Μπουζούκι και διαχρονική αξία

Οργανοποιία
,
1

Μήνυμα από συντονιστή: Τα μηνύματα μεταφέρθηκαν από εδώ γιατί ξεφύγαμε από το θέμα.

"Αρχικό μήνυμα από Jordann: Τώρα όσον αφορά τον χρόνο παράδοσης αλλά και την τιμή ενός μπουζουκιού για ένα μπουζούκι που θα το έχεις 25 χρόνια τουλάχιστον το να περιμένεις 6 με 8 μήνες να στο παραδώσει και να το πληρώσεις 2-3000 ευρώ ε δεν είναι και τίποτα τρομερό και θα είναι και κατασκευής Βάρλα ( διαχρονική αξία )."
Φίλε Jordann,

θα συμφωνήσω μαζί σου, στο ότι μια παραγγελία ενός καλού οργάνου, μπορεί να πάρει 6 - 8 ή και παραπάνω για μένα μήνες, καθώς και στο αν είναι από επώνυμο κατασκευαστή, που θα το κατασκευάσει ολοκληρωτικά μόνος του, δεν είναι τίποτα το τρομερό, 2.000-3000 ευρώ όπως λες, για ένα όργανο με διαχρονική αξία.

Πιστεύω όμως ότι η διαχρονική αξία ενός τέτοιου οργάνου, δεν θα πρέπει να περιορίζεται στα 25 τουλάχιστον χρόνια ζωής που αναφέρεις, αλλά να αντέχει πολλές περισσότερες δεκαετίες, για να μην πω εκατονταετίες.

2

Είμαι σίγουρος οτι θα είναι ένα ιδιαίτερο μπουζούκι όπως όλα αυτά που φτιάχνει ο Παναγιώτης. Όσο για την τιμή, έχετε υπόψη σας πόσο κοστίζει ένα καλό βιολί ή μια καλή κλασική κιθάρα από κατασκευαστές στην Ευρώπη πχ; Σίγουρα τα μπουζουκάκια που φτιάχνονται στην Ελλάδα είναι απείρως φθηνότερα. Είναι λοιπόν βέβαιο οτι μπορεί να βρει κάποιος ένα καλό μπουζούκι με 1500 Ευρώ, αλλά γιατί ένας μπουζουξής που θέλει να έχει ένα πολύ καλό όργανο αυτό να είναι φθηνότερο από του συναδέλφου του βιολιστή κλασικής ορχήστρας ή έναν φλαμενγκίστα για παράδειγμα;

3

Δεν νομίζω τα μπουζούκια που φτιάχνονται στην Ελλάδα, να είναι απείρως φθηνότερα από τα βιολιά ή τις κλασικές κιθάρες. Από 100 ευρώ περίπου αρχίζουν οι τιμές των κινέζικων βιολιών, με θήκη και δοξάρι. Με 1.500 ευρώ, μπορεί να βρει κάποιος και ένα καλό βιολί όχι μόνο ένα μπουζούκι. Όσο για τα πιο ακριβά βιολιά από ευρωπαίους επώνυμους κατασκευαστές, που η τιμή τους είναι περίπου στις 8.000 ευρώ για ένα καινούργιο όργανο, είναι από κατασκευαστές που έχουν τελειώσει σχολές, σπουδάζοντας την τέχνη αυτή κάποια χρόνια, παίρνοντας διπλώματα και όχι από εμπειροτέχνες μαστόρους.

Τα όργανα αυτά, έχουν την διάσταση ενός έργου τέχνης με διαχρονική αξία, είναι φτιαγμένα με κάποιες αρχές κατασκευής, αποκλειστικά και μόνο από έναν τεχνίτη και συνοδεύονται με πιστοποιητικό γνησιότητας.

Βέβαια, την ίδια διαχρονική αξία και μακροβιότητα θα έχει και ένα βιολί π.χ. των 1.000 ευρώ με ένα των 10.000 ευρώ, όμως η διαδικασία και ο χρόνος κατασκευής διαφέρουν πολύ.

Στην Ελλάδα που τέτοια πράγματα ούτε σχολές, ούτε οργανωμένη παιδεία στην οργανοποιία. Ακόμα και σήμερα ακούγονται απόψεις, όπως π.χ.

