τις πουλαει ενας στα γιαννενα με παραγγελια.
1 «Μου αρέσει»
Er war kein Virtuose, kein Komponist im heutigen Sinne, keine der Melodien scheinen seine Kompositionen zu sein, es sind alles traditionelle Melodien, die mit verirrten Versen verkleidet sind, sogar Gyftopoulas im Hammam, was zunächst so aussieht Eigenkomposition sein, sind einzelne Oden von Aidinikos Karsilama, aber auch die anderen Su hai lahei, Gypsies, Thermastis, Barberaki etc., nur das Lied Phonografitzides scheint eine Ausnahme von dieser Regel zu sein.
Is Gyftopoula sto hammam not a composition from Zorz? I am very astonished …
1 «Μου αρέσει»
Έτσι ακριβώς είναι, Simon, ο Μπάτης δεν μπορεί να θεωρηθεί μουσικός συνθέτης όπως τον εννοούμε σήμερα, αλλά ακριβώς το ίδιο ισχύει και για σχεδόν όλους τους παλαιότερους συντελεστές ρεμπέτικου και «προ- ρεμπέτικου». Την εποχή της πρώιμης δισκογραφίας, και σίγουρα πριν ακόμα αρχίσουν οι ηχογραφήσεις ελληνικού ενδιαφέροντος, ακόμα και η έννοια συνθέτη και στιχουργού δεν ήταν διαμορφωμένες, αφού κανείς δεν ήξερε, αλλά και δεν ενδιαφερόταν, ποιανού ήταν το κάθε ένα από τα τραγουδάκια ή τους σκοπούς με τα οποία διασκέδαζαν οι λαϊκοί άνθρωποι της εποχής. Επί δισκογραφίας βέβαια, όταν πλέον οι ίδιες οι εταιρίες έπρεπε να ξέρουν για τις ετικέτες των δίσκων ονόματα συνθετών, στιχουργών ή / και «διευθυντών ορχήστρας» (που συχνά είχαν ένα μόνο μέλος, εκτός απ’ τον «διευθυντή»), δημιουργήθηκε η ανάγκη να αποδίδεται η δημιουργία του κάθε ενός τραγουδιού σε κάποιον «συνθέτη» ή / και «στιχουργό».
Πρώτος ο Μάρκος, ήρθε στις εταιρίες με τραγούδια δικά του, στίχους και μουσική, αλλά ακόμα και του Μάρκου κάποια κομμάτια ήταν όχι δικής του έμπνευσης αλλά κοινόχρηστα που τα ιδιοποιήθηκε, βάζοντας δικούς του αλλά και αντλημένους απ’ την παράδοση στίχους. Τον μιμήθηκαν σ’ αυτό και οι υπόλοιποι της παρέας και έτσι ξεκίνησαν οι ηχογραφήσεις του ρεμπέτικου.
Η μουσική της «γυφτοπούλας στο χαμάμ» αν δεν είναι 100 % δανεισμένη, είναι μικροπαραλλαγές υπάρχουσας ή υπαρχουσών μελωδιών αδέσποτων, που κυκλοφορούσαν στους ντεκέδες, τα καπηλειά και τις φυλακές. Οι στίχοι ναι, μάλλον δικοί του πρέπει να είναι, όπως και των περισσότερων τραγουδιών του.
3 «Μου αρέσει»
Ήθελα να σε ρωτήσω Τούρκα είσαι, για Ρωμιά
για Εγγλέζα για Φραντσέζα, πώχεις τόση ευμορφιά
(Ε. Γεωργίου, Αφροδίτη η φιλομειδής. Ἠτοι συλλογή ασμάτων διστίχων, ηρωικών, κλεπτικών και άλλων διαφόρων, 1861)
Δε μπορώ να καταλάβω, Τούρκα είσαι ή Ρωμιά
Ή από Βενετιά σε φέραν πώχεις τέτοια ομορφιά
(L. Salvador, ΖΑΝΤΕ, 1904)
Σύντας βάνεις το παπάζι με τη φούντα τη χρυσή
Τρέμ ’ ο ουρανός να πέσει με τα άστρα του μαζί
(Διάφορα σαμιακά άσματα, 1881)
Όντας βάνεις τ’ άσπρο φέσι με τη φούντα τη χρυσή,
τρέμει ο ουρανός να πέσει μ’ όλα τ’ άστρα του μαζί.
