Φυσικά, το πρώτο ερώτημα που έρχεται στο μυαλό του καθενός είναι -Καλά, πριν αρχίσουν το κυνήγημα των υπαλλήλων ασφαλιστικών γραφείων με ραδιοφωνάκι, δεν πήραν σβάρνα τους εκατό, πόσοι είναι, ραδιοφωνικούς σταθμούς της Αθήνας και μετά επαρχία κλπ, να καζαντίσουν; Από την κρατική ραδιοφωνία μαζεύουν ποσοστά; Η κρατική ραδιοφωνία μας χρεώνει όλους, ακόμα και τα αντλιοστάσια στο ύπαιθρο, με τέλη χρήσεως, μέσω ΔΕΗ, για ακρόαση ραδιοφώνου και παρακολούθηση τηλεόρασης. Κέντρα νυχτερινής διασκέδασης, καφετέριες, ο κατάλογος είναι ατελείωτος, μέχρι και παρακλάδι της ΑΕΠΙ στο Λονδίνο υπάρχει, που προσπαθεί να εισπράξει ποσοστά από μία παρέα που κάθε βδομάδα μαζεύεται σε ένα πάμπ και παίζουν ρεμπέτικα και παραδοσιακά.
Επί του πρακτέου, κάτι πρέπει να γίνει. Δεν πρέπει να αρκούμαστε στην απλή γκρίνια, με κούνημα του κεφαλιού και αναφώνηση «τι περιμένεις;…». Δεν μπορούμε να προκαλέσουμε μίαν επίσκεψη, π.χ. με μίαν επιστολή «καταγγελίας» του γραφείου ενός από εμάς, η οποία θα γίνει αφορμή για μία αγωγή αποζημιώσεως ή ό τι άλλο κατάλληλο; Χρειάζεται ένα γραφείο με τρεις ή δέκα εργαζόμενους, ένα ραδιοφωνάκι, ένας – δυό δικηγόροι, ένας συντονιστής. Εγώ προσφέρομαι για ότι χαμαλοδουλειά προκύψει. Θα μπορούσα και να αναλάβω το ξεκίνημα, αν δεν βρεθεί άλλος, αλλά όχι βεβαίως τα νομικά θέματα. Ακούω προτάσεις.
Αυτές είναι “ακριβές” δουλειές Νίκο. Ασε που δεν ξέρω και πολλά - τέτοιου είδους - θεσμικά ζητήματα που να λύθηκαν με ατομική πρωτοβουλία ή από μικρές συλλογικότητες. Ενα σχετικό που θυμάμαι είναι όταν κάποιοι προσπάθησαν να μην πληρώνουν εισφορά υπερ ΕΡΤ. Αυτή η προσπάθεια πού έμεινε; Ξέρουμε τίποτα;
Συνδέεται με το θέμα της ΑΕΠΙ διότι αφού πληρώνω την ΕΡΤ για να υπάρχει και να εκπέμπει, έχω πληρώσει και το δικαίωμα να ακούω δημοσίως ή ιδιωτικώς και μουσική απ’ τις εκπομπές της. Αυτό δεν μπορεί να μου το κατοχυρώσει ένας δικηγόρος παρά η βουλή με νομοθέτημα. Αλλά αυτοί είναι απησχολημένοι τα χρυσόβουλα του πασά, ενόσο η υπόλοιπη ανθρωπότητα πίνει καφέ στο φεγγάρι.
:108:
Νίκο, σαφώς και πληρώνουν όλα τα μαγαζιά τα οποία παίζουν μουσική (καφέ, εστιατόρια,κ.λ.π., κ.λ.π.)
Από όπου μπορούν να βγάλουν, το κυνηγάνε.
Ένας απο τους δικηγόρους της ΑΕΠΙ είναι πολύ φίλος.