  • στην κατασκευή των μπουζουκιών, μετράει πιο πολύ η “τρέλα” του κάθε οργανοποιού και δεν χρειάζονται θεωρίες,
  • η κατασκευή του είναι τόσο ελεύθερη, που δεν έχει μέτρα και όρια, για να μπορεί να γραφτεί και να αποτυπωθεί σε βιβλία,
  • τι να μου πουν εμένα οι σχολές και οι θεωρίες, σου λέει ο άλλος, όλα τα βρήκα στην πράξη, μέσα στο δάσος μεγάλωσα δεν ξέρω πώς να κόψω το ξύλο και πώς να το δουλέψω;

Υπάρχει διαχρονική αξία στα μπουζούκια; Μετά από 10-20 χρόνια, αρκετοί συνήθως θέλουν να αλλάξουν το όργανο, αγοράζοντας καινούργιο, πουλώντας το παλιό πολλές φορές, σε μισή τιμή από την αγορά του, γιατί το θεωρούν αναλώσιμο, κάτι που στα κλασικά όργανα αυτό ποτέ δεν γίνεται.

Επίσης, πόσοι από τους επώνυμους έλληνες κατασκευαστές, κατασκευάζουν ένα όργανο, για παράδειγμα μπουζούκι ολοκληρωτικά μόνοι τους;

Εγώ προσωπικά αυτούς που γνωρίζω, είναι μετρημένοι στα δάχτυλα. Οι πιο πολλοί δεν έχουν ούτε καλούπι στο εργαστήριο τους, γιατί τους είναι αχρείαστο, αφού δούγιες δεν ξέρουν ή δεν θέλουν να λυγίσουν για να κάνουν σκάφη.

Βέβαια αρκετοί πελάτες - μουσικοί δεν έχουν πρόβλημα σε αυτό, ακόμα και από επώνυμο οργανοποιό, γιατί πιστεύουν ότι μόνο το τελικό αποτέλεσμα μετράει.

Αν μετρούσε όμως μόνο το τελικό αποτέλεσμα, με την λογική αυτή και τα φθηνά βιολιά για παράδειγμα, που κατασκευάζονται με πολύ γρήγορη διαδικασία από παντογράφο, έχοντας μια καλή φωνή και προσεγμένο φινίρισμα (κάτι που δεν είναι και τόσο σπάνιο) θα κόστιζαν όσο και τα ακριβά χειροποίητα και επώνυμα.

4

Ναι, γι αυτούς τους μετρημένους στα δάχτυλα του ενός χεριού μιλάμε και βέβαια κατα αναλογία. Στην Ελλάδα δεν υπάρχει η παράδοση της καλλιτεχνικής οργανοποι’ιας ποιυ υπάρχει στην κεντρική και βόρεια Ευρώπη (κι εκεί βέβαια υπήρχαν εργαστήρια υπό την επίβλεψη ενός οργανοποιού). Και για αυτούς τους πέντε οργανοποιούς δεν είναι υπερβολικό να ζητάνε 2.500 και 3000 Ευρώ για ένα μπουζούκι που έφτιαξαν από την αρχή μέχρι το τέλος. Ο Βάρλας είναι ΄’ενας από αυτούς. Προφανώς δεν μιλάμε για τιμές 8000 Ευρώ. Σήμερα και στην Ελλάδα υπάρχουν νέοι οργανοποιοί που μελετούν, σπουδάζουν τα υλικά, τον ήχο, πειραματίζονται και διδάσκουν σε κάποιες ελάχιστες ανώτερες σχολές που υπάρχουν και προσπαθούν να επιβιώσουν. Αλλά ας μην πηγαίνουμε από το ένα άκρο στο άλλο. Δηλαδή απο τους “επιπλοποιούς” που ξέρουν τα δάση και τους έχοντες την “τρέλλα” τους (δεν είναι απαραίτητα κακό), στους “διπλωματούχους” και τον “μύθο” τους. Σίγουρα υπάρχουν επιστημονικές δυνατότητες σήμερα για την επιλογή και την συντήρηση των υλικών μερών ενός οργάνου και βέβαια τις ακριβείς μετρήσεις, που σε ορισμένες περιπτώσεις υπερβαίνουν την “παραδοσιακή” αυτάρκεια. Αλλά είπαμε, τηρουμένων των αναλογιών! Ένας επαγγελματίας μπουζουξής πρέπει - όπως και ένας επαγγελματίας βιολοντσελίστας- να έχει ένα αξιόπιστο όργανο που να αντέχει στο χρόνο και να έχει την ποιότητα του ήχου που απαιτείται. Όσο ανεβαίνουν αυτές οι απαιτήσεις - προσδοκίες των μουσικών΄, οφείλει να ανεβαίνει και το επίπεδο κατασκευαστικής αρτιότητας.
Σήμερα στην Ελλάδα υπάρχουν δεξιοτέχνες μπουζουξήδες που πιστεύουν οτι το μπουζούκι μπορεί να παίξει τα πάντα χωρίς όρια κι άλλοι που προτιμούν το κλασικό ρεπερτόριο αυτού του οργάνου όπως το γνωρίσαμε από το μινόρε του τεκέ πχ. μέχρι τον Χιώτη. Οι υπάρχοντες καλοί κατασκευαστές με τιμές μέχρι 3500 και 4000 μπορούν να καλύψουν τις ανησυχίες τους. Απο κει και πάνω προφανώς κάτι δεν πάει καλά…

