γαλάτειες δηλαδή σκοποί χωρίς ρυθμό (Σταύρος Κ.)
Η λέξη “γαλάτεια” από που προκύπτει; (Μυστακίδης)
και ήταν κοντά στο γαλατά μανέ, ίσως από εκεί δηλαδή να προήρθε (Σταύρος Κ.)
Στην εφημερίδα ΕΜΠΡΟΣ (8/8/1909) διαβάζουμε στο άρθρο «Νωχέλεια»:
-Έχω δίπλα μου έναν που δεν μʼ αφήνει να κοιμηθώ
-Γιατί; Ρουχαλίζει;
-Όχι. Ψέλνει και τραγουδεί. Τραγουδεί γαλάτες.
-Τείνʼ η γαλάτες;
-Να, γαλάτες, πώς της λένε;
Μετά δυσκολίας μου έδωκε να εννοήσω ότι επρόκειτο περί αμανέδων.
Το αν η λέξη γαλάτεια ή γαλάτα είναι “συνώνυμο”, άντε “συγγενικό” του αμανέ, δεν θα το στηρίξουμε στην (μία και μοναδική, προς το παρόν) μαρτυρία ενός δημοσιογράφου του 1909. Ως πασίγνωστον, η καθωσπρέπει ελληνική κοινωνία της εποχής, των δημοσιογράφων φυσικά περιλαμβανομένων, θεωρούσε “αμανέδες” οτιδήποτε τραγουδιέται από λαϊκούς ανθρώπους, δεν είναι χορευτικό κομμάτι και παραπέμπει σε ψαλμωδίες ή / και σε ανατολή. Είναι όμως πολύ ενδιαφέρον ότι καταγράφεται η λέξη, και μπράβο στον Παρασάνταλο. Από κεί και πέρα, θέλει ψάξιμο.
Εμενα παντως η μαρτυρία αυτή με καλύπτει απόλυτα σε αυτό που νόμιζα δεν νομίζω οτί θέλει και πολύ φιλοσοφία,ο Κερομύτης μίλά για άχρονους σκοπούς και του τραπεζιού τι αλλό θα μπορούσε να είναι πιο κοντά απο τον αμανέ το ταξίμι ,ο Τάκης Τζιρίτας δάσκαλος του Βασίλη Νούσια έπαιζε την γαλάτα πάντα στο ουσακ και σε καραντουζένι κούρντισμα την οποία την γύρναγε σε σαμπάχ και μετά επέστρεφε όπως έλεγε στην γαλάτα ,την έπαιζε πάντα έτσι ,τίποτα άλλο δεν ονόμαζε γαλάτα το οποίο διαρκούσε αρκετά λεπτά.Ο Γιώργος Μανιάτης αγαπητέ φίλε Παρασάνταλε τον οποίο βλεπω εκτιμάς,γνωρίζω πως έχει μια κασέτα του Τζιρίτα που παίζει τέτοια πράματα στα νιάτα του και άλλα πολλά ,ελπίζω κάποια στιγμή να την φέρει στην επιφάνεια γιατί πρέπει να είναι μοναδικό ντοκουμέντο για την παράδοση του μπουζουκιού.
Χωρίς αμφιβολία, η μαρτυρία που παραθέτει ο Παρασάνταλος επιβεβαιώνει σίγουρα την ύπαρξη της λέξης και δίνει και κάποια κατεύθυνση προς λαϊκό μουσικό σκοπό χωρίς χρονικό δέσιμο στη δομή του, κάτι πολύ κοντινό και προς τις δικές σου πληροφορίες, Σταύρο. Μου κάνει πάντως εντύπωση ότι σε όσα λεξικά έψαξα, λήμμα τέτοιο ή παρόμοιο δεν υπάρχει.
Με ξενίζει κομμάτι αυτό που λες Σταύρο, περί κατοχής κασέτας Τζιρίτα από τον Γ. Μανιάτη (επίσης δάσκαλο του Νούσια, αν μιλάμε για το ίδιο πρόσωπο)…Εδώ καλά καλά ο Γιώργος δεν έχει τις δικές του κασέτες με τα καμμιά 500αριά δικά του τραγούδια και θα έχει κασέτα τρίτου; Θα τον ρωτήσω, στην επόμενη ευκαιρία.
