ΝΕΟ ΒΙΒΛΙΟ - Τίνος είναι το ρεμπέτικο - ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΚΙΟΥΣΗΣ

Θα παραθεσω μια αποψη του γυιου του Βαγγελη Παπαζογλου του Γιώργη για το ρεμπετικο που μου αρεσε ιδιαιτερα.Ο Βαγγελης γενικως ειχε πολλες αποψεις για το τι ειναι ρεμπετικο αφου και τοτε τον ρωταγαν οπως και σημερα ρωταμε το τι ειναι ρεμπετικο.

Υπαρχουν τραγουδια αριστουργηματα ,αλλα μου φαινεται πως τα αδικουμε πολυ οταν τα νομιζουμε για ρεμπετικα.Αλλο πραγμα ειναι το μελι,αλλο ειναι το κρασι κι αλλο το νερο που πινεις για να ξεδιψασεις.Αυτό το ξεδιψασμα του διψασμενου και πικραμενου λαου,ηταν το ρεμπετικο.Κι αν δεν υπαρχει τωρα ρεμπετικο,ειναι γιατι σημερα κανεις δε διψαει.

Αν αναλογιστει κανεις τις συνθηκες διαβιωσης του ελληνα εκεινης της εποχης με την σημερινη ειναι αστεια η συγκριση.
Οι ανθρωποι ηδη απο τα 30 τους εμοιαζαν 50 ρηδες.Εκτος απο σωματικά το ιδιο και φωνητικα, σε πολλους απο αυτους ακους 25ρηδες και 30 αρηδες που οι φωνες τους μοιαζουνε με φωνες ηλικιωμενων ανθρωπων.Ολα αυτα τα χαρακτηριστικα σμιλεψαν το ρεμπετικο τραγουδι και γι αυτο δεν μπορει να ξαναγεννηθει υπο τις σημερινες συνθηκες συν το γεγονος οτι το ρεμπετικο το υποστηριξε μια τεραστια ανωνυμη παραδοση
Ακομα να παραθεσω οτι ο Παπαζογλου διαφοροποιουσε το ρεμπετικο με το τραγουδι το μουρμουρικο και της φυλακης.
Μεγαλωσε με τα λιμανισια οπως ελεγε τραγουδια της Σμυρνης με τα σκληρα λογια που τα λεγαν λιγοι ανθρωποι,αυτο δηλωνει σαφως μια κοινωνικη ομαδα που τραγουδουσε συγκεκριμενα κομματια και οχι τυπου Βουρνουβαλια κλπ που δεν εχουν σχεση με το ρεμπετικο τραγουδι

Πάρα πολύ παραστατικό Σταύρο, πάρα πολύ ωραίο! Αυτό, με το νερό και τη δίψα, θα το κρατήσω να το χρησιμοποιώ όταν ταιριάζει, και ταιριάζει πολύ συχνά…

Σταύρο ,εάν ο Βαγγέλης διαφοροποιούσε το ρεμπέτικο με τα μουρμούρικα καί τα τραγούδια τής φυλακής είναι δικό του πρόβλημα καί δική του γνώμη.Δέν πάει να πεί οτι είναι κανόνας η σκέψη του.
Οσι γιά αυτό πού λέει…
[i] Υπαρχουν τραγουδια αριστουργηματα ,αλλα μου φαινεται πως τα αδικουμε πολυ οταν τα νομιζουμε για ρεμπετικα.Αλλο πραγμα ειναι το μελι,αλλο ειναι το κρασι κι αλλο το νερο που πινεις για να ξεδιψασεις.Αυτό το ξεδιψασμα του διψασμενου και πικραμενου λαου,ηταν το ρεμπετικο.Κι αν δεν υπαρχει τωρα ρεμπετικο,ειναι γιατι σημερα κανει ς δε διψαει.[/i]…λίγο με μπερδευέι!!!
Γιά μένα εννοεί, οτι υπήρχαν τραγούδια πολύ ανώτερα από τα ρεμπέτικα.Καί αυτά ηταν το μέλι…
Οσο γιά το νερό καί τήν δίψα…σήμερα κανένας ( γιά τόν Βαγγέλη πάντα ),δέν διψάει …δέν υποφέρει…δέν εχει τούς ιδιους καυμούς και βάσανα πού είχαν οι ανθρωποι τότες…γιά δέν χρειάζεται να πιεί νερό να ξεδιψάσει με ωραία τραγούδια …πολύ γενικό είναι…καί πολύ αόριστο.