5

Αν το δούμε έτσι, ότι στην Ελλάδα δεν υπάρχει παράδοση στην καλλιτεχνική οργανοποιία, γιατί να μην το δούμε κι αλλιώς, ότι θα μπορούσαμε και να είχαμε. Κάτι φταίει και δεν έχουμε.

Όσο για την τιμή των μπουζούκιων των 2.500 - 3.000 ευρώ, ούτε εγώ το θεωρώ υπερβολικό ποσό αν είναι από επώνυμο οργανοποιό με καλά υλικά και εξ’ ολοκλήρου κατασκευασμένο από τον ίδιο. Διαφωνώ μόνο με την άποψη του Jordann που λέει ότι θα το έχεις 25 χρόνια τουλάχιστον (διαχρονική αξία), αυτός ο χρόνος διάρκειας για μένα δεν θεωρείται διαχρονική αξία.

Τώρα για το ποιοι είναι αυτοί οι επώνυμοι, όντως μετρημένοι στα δάχτυλα, που κατασκευάζουν τα όργανα μόνοι τους, πίστευω αν θέλει κάποιος μπορεί να τους μάθει, αν επισκέπτεται συχνά τα εργαστήριά τους και προσέχει την δουλειά τους, π.χ. πώς αρχίζουν μια κατασκευή, από το σκάφος ή από κάπου αλλού; ιδίως όταν πρόκειται για όργανα παραγγελίας.

Για επιπλοποιούς εγώ δεν αναφέρθηκα καθόλου, αυτός που μου είπε κάποτε, “μέσα στο δάσος μεγάλωσα, ξέρω πώς να κόψω και να δουλέψω το ξύλο, δεν χρειάζομαι σχολές και θεωρίες”, είναι γνωστός οργανοποιός της παλιάς γενιάς που είναι στο επάγγελμα από τα 23 του χρόνια και πουλάει όργανα με το όνομα του, χωρίς να είναι εξ’ ολοκλήρου δικής του κατασκευής. Βέβαια όλοι σχεδόν της γενιάς αυτής, επώνυμοι μαστόροι, με αυτόν τον τρόπο εργάζονται.

Όσο για τους διπλωματούχους κατασκευαστές βιολιού, που έχουν τελειώσει σχολές και πουλάνε όργανα στην τιμή που ανέφερα, δεν είναι ούτε ψέματα ούτε μύθος, και δεν το λέω εγώ προσωπικά αυτά είναι γνωστά στον κόσμο του βιολιού.

Επίσης συμφωνώ στο ότι, όπως ένας επαγγελματίας μπουζουξής πρέπει - όπως ένας επαγγελματίας βιολοντσελίστας - να έχει ένα αξιόπιστο όργανο που να αντέχει στο χρόνο και να έχει την ποιότητα ήχου που απαιτείται.

Την μακροβιότητα των μπουζουκιών όμως την βλέπω πολύ μικρότερη από του βιολοντσέλου και των άλλων οργάνων της οικογένειας αυτής, κάτι πρέπει να φταίει εδώ στην τόση διαφορά αυτής της αντοχής.

Όσο για τους μπουζουξήδες στην Ελλάδα, κι εγώ πιστεύω ότι υπάρχουν σήμερα μεγάλοι δεξιοτέχνες με πλούσιο ρεπερτόριο σε αρκετά είδη μουσικής.