Η αναφερόμενη μαρτυρία περιλαμβάνεται και στο βιβλίο του rebetiko.sealabs.net για τους μανέδες που κυκλοφόρησε το 2012 (βλ. σελ. 63). Έχει τοποθετηθεί μάλιστα κάτω από την καταχώρηση που αφορά τον “Γαλατά μανέ” σε ερμηνεία Αγγέλας Παπάζογλου. Ο ίδιος μανές ερμηνεύτηκε και από τον Τσανάκα και κυκλοφόρησε με τίτλο “Ουσάκ γκαζέλ μανές”, κάτι που νομίζω επιβεβαιώνει τα γραφόμενα του Σταύρου για τη σχέση γαλάτας και ουσάκ.
Στη σελίδα 134 του ίδιου βιβλίου μπορεί κανείς να εντοπίσει και τους τίτλους άλλων μανέδων που κυκλοφόρησαν με το χαρακτηρισμό “Γαλάτα”, “Αδαμαμάν”, ή κάποια συναφή παραλλαγή. Δεν ξέρω βέβαια τι σημαίνει ο όρος “αδαμαμάν”, από πού προέρχεται και ποια η σχέση του με τις γαλάτες ωστόσο η υποσημείωση των σελίδων 48-49 φαίνεται να δικαιολογεί την απόφαση του συγγραφέα γι’ αυτό το συσχετισμό.
Αντάμ αμάν (το «d» των ξένων λέξεων παλιά το έγραφαν κάποιοι με δέλτα). Τσάκισμα που μπαίνει σε τραγούδια: το ξέρω από ένα παραδοσιακό σαμοθρακίτικο τραγούδι. Θα έμπαινε ίσως και σε αμανέδες ή σ’ ένα συγκεκριμένο μανέ, όπως το «γιαρέμ αμάν» και άλλα. Δεν ξέρω αν σημαίνει κάτι σε σωστά ή παρεφθαρμένα τούρκικα.
Adam ειναι ο αντρας στα τουρκικα. Μηπως ειναι αμανες για αντρικη ερμηνεια?
Μακάρι να την εχει και να μοιραστεί εστω και κατι απο την κασετα ο Γιώργος Μανιάτης.Ρώτησε τον γενικά για τον Τζιρίτα να δεις τι θα σου πει.
Αντάμ είναι ο Αδάμ, δηλαδή ο άνθρωπος. Και στα τουρκικά και στα αραβικά και, βεβαίως, και στα εβραϊκά. Η επίκληση “αντάμ αμάν” (σε αμανέδες κυρίως) σημαίνει απλά και μόνο “Αμάν, άνθρωπε!”.
Αυτό σημαίνει “αμάν, αγάπη μου”
Όντως επαληθεύθηκε η γνωριμία με τον Τζιρίτα (χρονολογείται περίπου πριν από το 1975). Τότε, όντας ο ίδιος ο Μανιάτης στη διαδικασία που μάθαινε μόνος του τρίχορδο, και διαπιστώνοντας ότι ο Τζιρίτας γνωρίζει ντουζένια και το έτσι παίξιμο, τον κατέγραψε με κασετοφωνάκι της εποχής. Από την εποχή όμως αυτή, και αφού η κασέτα αυτή είχε τύχει ακρόασης από την πρώτη τότε ορχήστρα του «Ευρετηρίου», δεν την ξανασυνάντησε ο Γιώργος σπίτι του, παρότι μού επιβεβαίωσε ότι την θεωρούσε σημαντικό τεκμήριο…
Η αλήθεια είναι ότι και εγώ δεν άκουσα ή δεν είδα κάτι ποτέ σχετικό, από το 1986 περίπου έως σήμερα, που συχνάζω εκεί. Θέλω να ελπίζω ότι κάπου λανθάνει και «μας κοιτάει», καθώς λέει κι η πεθερά μου, εάν δεν έχει συντρέξει κάποια ανήκουστη «λαθροχειρία» (πάμπολλοι άνθρωποι πέρασαν από εκεί όλα αυτά τα χρόνια)…
Αdam ειναι και ανθρωπος και ανδρας. Προεκρινα τη δευτερη ερμηνεια γιατι απο οτι καταλαβα αναφερθηκε ως ειδος αμανε, ως ονομα, και οχι ως φραση που λεγεται μεσα στον αμανε.