Φυσικά καταλαβαίνω οτι με τα λόγια του θελει να πεί οτι τότες είχαν τεράστια προβλήματα ,καί οτι τώρα ο κόσμος είναι κορεσμένος από τα πάντα…οτι σήμερα τα εχει ολα…
Είναι ομως ετσι???Καί αν είναι ετσι…γιατί νέοι τής εποχής μας πού ακούνε Μάρκο γίνονται ενα με τα τραγούδια του???Ξεδιψάνε με τα τραγούδια του…Παίζουν τα τραγούδια του??Ολοι αυτοί πού πάνε καί ακούνε ρεμπέτικα στα μαγαζιά ,μήν μού πείς οτι δέν διψάνε!!!
Αλλη δίψα είναι η σημερινή??

Πέρα από το ότι δεν ξέρουμε πότε έκανε αυτή τη δήλωση (ίσως σε καμιά περίοδο παχειών αγελάδων για την Ελλάδα), εγώ κυρίως κάτι άλλο καταλαβαίνω:

Βασανισμένοι άνθρωποι πάντα υπάρχουν. Όμως το 1930 το τραγούδι ως καθημερινή έκφραση ήταν ακόμη μέσα στην κουλτούρα των Ελλήνων. Χαίρεσαι; Το τραγουδάς. Ατύχησες; Το τραγουδάς. Αγάπησες; Το τραγουδάς. Σε παράτησε; Το τραγουδάς.

Αυτό δεν ισχύει σήμερα, παρά ίσως σε πολύ μικρότερο βαθμό και για ορισμένους ανθρώπους. Κατά κύριο λόγο το τραγούδι και η μουσική σήμερα ταυτίζεται με τους τραγουδιστές και τους επαγγελματίες μουσικούς.

Αυτό δέν θέλω να το πιστέψω.Εγώ ξέρω οτι ο Ελληνας δέν μπορεί να κάνει χωρίς μουσική.Τουλάχιστον ετσι θυμάμαι να ήταν, μέχρι πρίν να φύγω γιά εξω.

Αν είσαι μερακλής ανθρωπος,δέν θα σταματήσει ποτέ να συνοδεύει τήν ζωή σου το καλό τραγούδι!!!

Και τί γινεται με τη συντριπτική πλειοψηφία των υπολοίπων ανθρώπων; Έπαψαν να νιώθουν ή την βγάζουν αλλιώς; Και πώς;

Ειλικρινά, αυτό με ξεπερνάει. Θέλεις να το κάνεις λίγο πιό λιανά;

Κωστα ,ο ορος ρεμπετικο πιθανως ειναι προιον της Μικρας Ασιας ,αφου ακομα εκει πρωτοεμφανιστηκε στην δισκογραφια,τα τραγουδια αυτα που λεμε εμεις ρεμπετικα εδω σαν γενικο ορο τοτε τα λεγανε μουρμουρικα,τεκετζηδικα,της φυλακης η οτι αλλο .Ο Βαγγελης σας ανθρωπος εκεινης της εποχης και αυτης της στοφας δεν πιστευεις οτι θα ηξερε κατι παραπανω απο εμας ολους εδω μεσα,φυσικα ειναι προσωπικη του γνωμη αλλα δεν την λεει οποιος ναναι ο Κουρουσης,ο Ραυτογιαννης κλπ την λεει καποιος με ιδιαιτερη σημασια.
Ο Βαγγελης λοιπον μεταφερω απλα την σκεψη του δεν σημαινει οτι την αποδεχομαι πληρως,διαχωριζει το ρεμπετικο απο το μουρμουρικο ως προς το στιχουργικο του μερος και το θεωρει σμυρναιικο ειδος το οποιο δεν εχει σχεση με το μουρμουρικο το οποιο μπλεχτηκε με το δημοτικο.