6

Ναι γενικά συμφωνούμε. Είναι όμως ενδιαφέρον πως συζητώντας, τα ερωτήματα που διατυπώνουμε (πχ γιατί δεν είναι αναπτυγμένη η καλλιτεχνική οργανοποιία στην Ελλάδα), μας εισάγουν αναγκαστικά σε μια κοινωνική ιστορία της μουσικής στην Ελλάδα ή καλύτερα στον ευρύτερο ελλαδικό χώρο. Εννοώ οτι υπάρχουν ιστορικοί λόγοι που αναπτύχθηκε η συμφωνική μουσική (ή αυτό που λέμε σήμερα κλασική) στην Δυτική και κεντρική Ευρώπη κι αυτό το γεγονός δημιούργησε και μια “πολιτική οικονομία” γύρω του, δηλαδή μια αγορά και ένα περιβάλλον που επέτρεψε στην οργανοποιία να φτάσει σε τέτοια επίπεδα αρτιότητας και αντοχής. Επίσης, τα κοινωνικά και ιστορικά συμφραζόμενα συνέτειναν στο να “νομιμοποιηθεί” ευρύτατα αυτό το είδος της μουσικής που αρχικά χρησιμοποιούσε λαίκα μοτίβα αλλά δεν ήταν λαϊκή και άρα οι τυπική φιγούρα ενός μουσικού που είχε στα χέρια του ένα βιολί στραντιβάριους για παράδειγμα, δεν είχε καμμιά σχέση με τον τυπικό επαγγελματία μπουζουξή των πάλκων του 40 και του 50 για παράδειγμα. (γιατί νωρίτερα δηλαδή στον 19ο αιώνα είναι μια άλλη ιστορία). Άλλες απαιτήσεις, άλλος τρόπος απόκτησης της μουσικής γνώσης, αλλη κουλτούρα ζωής κλπ. Άρα γιατί σήμερα ένας μπουζουξής να θέλει να κρατήσει ένα μπουζούκι πάνω από 25 χρόνια όταν είναι γνωστό οτι οι περισσότεροι κάθε λίγο και λιγάκι τους αρέσει να αλλάζουν όργανο, ενώ ένας άλλου τύπου μουσικός θα έχει ίσως ένα βιολί 70 χρόνων με το οποίο θα παίζει. Εξάλλου, βασική διαφορά είναι οτι πρόκειται για μουσικούς που προέρχονται από διαφορετικά συστήματα μουσικής παιδείας: Σήμερα, αν δεν κάνω λάθος, ακόμη συζητιέται αν το μπουζούκι είναι όργανο για το οποίο μπορείς να πάρεις δίπλωμα κρατικό από ωδείο, όπως η κιθάρα και το πιάνο. Και η χρήση του μπουζουκιού σε άλλα είδη μουσικής (περίπτωση Πολυκανδριώτη ή Λαφτσή πχ) με άλλου τύπου ορχήστρες, μόλις τώρα ξεκίνησε πειραματικά. Είμαστε νομίζω κοντά σε μια εποχή που από τη μια, θα γραφονται τραγούδια “λαίκά” χωρίς μπουζούκι αλλά από την άλλη, το μπουζούκι θα μπει στα ωδεία κανονικά και με το νόμο και σε άλλης κατηγορίας ορχήστρες. Δεν ξέρω αν είναι καλό ή κακό αυτό αλλά κάτι δείχνει…Όλες οι προσεγγίσεις είναι θεμιτές, ακριβώς γιατί αυτό για το οποίο μιλούμε - η εν λόγω μουσική και τα όργανά της, μουζούκια μπαγλαμάδες - προέρχεται από μια συγκυρία που δεν υπάρχει πλέον και άρα μπορούμε να την “επισκεπτόμαστε” όποτε θέλουμε (αναβιώσεις) δανειζόμενοι ό,τι θέλουμε. Προσωπικά, η σμμετοχή σήμερα του μπουζουκιού σε ορχήστρες συμφωνικού επιπέδου ή τέλος πάντων σε αυτό που κατά σύμβαση θεωρούμε “σοβαρή” μουσική με ενδιαφέρει ίσως μόνο για τις “τεχνικές” λύσεις που εφαρμόζει πχ ένας τέτοιος δεξιοτέχνης για να παίξει αυτά τα ασυνήθιστα θέματα, αλλά αισθητικά δεν μου λέει πολλά πράγματα. Θέμα γούστου απλώς…Δηλαδή αυτή η άποψη και κάποιων δασκάλων, οτι “το μπουζούκι έχει τεράστιες δυνατότητες”, εντάξει, αφού είναι μουσικό όργανο κάτι θα έχει, αλλά ως μπουζούκι, δεν μου είναι προσωπικά απαραίτητες. Όλα αυτά που λέμε τώρα είναι αυτονοήτως ελλειπτικά λόγω χώρου, αλλά ξεστρατίσαμε ίσως ε;

