Μπράβο, πολύ καλή υπενθύμιση του γεγονότος. Γιατί η λήθη που θέλουν ορισμένοι να ριχτεί σε τέτοια πράγματα, αφήνει ανοιχτό το πεδίο για ξαναγράψιμο της ιστορίας. Ας έχουμε λοιπόν κατά νου τα γεγονότα πάνω στα οποία γράφτηκαν τα λαϊκά μας τραγούδια, και τι στάση ζωής εξυμνούσαν πολλά από αυτά.
Για το “Χαιδάρι” τώρα ήθελα να ρωτήσω off topic, ξέρει κανείς τελικά ποια είναι η ορθή ερμηνεία (μελωδία)? Γιατί υπάρχουν δύο:
κάπου είχα ακούσει ότι ο Μάρκος δεν είχε προλάβει να το ηχογραφήσει, και συνέθεσε ξανά μετά τη μελωδία ο γιος του Στέλιος από ότι θυμόταν…αλλά δεν ξέρω αν ευσταθεί αυτή η ιστορία. Η δεύτερη εκτέλεση πάντως ακούγεται στο ντοκυμαντέρ της ΝΕΤ, στο οποίο έχει συνεισφέρει ο Κουνάδης, του οποίου την έρευνα εμπιστεύομαι.
Για το “Χαϊδάρι” είχε γράψει πριν λίγα χρόνια σ’ ένα τεύχος του το περιοδικό “λαϊκό τραγούδι”:
Οι στίχοι είχαν διασωθεί το '74 αλλά η μουσική είχε ξεχαστεί.
Έτσι στα “ρεμπέικα της κατοχής” που κυκλοφόρησαν με το Νταλάρα πάνω στους στίχους του Μάρκου γράφτηκε μουσική του Στέλιου.
Στο τεύχος εκείνο του “λ.τ.” υπήρχε η εξής είδηση:
Κάποιος φίλος του περιοδικού έφερε μια μαγνητοταινία με την ηχογράφηση συναυλίας του Μάρκου από τη δεκαετία του '60 (1966 στο “Κεντρικόν”), όπου έπαιζε και το “Χαϊδάρι”.
Στο τεύχος υπήρχε και παρτιτούρα του τραγουδιού όπως κατέγραψε τη μελωδία συνεργάτης του περιοδικού.
Δεν έχω καμία ευχέρεια στις παρτιτούρες, αλλά έχω ένα προγραμματάκι που χρησιμοποιείς νότες και πεντάγραμμο για να φτιάχνεις ρίνγκτονς για το κινητό σε αρχεία MIDI.
Αντέγραψα λοιπόν σε αυτό την παρτιτούρα, και σήμερα διαπιστώνω ότι πράγματι η μελωδία της παρτιτούρας είναι βασικά αυτή που παίζεται στην εκπομπή “γειά σου περήφανη κι αθάνατη εργατιά” (το 2ο από τα λινκ παραπάνω).
Αυτά.
Οι στίχοι από το “Χαϊδάρι” διασώθηκαν, η μουσική όχι, κατά δήλωσιν του ίδιου του Μάρκου, όπως ακούγεται και στο δεύτερο βίντεο που παραθέτει ο Βορειοανατολικός. Ο Στέλιος έφτιαξε κάποια μελωδία βάσει της οποίας το κομμάτι παρουσιάστηκε. Για τη συναυλία στο Κεντρικόν, δεν έχω υπόψη κάτι σχετικό αλλά είναι πέραν πάσης αμφιβολίας ότι η φυσική κατάσταση του Μάρκου εκείνη την εποχή δεν του επέτρεπε ουσιαστικό έλεγχο του τι και πώς παρουσιάστηκε σε εκείνη τη συναυλία. Από εκεί και πέρα, καθένας έχει την ευχέρεια να καταγράψει μια μελωδία όπως την ακούει από μία κασέτα, αλλά την αναφορά του Μάρκου ως συνθέτη μάλλον για αυθαίρετη τη βλέπω.
Η μελωδία, και στις δύο εκδοχές του Βορειοανατολικού αλλά και στην παρτιτούρα του Άγι, είναι ουσιαστικά η ίδια με μικροπαραλλαγές, λογικές για ένα κομμάτι που ουσιαστικά καταγράφεται ως προφορική παράδοση, αφού δεν υπήρξε “δίσκος πρότυπο” για τον Νταλάρα ή για τους ερμηνευτές της εκπομπής της ΕΡΤ.
Κατ’ αρχην, καλή μέρα και καλό μήνα. Εγώ έχω μια απορία: για ποια απο τις δυο εκδοχές στο βίντεο του Ηλία μιλάμε? Αυτή με τον Στέλιο μόνο του ή Την ενορχηστρωμένη (Γρηγόρης, Ζορμπάς κλπ) ?
Όπως λέει και ο Άγης, ο Μάρκος σ’ εκείνη τη συναυλία στο “Κεντρικόν”, (στη δεύτερη, κατά σειράν, που είχε δώσει, η πρώτη ήταν αυτή που είχε οργανώσει ο Ν. Γεωργιάδης), το Δεκέμβρη του 1966, παρουσίασε το τραγούδι “Χαϊδάρι” , του οποίου είχε γράψει ο ίδιος και τους στίχους και τη μουσική.