Η πρότασή μου σκοπό είχε να ενισχύσει την προσέγγιση του «ενεργού πολίτη», που δεν έχει μοιρολατρική αντιμετώπιση των προβλημάτων του. Προφανώς και δεν είναι απλό. Όταν πάντως μία (μακαρίτισσα σήμερα…) φίλη μου, πριν αρκετές δεκαετίες, ως νεαρή δικηγόρος είχε ξεκινήσει, μαζί με φίλους, μία καμπάνια για να στριμωχτούν οι λεωφορειατζήδες να κάνουν κάτι ώστε τα οχήματά τους να μην εκπέμπουν νέφη μαύρου καπνού, η προσπάθειά της έτυχε προβολής από τα τότε μήντια (λαϊκός τύπος), η ίδια έλαβε κάποια «απειλητικά για τη ζωή της» τηλεφωνήματα που μετά από καμμιά βδομάδα σταμάτησαν και για αρκετούς μήνες η κατάσταση των λεωφορείων είχε αισθητά βελτιωθεί.
Σχετικά με τη συνδρομή για την ΕΡΤ όχι, δεν ξέρω που έμεινε η σχετική προσπάθεια. Θυμάμαι μόνο ότι, πολύ παλαιότερα, το τότε ΕΙΡ έστελνε σε όλους τους Αθηναίους (φαντάζομαι και στην επαρχία) κατά μήνα έντυπα πληρωμής της συνδρομής, τα οποία όλοι πλήρωναν, μέχρι που με νομοθέτημα το σχετικό ποσόν ενσωματώθηκε στο λογαριασμό της ΔΕΗ. Θέμα ΑΕΠΙ φυσικά δεν είχε τότε τεθεί αλλά είναι προφανέστατο ότι με την πληρωμή αυτή, το δικαίωμα κάθε πολίτη ενταγμένου σε κάποιο μηχανισμό μέσω του οποίου πληρώνεται ένας λογαριασμός ΔΕΗ (οικογένεια, λίστα μισθοδοσίας εταιρίας κλπ. δηλαδή όλων μας) να ακούει μουσική μέσω εκπομπών της ΕΡΤ έχει καλυφθεί και οικονομικώς. Δεν μπορώ όμως τόσο εύκολα να αποδεχτώ τις μεθόδους της ΑΕΠΙ και αυτό θα έπρεπε να γίνει θέμα δημόσιο.
Νίκο, δεν είναι απλά παρακλάδι, είναι η αντίστοιχη ΑΕΠΙ της χώρας, υπάρχει και στη Γερμανία (GEMA) και σε άλλες Ευρωπαϊκές χώρες και μάλιστα συνεργάζονται μεταξύ τους.
Για τη παρέα, που αναφέρεις, έχω να σου προτείνω αυτό που έκανα εγώ και μετά από 6 μήνες χαρτοπόλεμο τα κατάφερα:
Σε ρεμπετοσυγκεντρώσεις ή άλλες παρόμοιες, χωρίς κέρδος μουσικές συναθρήσεις δεν πρέπει να υπάρχει είσοδος (Αλφα ποσό).
Αν πρέπει να βγουν κάποια έξοδα, τότε μόνο με “συμμετοχή στα έξοδα” (Kostenbeitrag) από μία “κλειστή” παρέα (Geschlossene Gesellschaft).
Η παρέα "συντηρεί την παράδοση και όπως στους γάμους, κηδείες, γιορτές κ.λ.π. τραγουδιούνται(χωρίς φυσικά να πληρώνεις ΑΙΠΙ)τα αντίστοιχα τραγούδια του γάμου, μοιρολόγια, αποκριάτικα κ.λ.π έτσι και η παρέα αυτή π.χ. τραγουδά παραδοσιακά (πάντα) τα τραγούδια του χωρισμού, της ξενιτειάς, του Ξανανταμώματος (das Wiedersehen)
Εγώ έτσι απελευθέρωσα τις Σεσσιον, που οργανώνω εδώ και γλύτωσα από τα 76 Ευρώ νταβατζιλίκι τη συνάντηση.