Το ρεμπετικο θεωρει οτι εχει μια φιλοσοφια και σταση ζωης στιχουργικα ενω το μουρμουρικο απλως διαινιζει μια κατασταση χωρις να λεει κατι πχ.βρε συ Σταυρο αχειλα αναψε μου το λουλα κτλ.
Οσο για το παραδειγμα με το μελι και το νερο ,μαλλον εννοει οτι ο ανθρωπος μπορει να ζησει και χωρις το μελι οχι ομως και χωρις νερο και για αυτο δεινει την αξια του νερου στο συγκεκριμενο τραγουδι σαν πρωτη αναγκη δηλαδη την διψα ,την πηγη ζωης.

Οσο για τις εποχες επιμενω οτι ζουμε παρα την κριση που μας μαστιζει σε μια πολυ καλυτερη ζωη απο οτι οι προηγουμενες γενιες που δεν ειχαν ουτε παπουτσια να βαλουνε ,μπορουμε να πουμε πολλα παραδειγματα πανω σε αυτο και σαφως αυτο επαιζε καποιο ρολο προς την εμπνευση και τον τροπο που γραφανε τα τραγουδια ,ειναι μια αλλη εποχη ενας αλλος τροπος ζωης και σκεψης ,ισως να κανω και λαθος ομως θα σκαναρω και θα βαλω τις 4-5 σελιδες απο το νεο βιβλιο του Γιωργη που μιλαει επι του θεματος και σχολιαστε οσο θελετε πανω σε αυτο ,ομως ειναι αποψεις που ισως πρεπει να τις λαβουμε σοβαρα.
Για τον Βαγγελη Παπαζογλου παντως δεν ήσαν ολοι ρεμπετες .

Σε αυτό εχει απόλυτο δίκιο Σταύρο…Καί φυσικά εχουν βάρος τα λόγια του σάν αυτόπτης μάρτυρας εκείνης τής εποχής.
Πάντως με αυτόν πού είχαμε τήν τύχη να γνωρίσουμε εμείς οι δύο,νομιζω οτι δέν χρειάζονται πολλά για να ψαχνόμαστε ακόμα για να νοιώσουμε το τί είναι ρεμπέτης καί τί θα πεί ρεμπέτικο!!!

Όχι βέβαια!

Ναι. Δεν ξέρω πώς, δύσκολα μου βάζεις. Αλλά πάντως η συντριπτική πλειοψηφία όχι τραγουδώντας.

Θα μπορούσα να το αναλύω επί σελίδες (και αυτό!), αλλά θα προσπαθήσω να περιοριστώ σ’ ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα: Σ’ όποιον άνθρωπο πεις ότι παίζεις μουσική, η συνηθέστερη ερώτηση θα είναι “πού παίζεις;”. Δεν τους περνάει εύκολα από το μυαλό ότι μπορεί να παίζεις σπίτι σου ή στα φιλικά σπίτια.

Υπάρχει και το στερεότυπο του μαθυσμένου που γυρνάει σπίτι του τραγουδώντας. Πρέπει να μεθύσει κανείς για να σπάσει τις αναστολές που τον εμποδίζουν να τραγουδήσει δημόσια.

Δεν αναφέρομαι βέβαια σε κοινωνικούς κύκλους όπως αυτοί του φόρουμ ή οι αντίστοιχοι της πραγματικής ζωής, όπου η μουσική είναι πιο έντονα παρούσα. Αναφέρομαι σε κύκλους όπως π.χ. αυτούς που θα συναντήσει κανείς στη δουλειά του (αν η δουλειά του δεν είναι μουσικός), στο στρατό, σε τέτοιες παντοσύναχτες ομηγύρεις.