(Κ.Κρυστάλλης, Αι Απόκρεω εν Ιωαννίνοις, ΕΣΤΙΑ 1892)
4 «Μου αρέσει»
Πράγματι, το δίστιχο με την Τούρκα και τη Ρωμιά το ακούμε σε πάρα πολλά τραγούδια, όχι μόνο του ευρύτερου αιγαιακού χώρου (νησιά - Μ. Ασία) αλλά ακόμη και στη Β. Ήπειρο (βλ. βιντεάκι στο τέλος).
Όμως με τον Μπάτη βλέπουμε τα πρώτα βήματα μιας διαφορετικής προσέγγισης του τραγουδιού, από τα εντελώς σκόρπια δίστιχα προς το ενιαίο κείμενο με μια κάποια τέλος πάντων νοηματική δομή. Και σε άλλα του τραγούδια, όπου διάφορα επιμέρους δίστιχα είτε τα ξέρουμε απ’ αλλού είτε μπορούμε να τα φανταστούμε να κυκλοφορούν αυτόνομα ως στοιχεία συρραφής, η προσωπική του δημιουργία δεν έγκειται απλώς στο ότι αυτός έβγαλε τα υπόλοιπα δίστιχα και τα 'βαλε όλα μαζί σε μια σειρά, αλλά και στο ότι τα δικά του λειτουργούν συνδετικά. Πρόχειρα παραδείγματα: Ζούλα (Ζεμπεκάνο σπανιόλο), Βάρκα μου μπογιατισμένη.
Ενώ αντίθετα στο «Σου 'χει λάχει» τα τελευταία δίστιχα (αηδόνι, αγιά-Μαρίνα) διατηρούν ακόμη πλήρως την αυτονομία τους.
(Κι εδώ, όπως και στον Μπάτη, τα δίστιχα δεν είναι εντελώς αυτόνομα, είναι ενταγμένα σε μια έστω και χαλαρή αφήγηση.)
Μάστορας της διακειμενικότητας ο Μπάτης, όντως 
1 «Μου αρέσει»
(#104)
Κι αν έχουμε εδώ μέσα, με συνήθως πρωταγωνιστές τον Περικλή κι εμένα, εκατοντάδες αν όχι χιλιάδες φορές συζητήσει και συμφωνήσει ότι οι στίχοι των τραγουδιών, όπως βεβαίως και οι μουσικές, υπήρχαν ελεύθεροι προς χρήσιν σε ένα πανέρι, απ’ όπου ο καθένας έπαιρνε ό,τι του έκανε και όσα χρειαζόταν… Έτσι λοιπόν κι ο Μπάτης, όπως όλοι, ανθολογώντας μέσα απ’ το πανέρι της παράδοσης, έφτιαχνε τα τραγουδάκια του.
Το συγκεκριμένο όμως τραγούδι της γυφτοπούλας, με 30 στίχους (!!) και ολοκληρωμένο θέμα (όχι συμπηλήματα), είναι δημιουργία του Μπάτη και κανενός, μα κανενός άλλου. Μπορεί βέβαια ο άνθρωπος να είχε διαβάσει Γεωργίου, Salvador, σαμιακά άσματα ή και Κρυστάλλη (και άλλους, και άλλους!) και να τους τσιτάρισε, αλλά κανένας από αυτούς δεν έγραψε «γυφτοπούλα».
3 «Μου αρέσει»
και ο τσιτσανης απο τη μουσικη του ‘‘βλεπω τεσσερις παρεα’’ εβγαλε την μουσικη για τα καβουρακια. ειδικα στην εισαγωγη και στο ρεφρεν. εκει πανω ελεγε μετα ο μπατης το ‘‘κατω στο γυαλο στην αμμο’’. το αναφερει ο τσιτσανης σχετικα… οποιος μπορει ας βαλει το αποσπασμα απο το βιβλιο.
Θέλει πάντως πολλή φαντασία να φτάσεις απ’ το Γλέπω τέσσεροι παρέα στα καβουράκια, αλλά βεβαίως την διέθετε ο Τσιτσάνης…
Και πού είναι το “Κάτω στο γιαλό στην άμμο” του Μπάτη με τον Μπάτη και δεν το βρίσκω;
Niko, thank you!
Aidinikos Karsilama
Is this the dance, in this case from AIDIN?