[/b]Εργαζόμουν κάποτε στην Α.Ε.Π.Ι., στο αρχείο της, και ξέρω τι υλικό υπάρχει εκεί. Είχα αρχίσει να ψηφιοποιώ το αρχείο της σε ένα ειδικό πρόγραμμα το οποίο αποκτήθηκε κατόπιν παραγγελίας σε εταιρία σχεδιασμού τέτοιων συστημάτων. Φυσικά, η ψηφιοποίηση όσο ήμουν εκεί βρισκόταν στα σπάργανα. Δεν ξέρω τι απέγινε αφού έφυγα. Το ζήτημα της κουβέντας μας ξεκίνησε από που μπορούμε να αντλήσουμε αξιόπιστα στοιχεία για την ακριβή χρονολόγηση των ηχογραφημάτων: είπα μέσω Α.Ε.Π.Ι.
Γενικότερα, δεν επικρατούσε και εντος εταιρίας ένα κλίμα “δημοσιοποίησης” του αρχείου. Απλώς, ανέφερα πως κάτι τέτοιο θα ήταν ωφέλιμο και για αυτό, ίσως, θα έπρεπε να υπάρξει μια γενικότερη συζήτηση, με διατύπωση αιτημάτων, διαφόρων ενδιαφερομένων περί της ελληνικής μουσικής, για δημοσιοποίηση του μεγαλύτερου δισκογραφικού αρχείου της Ελλάδας - στοιχείων του, έστω. Είναι ένα σοβαρό ζήτημα το οποίο, ίσως, μας δείξει και στοιχεία που δε γνωρίζαμε ως τώρα (άγνωστες ηχογραφήσεις και γενικότερα άγνωστο ηχητικό υλικό).
Όσο αφορά τα πνευματικά δικαιώματα: η Α.Ε.Π.Ι. δέχεται τα μηχανικά δικαιώματα, για καταστήματα που χρησιμοποιούν μηχανικά μέσα για αναπαραγωγή ήχου (στερεοφωνικά συστήματα κ.ά) και μέσω της μαγνητοφώνησης, απο ειδικούς απεσταλμένους, χρεώνει και τα λοιπά καταστήματα που φιλοξενούν ζωντανή μουσική (μεγαλύτερη βαρύτητα δίνεται στις μεγάλες πίστες των Αθηνών και πάσης Ελλάδος). Το 10% το κραταέι η ίδια και παραχωρει το υπόλοιπο 90% στους στιχουργούς και τους συνθέτες ή τους κληρονόμους τους.
Όσο αφορά τα “παραρτήματα”, η Α.Ε.Π.Ι., συνεργάζεται με πολλές εταιρίες παγκοσμίως έχοντας μια σχέση ανταλλαγής. Για παράδειγμα αν οι Ρόλινγκ Στόουνς κάνουν μια συναυλία στην Ελλάδα δε θα έρθει η βρετανική εταιρία να εισπράξει αλλά θα το κάνει η Α.Ε.Π.Ι. Έπειτα, θα κρατήσει ένα ποσοστό για αυτή και θα παραχωρήσει το υπόλοιπο στην βρετανική εταιρία. Αντιστοίχως, και με Έλληνες καλλιτέχνες στο εξωτερικό. Από τους διαλόγους που είχα έτσι κατάλαβα πως λειτουργούσε. Το αν άλλαξε κάτι δεν μπορώ να το γνωρίζω.
Από τη στιγμή, όμως, που οι ίδιοι οι καλλιτέχνες επαναπαύονται στο σύστημα της Α.Ε.Π.Ι. - και με αυτό εννοώ τον τρόπο που παίρνει τον οβολό των καταστηματαρχών, χρεώνοντας και μεγάλα ποσά κάποιες φορές - πώς θα αλλάξει; Μήπως θα πρέπει να το δούμε και αλλιώς το θέμα; Δηλαδή, ποιος συντηρεί αυτό το σύστημα; Γιατί οι ίδιοι οι δημιουργοί δε δρουν για να το αλλάξουν; Τα μεγαλύτερα “ονόματα” δημιουργών είναι μέλη της Α.Ε.Π.Ι. Μήπως τελικά τους βολεύει όλους αυτό; Ας τα σκεφτούμε λίγο αυτά κι ας μη μιλάμε μόνο για το “καλό της μουσικής”, από τη στιγμή που αυτοί που την παράγουν και αναπαράγουν, εκτός, ίσως, μερικών εξαιρέσεων, που άλλωστε πάντα υπάρχουν, αρέσκονται στο να δέχονται τα αναλογιζόμενα σε αυτούς χρήματα εντός του συστήματος αυτού.
