Ο Κωστής Μπέζος τα λέει με τον Σωτήρη Γαβαλά ή Μεμέτη

Στη σύντομη αλλά πλούσια καλλιτεχνική ζωή του, ο Κώστας Μπέζος μας άφησε δεκάδες μικρά ή μεγάλα κείμενα, συνοδευόμενα πάντα από σκίτσα του, στις εφημερίδες με τις οποίες συνεργάζονταν.

Μποέμ τύπος, σύμφωνα με όσους τον γνώρισαν, έριχνε συχνά κλεφτές ματιές σε κάθε μορφή λαϊκής τέχνης.

Θαυμαστής του Καραγκιόζη, γοητευμένος με τον ήχο του μπαγλαμά και του μπουζουκιού, επισκέπτης στο μαγαζί του Μάρκου Βαμβακάρη, συμμέτοχος με ψευδώνυμο σε λαϊκές ηχογραφήσεις, ο Κ.Μπέζος είχε πάντα επαφή με την λαϊκή δημιουργία.

Δεν δίσταζε να επισκεφτεί καταγώγια, τεκέδες, κουτούκια και καφενεία, και μέσα από τα χρονογραφήματα και τα σκιτσογραφήματα του να μας αφήσει ανεκτίμητο πλούτο.

Όπως δηλώνει και ο τίτλος του νήματος, ο Κωστής Μπέζος βρέθηκε σε μια λαϊκή ταβέρνα όπου συνομίλησε με τον Σωτήρη Γαβαλά ή Μεμέτη. Τον περιώνυμο εκείνα τα χρόνια Μεμέτη, όπου όμοιος του στον Ζεϊμπέκικο και στον Χασάπικο δεν υπήρξε. Μόνος ανταγωνιστής του ο Ξυνός.

Το μοναδικό αυτό αδημοσίευτο κείμενο, με σκίτσο του Κωστή Μπέζου για τον Σωτήρη Γαβαλά ή Μεμέτη, εκδόθηκε στην εφημερίδα «Ελληνικόν Μέλλον» στις 13/11/1939.

Είχε τον τίτλο «Ο ΜΕΜΕΤΗΣ τα βιολιά που βαρούν και το … Ζεϊμπέκικο»

Ο Σωτήρης Γαβαλάς, ο Μεμέτης όπως τον γνώριζαν οι περισσότεροι, είχε συμμετοχή στις λαϊκές ηχογραφήσεις δίσκων 78 στροφών, κυρίως κατά τα έτη 1932-1934. Ηχογράφησε σε μεγάλη ηλικία και σύμφωνα με τον Κ.Μπέζο όταν τον βρήκε στην ταβέρνα ήταν 67 χρονών. Ίσως η ηλικία που αναφέρει να μην ήταν σωστή. Για το πότε γεννήθηκε και πότε πέθανε δεν υπάρχουν στοιχεία.

Επιτυχίες έγιναν τα τραγούδια «Απ΄του Μεμέτη το νερό», «Δυο γυφτοπούλες», «Δώδεκα χρονών κορίτσι», «Ο φθισικός», «Ηρωίνη και μαυράκι» κ.α…

Έμεινε γνωστός στην ιστορία για τον Ζεϊμπέκικο χορό με δύο μαχαίρια και τις περίτεχνες κινήσεις με αυτά, όπως διηγείται οι ίδιος στον Κώστα Μπέζο.

Ο Μπέζος μάλιστα τον σκιτσάρει να χορεύει Ζεϊμπέκικο με ένα ποτήρι στο κεφάλι.

Ακολουθεί το κείμενο του και σε μορφή pdf για να διαβάζεται πιο εύκολα με το ανάλογο ζουμ.

ΕΛΛΗΝΙΚΟΝ ΜΕΛΛΟΝ 13-11-1939

ΕΛΛΗΝΙΚΟΝ ΜΕΛΛΟΝ 13-11-1939.pdf (1,6 MB)

Η δισκογραφία του Σωτήρη Γαβαλά εδώ.

https://rebetiko.sealabs.net/display.php?string=Γαβαλάς%20Σ.