Σταύρο, με την ιστορία της λέξης Ρεμπέτης, ρεμπέτα και τα παράγωγα στην πρώιμη δισκογραφία, άκρη δεν βγαίνει. Ως γνωστόν, τα δύο κομμάτια τα οποία πρώτα “βαφτίστηκαν” “ρεμπέτικα” από τους παράγοντες της δισκογραφίας, είναι η “Απονιά” και το “Τίκι τίκι τάκ”, και τα δύο ουδεμίαν απολύτως σχέσιν έχοντα με αυτό που ο Πετρόπουλος ονόμασε Ρεμπέτικο. Το πρώτο είναι ένα ελαφρό βαλσάκι από σμυρναίικη επιθεώρηση των αρχών του αιώνα, το δεύτερο μυρίζει ιταλική καντσονέτα από δέκα μίλια. Η λέξη υπήρχε στο καθημερινό λεξιλόγιο της Σμύρνης στις αρχές του 20ού αιώνα και πράγματι, κάποια λαϊκά τραγούδια λέγονταν ρεμπέτικα αλλά μόνο περιστασιακά. Ο Βαγγέλης Παπάζογλου είναι πολύ φυσικό να ταυτίζει τα μουρμούρικα με τα δημοτικά, αφού είναι Σμυρνιός και βλέπει τα μουρμούρικα ως τα ελλαδίτικα ανάλογα των σμυρναίικων ρεμπέτικων. Τα (ελληνικά στεριανά ) δημοτικά, ούτως ή άλλως, ήταν “εισαγόμενο” είδος στη Σμύρνη, συχνά παραποιημένα στα θέατρα κλπ. και πάντως, πάντοτε ελλαδίτικης προέλευσης. Πρέπει όμως και να ψάξουμε το πότε κατεγράφη η ρήση αυτή, γιατί άλλο 1922 και τελείως άλλο 1932 για τους πρόσφυγες.

Αυτό

, πώς ακριβώς το εννοείς;

Σωστο αυτο που λες Νικο ,αλλα μην ξεχναμε τον χαρμανη του Μαρκου που λεει σε αυτον τον ψευτικο ντουνια ρεμπετης θα πεθανω,αρα πρεπει να υπηρχε ο ορος ,το γιατι το χρησιμοποιησαν και τι εννοουσαν οι εταιρειες τοτε ειναι αγνωστο ,εγω πιστευω οτι το εκαναν καθαρα για λογους προωθησης .Το 1929 ξένος απεσταλμενος της εταιρειας His masters voice το ονομαζει ξεκαθαρα σαν ειδος μουσικης με μεγαλη απηχηση.
Κώστα σαφως μεσω του συγχωρεμενου του Νικου ειδαμε και νιωσαμε καταστασεις που δεν γινεται να περιγραφτουν , ειναι καθαρα βιωματικες.

Επισυναπτω καποιες σελιδες αποσπασματα απο τα χαιρια μετος τριτο του Γιωργη Παπαζογλου ενα βιβλιο που κατα την γνωμη μου ειναι θησαυρος και που θα πρεπει ο Κυρ Γιωργης να αλλαξει γνωμη και να το εκδοσει κανονικα καθως περιεχει παρα πολλα ντοκουμεντα .

Γυριστε τις κανονικα γιατι ξεχασα και ειναι αναποδα

Μα και βέβαια υπήρχε, Σταύρο, το λέω και στην εργασία μου:
Βλέπουμε εδώ ότι σε μία έκδοση του (ύστερου) 19ου αιώνα όχι μόνο γίνεται χρήση μιάς λέξης που χωρίς αμφιβολία υπήρχε, αλλά η λέξη αυτή αποδίδεται από έναν λόγιο σαφώς στον «υπόκοσμο» της εποχής ή έστω σε τμήμα του. Η Ρεμπέτα, με κεφαλαίο μάλιστα, σαφέστατα παραπέμπει σε ομάδα, σε «κάστα», σε συμμορία. Μάλιστα φαίνεται πως έχει ήδη διαμορφώσει και τους «νόμους» της, τους κανόνες της, βάσει των οποίων π.χ. καινούργιοι νυκτοκλέπται, τα φιντάνια ας πούμε, οφείλουν (όπως και κάθε άλλος «εργαζόμενος»), να πυκνώσουν τις τάξεις του «σωματείου» τους και έτσι να το ισχυροποιήσουν. Οργανωμένη κατάσταση δηλαδή, που θα πρέπει να χρειάστηκε και κάποιο χρονικό διάστημα μέχρι να οργανωθεί και το όνομά της να γίνει γνωστό και στους λογίους. Άρα, η δημιουργία της λέξης ή η χρήση της με αυτή την έννοια πρέπει να τοποθετηθεί ακόμα νωρίτερα από το 1871 όπου καταγράφεται. Και βεβαίως, από τη στιγμή που αποδεδειγμένα υπάρχει η λέξη Ρεμπέτα και προσδιορίζεται με αρκετή σαφήνεια το τι σημαίνει και σε ποιους περίπου αναφέρεται, αναμενόμενο είναι να δημιουργηθούν αμέσως και τα παράγωγά της: ο ανήκων στον υπόκοσμο θα ονομαστεί ρεμπέτης, τα τραγούδια που τραγουδάει θα ονομαστούν ρεμπέτικα.