Ως γνωστόν, ο τίτλος του τραγουδιού είναι μια φράση που δεν υπάρχει στους στίχους. Οι στίχοι αρχίζουν με το «Έξι γκόμενες αφράτες». Διερωτώμαι πώς προέκυψε: κάποιο είδος λογοκρισίας; (Αλλά δεν πιστεύω να υπήρχε τέτοια ευαισθητοποίηση απέντντι στον σεξισμό εκείνη την εποχή…) Ή απλό λάθος; Μήπως και τα δύο; (Γιατί το «έξι > έχει» μόνο λάθος θυμίζει, δεν απαλύνει καμιά αιχμή, ενώ το «γκόμενες > όμορφες» θα μπορούσε να είναι και σκόπιμο.)
Πάντως θεωρώ σαφές ότι επί της ουσίας ο τίτλος είναι «Έξι γκόμενες αφράτες», και ότι ο επίσημος τυπικός τίτλος έχει προκύψει από κάποιο ξεστράτισμα, είτε σκόπιμο είτε τυχαίο. Περίπτωση κάπως σν το «Τουστ» - Γουέστ.
Τα δύο τραγούδια ηχογραφήθηκαν, μερικά νούμερα (27-28 για την ακρίβεια) πριν η επιτροπή λογοκρισίας πιάσει δουλειά. Ηχογραφήθηκαν δηλαδή, τον Αύγουστο του 1937. Η επιτροπή λογοκρισίας ξεκίνησε την δουλειά της με το τραγούδι του Σκαρβέλη “Τι μου΄κανες δεν τα ξεχνώ”, τον Σεπτέμβριο του 1937.
Στην ετικέτα βλέπουμε ότι ο αριθμός μήτρας GO-2800 είναι 27 νούμερα μετά το “Έχει όμορφες αφράτες” (GO-2773) και αριθμό αδείας το νούμερο ένα (1).
Το “'Έχει όμορφες αφράτες” ηχογραφήθηκε τον Αύγουστο αλλά η κυκλοφορία του έπεσε με την έναρξη της Λογοκρισίας.
Αυτή (η λογοκρισία) φαίνεται να μην έμεινε ικανοποιημένη με το …έξι γκόμενες αφράτες… και κατά πάσα πιθανότητα δεν επέτρεψε να κυκλοφορήσει το τραγούδι.
Ίσως και η εταιρεία (το πιο πιθανό), φοβούμενη την καταστροφή του δίσκου μετά την εκτύπωση του, να έκανε πίσω στην έκδοση του.
Είχε προηγηθεί, η απαγόρευση στο τέλος Αυγούστου 1937, του τραγουδιού του Κώστα Ρούκουνα “Οι αδικοπνιγμένοι” (GO-2766) το οποίο ηχογραφήθηκε έξι(6) νούμερα πριν του Μάρκου. Το τραγούδι του Ρούκουνα ήταν η αιτία για την σύσταση της επιτροπής λογοκρισίας, η οποία από αρχές Σεπτέμβρη είχε ξεκινήσει την δουλειά της.
Πέρασαν δηλαδή 13 μήνες μετά την εγκαθίδρυση της δικτατορίας Μεταξά, μέχρι να οργανώσουν επιτροπή που λοβοτόμησε το λαϊκό μας τραγούδι.