Κείμενο του Φώντα Τρούσα, το 2017, για τον Σωτήρη Γαβαλά, με δύο φωτογραφίες του, η μία εκ των οποίων τον δείχνει να χορεύει κρατώντας μαχαίρι. Προέρχεται από το αρχείο του Διονύση Μανιάτη και τυπώθηκε στο δίσκο “Mortika” του Charles Howard.

14 «Μου αρέσει»

Ο Πάνος Σαββόπουλος, αντλώντας από Μανιάτη, Μπαρούνη και Κουρούση, αναφέρει με αρκετή επιφύλαξη ότι ο Μεμέτης πρέπει να γεννήθηκε γύρω στα 1880 στην ΑΘήνα, στη συνοικία του Άγιου Αρτέμιου (παλαιότερα Γούβα) και ότι πέθανε το 1965.

Ίσως η ηλικία του Μεμέτη στο δημοσίευμα του Μπέζου να απέχει. Έστω κι έτσι, όμως, είναι ένα στοιχείο που το βάζουμε μαζί με τα υπόλοιπα προς αξιολόγηση. Σ’ ευχαριστούμε, Φώτη, για το εύρημα! Πάντως και ο Ρούκουνας σε συνέντευξή του είχε πει ότι ο Μεμέτης ήταν αρκετά μεγαλύτερος των υπολοίπων συνθετών εκείνης της εποχής. Νομίζω ότι τον περιέγραφε και αυτός σαν γέρο ή γεροντάκι (δεν θυμάμαι καλά, μπορεί να κάνω λάθος για το χαρακτηρισμό).

Στη φωτογραφία δεν ξέρω αν είναι πράγματι αυτός. Νομίζω ότι η ταυτοποίηση γίνεται και αυτή με επιφύλαξη.

Και κάτι τελευταίο. Τι εννοείς, Φώτη, όταν λες “Το μοναδικό αυτό αδημοσίευτο κείμενο”; Με μπέρδεψες. Δεν είχε δημοσιευτεί στην εποχή του;

Να μην ξεχνάμε, βέβαια, ότι την εποχή εκείνη γέρος ήταν σίγουρα ο πενηντάρης, αλλά συχνά και σαραντάρηδες….

Τώρα βλέπω ότι στο δημοσίευμα του Lifo περιλαμβάνονται οι πληροφορίες που έδωσα νωρίτερα κι εγώ, χωρίς να το έχω διαβάσει πρώτα. Επομένως διορθώνω, ο Ρούκουνας μπορεί να μην τον χαρακτήρισε κυριολεκτικά γέρο τον Μεμέτη αλλά τον έβγαλε 65 χρονών το 1929. Οπότε ή ο Γαβαλάς είναι πολύ παλιότερος απ’ όσο υπολογίζουμε σήμερα ή του φορτώνει κάποια χρονάκια ο Ρούκουνας…

Να΄σαι καλά Κώστα για την παρέμβαση σου.

Είχα υπόψιν μου τις πληροφορίες του Πάνου Σαββόπουλου για τις χρονολογίες γέννησης και θανάτου του Σωτήρη Γαβαλά. Προτίμησα να μην τις αναφέρω γιατί έρχονταν σε αντίθεση με αυτές του Μπέζου και του Ρούκουνα.

Όλες πάντως, μαζί και του Ρούκουνα, συμφωνούν ότι ήταν αρκετά μεγάλος όταν ηχογραφούσε τραγούδια.

Εννοώ Κώστα ότι δεν το έχω βρει σε κάποιο βιβλίο που έχω υπ΄όψιν μου ή σε κάποιο άρθρο στο διαδίκτυο, για να παραθέσω και την αντίστοιχη πηγή, όπως κάνω πάντα.

Θα μπορούσε όμως να μην είχε δημοσιευτεί, αν ο Μπέζος στο κείμενο του είχε μεταφέρει τους στίχους από τις γραμμοφωνημένες εκδοχές:

Μεμέτη μου και ντε και ντε αμάν αμάν

Μαριώ δεν θα βρεις σαν και με

Μαριώ δε θα΄βρεις σαν και με αμάν αμάν

Να σου πατά τον αργιλέ

Οι λογοκριτές του Νικολούδη θα το είχαν απορρίψει, και ίσως να μην έφτανε σε μας σήμερα.

1 «Μου αρέσει»