Για τους λόγους, θα συμφωνήσω μαζί σου ότι έγινε για καλύτερη προώθηση των συγκεκριμένων τίτλων:
και στις δύο περιπτώσεις των δίσκων πρόκειται για τραγούδια όχι του υποκόσμου, με την αρνητική έννοια, αλλά για αστικά τραγούδια του κεφιού και της ανεμελιάς μάλλον. Εδώ λοιπόν μπορεί ενδεχομένως να έκανε την υπέρβαση, μαζί και το τόλμημα να αποδώσει αυτόν τον χαρακτηρισμό, με τους σκοπούς που και ο Σαββόπουλος αναφέρει: προώθηση των κομματιών στην αγορά ως μποέμικων και γλεντζέδικων, κάτι που πουλάει. Και αυτό, παρά το γεγονός ότι στη Σμύρνη (και μάλλον και στην Πόλη) ο προσδιορισμός Ρεμπέτικο αποδιδόταν περισσότερο σε τραγούδια λαϊκά, παραδοσιακά, παρά σε τραγούδια των καθωσπρέπει αστών.

Δεν είμαι, κατά βάθος, πνεύμα αντιλογίας, ούτε υποβαθμίζω τη σημασία της λέξης “ρεμπέτα” στην έκδοση του 19ου αιώνα. Απλά θέλω να σημειώσω ότι κατά την άποψή μου υπάρχει το ενδεχόμενο να οδηγηθούμε σε παραπλανητικά συμπεράσματα αν εμμείνουμε σε μια συγκεκριμένη και καθορισμένη όπως παραπάνω (#52) λεκτική σημασία και επιχειρήσουμε να τη χρησιμοποιήσουμε σαν αφετηριακή οπτική γωνία για ένα φαινόμενο όχι ταυτόσημο και οπωσδήποτε ευρύτερο από τη σημασία αυτή. Άλλωστε, από ό,τι καταλαβαίνω, δεν είναι αυτός και ο σκοπός της παράθεσής της από το Νίκο.

Ως προς τα παραπλανητικά συμπεράσματα θα δανειστώ ένα παραπλήσιο (δηλαδή συνδεόμενο με τη μουσική) παράδειγμα από τις λατινογενείς (νομίζω) γλώσσες, όπου band σε όλες σημαίνει μπάντα, μουσικό συγκρότημα, αλλά ταυτόχρονα bandit στ’ αγγλικά και στα γαλλικά και bandido στα ισπανικά είναι ο ληστής. Δε νομίζω ότι θα μπορούσαμε να βγάλουμε ορθά συμπεράσματα για την "μπάντα’ αν περιοριζόμασταν στη σημασία του “μπαντιτ” ή “μπαντίντο”.