7

Ο φίλος άταστος, με τον οποίο συμφωνώ σε αρκετά πράγματα, μας οδηγεί σχεδόν συστηματικά στο θέμα καλλιτεχνική οργανοποιία εναντίον “επαγγελματικής”, τελοσπάντων καταλαβαίνεται τί εννοώ. (Όχι ότι είναι κακό, απλά πολλά ποστ με άλλο θέμα καταλήγουν σε αυτή την κουβέντα…).
Επειδή πάλι συζητιέται το ζήτημα διάρκεια ζωής οργάνου, θέτω ένα ερώτημα. Μπορεί ένα μπουζούκι να έχει την ίδα διάρκεια ζωής με ένα κλασσικό βιολί, όταν το μπουζούκι παίζεται δίπλα στο κύμα, τρώει νυχιές και πενιές στο καπάκι, το ακουμπάμε στην ψάθινη καρέκλα ή στην άκρη του τραπεζιού όρθιο για να πάμε “προς νερού μας”? Θέλω να πω ότι και οι ίδιοι οι μουσικοί, ενώ το λατρεύουν, δεν το σέβονται το “φτωχομπούζουκο”, το οποίο ούτως ή άλλως λόγω του είδους της μουσικής που παίζει, είναι εκτεθιμένο, κατά τη γνώμη μου, σε δυσκολότερες συνθήκες από ένα βιολί. Νομίζω πως εάν πάρεις ένα βιολί και του φέρεσαι σαν να είναι λαϊκό όργανο, δεν ξέρω πόσο θα επιβιώσει. Ρωτώ γιατί δεν ξέρω…

8

Κατ’ αρχήν θέλω να ξεκαθαρίσω πώς σέβομαι και δέχομαι όλα τα είδη της οργανοποιίας. Απλά πιστεύω πώς πρέπει να διαχωρίζονται και όχι να μπερδεύονται.

Καλλιτεχνική οργανοποιία εναντίον της επαγγελματικής, που ανέφερε ο babis, ειλικρινά δεν το καταλαβαίνω, εγώ ξέρω πώς όλα τα είδη επαγγελματικά είναι.

Θα συμφωνήσω με τον Θοδωρή σε αυτό που λέει, ότι πρόκειται για μουσικούς (βιολιστές - μπουζουξήδες) με διαφορετικά συστήματα μουσικής παιδείας. Οι μπουζουξήδες όντως όπως λέει, θέλουν να αλλάζουν όργανο κάθε λίγο και λιγάκι, σε αντίθεση με τους βιολιστές κλασικούς και μη για παράδειγμα, που ψάχνουν συνήθως για παλιά όργανα και ας έχουν και τις επισκευές τους κάποιες φορές.

Πιστεύω όμως, ότι υπάρχουν και αρκετοί κατασκευαστές μπουζουκιών που βλέποντας τους μπουζουξήδες, να σκέφτονται να αλλάξουν όργανο ή όχι, (που συνήθως δεν υπάρχει λόγος να γίνει η αλλαγή) όχι μόνο δεν τους αποτρέπουν αλλά και ταυτόχρονα τους ενθαρρύνουν να προβούν σε αυτήν την κίνηση, γιατί έχουν τους λόγους τους…

Ένας λόγος ακόμα πιστεύω είναι και αυτός που συμβάλλει, και δεν υπάρχει διαχρονική αξία σε αυτό το όργανο.

Όσο για το βιολί, είναι ένα όργανο που δεν χρησιμοποιείται αποκλειστικά και μόνο στην κλασική μουσική αλλά και σε άλλα είδη (π.χ. τζαζ, ροκ, μπλουζ, country, κ.α.) καθώς και στις παραδοσιακές μουσικές πολλών χωρών. Σε ένα ένθετο του περιοδικού HITECH με τίτλο: “τα μουσικά όργανα της συμφωνικής ορχήστρας”, διάβασα ότι στις αρχές της ιστορίας του (δεν διευκρινίζεται το πότε) υπήρξε ένα “παρακατιανό” όργανο που απλώς συνόδευε την μουσική σε χορούς και πανηγύρια, ενώ οι βιολιστές είχαν την φήμη κατώτερων μουσικών.

Στην χώρα μας τώρα, έχω δει βιολί που αποδείχτηκε ότι είναι του 1700, που παιζόταν για αρκετές δεκαετίες του 20ου αιώνα σε κάποια νησιά του Αιγαίου από παραδοσιακούς βιολιστές και δεν σου έδινε την εντύπωση ότι είναι τόσο παλιό. Το μόνο που είχε αλλαχτεί ήταν το μπράτσο (όχι κοχλίας) μια ένδειξη της παλαιότητάς του.

Επίσης συμφωνώ με αυτό που λέει ο babis, ότι αρκετοί μπουζουξήδες ενώ το λατρεύουν, δεν το σέβονται το όργανο αυτό όσο θα έπρεπε.