Γνώμη μου λοιπόν είναι, το τραγούδι να μην βγήκε σε δίσκο από την ίδια την ODEON, φοβούμενη τις συνέπειες του καθεστώτος.
Το έβγαλε το 1946, βάζοντας έναν τίτλο, που όπως σωστά είπε ο Περικλής, δεν είχε καμία σχέση με την στιχουργική του Μάρκου.
Είμαι σχεδόν σίγουρος ότι εταιρία φοβήθηκε το γκόμενες, κι ας μην είχε (επαν-) εγκατασταθεί ακόμα λογοκρισία (το 46). Ο «φόβος των Ιουδαίων» υπήρχε και οι όμορφες κι αφράτες φάνταζαν παρασάγγας αθωότερες.
Ξέρουμε γιατί χρησιμοποιήθηκε ετικέτα της τουρκικής Οντεόν; Μήπως απλά και μόνο επειδή το εργοστάσιο του Περισσού δεν είχε ακόμα προλάβει να τυπώσει καινούργιες ελληνικές;
Και εγώ Νίκο είμαι της ίδιας άποψης η οποία όμως σκοντάφτει στο γεγονός της παράλληλης (η λίγο πιο μετά) κυκλοφορίας δίσκων όπως “Ο Λουλάς” ή “Της μαστούρας ο σκοπός”. Σε αυτά τα τραγούδια δεν υπήρξε σκέψη αυτολογοκρισίας.
Για τις “γκόμενες” τραγούδησε και στον “Καλόγερο” ο Μάρκος που θα μπορούσε να ήταν ο τίτλος “Βαρέθηκα τις γκόμενες”. Ο “Καλόγερος” ηχογραφήθηκε στις 21/6/1946, την ίδια περίοδο δηλαδή που ηχογραφήθηκαν ο “Λουλάς” και “Της μαστούρας ο σκοπός”.
Δεν ξέρω τι πραγματικά είχαν στο μυαλό τους οι υπεύθυνοι της ODEON.
Η Τουρκική ετικέτα, είναι επανέκδοση της αντίστοιχης Ελληνικής. Αν προσέξεις (πάνω δεξιά), η ετικέτα έχει τους αριθμούς κυκλοφορίας και μήτρας (GA-7325/GO-2772), της Ελληνικής ODEON.
Δεν γνωρίζω αν κυκλοφόρησε παράλληλα με τον Ελληνικό δίσκο ή μετέπειτα.
Ε, σ’ αυτά τι να σώσεις; Δε σώζονται. Αυτά πάνε γραμμή για το συγκεκριμένο ακροατήριο που τ’ ακούει και που δεν κινδυνεύει να σοκαριστεί.
Αλλά σίγουρα είναι λίγο περίεργη, σπασμωδική ίσως, ηενδεχόμενη αυτολογοκρισία του «έξι γκόμενες». Αν υποθέσουμε ότι με στρογγυλεμένο τίτλο θα το αγόραζαν και μερικοί που ο αστρογγύλευτος θα τους απωθούσε, τι θα έγινε όταν το άκουσαν; Θα περίμεναν ίσως ένα σεμνό τραγούδι που να παινεύει κάποια περιοχή που έχει όμορφες αφράτες (τύπου «η Θήβα έχει όμορφες, η Λειβαδιά αφράτες»), και άκουσαν άλλο. Ε, δεν το κάνεις αυτό στον πελάτη!
Και αυτό το γεγονός είναι, νομίζω, απότοκον μιας λογικής που είναι πολύ κοντά σ’ εκείνην του Καλόγερου και των αφράτων δεσποινίδων: ο φόβος ότι «ναι μεν, δεν μας ζητούν υποβολή παρτιτούρας / στίχων όπως προπολεμικά αλλά, δεν μπορεί, κάποτε θα επανισχύσει αυτό και τότε, θα είναι αργά. Ας προλάβουμε και αν μας μυριστούν, απλά χάσαμε». Ήταν μεγάλο το κίνητρο. Στις δύο προηγούμενες περιπτώσεις, απλώς και μόνο δεν θέλησαν να προβοκάρουν. Αλλά αφού είδαν ότι δεν έτρεξε τίποτα, ξεθάρρεψαν και αμέσως βγήκαν λουλάς, μαστούρα και δροσούλα.