Από την άλλη, κι η “ρεμπέτα” όπως παρουσιάζεται στην έκδοση του '19ου αιώνα δείχνει το πώς κάθε “οικονομική” δραστηριότητα, άσχετα αν ειναι νόμιμη ή παράνομη, προσαρμόζεται στους γενικούς κανόνες της εποχής της: Η λεγόμενη “ρεμπέτα” πχ ακολουθεί κανόνες συντεχνιακούς όπως ήταν γενικά η αστική οικονομική οργάνωση στα χρόνια της. Κάτι τέτοιο (αν όχι “συντεχνιακό” τουλάχιστον παρεΐστικο) δεν τραγουδάει κι ο Ρούκουνας στο τραγούδι του Σωτ. Γαβαλά (Πού 'ναι τα χρόνια τα παλιά) και, μάλιστα, με μια θλίψη για τις αλλαγές των καιρών: “Τώρα βγήκανε οι μάγκες όλο τρίχες ματσαράγκες”. Παράξενη για ρεμπέτικο τραγούδι αναφορά στους μάγκες. Μήπως όμως δεν φωτίζεται -αυτή η αναφορά- από ένα τραγούδι σαν τους “Νέους χασικλήδες” (προφανώς “νέους” όχι στην ηλικία, αλλά στους τρόπους) και μήπως αυτό το τραγούδι (Νέοι χασικλήδες) δεν περιγράφει μια ανατροπή στους κώδικες και τις μορφές οργάνωσης της “παρανομίας”;

Εν πάση περιπτώσει στις σελίδες του Παπάζογλου (από το #51) ο Βαγγέλης εμφανίζεται να λέει “τι είναι ρεμπέτικο; … αυτό το ρεμπελιό…” (ενώ αλλού ο Γενίτσαρης, αποτρεπτικά στην όποια εξιδανίκευση, λέει “ρεμπέτης δηλαδή ρεμπεσκές”). Χωρίς λοιπόν να τη βάζω σαν αποκλειστική σημασία, μένω σ’ αυτή του “ρεμπελιού”: Ρεμπέτικο είναι το ρεμπελιό. Καθόλου παράξενο λοιπόν αν μια μορφή οργανωμένου “ρεμπελιού” όπως, το περιγράφει η έκδοση του 19ου αιώνα, λεγόταν και “ρεμπέτα”.
Αλλά η γενική σημασία της λέξης είναι μάλλον πολύ ευρύτερη - και με διαφορετικό καθορισμό στο επίκεντρό της από αυτόν της “ρεμπέτας”.

Ανοίγω παρένθεση για μια ελάσσονα (Ρε-) παρατήρηση πάνω σε μια λεπτομέρεια:

Μες στο τραγούδι δε λέει πουθενά αν είναι νεαροί ή νεόκοποι ή τίποτε σχετικό. Μόνο στον τίτλο λέει. Λειψές πληροφορίες, που να συμπληρώνονται από τον τίτλο, είναι μία πρακτική που θα παραξενευόμουν πολύ να τη συναντήσω σε παλιά ρεμπέτικα, όσο κι αν σε άλλα είδη τραγουδιών συνηθίζεται.

Νομίζω ότι ο τίτλος, όπως και στα διάφορα «Νέο Μυτιληνιό ζεϊμπέκικο», «Νέο μελαχροινό» κλπ., σημαίνει απλώς «Νέο τραγούδι με τον ίδιο τίτλο όπως ένα παλιότερο». Σα να λέμε ότι το κομμάτι λέγεται Χασικλήδες αλλά δίνεται και μια διευκρίνιση για να συνεννοηθεί ο πελάτης με το δισκοπώλη!

Κλείνω την παρένθεση, συνεχίστε.

Θα πίστευα κάτι παρόμοιο αν δεν έδινα μια ιδιαίτερη προσοχή στους στίχους και δεν τους σύγκρινα με άλλων τραγουδιών. Για την ακρίβεια μέχρι να το κάνω αυτό, είχα την εντύπωση ότι πρόκειται για νέους σε ηλικία. Το ανάλογο του “νέου μελαχροινού” δεν το είχα σκεφτεί αλλά προφανώς είναι κι αυτό βάσιμη ερμηνεία. Πλην όμως ποιό τραγούδι είναι εν προκειμένω “το παλιό”; Κι αν βρούμε οποιοδήποτε “παλιό” της ίδιας θεματολογίας (λχ στους απάνω μαχαλάδες κλπ κλπ), πόσο ταυτόχρονα η “νεότητα” του καινούργιου δεν συμπαρασύρει και την αντιμετώπιση του θέματός της; Συμπαρασύρει πάρα πολύ, νομίζω.

