Βασίλη, παρόλο που τα πράγματα είναι όπως τα λέει ο Λίγκα, εντούτοις για κάποιον που μόλις ξεκινάει να ασχολείται με τους δρόμους μπορεί να ισχύσει η απλούστευση ότι «δρόμος είναι μια κλίμακα».
Κλίμακα ξέρουμε τι είναι, έτσι; Παίρνεις ένα διάστημα οκτάβας, π.χ. Ντο-Ντο, και το χωρίζεις σε 7 διαστήματα. Οπότε έχεις 8 νότες (μαζί με τις δύο ακριανές). Το διάστημα ανάμεσα σε κάθε δύο διπλανές νότες είναι είτε ένα είτε δύο ημιτόνια (είτε, σπανίως, τρία). Έτσι, αν παίξεις όλο φυσικές νότες (χωρίς υφέσεις - διέσεις) θα έχεις Ντο - Ρε - Μι - Φα - Σολ - Λα - Σι - Ντο, και τα διαστήματά σου είναι τόνος - τόνος - ημιτόνιο - τόνος - τόνος - τόνος - ημιτόνιο (ΤΤΗΤΤΤΗ). Εντάξει μέχρι εδώ; Η συγκεκριμένη κλίμακα λέγεται Ντο ματζόρε (ή Ντο μείζων).
Αν μοιράσεις μερικές υφέσεις και διέσεις, μπορείς να δημιουργήσεις διαφορετικές κλίμακες. Κάθε κλίμακα έχει ένα χαρακτηριστικό άκουσμα, κοινό σε όσα τραγούδια χρησιμοποιούν αυτή την κλίμακα.
Αν αρτί για Ντο - Ντο πιάσεις οποιαδήποτε άλλη οκτάβα και βάλεις έτσι τις υφέσεις και διέσεις ώστε να έχεις τα ίδια διαστήματα, το αποτέλεσμα θα είναι πρακτικά-ακουστικά το ίδιο. Για παράδειγμα η Ρε μείζων έχει Ρε - Μι - Φα# - Σολ - Λα - Σι - Ντο# - Ρε: τα διαστήματα είναι και πάλι ΤΤΗΤΤΤΗ, και οποιοδήποτε τραγούδι σε μείζονα κλίμακα μπορείς χωρίς να το αλλοιώσεις να το παίξεις εξίσου καλά από Ντο (δηλ. σε κλίμακα Ντο μείζονα) ή από Ρε (δηλ. σε κλίμακα Ρε μείζονα), ή και από κάθε άλλη βάση, εφόσον προσθέσεις τις κατάλληλες διέσεις - υφέσεις ώστε να παραμείνουν ίδια τα διαστήματα.
Λοιπόν.
Στη δυτική μουσική χρησιμοποιούνται κατά βάση δύο κλίμακες, η μείζων ή ματζόρε και η ελάσσων ή μινόρε (η ελάσσων έχει και κάποιες παραλλαγές). Στα ρεμπέτικα όμως χρησιμοποιούνται και μερικές ακόμα. Αυτές οι παραπανήσιες είναι οι κλίμακες των λαϊκών δρόμων. Κλίμακες δηλαδή όπου η σειρά των διαστημάτων δεν ταυτίζεται με τη σειρά των διαστημάτων καμιάς δυτικής κλίμακας.
Αυτά προς το παρόν. Η βαθύτερη κατανόηση αυτών των αρχικών πληροφοριών θα σε οδηγήσει μετά από αρκετό καιρό να τις αναιρέσεις, και να έρθεις σ’ αυτό που λέει ο Λίγκα σχετικά με τα 4χορδα, τα 5χορδα, τη μελωδική εξέλιξη κλπ… Αλλά αυτά δε θα τα καταλάβεις πριν μαζέψεις κάποια πρώτη ύλη, οπότε άσ’ τα προς το παρόν.
Κατά βάση το βιολί, όπως και κάθε όργανο, παίζει τα τραγούδια όπως είναι. Όπου ένα τραγούδι έχει κάποιο διάστημα τόνου ή ημιτονίου, είτε παίζεις βιολί είτε μπουζούκι είτε απλώς τραγουδάς, το διάστημα μένει ίδιο. Αν το αλλάξεις, αλλάζει η μελωδία και γίνεται από αγνώριστη έως λάθος.
Βέβαια το βιολί έχει μια ιδιαιτερότητα έναντι π.χ. του μπουζουκιού: καθώς δεν έχει τάστα, μπορείς το διάστημα ανάμεσα σε δύο παραδιπλανές νότες (π.χ. Ντο - Μι) να το «κόψεις» παρεμβάλλοντας την ενδιάμεση νότα όχι μόνο πάνω στο ακριβές σημείο του ενός, δύο ή τριών ημιτονίων (Π.χ. Ντο - Ρε - Μι: το Ρε είναι ένα τόνο από το Ντο και έναν από το Μι) ή Ντο - Ρε ύφεση - Μι (το Ρε με ύφεση είναι 1 ημιτόνιο από το Ντο και 3 ημιτόνια από το Μι), αλλά και στα σημεία που δεν αντιστοιχούν σε ακέραιο πολλαπλάσιο του ημιτονίου. Αν πέσεις λίγο παραδίπλα από το ακριβές Ρε ύφεση, με αυστηρά δυτικό κριτήριο θα είσαι στο ρε ύφεση αλλά φαλτσάροντας. Στην ανατολική μουσική, όπου περιλαμβάνονται και όλα μας τα δημοτικά - παραδοσιακά καθώς και τα σαντουροβιολιτζήδικα ρεμπέτικα κ.ά., υπάρχει συγκεκριμένος κώδικας ώστε αυτά τα «φάλτσα» να αξιοποιούνται. Αυτό είναι πάλι κάτι για αργότερα όμως.