Μα, τα δυο νούμερα φυσικά και τα είδα. Σκέφτηκα όμως μήπως υπήρχαν προτυπωμένες ετικέτες με το σήμα και τα τυπικά, στις οποίες προστίθενται, μόλις υπάρξουν και τα νούμερα μήτρας και καταλόγου. Οι ετικέτες μπορεί, στην κατάσταση που βρέθηκε το εργοστάσιο μετά την κατοχή, να μην βρέθηκαν και να «δανείστηκαν» στα γρήγορα κάποιες απ’’ την Τουρκία.
Μαζί σου. Με αυτή τη λογική ξεκίνησαν να ηχογραφούν τα χασικλίδικα του 1946.
Το ερώτημα που μου γεννάται είναι το εξής:
Τι τους έκανε να σταματήσουν να ηχογραφούν και άλλα χασικλίδικα, όταν επιτροπή λογοκρισίας δεν υπήρχε;
Θαρρώ ότι παρά την έλλειψη λογοκριτικής επιτροπής, η αντίδραση των λογίων (π.χ. Σπάλας ΕΘΝΟΣ-21/9/1946- “Ρεμπέτικα” Τραγούδια του υποκόσμου) στα νέα χασικλίδικα τραγούδια, ανάγκασε τις εταιρείες να μην δώσουν χώρο σε νέες ηχογραφήσεις με αυτό το περιεχόμενο.
Η μεταπολεμική επιτροπή λογοκρισίας συστάθηκε τον Φεβρουάριο του 1948.
Νίκο όπως εξήγησα η κυκλοφορία του συγκεκριμένου δίσκου έγινε το καλοκαίρι του 1946. Τότε τυπώθηκαν και όχι πριν την κατοχή.
Εκεί θυμήθηκα ότι το τραγούδι “Έχει όμορφες αφράτες” ηχογραφήθηκε με εντελώς άλλους στίχους και με τον τίτλο “Για σένα υποφέρω” πάλι με τον Μάρκο και την Ελλη Πετρίδου.
Ηχογραφήθηκε τον Σεπτέμβριο ή τον Οκτώβριο του 1937, ο Charles Howard αναφέρει ότι ηχογραφήθηκε τον Νοέμβριο και ίσως έτσι είναι, μετά την έναρξη της επιτροπής λογοκρισίας του Μεταξά, και πήρε τον αριθμό αδείας 101 σύμφωνα με την ετικέτα του δίσκου.
Είχαμε αναφέρει πιο πάνω ότι το “Έχει όμορφες αφράτες” προηγήθηκε της ηχογράφησης του “Για σένα υποφέρω”. Ηχογραφήθηκε τον Αύγουστο του 1937 και απέχει 56 νούμερα στους αριθμούς μήτρας/ηχογράφησης.
GO-2772 το “Έχει όμορφες αφράτες”
GO-2828 το “Για σένα υποφέρω”
Η ODEON λοιπόν, γνωρίζοντας ότι με την εγκατάσταση της επιτροπής λογοκρισίας το τραγούδι “Έχει όμορφες αφράτες” δεν είχε τύχη να εκδοθεί σε δίσκο, λόγω της στιχουργικής, ζήτησε από τον Μάρκο να γράψει νέους στίχους και έτσι ηχογράφησε το “Για σένα υποφέρω”, το οποίο στιχουργικά μπορούσε να περάσει-και πέρασε- από την επιτροπή λογοκρισίας των δίσκων.
Όμως η αρχική εκτέλεση με το “έξι γκόμενες” αφράτες, έμεινε στο ράφι. Έπρεπε να περάσουν 9 χρόνια για να καταφέρει να εκδοθεί σε δίσκο με τον τίτλο “Έχει όμορφες αφράτες”.