Μιλώντας πριν για σύγκριση, δεν απέχει πχ όσο η μέρα με τη νύχτα το παιχνίδι στους 5 μάγκες του Παπάζογλου (Αργιλέ μου παινεμένε), “και στο μπαρμπούτι θα ριχτούν ωσότου να καθαριστούν”, με το παιχνίδι στους “νέους χασικλήδες”: “χασίκλα είσαι και δερβίσης τραβάς την κουμπουριά, και σ’ όλα τα παιχνίδια μέσα φωνάζεις τη μαγκιά”; Δεν χαρακτηρίζεται το πρώτο από μια παλαιϊκότητα, και το δεύτερο από μια επιδεικτική “νεωτερικότητα” που οι προεκτάσεις της φτάνουν ως τις μέρες μας;

Δεν είναι πάντως το μοναδικό αυτό το τραγούδι ( ή τα μοναδικά αυτά τα δυο) αυτής της θεματολογίας, που μοιάζουν να ιστορούν μυθολογικά τα συμβάντα της: “μυθολογικά”, με την έννοια που έχει η μυθολογική αφήγηση σε όλη την προφορική παράδοση σαν “υποκατάστατο” της ιστορίας με την επιστημονική έννοια, των πηγών, των παραπομπών κλπ.

Έλα ντε! Κι εγώ έχω αναρωτηθεί. Ίσως κάποιο που δεν το ξέρουμε!

Μισό λεπτό για να συνεννοηθούμε. Λες ότι αλλάζει το στυλ των μάγκηδων που περιγράφονται στους Νέους χασικλήδες, ή ότι αλλάζει η ματιά του στιχουργού;

Ότι γενικά αυτό το τραγούδι διαφέρει από άλλα παλιότερα το έχω παρατηρήσει κι εγώ. Αλλά γενικά είχα μείνει με την αίσθηση ότι οι στίχοι είναι λίγο ό,τι να ‘ναι, απλώς για να γεμίσει μ’ ένα πιασάρικο θέμα ένας αδέσποτος και ήδη πετυχημένος σκοπός. Δηλαδή εν μέρει πρόχειροι, εν μέρει φτιαχτοί. Και οι κραυγές του Νταλγκά προς τα κει με παραπέμπουν.

Παρεμπιφτού, σίγουρα λέει «φωνάζεις τη μαγκιά»; Κι εγώ αυτό ακούω, αλλά δε βγάζω και πολύ νόημα…

Λέω το στυλ των μάγκηδων

Νομίζω ότι είναι αρκετά συγκροτημένο θεματολογικά ώστε να παίρνει κανεί τους στίχους στα σοβαρά. Ακόμα κι οι κραυγές που λες, προσωπικά σε αυτό με οδηγούν και όχι στο αντίθετο. Φυσικά δεν είναι αλάνθεστη η “ακοή” μου, αλλά νομίζω αξίζει να κάνει κανείς μια στάση σε αυτή την εκδοχή.

Έτσι ακούω και τώρα που μόλις το ξανάκουσα. Τώρα για νόημα, “τραβάς την κουμπουριά”, “φωνάζεις τη μαγκιά”, τι να λένε όλα αυτά; “Είσαι και χασίκλα”, και “δερβίσης” και “μοσχομάγκας”, “είσαι και νταβατζής”, και τι δεν του λέει του ανθρώπου. Ύμνος.

Με συγχωρείς, Άγη, αλλά αδυνατώ να καταλάβω τι περίπου θέλεις να πεις στο #53 σου. Ειδικά αυτό με τη μπάντα και το bandit: Δεν υπάρχει καμμία σχέση των δύο λέξεων μεταξύ τους. Να προσθέσω εγώ, ότι band στα Αγγλικά σημαίνει και Επίδεσμος; Να αρχίσω να ψάχνω ομοιότητες μεταξύ επιδέσμων και ορχηστρών; Δεν καταλαβαίνω.