1 «Μου αρέσει»
Πάντως βλέπω ότι ο Τσιτσάνης μιλούσε για τους στίχους του “Κάτω στο γιαλό στην άμμο” ως έμπνευση και όχι για τη μελωδία:
2 «Μου αρέσει»
με το μπατη δεν υπαρχει σε δισκο. σε δισκο το εχει ο μπαμπης μπακαλης και ο στελιος κερομυτης. ο κουναδης ανεφερε και μια εκτελεση με τον στρατο σε 45αρι αλλα δεν εχω ακουσει κατι μεχρι στιγμης. οσον αφορα την μελωδια, δεν ξερω τι μουσικες γνωσεις εχεις, αλλα φαινονται τα σημεια οπου εχει παρει την κεντρικη ιδεα ο τσιτσανης απο την μελωδια του μπατη. ειναι στην εισαγωγη και στο ρεφρεν. ο τσιτσανης γενικα το εχει κανει πολλες φορες να παρει ιδεες η να παραλλαξει μελωδιες αλλων και φτιαξει κατι δικο του.
Να θυμίσω απο παλιοτερη συζήτηση:
Δε χρειάζεται μουσικές γνώσεις, μόνο αφτιά.
Όσο γι’ αυτό:
Ιδού μια ηχογράφηση.
(Μα είναι όντως αυτός ο Κηρομύτης;…) Τέλος πάντων, ο σκοπός πράγματι είναι ο ίδιος με το Γλέπω τέσσεροι. Όσο για τα λόγια, είναι ένα παιδικό δημοτικό τραγούδι, γνωστό σε διάφορες στιχουργικές παραλλαγές και σε διάφορους σκοπούς. Ομολογώ ότι δεν περίμενα να το ακούσω από βαρύμαγκες ρεμπέτες.
Σίγουρα αυτός είναι. Τώρα, γιατί να τραγουδήσει παιδικά τραγουδάκια, βαρύμαγκας αυτός κι ασήκωτος, εν κατέω πράμα, και μας πόθανε κι αποπάνω, να τον ρωτάγαμε…
Γιατί -περιέργως!- το έλεγαν γενικά! Λέει ο Μιχάλης και για τον Μπάτη, καθώς και για τον Μπακάλη. Βρήκα λίγο αργότερα και του Μπακάλη την εκτέλεση, και έχει αρκετές διαφορές ώστε να πιστοποιεί ότι πρόκειται για προφορική παράδοση.
Σήμερα είμαι σίγουρος ότι θα κυκλοφορεί και εκτέλεση με τα Ζουζούνια, ίσως σε άλλη μελωδία. Και παρεμπιπτόντως, δεν ξέρω πόσοι έχετε αντιληφθεί ότι και τα Καβουράκια του Τσιτσάνη σήμερα κυκλοφορούν ως παιδικό τραγούδι, συχνά με… λογοκριμένο τον ένατο χτύπο του μέτρου. Μάλιστα είχα ακούσει και μια διασκευή, με στίχους για τον κορωνοϊό, ότι να φοράμε μάσκες και τέτοια. Κανονική ηχογράφηση με τραγουδιστές και μουσικούς, όχι κάποιον αυτοσχέδιο χαβαλέ μιας παρέας.
Οπότε ίσως κάθε εποχή να αντιλαμβάνεται αλλιώς τα όρια μεταξύ παιδικού και ενήλικου τραγουδιού, …τι να πω…
Βέβαια, για να μην παραγνωρίζεται και «του στραβού το δίκιο», το 99 κόμμα και μπόλικα ακόμα 9άρια % των «παιδικών τραγουδιών» είναι φτιαγμένα από ενήλικες, στην συγκεκριμένη περίπτωση σίγουρα και η μουσική είναι επιλεγμένη από ενήλικες, με 9άσημο μέτρο που ΔΕΝ το έκαναν οχτάσημο…
Ετσι για τα πρακτικα…
2 «Μου αρέσει»
Έχουμε πει πάρα πολλές φορές, σ’ αυτό εδώ το φόρουμ, ότι το να “πετάξουμε” απλά κάτι, χωρίς διευκρινίσεις, διατύπωση ερωτημάτων ή σχετικές πληροφορίες, σίγουρα δεν ευκολύνει το βασικό σκοπό αυτής της σελίδας που είναι να συζητάμε για το ρεμπέτικο τραγούδι. Τί ακριβώς θέλεις να μας πεις, φίλε michael palmo gibson 355, με το ανέβασμα της συγκεκριμένης φωτό με τον Μπάτη και άλλους;
1 «Μου αρέσει»