Το τραγούδι αυτό δεν ηχογραφήθηκε ποτέ, λόγω λογοκρισίας, και για χρόνια ολόκληρα είχε ξεχαστεί.
Ο γιος του Μάρκου, Στέλιος, βρήκε αργότερα τους στίχους και καθώς δεν θυμόταν καθόλου τη μουσική, έβαλε δική του, καινούρια, και με αυτήν πρωτοκυκλοφόρησε το τραγούδι στη δισκογραφία, με τον Νταλάρα, στα “Ρεμπέτικα της Κατοχής”.
Η πρώτη, η αυθεντική, εκτέλεση του τραγουδιού αυτού, τελικά όμως είχε διασωθεί από μια ερασιτεχνική ηχογράφηση εκείνο το βράδυ, στο “Κεντρικόν”, δημοσιεύτηκε στο περιοδικό “Λαϊκό Τραγούδι” και δεν έχει καμιά σχέση με τη μουσική του Στέλιου.
Και οι δυο όμως είναι υπέροχες και αυτό είναι το κέρδος για εμάς από τη μη δισκογράφηση της πρώτης εκδοχής.
Υ.Γ. Στο μεταξύ, είδα και το μήνυμα του Στεφανάκου.
Έχω την εντύπωση πως (από το λίγο που προσπάθησα να βγάλω το τραγούδι στην κιθάρα από την παρτιτούρα - υπάρχει στο τεύχος 16, Ιούλιος 2006, του περιοδικόυ “Λαϊκό Τραγούδι” και στο συνημμένο του Άγη -), πρόκειται για μια εντελώς διαφορετική μουσική και κανένα από τα βιντεάκια που ήδη υπάρχουν και ανέβηκαν δεν την διασώζουν.
Η μουσική που ταιριάζει με την παρτιτούρα είναι αυτή που παίζει μόνος του ο Στέλιος Βαμβακάρης στο δεύτερο βίντεο παραλείποντας την εισαγωγή που υπάρχει στην παρτιτούρα.
Στη συνέχεια η κομπανία παίζει κάτι σαν διασκευή, νομίζω, της ίδιας μελωδίας.
Η μουσική του τραγουδιού με το Νταλάρα είναι άλλη μουσική. Προερχόμενη ίσως από την ανάμνηση της μουσικής του Μάρκου, αλλά πάντως άλλη.
Για την υγεία του Μάρκου το 1966 και τον έλεγχο της μουσικής που παρουσιάστηκε στη συναυλία, δε νομίζω ότι μπορεί να είναι κανείς τόσο κατηγορηματικός.
Ίσα - ίσα, που οι ηχογραφήσεις “της Κάιλ”, αν δεν κάνω λάθος από την ίδια περίπου περίοδο, μαρτυρούν ότι η μουσική μνήμη του δεν τον είχε εγκαταλείψει.
Υπάρχουν αποσπάσματα όπου παίζει τραγούδια, τα οποία υποτίθεται ότι θα πρέπει να είχαν ξεχαστεί ήδη από τα προπολεμικά χρόνια. Λχ τραγουδά α καπέλα το “γιατί μικρούλα μου” (“από τα πρώτα μου, από τα πρώτα πρώτα, από τον καιρό που πρωτοάρχισα να βάζω στις μουσικές, να λέω στα γραμμόφωνα, …παλιό χασάπικο από τα πρώτα μου”), έχοντας μάλιστα την ευστροφία, καθώς ξεχνά το δεύτερο ημιστίχιο, να το αντικαταστήσει με νέο το οποίο “γεννά” την ώρα που τραγουδάει.
Γιατί λοιπόν να μη θυμόταν και τη μουσική από το “Χαϊδάρι”; Ένα τέτοιο τραγούδι δύσκολα ξεχνιέται από το δημιουργό του.
ΥΓ Γράφω <<η μουσική που ταιριάζει με την παρτιτούρα είναι αυτή που παίζει μόνος του ο Στέλιος Βαμβακάρης>>. Εκτός από την εισαγωγή που έχει αντικατασταθεί με το ταξιμάκι, υπάρχει μια συντόμευση ή απλούστευση των ενδιάμεσων επαναλήψεων ή γυρισμάτων ή όπως λέγονται ανάμεσα στους στίχους, καθώς επίσης και μιά διαφορά στην τονικότητα. Αλλά υπάρχουν και στοιχεία όπως το “μπάσιμο” του μπουζουκιού στον τρίτο και τέταρτο στίχο μαζί με όλη την τραγουδιστική μελωδία, τα οποία επιβεβαιώνουν ότι ο Στέλιος παίζει την ίδια μουσική, πάνω στην οποία έχει γραφτεί και η παρτιτούρα.
Αν μπορούσαν να επισυναφθούν αρχεία MIDI θα ανέβαζα και το αρχείο στο οποίο αντέγραψα την παρτιτούρα.
Εδώ πέρα έχω ανεβάσει μια ανορθόγραφη εκτέλεσή μου σε midi της παρτιτούρας απο το λ.τ.
Ελπίζω να παίζει, γιατί στο πισί μου έχω ένα προβληματάκι, αλλά πάντως όποιος θέλει να τ’ ακούσει κατεβάζει και το μπ3