Το τραγούδι “Νέοι χασικλήδες” (θυμίζω τα λόγια:
Έμαθα πως παίζεις ζάρια, πως είσαι χασικλής,
είσαι μάγκας, τσικ λεβέντης, νυχτοπερπατητής.
Έλα μαγκάκι μου μικρό, πό ΄χω δυό λόγια να σου πώ
Τούρνε και τούρνε, τούρνε και νε, πες το βρε μάγκα μου το ναι.
Μου ‘παν είσαι μοσχομάγκας, είσαι και μπελαλής,
εξηγείσαι στους τεκέδες, είσαι και νταβατζής.
Έλα βρε μάγκα, πές το το ναι, και ό τι θέλεις από με.
(Ε, ρε, να μου ζήσεις μάγκα!)
Έμαθα πως παίζεις ζάρια, είσαι και χασικλού,
Εξηγείσαι στα παιχνίδια, έχεις και γιαβουκλού.
χασίκλα είσαι και ντερβίσης, τραβάς την κουμπουριά
και σ’ όλα τα παιχνίδια μέσα φωνάζεις τη μαγκιά.)

δεν βλέπω να περιγράφει νέους τρόπους, ό τι περιγράφει είναι γνωστό και επιθυμητό και προκαλεί και θαυμασμό μάλιστα. Καμμία απολύτως ανατροπή δεν εισηγείται. Το “Νέοι” μπήκε για να δείξει ότι προστίθενται και καινούργιοι μάγκες στο κουρμπέτι, που μάλιστα είναι και πολύ εντάξει, αλλά άνετα μπορεί ναι είναι και νέος στην ηλικία ο περιγραφόμενος.

Επίσης, άλλο Ρεμπέτα και άλλο, μα τελείως άλλο, Ρεμπελιό δηλαδή αντίσταση, επανάσταση. Μην τα μπερδεύουμε. Ο Χαμουδόπουλος είναι σαφέστατος: «Ρεμπέτα: Ούτως ονομάζουσιν οι νυκτοκλέπται το σύνολον των νυκτοκλεπτών.» (σ. 11) και «… οι νέοι δεν αργούν να συγκαταλεχθώσιν εις τας τάξεις της Ρεμπέτας» (σ. 63).

Για τον Περικλή: όπως λέει και ο Άγης, καθόλου ό,τι να ΄ναι δεν τους βλέπω τους στίχους κι εγώ. Ολόκληρο το τραγούδι έχει κεντρικό θέμα: “Ήρθε ένας καινούργιος μάγκας και είναι και πολύ μάγκας. Κάνει κι αυτό, κι αυτό και τούτο και κείνο. Σούπερ!”. Επίσης, το “νέοι” είναι ό,τι περιέγραψα, όχι Νέος Μυλωνάς, Νέος Κόνιαλης κλπ. Αν ήταν έτσι, θα έπρεπε να έχει προϋπάρξει τραγούδι με τίτλο “Χασικλήδες”, που δεν προϋπήρξε.

Τι να σας πω…

Διαβάζω τον Άγη, και λέω «μα ναι, οι νέοι μάγκες τα 'χουν κάνει όλα ίσωμα και το τραγούδι τούς ξεμπροστιάζει». Διαβάζω τον Νίκο που λέει το αντίθετο, και λέω «μα ναι, είναι φανερό: τους επαινεί και τους θαυμάζει.» Πριν διαβάσω οποιονδήποτε έλεγα «τίποτε δε λέει, απλώς αραδιάζει διάφορες μάγκικες - υποκοσμικές ιδιότητες: και τέτοιος, και τέτοιος, και τέτοιος.»

:112:

Α! Και κάτι ακόμα:

Έλα βρε μάγκα, πές το το ναι, και ό τι θέλεις από με.

= Ο τύπος είναι και πρώτος και άρα εν δυνάμει επικίνδυνος, ας τα ΄χουμε καλά μαζί του, μη βρούμε και καν΄να μπελά!

και όποιος μπορεί, ας μην κουνηθεί απ’ τη θέση του, μπρρρρ…

(η προηγούμενη φράση γράφτηκε real time, έτσι;)